TAD LEIDEN
Gemeente lokt proces
uit tegen
'Twee jaar de tijd voor beslissing'
LEIDSCH
DAGBLAD
Ontdelddng van AZL biedt
grotere kans op donornier
Weer twee
gevallen van
nekkramp
m
S
WOENSDAG 1 MAART 1989
'Maatregel dupeert moeilijk lerende kinderen'
LEIDEN - De gemeente
Leiden laat een proces te
gen zich aanspannen door
de ouders van een leerling
die speciaal onderwijs moet
volgen. Met dit proces
hoopt de gemeente een van
de pijnlijkste bezuinigingen
op het speciaal onderwijs
ongedaan te maken. Het
proces dient mogelijk in
april of begin mei. De ou
ders van het kind krijgen
van de gemeente alle juridi
sche steun die ze nodig heb
ben.
Met het proefproces wil de ge
meente de Raad van State een uit
spraak ontlokken over de zoge
noemde 'bevriezing' van het aantal
leerlingen in het speciaal onder
wijs. Door deze maatregel dreigen
in Leiden, maar ook op tal van an
dere plaatsen in dit land, schrijnen
de toestanden te ontstaan. Kinde
ren die speciaal onderwijs nodig
hebben, kunnen dit niet volgen
omdat de scholen overvol zijn.
"Die leerlingen kunnen echter
ook niet op de normale basisscho
len terecht. Daardoor is de kans
groot dat een aantal kinderen bin
nenkort helemaal geen onderwijs
meer krijgt", zegt Pedro Peters,
hoofd van de directie onderwijs
van de gemeente Leiden. "En dat is
pchrijnend. Vooral omdat het hier
om een heel kwetsbare groep
gaat".
Verdwenen
De 'bevriezing' is vorig jaar zomer
afgekondigd door staatssecretaris
Ginjaar-Maas van onderwijs. De
TAS GESTOLEN - Een 19-jarige
Leidse vrouw is gisteren op de
hoek Schipholweg/Oegstgeester-
weg van haar tas met daarin een
bril bestolen. Zij stond te wachten
voor het stoplicht toen er een
brommer naast haar stopte. Op het
moment dat zij wilde optrekken,
rukte de duopassagier op de brom
mer de tas onder de snelbinders
van de fiets vandaan.
staatssecretaris deed dit om de
groei van het aantal leerlingen in
het speciaal onderwijs - onderwijs
voor moeilijk lerende kinderen -
een halt toe te roepen. Daarmee
hoopt ze uiteindelijk ook de hoge
kosten voor deze vorm van onder
wijs te verminderen.
"Op zichzelf is het niet slecht om
die groei te beteugelen", meent Pe
ters. "Ook het onderwijs zelf vindt
het beter om moeilijk lerende kin
deren zo lang mogelijk op de nor
male basisscholen te houden. Maar
dan moeten de basisscholen daar
voor wel de mogelijkheden heb
ben. Door de voortgaande bezuini
gingen op het onderwijs, zijn die
mogelijkheden verdwenen".
De maatregel van Ginjaar-Maas
houdt in dat speciale scholen na
1990 nog slechts een aantal onder
wijzers in dienst mogen hebben
dat is afgestemd op het leerlingen
tal in januari 1987. Tot 1990 mogen
de 'scholen, bij wijze van over
gangsmaatregel, hun huidige aan
tal docenten houden. Onderwijzers
die vertrekken kunnen echter niet
meer worden vervangen.
Het probleem is nu dat het aantal
kinderen dat doorverwezen wordt
naar het speciaal onderwijs, nog al
tijd groeit. De scholen hebben deze
leerlingen, zo goed en zo kwaad als
het kon, nog geplaatst. Inmiddels
zijn de scholen in Leiden, en in de
wijde regio daar omheen, echter
overvol.
Grondwet
"Voor de gemeente doemt nu nog
een tweede probleeihop", zegt Pe
ters. "Bijzondere scholen (scholen
met een katholieke of protestantse
signatuur, red.) mogen leerlingen
weigeren. Het openbaar onderwijs
mag dat in principe niet. De ge
meente is volgens de Grondwet en
de Wet voor het speciaal onderwijs
verplicht om te zorgen voor vol
doende openbaar onderwijs. We
kunnen echter niet door blijven
gaan met het plaatsen van leerlin
gen op de Leidse speciale scho
len".
Onderwijs-wethouder Van Don
gen kondigde eind vorig jaar al aan
dat de gemeente overwoog de
kwestie maar aan de rechter voor te
leggen. "Het punt is echter dat de
LEIDEN (ANP) - Nierpatiënten
voor wie heel moeilijk „passencle"
donornieren te vinden zijn, hebben
een aanzienlijk grotere kans gekre
gen op een geslaagde transplanta
tie dankzij een ontdekking op het
AZL in Leiden. Bij zestig van deze
patiënten is daar met succes een
andere nier ingeplant die tot voor
kort vanwege een afwijkende weef
seltypering als niet geschikt zou
zijn beschouwd.
Bij transplantaties gaat het erom
donororganen te vinden die niet als
„vreemd" door het lichaam wor
den afgestoten. Daarvoor zijn orga
nen nodig met weefselgroepen of
HLA-antigenen die zoveel moge
lijk overeenkomen met die van de
patiënt en die het immuunstelsel
als „eigen" herkent.
Prof. dr. J.J. van Rood, interna
tionaal bekend als pionier op het
gebied van de weefseltypering, en
dr. F. Claas hebben volgens een pu-
blikatie in Elsevier ontdekt dat ook
andere organen geschikt zijn voor
transplantatie. Het gaat om do-
Soons hoogleraar
notarieel recht
LEIDEN - Mr. A.L.M. Soons (59) is
benoemd tot hoogleraar in het no
tarieel recht aan de Leidse univer
siteit. Hij is notarieel hoogleraar
aan de Rijksuniversiteit Utrecht.
Soons was eerder werkzaam als
kandidaat-notaris en notaris.
Verduistering bij
Van Gend Loos
LEIDEN Van Gend Loos aan
de Haagweg heeft aangifte gedaan
van verduistering van een onbe
kend geldbedrag door een uitzend
kracht. Deze was als schoonmaker
in dienst en had geld gekregen om
wat schoonmaakspullen te kopen.
De man heeft zich eqhter niet meer
laten zien.
gemeente zelf geen proces kan aan
spannen. Juridisch gezien is ze na
melijk geen belanghebbende",
stelt Peters. Om toch een uitspraak
aan de rechter te ontlokken, heeft
het college nu, in overleg met de
ouders, geweigerd een kind te
plaatsen op de Dr. Van Voorthuij-
senschool. Dat is een school
moeilijk lerende kinderen.
Peters: "De ouders gaan nu in
beroep bij de Raad van State. Wij
hopen dat de Raad van State ons
ongelijk geeft, ons dus dwingt het
kind alsnog toe te laten. Daarmee
zijn wij in principe gedwongen alle
kinderen toe te laten. Omdat de
scholen echter stampvol zitten, zal
de overheid moefen ingrijpen. Ze
zal dan zijn gedwongen, hopen wij,
om de bevriezing ongedaan te ma
ken".
Aanvankelijk streefde de ge
meente ernaar het proefproces -
een zogeheten voorlopige voorzie
ning bij de Raad van State - af te
wikkelen voordat in de vaste Ka
mercommissie voor onderwijs zou
worden gedebateerd over de maat
regelen in het speciaal onderwijs.
Dat debat heeft op 13 maart plaats.
De procedure voor de Raad van
State zal naar verwachting echter
zo'n vier tot vijf weken duren.
"Dat is jammer, maar we konden
niet anders. De voorbereidingen
voor de procedure namen veel
meer tijd in beslag dan we van te
voren hadden verwacht. Die voor
bereidingen duurden juist zo lang
omdat we alles zeer zorgvuldig
moesten doen. We mogen natuur
lijk niet het risico lopen dat de zaak
mislukt doordat we een vormfout
hebben gemaakt".
Tijdens de voorbereidingen
heeft de gemeente zelfs gepro
beerd de leerling in kwestie - een
jongen van wie de gemeente de
naam op dit moment nog niet be
kend wil maken - te plaatsen op
scholen ver buiten de Leidse regio.
"We hebben het geprobeerd bij
scholen in Hoofddorp, Zoetermeer
en in Den Haag. Maar alles zat vol".
Inbraak bij
viswinkel aan
Herenstraat
LEIDEN - Bij een inbraak in een
viswinkel op de hoek Herenstraat-
/Leliestraat zijn in de nacht van
maandag op dinsdag een bedrag
van 2500 gulden en enkele sloffen
sigaretten gestolen. Het geld ver
dween uit een doos en uit de kassa-
la. De la werd overigens dinsdag
morgen door de winkeleigenaar te
ruggevonden in de Leliestraat. De
dieven kwamen de winkel binnen
door een raam te forceren.
Meisje (18)
ernstig gewond
bij aanrijding
LEIDEN - Bij een aanrijding op
de Churchillaan is een 18-jarig
meisje uit Benthuizen gisteren ge
wond geraakt. Zij is met letsel aan
rug, arm en hand overgebracht
naar het Diaconessenhuis.
De vrouw reed rond half twee op
haar brommer over de Churchill-
laan in de richting van de Valerius-
straat. Uit tegenovergestelde rich
ting kwam een 19-jarige Leidse
vrouw op een fiets, die daar niet
mocht rijden. De Benthuizense
reed bij de kruising met de Corne-
lus Schuytlaan door het rode ver
keerslicht, waarna beide verkeers-
overtreedsters tegen elkaar bots
ten. Fiets en brommer liepen forse
schade op.
LEIDEN - De belangstelling voor de drie ontwerpen voor het nieuwe NS-station en omgeving begint op gang te
komen. Bezoekers van de tentoonstelling in het Gulden Vlies aan de Breestraat kunnen aanmerkingen op de plan
nen op een formulier invullen. Die worden vergaard en zullen na afloop van de tentoonstelling worden bekeken.
De expositie duurt nog tot en met 25 maart en is op werkdagen geopend van 13.00 tot 17.30 uur. De tentoonstel
ling is ook op donderdagavond tot 21.00 uur geopend en op zaterdagmiddag van 13.00 tot 16.00 uur.
(foto Jan Holvast)
Eis van ouders en vriendin in kort geding over ingevroren sperma
PEN HAAG/LEIDEN - Het Acade
misch Ziekenhuis Leiden (AZL)
moet de ouders en de Hazerswoud-
se vriendin van een vorig jaar over
leden 20-jarige Leidenaar twee jaar
de tijd geven, zodat zij de gelegen
heid krijgen om te beslissen wat er
met zijn ingevroren sperma moet
gebeuren. De ouders en de vrien
din eisten gisteren in een kort ge
ding voor de Haagse rechtbankpre
sident mr. M. Wijnholt dat het AZL
een besluit het sperma te vernieti
gen, niet uitvoert.
Bij de man werd eind 1987 kan
ker geconstateerd. Een operatie
volgde, maar dat bleek niet afdoen
de. Chemotherapie - een behande-
ling die celdodend werkt - was
noodzakelijk, maar daarbij be
stond de kans dat de man on
vruchtbaar zou worden. Om in der
gelijke gevallen de patiënten de
mogelijkheid te geven later toch
een gezin te stichten, wordt door
het ziekenhuis aangeboden het
sperma in te vriezen. De Leidenaar
ging op zo'n aanbod in.
Kroonprins slaagt voor eerste studiejaar
nororganen met HLA-antigenen
die overeenkomen met die van de
moeder maar die de patiënt niet
van haar heeft geërfd.
De Leidse onderzoekers vermoe
den dat de foetus via de bloedcircu
latie in contact komt met de niet
van zijn moeder geërfde antigenen
en dat het immuunsysteem die dan
toch als „eigen" gaat beschouwen.N
In hoeverre deze ontdekking de
kans op het vinden van een pas
send donororgaan vergroot, ver
schilt per patiënt. De mate waarin
de verschillende HLA-antigenen
voorkomen, varieert nogal.
Beenmerg
„Als je moeder bij voorbeeld een
antigen heeft dat bij 50 procent van
de bevolking voorkomt, wordt die
kans misschien wel tien keer zo
groot", aldus Claas. „Als het een
antigen is dat maar twee of drie
procent van de donoren heeft,
schiet je er niet zoveel mee op".
Volgens hem zullen er altijd pro-
bleempatiënten blijven omdat hun
moeder een heel bijzondere HLA-
typering heeft.
Verschillende patiënten in de
Leidse onderzoeksgroep konden
binnen een paar weken al een do
nornier krijgen. Waarschijnlijk
hebben zij minder medicijnen no
dig om afstoting te voorkomen dan
wanneer ze een minder „passende"
nier hadden gekregen, zodat ze ook
minder kans lopen op allerlei infec
tieziekten.
De ontdekking is gedaan tijdens
een door de Nierstichting gesubsi
dieerd programma voor patiënten
die in hun bloed afweerstoffen
hebben tegen bijna alle vreemde
HLA-antigenen.
De onderzoekers willen nu na
gaan of hun vinding ook bruikbaar
is voor de transplantatie van ande
re organen en beenmerg. Vooral
voor beenmergtransplantaties zou
dat van groot belang zijn. „HLA-in-
dentiek" gaat bij beenmerg het
beste en bij de huidige kleine ge
zinnen is het niet altijd gemakke
lijk om familieleden te vinden die
als donor kunnen optreden.
LEIDEN Prins Willem Alexander heeft gistermiddag zijn propadeuse-bul in ontvangst genomen. Dat is het
diploma voor het behalen van het eerste studiejaar. De prins kreeg de bul uit handen van drs. G.J. Meijer, de
groepsdocent die hem gedurende het eerste jaar begeleidde. De gebeurtenis vond plaats op de subfaculteit der ge
schiedenis aan de Cleveringaplaats. Willem Alexander begint binnenkort aan de doctor aal-fase. (foto
Een gynaecoloog bezocht hem
op 31 december 1987 en legde de
procedure uit. Bovendien gaf hij
hem een formulier waarin een en
ander werd vastgelegd. Op dat for
mulier schreef hij dat zijn ouders
en vriendin het recht kregen over
het zaad te beschikken, mocht hij
overlijden. Het formulier leverde
hij op 13 januari in bij de analist die
zich bezighield met de invriezings-
proceduure van zijn sperma.
Complicaties
De chemotherapie had succes: een
groot deel van de kankercellen
werd gedood. Alleen waren er nog
uitzaaiingen in buik en long. Die
werden op 3 mei operatief verwij
derd, maar er traden complicaties
op. Uiteindelijk overleed de Leide
naar ruim ëen week later. Naar het
overlijden loopt overigens een on
derzoek door de FONA-commissie
van het AZL, een commissie die
fouten, ongevallen en bijna onge
vallen onderzoekt.
Halverwege de maand juni vroe
gen de ouders schriftelijk het sper
ma te bewaren. Ze wilden weten of
de vriendin van de jongen kunst
matig kon worden geïnsemineerd.
Als de vriendin niet wilde, dan wis
ten de ouders nog wel een kinder
loos echtpaar in de familie, zo ci
teerde de advocaat van het AZL,
mr. H. Utermark, de brief.
In juni adviseerde de c
Medische Ethiek van het AZL het
sperma te vernietigen. Later
schaarde zich ook de directie van
het ziekenhuis zich achter dat
standpunt. En ook professor E. van
Hall, hoofd van de afdeling gynae
cologie en voortplanting, kwam tot
deze conclusie. Hij schreef aan de
ouders dat het sperma binnen en
kele weken zou worden vernietigd.
Daarop spanden de ouders en de
vriendin het kort geding aan.
Overeenkomst
De discussie tijdens het kort ge
ding spitste zich toe op de vraag of
er tussen het AZL en de Leidenaar
overeenkomst tot stand
LEIDEN - Er zijn de laatste dagen
weer twee gevallen van nekkramp
aangemeld bij de Basisgezond
heidsdienst in Leiden. Het gaat om
een tweeënhalf-jarig meisje uit
Voorschoten en een 23-jarige jon
gen uit Sassenheim. Beiden zijn
behandeld met medicijnen en on
dergaan nazorg bij het AZL. Het
tweetal is zo goed als genezen.
Volgens Van der Grijp van de
Basisgezondheidsdienst komen er
nog dagelijks een zeer grote hoe
veelheid telefoontjes binnen van
verontruste ouders. Bovendien
wordt de dienst overstelpt met vra
gen over de besmettelijke ziekte
van scholen, discotheken en sport
verenigingen. De onrust wordt on
der meer veroorzaakt doordat in
deze regio in korte tijd drie kinde
ren aan hersenvliesontsteking
overleden.
"Wij hadden gedacht dat de top
inmiddels was bereikt, maar dat is
niet het geval", zegt Van der Grijp,
die de gevallen van nekkramp regi
streert. "Het begint nu zelfs wel
vervelend te worden. Ook als je de
landelijke ontwikkelingen ziet,
moeten we concluderen dat het
einde nog niet in zicht is".
Opvallend is volgens Van der
Grijp dat naast ouders nu ook in
stellingen die gebeurtenissen orga
niseren waar veel kinderen bijeen
komen, advies van de Basisge
zondheidsdienst willen hebben.
Voetbalverenigingen uit Noord-
wijk hebben bijvoorbeeld gezame-
lijk een kamp georganiseerd, maar
overwegen dit op advies van Van
der Grijp af te blazen.
®ek.omen- Mr- Th- R°y. de
raadsman van de ouders en de
vriendin, betoogde dat er een over
eenkomst "na rijp beraad" was ge
sloten. Hij stelde dat de gynaeco
loog en de Leidenaar gelijktijdig
het papier hadden ondertekend.
Het besluit het sperma te vernieti
gen is met die overeenkomst in
strijd.
Van Roy betoogde verder dat het
AZL niet het recht heeft deze
"Zo'n kamp schept omstandig
heden die de kans op overdraging
van het nekkramp virus of bacterie
zeer vergroten. Die jongens slapen
met z'n allen op een slaapzaal. Na
het voetballen wordt het 's avonds
keet schoppen en van slapen komt
niet veel. Ze raken oververmoeid
juist dan zijn kinderen het -eenkomst eenzijdig te wijzigen,
meest bevattelijk voor nekkramp.
Vandaar dat wij zeggen dat vereni
gingen dergelijke evenementen be
ter kunnen afgelasten", aldus Van
der Grijp.
Het informatie-bulletin dat vori
ge week op Leidse scholen is ver
spreid, wordt op dit moment ook
op scholen in de regio rondge
deeld. Van der Grijp verwacht dat
dit weer een nieuwe hausse aan te
lefoontjes zal opleveren. Mensen
die informatie willen hebben, kun
nen daarvoor terecht bij Van der
Grijp en Gijsman, die elke werk
dag van 8.30 tot 10.30 uur bij de Ba
sisgezondheidsdienst onder tele
foonnummer 071-146341 bereik
baar zijn.
Bovendien verweet Van Roy het
AZL dat het veel te lang heeft ge
wacht met reageren. Terwijl de
overeenkomst al op 13 januari 1988
door de Leidenaar ondertekend
werd ingeleverd, heeft het zieken
huis pas in december laten weten
dat het sperma zou worden vernie
tigd. Volgens Van Roy heeft het
AZL daarmee het vertrouwen ge
wekt dat de kunstmatige bevruch
ting mogelijk was.
Overigens zei Van Roy dat de
vriendin nog niet heeft besloten of
ze een poging wil doen zwanger te
worden met het sperma van haar
vriend. "Het zou best zo kunnen
zijn dat de eisers tot de slotsom ko
men af te zien van kunstmatige in
seminatie. Maar ze moeten wel de
gelegenheid krijgen zich daarover
te beraden terwijl ze worden bege
leid door deskundigen", aldus Van
Roy, die daarom vasthield aan zijn
eis dat het sperma nog zeker twee
jaar wordt bewaard door het AZL.
Kopie
Mr. Utermark, de advocaat van het
AZL, bestreed dat er een overeen
komst was gesloten. Volgens hem
diende het formulier slechts om
aan te geven dat een arts de Leide
naar volledig had geïnformeerd,
voordat hij een beslissing nam over
het laten invriezen van zijn sperma.
Om zijn 'stelling te onderbouwen
benadrukte Utermark dat de Lei
denaar zelf geen kopie van het pa
pier had gekregen: "Als er van een
overeenkomst sprake is, hebben
beide partijen een afschrift".
Bovendien, zo stelde de advo
caat, had de gynaecoloog die de
zaak met de Leidenaar besprak al
op 31 december 1987 het formulier
ondertekend. De man zelf zou
daarna pas de zinsnede "Indien u
overlijdt, Wordt uw sperma vernie
tigd" hebben doorgestreept en de
mededeling dat zijn ouders en
vriendin het recht kregen over het
zaad te beschikken hebben toege
voegd. Het formulier zou daarna
aan een analist ("Een onderge
schikte", aldus .Utermark) zijn
overhandigd die het ongelezen in
het dossier van de Leidenaar stop
te.
Utermark betoogde verder dat
het beleid van het AZL in overeen
stemming is met het standpunt van
de ministers van justitie en volks
gezondheid, dat is neergelegd in de
voorlopige nota 'kunstmatige be
vruchting en draagmoederschap'.
De advocaat van het AZL zei ver
der dat het hoogst onwaarschijn
lijk zou zijn dat de gynaecoloog,
hoofd van de afdeling voortplan
ting, op eigen houtje akkoord zou
zijn gegaan met een dergelijke
overeenkomst. Zeker omdat deze
zo afwijkt van de bestaande regels
binnen het ziekenhuis.
Medische ethiek
Behalve het juridische verweer
ging Utermark ook nog omstandig
in op het advies van de commissie
medische ethiek van het AZL. De
commissie schreef dat het invrie
zen van sperma slechts tot doel
mag hebben tot bevruchting over
te gaan als er sprake is van gene
zing, of van een ziektevrije periode
van aanmerkelijke duur". Boven
dien, zo meent de commissie, kan
het sperma niet aan een familielid
ter beschikking worden gesteld.
Verder is de commissie geen voor
stander van het gebruiken van de
sperma voor het bevruchten van de
vriendin na overlijden van haar
vriend, "omdat op de vriendin
emotionele druk kan worden uitge
oefend om eert zwangerschap tot
stand te brengen".
Utermark merkte verder op dat
kunstmatige inseminatie in dit ge
val uitgesloten is. Volgens hem zou
dat in strijd zijn met de regels. De
artsen die de inseminatie zouden
uitvoeren, riskeren zelfs tuchtrech
telijke maatregelen, meende de ad
vocaat.
Uitspraak op 9 maart.
STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD L E I D E
STAD LEIDEN STAD LEIDEN
