80 JONGE
CELLISTEN STRDKEN
OM DE EER
Haags Gemeentemuseum
wil topstukken verkopen
'We moeten boeken vaak doorverkopen aan buitenland'
Mulisch mijdt schrijversmarkt
Overzichtsexpositie werk Gerrit Benner
Tentoonstelling over
'Opwaartsche Wegen'
Orkestraad NFO boos
wegens oproep boycot
n*
WOENSDAG 1 MAART 1989
KUNST
PAGINA 23
Tiende Europese Antiquarenbeurs in RAI
UTRECHT (GPD) - Minister
Brinkman van WVC opent van
daag de tiende Europese Antiqua
ren Beurs die van 1 tot en met 3
maart a.s. in de RAI in Amsterdam
wordt gehouden. De organisatoren
hopen met dit evenement opnieuw
de aandacht te vestigen op de cul
tuur van het oude boek.
Verleden jaar nog klaagde de di
recteur van de Koninklijke Biblio
theek, drs. J. van Heyst, dat er door
de overheden verhoudingsgewijs
veel minder geld besteed wordt
aan oude boeken dan aan oude
kunst, terwijl beide cultuuruitin
gen in geen enkel opzicht voor el
kaar onderdoen.
Op de Antiquaren Beurs worden
enkele zeer belangrijke topstuk
ken aangeboden. Het is nog maar
de vraag of deze door Nederlandse
antiquaren verworven stukken
ook voor Nederland behouden blij
ven. Bibliotheekdirecteur Van
Heyst heeft destijds gesteld dat Ne
derland op het gebied van de boek
drukkunst en het behoud van his
torische boekcollecties een der
derangs natie dreigt te worden. „Er
is een vlucht gaande van het anti
quarische boek, een verarming van
onze openbare historische boek
collecties. Het buitenland koopt
waar wij dagelijks kansen moeten
laten liggen."
Bas Hesselink, secretaris en or
ganisator van de European Book
Fair en directeur van antiquariaat
Forum in Utrecht, is sinds verle
den jaar alleen maar pessimisti
scher geworden. „Pessimistisch
ten aanzien van het aankopen door
Nederlandse instellingen, die al
thans door de overheid gesubsidi-
ëerd worden. Over omzet heb ik
niet te klagen, de zaken lopen voor
treffelijk. Alleen halen wij antiqua
ren dikwijls belangrijke zaken naar
Nederland, maar moeten deze dan
noodgedwongen weer doorverko
pen aan het buitenland. Transito
dus. En dat is jammer natuurlijk.
Gelukkig zijn er nog wel belangrij-
Op de vraag of boeken een goede
belegging zijn, antwoordt Hesse
link: „Ik kan als voorbeeld het pen
sioenfonds van de Engelse spoor
wegen noemen. Dat heeft kapita
len in boeken belegd. En de waar
devermeerdering is ongeveer tien
procent per jaar. In alle opzichten
belasting vrij".
„Kjjk, ik heb hier een aanteken
boekje van een lid van de van de
Verenigde Oostindische Com
pagnie. Haaienvinnenleer, twee zil
veren sloten met de het VOC mon-
gram plus de letter D van Delft en
een ornament in het midden met
een VOC-schip. Door de sluitingen
hen zit een zilveren stift, waarmee
je in het opschrijfperkament kan
krassen, dat er in zit. Het is een om
slag dat je steeds liet navullen,
zoals dat ook nu nog wel gedaan
wordt".
„Tien jaar geleden zou ik dat ver
kocht hebben voor 2000 gulden, nu
moet het 9.500 gulden opbrengen.
Maar dit stuk blijft naar ik vrees
niet in Nederland. Want zo'n noti
tieboekje raakt bijvoorbeeld ook
aan de geschiedenis van Ceylon,
India, Thailand en Malaysia".
Omslag en uitvergrote zilverver
sieringen van een notitieboekje in
zakformaat van een lid van de Ver
enigde Oostindische Compagnie.
Aangeboden op de tiende Europese
Antiquarenbeurs. (foto GrD>
Perspektiefprij s
Richard Rijnvos
AMSTELVEEN (ANP) - Tijdens de
Matinee van het Jaar in het Cultu
reel Centrum in Amstelveen zijn de
Perspektiefprijs 1989 en de prijzen
Perspektiefreis uitgereikt.
De componist Richard Rijnvos
(24) kreeg de Perspektiefprijs
(5.000 gulden, een bronzen object
van de kunstenares Eefke Corne-
lissen en een reis naar New York).
Choreografe Didy Veldman (21) en
musical-maker Tom Oosterhuis
(26) ontvingen de Perspektiefreis.
Deze aanmoedigingsprijzen voor
jong scheppend theater- en mu
ziektalent zijn in 1985 ingesteld
door Wim Bary bij zijn zilveren ju
bileum als schouwburgdirecteur.
Picasso en Monet moeten ca. 40 miljoen opbrengen
Uit protest tegen niet verkopen boek Rushdie
DEN HAAG (GPD) - Het Haags
Gemeentemuseum wil een aantal
topstukken uit de eigen collectie
verkopen waardoor het mogelijk
wordt andere kunstvoorwerpen
aan te schaffen die passen in een
'betere en duidelijkere profilering'
van het museum. Voorlopig wordt
gedacht aan twee schilderijen van
Pablo Picasso en een werk van
Claude Monet. Naar schatting zou
den deze drie werken een bedrag
van circa 40 miljoen kunnen op
brengen. „Laat men vooral niet
denken dat dit een actie is in het
kader van de hoge prijzen die in de
internationale kunsthandel voor
dergelijke schilderijen worden be
taald", zegt directeur Rudi Fuchs
Prix de Rome
ook voor
beeldende
kunst en
theater
AMSTERDAM (GPD) - Voor het
eerst in de meer dan honderdjarige
geschiedenis van de prijs wordt er
dit jaar ook een Prix de Rome toe
gekend in de categorie 'beeldende
kunst en theater*. Op die manier
hoopt men de samenwerking tus
sen beide discipline's te stimule
ren. Na een tweetal selectieronden
zullen vier deelnemers een op
dracht krijgen. De uiteindelijke
prijsuitreiking heeft plaats op 1
september in het Amsterdamse
Museum Fodor. Aan de eerste prijs
is een geldbedrag verbonden van
40.000 gulden. De winnaar van de
tweede prijs krijgt 20.000 gulden en
de overige twee deelnemers ont
vangen elk 10.000 gulden.
Naast een Prix de Rome in de ca
tegorie 'Beeldende kunst en thea
ter' wordt er dit jaar ook een Prix
de Rome in de categorie'schilderen
toegekend. Volgend jaar zijn archi
tectuur, stedebouw en landschaps
architectuur aan de beurt, in 1991
volgen fotografische media, in '92
beeldhouwen en gebonden beel
dende kunst en tot slot in '93 gra
fiek en grafische vormgeving.
Deelnemers aan de wedstrijd mo-
gen niet ouder zijn dan vijfendertig
-jaar en moeten de Nederlandse na
tionaliteit hebben of tenminste
twee jaar in Nederland wonen.
De Prix de Rome is in Nederland
sinds jaar en dag de meest presti
gieuze prijs voor beeldende kunst.
Jaarlijks dingen honderden kandi
daten mee. Volgens juryvoorzitter
Janwillem Schrofer wordt geke
ken naar „kwaliteit en verrassing".
"Wij zijn er op uit om nieuwe ont
wikkelingen te stimuleren, veel
meer dan het bestaande te bevesti
gen. In de nieuwe categorie 'beel
dende kunst en theater' gaat het
om beeldende kunst die uitdrukke
lijk voor een theatersituatie wordt
ontwikkeld".
De jury voor de nieuwe categorie
bestaat naast Schrofer uit Pierre
Audi, Lili Dujourie, Jan Fabre,
Eric de Kuyper, Jan Joris Lamers,
Thom Puckey en Peter Struyken.
Vooral de uit Engeland afkomstige
Pierre Audi - in het dagelijks le
ven artistiek directeur van de Ne
derlandse Opera heeft zich sterk
gemaakt voor de nieuwe prijs. „Ik
verbaasde mij over het feit dat er in
„Nederland geen aparte opleiding
ivoor scenografie bestaat, zoals in
Engeland en Duitsland. Misschien
kan deze prijs een stimulans zijn".
'Ook theatermaker Jan Joris La
mers noemt het ontbreken van een
dergelijke opleiding eigenaardig.
"Bij de grote schouwburgen is
nog altijd sprake van een rigide
taakverdeling tussen spelers en de
corontwerpers, terwijl ze elkaar
juist zouden moeten beinvloeden".
Jan Fabre, theatermaker en beel
dend kunstenaar, vindt invoering
van een aparte opleiding, „gevaar
lijk. maar je moet wel alles doen om
beeldend kunstenaars bij het thea
ter te betrekken".
van het Gemeentemuseum. „Mijn
plan komt voort uit beleidsmatige
overwegingen: er moeten bepaalde
prioriteiten worden gesteld en die
zijn niet te verwezenlijken met het
aankoopbudget waarover wij
thans beschikken".
Het aankoopbudget van het
Haags Gemeentemuseum be
draagt thans 450.000 gulden per
jaar en dat is volgens Fuchs abso
luut onvoldoende om er de kunst
voorwerpen voor te kopen die het
'brede' gezicht van het museum
moeten bepalen. Daarbij doelt
Fuchs op met name het symbolis
me en het expressionisme in de
glas- en keramiekcollectie van het
museum alsmede de verzameling
tekeningen van na de Tweede We
reldoorlog.
Rudi Fuchs realiseert zich met
de 'morele vraagstelling' te zitten
of stukken mogen worden ver
kocht uit de vaste collectie van een
zijn museum. Over de vraag of
dat is toegestaan, is Fuchs in ge
sprek met een aantal andere muse
umdirecteuren. Behalve de twee
Picasso's en de Monet heeft Fuchs
nog een aantal andere werken voor
de verkoop op het oog.
Met het bedrag dat daarvoor
waarschijnlijk wordt ontvangen, is
het Haags Gemeentemuseum
voorlopig uit de zorgen. Alleen al
met de rente van de verkochte
schilderijen zal het aankoopbudget
zodanig zijn aangevuld, dat er de
komende jaren op dit gebied geen
grote zorgen meer zullen zijn. Ove
rigens zal de Haagse gemeenteraad
toestemming voor de verkoop
moeten geven.
LAREN (ANP) - De eerste ten
toonstelling die een overzicht biedt
van het gehele oeuvre van Gerrit
Benner (1897 - 1981), wordt op 19
maart in het Singer Museum in La
ren (NH) geopend. Na zeven weken
wordt zij ingepakt om op 7 juni
voor acht weken opnieuw open te
gaan in Het Fries Museum in
Leeuwarden. Ze is voor Friesland
de eerste grote expositie van deze
Friese kunstenaar.
Het merendeel van het honderd
tal werken op „In de ban van Ben
ner" was nooit eerder in een muse
um te zien, met name het werk van
na 1971 en dat uit privé-verzame-
lingen als van de familie Gerbran-
dy (1934 - 1937), van mevrouw A.
Bouma (1941 -1943) en van Rie Gu-
bitz-Vellinga (1945 - 1948).
Op de tentoonstelling zullen 45
schilderijen, 25 gouaches en dertig
tekeningen te zien zijn. Ze zijn met
nog 400 werken van Benner gedo
cumenteerd door Loek Brons on
der leiding van prof. dr. Carel Blot-
kamp. Brons stelde ook de catalo
gus voor de tentoonstelling samen.
Benner zei zelf eens als schilder
en tekenaar in zijn werk te getui
gen van de wondere wereld. Hij
deed dat in expressistische vormen
en kleuren. Hij woonde en werkte
geïsoleerd van binnen- en buiten-
fandse kunstinvloeden in Fries
land tot zijn zoon hem in 1953 naar
Amsterdam haalde.
Met de Cobra-schilders had Ben
ner de heftige expressie, de vereen
voudigde figuratie en de heldere
primaire kleuren gemeen. In 1946
hadden Appel en Corneille Benner
al ontdekt als geestverwant. Bren
ner sloot zich evenwel bij geen
groepering aan.
De uitgesproken expressionist,
aanvankelijk in de boerensfeer,
sprak een internationale taal. In
Amsterdam kreeg zijn werk impo
nerende maten en paste hij een ver
soberde streek toe. Hij verscherpte
de concentratie en bracht veelal
horizontale en verticale banen op
het doek, waarmee hij een sfeer
van eindeloosheid en ruimtelijk
heid opriep. Zijn hoogtepunt be
reikte hij rond zijn zeventigste jaar.
In Amsterdam was Benner niet
onopgemerkt gebleven. Sandberg
haalde hem al in 1954 voor een een-
mansexpositie naar het Stedelijk.
Solo-tentoonstellingen had hij tot
1960 in nog twaalf andere steden in-
ons land en aansluitend in
Bochum, Münster, Düsseldorf en
München. Hij nam verder deel aan
grote tentoonstellingen in Sao Pao
lo (1953 en 1955), Berlijn (1957),
Krefeld (1957) en Venetië (1958). De
laatste grote expositie van Benner
was in 1971 in het Stedelijk Muse
um in Amsterdam waarna nog en
kele galeries de belangstelling voor
zijn werk gaande hielden.
De kunsthistoricus Loek Brons
raakte in de ban van Benner, een
(te) weinig bekende, boeiende fi
guur die een eigen, eigenzinnige
weg is gegaan. Aan de tentoonstel
ling is uitgebreid bronnenonder
zoek vooraf gegaan. Bij zijn studie
haalde Brons de drie belangrijke
vroege collecties naar boven, die
het publiek nooit eerder zijn ge
toond.
AMSTERDAM (ANP) - Harry
Mulisch neemt niet deel aan een
schrijversmarkt van De Bijenkorf
uit protest tegen het besluit van dit
warenhuis om het omstreden boek
De Satansverzen van Salman Rus
hdie vooralsnog niet te verkopen.
Mulisch had aanvankelijk wel toe
gezegd aanwezig te zijn op deze
schrijversmarkt op 11 maart in
Rotterdam.
Mulisch schreef dit jaar voor het
Concertgebouw
eist eén ton van
sopraan die niet
komt opdagen
AMSTERDAM (ANP) - Het Con
certgebouw in Amsterdam wil een
schadevergoeding van ruim een
ton van de sopraan Katia Ricciarel-
li, omdat zij in oktober vorig jaar op
het laatste moment een concert
heeft afgezegd. De afzegging was
het gevolg van een dubbelboeking,
waarbij ze uiteindelijk de voorkeur
gaf aan een optreden in Venetië.
Ricciarelli zou in het Concertge
bouw optreden in de serie Concert
gebouw Vocale Sterren. In plaats
daarvan verkoos ze echter een con
cert te geven in de Opera van Vene
tië.
Het Concertgebouw en de toe
hoorders hebben hierdoor volgens
een woordvoerster van het Con
certgebouw materiële en immate
riële schade geleden. „Als een con
cert wordt afgezegd omdat iemand
niet bij stem is, dan is dat begrijpe
lijk. Als dit echter gebeurt omdat
een dubbele boeking is gedaan,
kunnen we dat niet zomaar accep
teren", aldus de woordvoerster.
Het Concertgebouw heeft inmid
dels bij de rechtbank in Amster
dam een dagvaarding ingediend
om de schadevergoedings-proce-
dure aan te zwengelen.
Voor de mensen die een toe
gangsbewijs hadden gekocht voor
het optreden van Ricciarelli was
volgens haar overigens wel een
vervangend optreden door Alberto
Cupido en Charlotte Mayiono gere
geld.
Dansersfonds
Drie dansers in opleiding zijn be
kroond met een studiebeurs van de
Stichting Dansersfonds '79. De
drie zijn: Tessa Cooke, Boris de
Leeuw (beiden Koninklijk Conser
vatorium Den Haag) en Caby Baars
(Nationale Balletacademie Am
sterdam).
De drie dansers zullen de studie
beurs kunnen gebruiken voor het
volgen van een zomercursus in Cu
ba of Canada.
warenhuis een speciaal boeken-
maandboek onder de titel .Voor
val'. Hij zou dit .alternatieve boe
kenweekgeschenk' in Rotterdam
en later in enkele andere steden
signeren.
Mulisch: „Daar kan natuurlijk
geen sprake meer van zijn. Ik ben
een collega van Rushdie. Het had
mij bij wijze van spreken ook kun
nen overkomen". De auteur heeft
wel begrip voor het probleem waar
De Bijenkorf mee zit, maar „hun af
weging is een andere dan die ik
maak".
De Bijenkorf respecteert op haar
beurt, volgens woordvoerder mr.
A. Tailleur, het besluit van Mu
lisch. De .markt' gaat wel door.
Ook andere schrijvers weigeren op
11 maart bij De Bijenkorf in Rotter
dam aanwezig te zijn, maar welke
auteurs dat zijn, kon Tailleur giste
ren niet zeggen.
De Vereniging voor Letterkundi
gen (WL) in Amsterdam is ook op
de hoogte van de .boycot' van De
Bijenkorf, maar noemt geen na
men. De WL stuurde samen met
het PEN-centrum Nederland een
protesttelegram naar de Iraanse
ambassade wegens het doodvon-
Harry Mulisch.
(archieffoto)
zen in de toekomst mogelijk wel
weer in de filialen van het waren
huis te koop liggen. Het besluit
wordt .heroverwogen als de zaak
wat geluwd is'.
Waarom De Bijenkorf besloot
Rushdie's boek voorlopig niet te
verkopen, is niet geheel duidelijk.
Khomeini jegens Rushdie. Tailleur: „Wij hadden goede rede-
Tailleur van de Bijenkorf legde nen. Het veiligheidsaspect speelde
de nadruk op dat De Satans ver- een rol".
In Letterkundig Museum
DEN HAAG (ANP) - Het Letter
kundig Museum in Den Haag wijdt
onder de titel ,Geen suikerheiligen,
geen zondags-dichters' van 11
maart tot 28 mei een tentoonstel
ling aan het belangrijkste protes
tantse literaire tijdschrift tussen de
twee wereldoorlogen, het maand
blad .Opwaartsche Wegen' (1923 -
1940).
In dit blad zochten protestanten
naar een eigen literaire identiteit.
De eigentijdse literatuuropvattin
gen werden in het tijdschrift ge
toetst aan de christelijke levensbe
ginselen. Opwaartsche Wegen,
blad ter beoefening van de Neder
landse letteren, evolueerde tot een
literair tijdschrift met eigen gezicht
en eigen kring medewerkers.
Tot hen behoorden de dichters
Willem de Mérode en Gerrit Ach
terberg en de prozaïsten J. K. van
Eerbeek, H. M. van Randwijk, C.
Rijnsdorp, Wilma en Diet Kramer.
Belangrijke redacteuren waren: J.
van Ham, H. van der Leek, Roel
Houwink, K. Heeroma en Gerrit
Kamphuis.
Als enige nog levende van de
voormalige redacteuren ontvangt
ADVERTENTIE
GRONINGEN (ANP) - De orke
straad van het NFO is boos op de
Nederlandse Toonkunstenaars-
bond en de Kunstenbond FNV De
beide bonden keuren het besluit
van minister Brinkman om te ko
men tot één symfonie-orkest voor
het Noorden sterk af en hebben op
geroepen tot een boycot.
De Orkestraad, waarin vertegen
woordigers zitten van het orkest en
de administratie, zeggen in een ver
klaring „diep verontwaardigd" te
zijn over de uitspraken van de bon
den. „De door u op voorhand afge
kondigde boycot van het nog
nieuw te vormen orkest wordt door
ons ten sterkste afgekeurd", aldus
voorzitter J.G. Noordveld. „De Or
kestraad vindt het tevens van on
democratisch gehalte getuigen dat
dit bericht is verzonden zonder
voorkennis aan en zonder gevraag
de toestemming van uw leden".
De uitspraken van de bonden
zijn bij het orkest ingeslagen als
een bom. „Er is met niemand van
ons, van wie er velen aangesloten
zijn bij één van de bonden, overleg
geweest. Dat de bonden pleiten
voor behoud van arbeidsplaatsen
in het Noorden is een goede zaak,
maar dan moet het Noorden op z'n
minst bij die besluitvorming be
trokken worden", vindt voorzitter
Noordveld.
Het nieuwe orkest zal 89 mensen
tellen met als standplaats Gronin
gen. Vorig jaar nam de Tweede Ka
mer een motie aan waarin werd
aangedrongen op een twee lokatie-
model met 110 musici. De bonden
willen dat die motie wordt uitge
voerd.
Op het Scheveningen Internationaal Muziek Concours 1989
spelen van 7 t/m 16 maart 80 cellisten uit 21 landen in het Circustheater
in Scheveningen. Voorronden 7 t/m 9 maart, halve finales 11 t/m
13 maart. Het Radio Filharmonisch Orkest begeleidt de finalisten op
15 en 16 maart en de prijswinnaars op het Galaconcert op 18 maart.
Informatie en kaartverkoop:
Circustheater Scheveningen, 070-558800
en VW Bespreekbureaus.
Scheveningen Internationaal
Muziek Concours
Nationaie-Ntdwtanden
.Arthur
Andersen
&C9'
t!»
KLM
PHILIPS
Kamphuis aan de vooravond van
de tentoonstelling het eerste exem
plaar van het maandblad. Het
wordt hem aangeboden door R.
van Ulzen, kleinzoon van de uitge
ver van Opwaartsche Wegen.
De tentoonstelling is er één uit
de reeks, waarmee het Letterkun
dig Museum aandacht schenkt aan
de geschiedenis van Nederlandse
letterkundige tijdschriften. Eerder
was daarin plaats voor Forum, De
Gemeenschap, De Gids, Parade
der Profeten en De Schone Zak
doek.
De expositie geeft in documen
ten, handschriften, boeken, foto's
en geschilderde portretten een
beeld van de geschiedenis van het
blad. Ook worden de voornaamste
ontwikkelingen belicht evenals de
rol van het tijdschrift in de nog al
tijd actuele discussie over de ver
houding tussen religie en kunst. In
de serie Schrijversprentenboeken
verschijnt een monografie over Op
waartsche Wegen, tevens catalogus
van de expositie.
De tentoonstelling telt zes hoofd
stukken. Opwaartsche Wegen
werd voorafgegaan door Ons Tijd
schrift (1896 - 1914), Onze Eeuw
(1902 - 1924), Stemmen des Tijds
(1911 - 1943), Bloesem en Vrucht
(1911 1920) en Opgang. Het laatste
was het tijdschrift van de in 1920
opgerichte Bond van Christelijke
Letterkundige Kringen in Neder
land dat bij overgang naar een an
dere uitgever Opwaartsche Wegen
werd.
Conflicten leidden in 1936 tot
een breuk in de redactie en tot het
nieuwe tijdschrift De Werkplaats.
In Opwaartsche Wegen diende zich
toen een nieuwe generatie dichters
aan. De nieuwe zakelijkheid en de
protestantse bestseller Bartje van
Anne de Vries waren toen belang
rijke onderwerpen in Opwaartsche
Wegen.
De Werkplaats hield na twee jaar
op te bestaan. Naar het voorbeeld
van De Werkplaats werd het aan
dachtsgebied van Opwaartsche
Wegen uitgebreid naar film, mu
ziek en beeldende kunst. Oude
twisten werden bijgelegd en de re
dactie groeide uit tot een represen
tatieve vertegenwoordiging van
het protestantse culturele leven.
De laatste jaren van Opwaartsche
Wegen waren de interessantste. In
deze jaren debuteerde ook Annie
M. G. Schmidt met poëzie in het
tijdschrift. Oorlogsomstandighe
den maakten in september 1940 de
verdere verschijning van Opwaart
sche Wegen onmogelijk.
'Antonius en Cleopatra'
DEN HAAG (ANP) - Toneelgezel-
schap De Appel in Scheveningen
zet het volgende seizoen zijn
Shakespeare-cyclus voort met 'An
tonius en Cleopatra'. In de regie
vaq artistiek leider Eric Vos vertol
ken Eric Schneider en Geert de
Jong de hoofdrollen.
Tom Schenk heeft voor de voor
stelling een nieuwe gedaantever
wisseling van het eigen theater van
het gezelschap ontworpen.
