Als je iemand vraagt waarvan
hij Ud is, zegt hij: van de
Nut mijnenjagers in Golf blijft betwist
Reportage
Stekelenburg wil FNV-bonden bundelen in één vakbond
'Urk' als laatste teruggekeerd van missie in Midden-Oosten
Bond komt niet: Kerkendag voor 'n spraakmakende chique9
PAGINA 2
VRIJDAG 10 MAART 19*.
DEN HAAG (ANP) - Het wij-gevoel,
doorgaans voorbehouden aan voet
balwedstrijden en andere sportieve
evenementen, gonsde die vrijdag in
september 1987 door het land. Aan
de kade van Den Helder was de
stemming veel minder opgetogen,
met moeders die dapper op onder
lippen beten, vriendinnen die harts
tochtelijk omhelsden, mariniers die
slikten en zwaaiden met hun petten.
door
Kees Broere/ANP
'Onze jongens' trokken het zeegat
uit. Sinds 1962 was de marine niet
meer opgetreden in oorlogsgebied.
De militaire aanwezigheid in de
Perzische Golf, waar Iraq en Iran
een uitermate bloedige oorlog stre
den, zou twee tot drie maanden du
ren, meende de toenmalige minister
van defensie, Van Eekelen.
Het werden er ruim vijftien. De
kosten, oorspronkelijk geraamd op
4,5 miljoen gulden, liepen op tot
twintig miljoen. Nederland diende
een "daad te stellen" hield Van
Eekelen de Kamer voor. Die daad is
vandaag, vrijdag 10 maart, definitief
gesteld. De 'Urk', als laatste van drie
mijnenjagers, heeft het Golf-avon-
tuur beëindigt.
Nederland trof in het oorlogsge
bied vijf mijnen aan en bood assis
tentie bij het onschadelijk maken
van een granaat die aan boord van
een tankschip terecht was geko
men. Meer concrete wapenfeiten
van de Nederlands-Belgische 'taak
groep' zijn niet te melden. Politiek
echter, zo meent een aantal betrok
kenen, is het nut overduidelijk.
Dat de Nederlandse mijnenjagers
- vóór de Urk verbleven de Helle-
voetsluis en de Maassluis in de Golf
- de thuistocht konden aanvaarden,
rinewoodvoeder wijst daarbij op;
het door de Nederlandse schepeir
bestreken oorlogsgebied, dat naai
zijn informatie nu "voor negentii
procent plus" mijnenvrij kan won
den genoemd.
Vijf mijnen en één granaat, hel
lijkt militair gesproken nauwelijks
de moeite waard. De marinewoordt
voerder stelt daar tegenover dat dé
manschappen tóch moeten oefe
nen. In de twintig miljoen die da
operatie heeft gekost, zitten volgens
hem nauwelijks extra uitgaven.
Verveling
Uiteraard dienden enkele bijzonder
re voorzieningen te worden getrofj
fen. Zo is in de Perzische Golf en
haar havens, meer dan op bijvoor]
beeld de Noordzee, sprake van ver]
stuivend zand, dat de werking van
de airconditioning kan verstoren
Maar van problemen daarbij noch
bij andere onderdelen van de mij]
nenveeg-operatie, is hem iets geble]
ken.
Ook de alertheid van de man]
schappen, die soms langer dan een
half jaar ver van huis verkeerden, is
steeds op peil gebleven. Hij wil niet
ontkennen dat een menselijk ver]
schijnsel als verveling ook aan
boord van de Hellevoetsluis, Maas
sluis of Urk weieens te bespeuren is
geweest. Maar, zo stelt hij met ge
paste vaagheid, "je bedenkt van al
les om de mannen actief te hou
den".
De' laatste mannen - vrouwen
maakten van de Golf-bemanning
geen deel uit - hebben pas drie
maanden geleden de vorige ploeg
afgelost en er dus een relatief kort
verblijf opzitten. Toch krijgen zij
ruim drie weken verlof. Op de kade
van Den Helder, weer in de armen
van vriendinnen en echtgenotes, zal
snel duidelijk zijn hoe dit verlof kan
worden ingevuld.
AMSTERDAM Het gaat goed met de FNV, maar niet
goed genoeg. De vakbeweging groeit en laat de laatste
maanden zijn tanden weer zien, maar moet tot eigen leed
wezen constateren dat de kracht vooral in de traditionele
bedrijfstakken zit. Voorzitter Johan Stekelenburg wijt dat
voor een deel aan de structuur van zijn organisatie, die nog
te zeer is toegesneden op die oude bedrijfstakken. Vandaar
dat hij afgelopen woensdag op het congres van de Bouw- en
Op welke termijn de reorganisatie
plaats zal vinden, kan de FNV-voor-
zitter niet voorspellen. „De menin
gen over wat er moet gebeuren lig
gen erg uiteen. Iedereen signaleert
wel dat er in de samenleving en op
de arbeidsmarkt ontwikkelingen
zijn waar de vakbond niet op toege
sneden is. Maar hoe we dat moeten
aanpakken, daar wordt verschil
lend over gedacht". Hij hoopt dat er
bij het FN V-congres in 1990 al con
crete stappen zijn gezet; „Maar het
kan ook zijn dat we op dat moment
niet veel verder zijn dan een nota
Houtbond voor een reorganisatie pleitte.
Het is niet zijn bedoeling de bestaande bonden op te hef
fen, benadrukt hij achteraf. Daar is de FNV nog lang niet
aan toe: „Zo'n voorstel zou een grote botsing tussen de or
ganisaties tot gevolg hebben en daar hebben we geen be
hoefte aan". Maar een heroverweging van de onderlinge
verhoudingen is wel op zijn plaats.
door
Runa Hellinga
de ideeën op
Daarbij werpt Stekelenburg onder
meer de vraag op of leden zich in het
vervolg bij de individuele bonden
of bij de centrale moeten aanslui
ten. De meeste bondsleden zal dat
volgens hem weinig uitmaken: „Als
je mensen vraagt waar ze lid van
zijn, zeggen ze meestal 'de FNV'.
Vaak beseffen ze nauwelijks dat ze
alleen maar lid zijn van een van de
aangesloten bonden".
Grafici van Sijthoff Pers (Haagsche Courant) laten zich inschrijven bij
de vakbond Druk en Papier. De acties getuigen van het toegenomen zelfver
trouwen bij de FNV. (foto anp)
Eensgezindheid
Voor de buitenwacht mag het voor
stel tot reorganisatie als een verras
sing komen, intern is de FNV al een
tijd aan het veranderen. Dat wordt
vooral duidelijk in de verrassende
eensgezindheid waarmee de vakbe
weging het laatste jaar optreedt.
Een duidelijk voorbeeld van de
nieuwe saamhorigheid was de grote
FNV-demonstratie afgelopen na
jaar in Amsterdam.
Stekelenburg erkent dat dat vroe
ger wel eens anders was: „Er waren
jaren, waarin je op maandag in de
Federatieraad met alle bonden het
arbeidsvoorwaardenbeleid vast
stelde en woensdag alle kranten
volstonden met reacties van bepaal
de bonden die er toch een andere
mening over hadden. Soms leek het
alsof we meer tegen elkaar streden
dan tegen de regering".
De FNV zag zelf ook wel in dat dat
de organisatie alleen maar schade
deed. Toen vorig vooijaar de toen
malige voorzitter Hans Pont aftrad,
werd de gelegenheid meteen ge
bruikt om intern orde op zaken te
stellen. Een van de eerste punten
die daar volgens Stekelenburg uit
voortvloeide, was een veel duidelij
ker gecoördineerd arbeidsvoor
waardenbeleid.
2000
Basis voor de vernieuwing van de
FNV is de nota FNV 2000. Een be
langrijk punt daarin is de regionale
en lokale dienstverlening aan de le
den. De individuele hulp en klach
tenbehandeling zijn twee belangrij
ke peilers van de vakbeweging,
maar komen zeker bij kleine bon
den wel eens in de knel omdat die
zich geen fijnmazig landelijk net
werk van bestuurders en kaderle
den kunnen permiteren. „Er heerst
nog steeds een lokettenmentali-
teit", aldus Stekelenburg, „Maar er
is natuurlijk niets frusterender dan
wanneer je als lid van de Industrie
bond in een dorp naar het afdelings
kantoor van de Dienstenbond gaat
en ze vertellen je daar dat je naar
een of andere stad moet omdat je nu
eenmaal lid bent van een andere
bond".
Daarom is de FNV onder leiding
van Bouw- en Houtbondvoorzitter
Jan Schuller bezig met het opzetten
van regionale servicecentra waar le
den van alle bonden met hun vra
gen en problemen terecht kunnen.
Voorlopig zal de discussie over de
structuur van de FNV nog voorzich
tig worden gevoerd, maar de FNV-
voorzitter stelt vast dat het onder
werp binnen de bonden bespreek
baarder is dan vroeger. FNV 2000
heeft volgens hem behoorlijk wat
losgemaakt. Toen de nota pas op ta
fel lag, was praten over de structuur
van de FNV nog uit den boze. Nu
loopt men echter in praktijk tegen
problemen aan en ontstaat lang
zaam de bereidheid er over na te
denken hoe de interne organisatie
verbeterd zou kunnen worden.
Op sommige terreinen loopt de
Johan Stekelenburg: Uiteindelijk is het de bedoeling dat de bond dichter naar de leden toékruipt". (foto c
werkelijkheid zelfs al op de discus
sie vooruit. De FNV streeft al een
tijd naar een bond per cao. In som
mige bedrijfstakken, zoals bijvoor
beeld de tabaksindustrie, voeren
meerdere FNV-bonden de onder
handelingen over de cao. In de hore
ca zijn inmiddels met succes leden
van de Voedingsbond FNV overge
dragen aan de Horecabond. Steke
lenburg signaleert verder dat voor
zitters van bonden steeds vaker hun
'gezicht laten zien bij acties van an
dere bonden. Greetje Lubbi van de
Voedingsbond sprak bijvoorbeeld
de stakende vrachtwagenchauf
feurs toe, terwijl Bé van der Weg en
Ruud Vreeman bij de actievergade
ring van de Bouwbond aanwezig
Autonoom
Verbetering van de interne struc
tuur zal volgens Stekelenburg niet
betekenen dat bonden hun zeggen
schap kwijt raken. De Nederlandsjd
vakbondsdemocratie is erop geb%
seerd dat bonden uiteindelijk zeï
beslissingen nemen en de central]'
hen niet de wet voorschrijft. „Het ij:
absoluut niet onze bedoeling om dj;
macht van het FNV-bestuur te ver:
sterken", aldus Stekelenburg, „W(
streven echt niet naar een centralii
satie van de beslissingsbevoegd,
heid. Uiteindelijk is het juist de bé:
doeling dat de bond dichter naar df
leden toékruipt".
volstrekt niet met Van Traa eens.
De christeridémocraat legt het ac
cént op de preventieve werking die
volgens hem van onder meer het
Nederlandse optreden is uitgege-
aan. "Al hadden wij er maar één
mijn aangetroffen", zegt hij, "dan
nog zou de operatie de moeite en de
kosten waard zijn geweest".
Volgens Frinking is het aanneme
lijk dat Iran met het leggen van mij
nen is gestopt vanaf het moment dat
de Europese landen zich in het oor
logsgebied vertoonden. Sterker
nog, de CDA-er is van mening dat
het vredesoverleg waartoe Iran en
Iraq uiteindelijk besloten, mede on
der invloed van de Nederlandse
aanwezigheid mogelijk is gewor
den.
Frinking krijgt bijval van de
WD. Volgens woordvoerster Van
Heemskerck-Pillis Duvekot heb
ben de Verenigde Staten en de
Westeuropese landen duidelijk ge
maakt dat met de westerse belan
gen niet te sollen valt. "Wij hebbeh
met elkaar gezegd: er zullen geen
mijnen worden gelegd", meent me
vrouw Van Heemskerck. Voor een
overtuigend politiek gebaar was
volgens haar het optreden in de
Golf een noodzaak.
Over die noodzaak mag en wil de
marine zelf zich niet uitlaten. Het
wekt evenwel geen verbazing dat
ook de marine-mensen zeggen de
actie "geslaagd" te vinden. Een ma-
wordt het gevolg genoemd van de
wapenstilstand waartoe Iran en
Iraq vorig jaar augustus besloten,
na negen jaar strijd en vele hon
derdduizenden doden. Die wapen
stilstand zou juist weer het gevolg
zijn van de militaire aanwezigheid
van Westeuropese landen, dus ook
van Nederland.
Kosten
Critici van de marine-tocht stellen
echter dat de Nederlandse mijnen
jagers direct noch indirect invloed
hebben gehad op het staakt-het-vu-
ren in de Perzische Golf. Een
woordvoerder van de Iraanse am
bassade in Den Haag verwacht dat
de militaire operatie vooral vanwe
ge de hoge kosten in de herinnering
zal blijven.
Ook de Nederlandse bergers en
zeeslepers denken er het hunne
van, zo maakt een ingewijde duide
lijk. "Wij waren al sinds het begin
van de oorlog in het gebied actief',
zegt iemand die uit de commerciële
scheepvaart. "Ik begrijp niet dat de
marine het nodig vond zo veel recla
me voor zichzelf te maken, terwijl
wij zonder er ruchtbaarheid aan te
geven letterlijk in de hitte van de
strijd zaten."
In de Haagse politiek zijn de me
ningen over het Nederlandse mari
ne-optreden nog even verdeeld als
in 1987. Toen gaf de Tweede Kamer
het groene licht aan de operatie in
de Golf. PvdA-woordvoerder Van
Traa achtte het besluit van de rege
ring destijds weinig doordacht.
Die mening is de sociaal-demo
craat nog altijd toegedaan. "Op
zich", zo zegt hy, "is het feit dat de
onderneming zonder ongelukken is
gebleven een felicitatie waard. Maar
mijn partij blijft erbij dat dergelijke
operaties beter binnen het kader
van de Verenigde Naties kunnen
worden ondernomen".
Nederland en andere Europese
landen gaven toe aan de druk van
de Verenigde Staten, meent Van
Traa. Feit is in elk geval dat in Was
hington wrevel was ontstaan over
de situatie waarin de VS voor hun
westerse bondgenoten de kastanjes
uit het vuur haalden, terwijl die
bondgenoten meer olie uit het ge
bied invoerden dan de Amerikanen.
De moeite waard
CDA-woordvoerder Frinking is het
Nederland trof
in het oorlogsge
bied vijf mijnen
aan en bood assis
tentie bij het on
schadelijk maken
van een granaat
die aan boord
van een tank
schip terecht was
gekomen. Meer
concrete wapen
feiten zijn niet te
melden. Maar po
litiek, zo menen
althans VVD en
CDA, was het nut
van de aanwezig
heid in de Golf
overduidelijk.
(foto ANP)
De Gereformeerde Bond in de
Hervormde Kerk zal gemoti
veerd ontbreken op de 'Kerken
dag' die in september dit jaar
wordt gehouden in het kader
van het 'Conciliair Proces', de
wereldomvattende discussie in
en tussen kerken over de onder
werpen vrede, gerechtigheid en
behoud van de schepping.
Op die dag worden zo'n 6000
mensen verwacht, uit alle ge
meenten en parochies vier. Het
hoofdbestuur van de Gerefor
meerde Bond kreeg onlangs het
dringende verzoek, aan deze be
zinning mee te doen. In 'De Waar
heidsvriend' van vandaag legt
een ontstemde secretaris ir. J. van
der Graaf uit waarom de Bond
zich distantieert.
"Wie het programma leest,
rnoet eenvoudigweg constateren
dat niet de hele geloofsgemeen
schap om me nu even aan deze
uitdrukking te houden daar in
houdelijk een bijdrage heeft. In
tegendeel, het is de spraakma
kende chique van de oecumeni
sche society die daar aan het
woord is, de elitaire mode-theolo-
gie met haar eigen gettotaai en ge
bruiken. Er is geen enkele poging
gedaan om programmatisch dat
deel van de kerken erbij te be
trekken dat vanuit een geheel ei
gen geloofs beschouwing deze on
derwerpen wil invullen".
Niet bij voorbaat
Van'der Graaf bekent dat hijzelf
niet behoort tot die mensen die
bij voorbaat al wisten dat het alle
maal uit de verkeerde koker
kwam.
"O zeker, de initiatiefnemer
van het Proces, Von Weizsacker,
had wel gezegd dat aan het eind
van de bezinning binnen de chris
tenheid er ook een concilie van
wereldgodsdiensten zou moeten
komen. Maar in een samenspre-
king tussen het hoofdbestuur van
de Gereformeerde Bond en de
hervormde Raad voor de Zaken
van Overheid en Samenleving
werd duidelijk gesteld dat deze
privé-mening niet zou zijn terug
te vinden op de Nederlandse Ker
kerdag. Wie schetst onze verba
zing dat Von Weizsacker 'mee
werkt aan de openingsceremo
nie! Heeft hij te horen gekregen
wat hij wel en niet mag zeggen?"
"Ds. Willem van der Zee had
weieens gezegd dat diegenen die
het altijd maar hebben over 'per
soonlijk heil', als deelnemers niet
welkom waren. Maar ook dat
moest niet zo serieus worden ge
nomen. Intussen is ds. Van der
Zee voorzitter van de stuurgroep.
Deze stuurgroep blijkt volstrekt
blind te zijn voor dat deel van de
kerk dat de onderwerpen waar
het hier om gaat, uiterst ernstig
wil nemen, maar dat in die na
druk op persoonlijk heil wel de
sterkste motivatie vindt om in te
gaan op de nood van de hele we
reld".
Harnas van Saul
Van der Graaf maakt zich geen il
lusies hoe de thematiek op de
Kerkendag aan de orde zal wor
den gesteld. "Het is nog wel niet
ingevuld, maar wel aangeduid".
Hij proeft in bepaalde omschrij
vingen niets anders dan "moder
ne theologie, met de mens die ar
beidt aan een nieuwe wereld".
"Machtsongelijkheid tussen
prioriteitenprogramma's. Intus
sen vinden we de namen van no
toire feministen door het hele
programma heen. Zuidafrika is
weer een voorbeeldland als het
gaat om gerechtigheidsvragen.
De werkgroep 'De Palestijnen en
Israel' mag de kwestie-Israël be
lichten. Deze werkgroep gaf ooit
een brochure uit die zo pro-Pales
tijns was, dat het moderamen van
de hervormde synode er geen ver
antwoordelijkheid voor kon dra
gen. En het Ojec ook al een een
zijdige club overigens mag dan
meedoen als het gaat om de dia
loog tussen christenen en joden".
Van der Graaf wil graag gelo
ven dat er ook goede inleidingen
bij zullen zijn, maar tegen het
principe van de opzet zegt de Ge
reformeerde Bond nee. "Een ge
reformeerd christen zal zich in
dat kader niet thuis voelen en
zich in dat harnas van Saul niet
kunnen bewegen". De hervorm
de synode besloot indertijd met
algemene stemmen tot deelne
ming aan het Conciliair Proces.
Van der Graaf: "Me dunkt dat dit
de uiterste zorgvuldigheid mocht
vragen met betrekking tot de op
zet en het programma van de Ker
kendag".
Van der Graaf zegt niet dat met
één of twee sprekers uit de kring
van de Gereformeerde Gezindte
de zaak er principieel anders zou
hebben uitgezien, "maar er is nu
zelfs geen poging gedaan tot een
zodanige opzet dat de breedte van
de kerken zich erin zou kunnen
herkennen".
Het synodebestuur is, volgens
hem, in gebreke gebleven om het
proces "mede te bewaken". "Het
is verengd tot een elitaire aangele
genheid en daardoor kerkelijk tot
onvruchtbaarheid gedoemd. Het
lijkt een viering van de oecumeni
sche bovenlaag, een kuns onder
onsje. Het deel van de kerken dat
in de ogen van progressief chris
telijk Nederland toch geen visie
heeft, wordt verachtelijk ter zijde
geschoven". "Er zullen delegaties
zijn van Wildervank tot Breskens,
maar niét van Onstwedde tot Ar-
nemuiden".
Hervormde Kerk: aangeno
men naar Sint Oedenrode kandi
daat mevrouw W. van Seventer-
van Ouwerkerk Son en Breugel.
Gereformeerde Kerken: aan
genomen naar Delft voor studen
tenpastoraat (deelwerk) J. O.
Kroesen Krimpen aan de Lek.
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: aangenomen naar
Blokzijl kandidaat A. de Graaf
Kampen.
Nederlands Gereformeerde
Kerken: beroepen te Amster
dam-Tuinsteden/Zuidwest H.
Schuurman Dronten.
Christelijke Gereformeerde
Kerken: beroepen te Hamilton
(Canada) G. R. Proces Opperdoes.
Leiden. De gereformeerde
predikanten H. Hortensius en R.
J. Koolstra hebben de Leidse ker-
keraad algemene zaken meege
deeld, dat zij omstreeks oktober
volgend jaar gebruik hopen te
maken van de regeling voor pre
dikanten tot vervroegde uittre
ding. De kerkeraad heeft nu vol
doende tijd om in deze toekomsti
ge vacatures te voorzien.
Zuidafrika
De afgevaardigden van de blan
ke Nederduits Gereformeerde
Kerk probeerden gisteren op het
vijfdaagse beraad in Transvaal
een breuk met de niet-blanke zus
terkerken over de apartheid te
voorkomen. In een emotionele
toespraak verklaarde synode
voorzitter dr. Johan Heyns van de
blanke kerk namens zijn delega
tie: "Wij trekken geen woord en
geen zin in van wat wij eerder
hebben verklaard. Het is onze
overtuiging. Het komt uit ons
hart".
Daarmee bevestigde hij open
lijk wat de afgevaardigden van de
blanke kerk dinsdag achter geslo
ten deuren hadden gedaan:
schuld belijden voor hun rol in de
apartheid. Heyns wist althans te
bereiken dat dr. Allan Boesak van
de 'Sendingskerk' (voor kleurlin
gen) een deel van de motie introk
waarin het gedraai van de blanke
conferentiegangers scherp werd
veroordeeld.
De blanke delegatieleden moe
ten nu proberen de synode van
hun kerk achter dit standpunt te
krijgen, zei Boesak in een eerste
reactie. Als het bestuur van de sy
node of de synode zelf de opvat
tingen van de delegatie verwerpt,
breekt er binnen de blanke kerk
een crisis uit.
"Beter dan wie ook hier in de
zaal begrijp ik welke risico's Jo
han Heyns loopt", zei dr. C. F.
Beyers Naudé.
