VAN TUENMMPn
we alcoholisten zijn
'Ze denken zeker dat
DE TIJ Pi 'kroniek
BRAND STADHUIS BEKENDER
DAN Z'N BOUWGESCHIEDENIS
Ambulancepost van Alphen naar Leiden
PAGINA 8
REGIO
MAANDAG 27 FEBRUARI 1989
Wijkvereni gingen
functioneren niet
KATWIJK - Het onderzoek
dat studenten van de Haagse
Hogeschool gehouden hebben
naar het functioneren van de
Katwijkse wijkverenigingen
heeft geleid tot een negatief
oordeel over de besturen van
die verenigingen. De resultaten
van het onderzoek hebben
voorzitter A. Glasbergen en
penningmeester P. Glasbergen
van de wijkvereniging Molen
wijk er inmiddels toe bewogen
hun functie neer te leggen.
De Katwijkse wijkverenigin
gen zien zich de laatste jaren ge
confronteerd met een teruglo
pend ledenaantal en een gerin
ge bereidheid onder de wijkbe
woners om vrijwilligerswerk
voor de vereniging te verrich
ten. In een gemeentelijke con
cept-nota werd vorig jaar ge
constateerd dat de wijkvereni
gingen hun basis moeten ver
breden door het ontwikkelen
van nieuwe initiatieven. Behal
ve aan meer aandacht voor al
gemeen tienerwerk, wordt on
der meer ook gedacht aan een
toename van de activiteiten
voor ouderen vanaf 55 jaar.
De gemeentelijke bevindin
gen waren voor de wijkvereni
gingen aanleiding om ook zelf
een onderzoek te starten. Ku
bus '85, het overkoepelend or
gaan van de Katwijkse wijkver
enigingen, gaf daarop opdracht
aan studenten van de afdeling
cultureel werk van de Haagse
Hoogeschool om een onder
zoek uit te voeren naar het
functioneren van de verenigin
gen. De bedoeling van de wijk
verenigingen was het Katwijk
se gemeentebestuur met de on
derzoeksresultaten ertoe te be
wegen het werk van de wijkver
enigingen te subsidiëren.
Er is deze maand weer veel ge
schreven over de brand die op 12
februari 1929 het fraaie stadhuis
aan de Breestraat heeft verwoest.
Veel mensen weten ook meer
van de brand dan van het stad
huis zelf. Daarom zal ik in plaats
van de brand, iets over de lange
en ingewikkelde bouwgeschie
denis schrijven die door de
brand zo abrupt een ingrijpende
wending nam.
Het is niet zo dat het stadhuis
er van het begin af aan heeft uit
gezien zoals het er in 1929 uitzag.
Achter de lange monumentale
voorgevel ging in werkelijkheid
een weinig samenhangend ge
heel van verbouwingen en uit
breidingen schuil. Een monu
mentale achtergevel ontbrak vol
ledig omdat het stadhuis aan die
kant was ingeklemd in de be
staande bebouwing. Vanaf de
Korenbeurs keek men aan tegen
een rij winkelpuien aan de Vis
markt en niet zoals nu op een
groot stadhuisplein.
Afwijkend
De oudst bekende vermelding
van het toen nog kleine stadhuis
dateert van 1350. In 1413 werd
het uitgebreid door de aankoop
en sloop van ernaast gelegen wo
ningen. In de nieuwbouw wer
den op de begane grond de vlees
hal en op de verdieping het want
huis (lakenhal) gevestigd. De ge
vel ervan bezat een opengewerk
te gotische borstwering die was
voorzien van uitkijktorentjes. In
1455 werd aan de linkerzijde een
woonhuis aangekocht waarvan
de gevel in 1662 werd verbouwd
naar een ontwerp van de toenma
lige stadsarchitect Willem van
der Helm, dat totaal afweek van
de renaissancegevel die in 1597
was opgetrokken. Deze was voor
het oude stadhuis geplaatst, dat
tijdens het beleg van 1574 nogal
was beschadigd.
De geleerden zijn het er niet
over eens of de ontwerper ervan
de bekende bouwmeester Lie
ven de Key uit Haarlem of de
stadsbouwmeester Claes Corne-
lisz is geweest. (In het Leidse
jaarboekje van dit jaar zal een ar
tikel over dit probleem van de
hand van professor R. Meischke
verschijnen).
De verticale opzet van de goti
sche gevel moest plaatsmaken
voor een horizontale opzet. Daar
toe werd de borstwering met
spietorens vervangen door een
passende balustrade. Bovendien
kwam er een monumentale ing-
nangspartij en werd het beeld
houwwerk uitgevoerd door de
beroemde steenhouwer Luder
van Benthem uit Bremen.
Strekken
In 1604 werd het stadhuis weer
uitgebreid, nu twintig meter naar
de rechterzijde met een gevel in
de trant van de zojuist gereedge
komen hoofdgevel. In plaats van
lateien werden boven de ven
sters zware strekken aange
bracht. In 1635 werd aan de rech
terkant, naast de uitbreiding van
1455, nog een woonhuis bijge
trokken waarvan de gevel pas in
1735 in de stijl van de hoofdgevel
werd verbouwd. Ook in latere
eeuwen werd nog veel aan het
stadhuis vertimmerd.
De onderbouw van de toren
dateerde van het einde van de
veertiende eeuw. In 1573 stortte
de bovenbouw in en in 1599 werd
die in achthoekige vorm her
steld.
Na de brand van 1929 had men
de keus tussen de bouw van een
geheel nieuw stadhuis, desnoods
op een andere plaats, of herbouw
ter plaatse met behoud van de
oude gevel. Helaas was het ge
meentebestuur volkomen onno
dig nogal bruut omgegaan met
Na de brand zijn in de gevel de lotgevallen van het stadhuis tijdens en na de brand weergegeven. Hier ziet
men het omtrekken van de topgevels in de strekken boven het derdê venster van links op de begane grond, (foto
Dijkman)
Storm van kritiek
Dudok, gemeentearchitect van
Hilversum en voordien adjunct
directeur van gemeentewerken
in Leiden, kreeg opdracht het
nieuwe stadhuis te ontwerpen.
Zijn ontwerp, dat lijkt op zijn
raadhuis te Hilversum, oogstte
een storm van kritiek van de zij
de van de Leidse burgerij. Men
bleef bij het plan om nieuwbouw
achter de oude gevel te realise
ren, maar nodigde nu vijf archi
tecten uit een ontwerp in te die
nen. Dudok maakte bezwaar te
gen een vergelijkende beoorde
ling en trok zich terug. De vijf
archticten waren C.J. Blaauw,
A.J. Kropholler, H.F. Mertens en
de Leidenaars B. Buurman en
J.A. van der Laan (ontwerper
van het V&D-complex aan de
Aalmarkt).
Op 1 mei 1933 werden de vijf
plannen ingediend bij een com
missie van deskundigen. Alle
plannen werden gepubliceerd in
het Bouwkundig Weekblad van
19 augustus 1933 en de tekenin
gen werden tentoongesteld in de
Lakenhal. De commissie en B
&W waren unaniem van oordeel
dat het plan Blaauw het beste
was, maar ook dit oogstte veel
kritiek, terwijl vooral het ont
werp van Kropholler nogal wat
aanhangers had onder de burge
rij. De burgers wendden zich
zelfs tot de Kroon om het besluit
te laten vernietigen, maar dat is
niet gelukt. Het ministerie van
onderwijs, kunsten en weten
schappen vond het een beslis
sing voor het gemeentebestuur
en niet voor de regering.
In juli 1934 kreeg Blaauw de defi
nitieve opdracht en hij bouwde
achter de gevel het huidige stad
huis, waarover de meningen nog
altijd zeer zijn verdeeld. Het
moet worden gezegd dat in elk
geval de sculpturen aan de ach
terzijde de moeite waard zijn. De
toren kon niet meer worden her
steld, maar Blaauw heeft de vor
men van de oude spits nog
enigszins in het ontwerp nage
volgd. Ook dient te worden ver
meld dat aan de linkerzijde van
de voorgevel het poortje is ge
plaatst dat voorheen aan de Vis
markt stond. Op 17 december
1940 werd het nieuwe stadhuis in
gebruik genomen en in 1947 wer
den de werkzaamheden van de
nieuwbouw afgerond.
de ruïne: de topgevels werden in
de dagen na de brand omgetrok
ken terwijl men ze had kunnen
stutten om ze vervolgens te de
monteren. Ook werd met het om
trekken van de middelste gevel
geen rekening gehouden met de
monumentale trappen waardoor
het beeldhouwwerk hiervan on
der puin van de top werd bedol
ven en schade opliep.
Geharrewar
Er volgde een hoop geharrewar
over hoe men de kwestie moest
aanpakken. Men had zoveel mo
gelijk fragmenten bij elkaar ge
zocht en in de Hooglandse Kerk
uitgespreid. Helaas heeft de
rijkscommissie voor de monu
mentenzorg, die toch nauw bij de
zaak was betrokken, nagelaten
de oude middeleeuwse vleeshal
te documenteren. Foto's laten
zien dat dit toch heel wel moge
lijk moet zijn geweest.
Uiteindelijk besloten de intern
verdeelde rijkscommissie en B
&W tot behoud van de gevel en
het geven van een opdracht voor
de bouw van een nieuw stadhuis
daarachter. Ook over de recon
structie van de nodeloos verniel
de geveltoppen bestond nog veel
onenigheid. Sommigen wilden
eigentijdse geveltoppen laten
maken of, erger nog, de toppen
aanduiden met bij voorbeeld ge
le driehoeken. Het is aan profes
sor Odé te danken dat de toppen
mochten worden herbouwd. He
laas waren de gevels van de uit
breidingen van 1455 en 1635 aan
de linkerzijde niet meer te red
den. In plaats hiervan werd een
nieuwe gevel in de trant van de
oorspronkelijke neergezet, maar
met beeldhouwwerk dat de stad
huisbrand weergeeft. Odé en
Van Heeswijk kregen de leiding
over het herstel van de gevel, met
als dagelijks uitvoerder de heer
Blom, hoofdopzichter bij de res
tauratie van de Grote Kerk in
Dordrecht.
Wapenvondst in
huis Hillegommer
HILLEGOM De Hillegomse po
litie heeft vrijdag bij een huiszoe
king een grote hoeveelheid wapens
aangetroffen in een woning van
een 35-jarige Hillegommer. In de
woning vond de politie drie vuur
wapens, een kruisboog, een zoge
naamde elektrische wapenstok,
een busje met gevaarlijk gas en een
aantal hand- en steekwapens.
Het onderzoek in de woning
werd ingesteld na aanleiding van
een bedreiging eerder die dag in
Hillegom.De Hillegommer is in
verzekering gesteld.
Lens oorzaak
van aanrijding-
HAZERSWOUDE - Doordat haar
contactlens niet goed zat, is een 26-
jarige vrouw uit Hazerswoude in
de nacht van zaterdag op zondag
tegen eèn geparkeerde auto ge
botst aan de Potgieterlaan in haar
woonplaats. Tegenover de politie
verklaarde de vrouw dat ze wegens
lensproblemen met haar ogen
moest knipperen. Daardoor zag ze
de auto niet staan.
Het voertuig behoort toe aan een
45-jarige inwoner van Groesbeek
die in Hazerswoude logeerde.
Twee getuigen hadden het kente
ken genoteerd van de auto van de
dader. Die zei tegen de politie dat
ze na de aanrijding was doorgere
den omdat ze vreselijk was ge
schrokken.
Veel belangstelling voor Eurodag in Alphen
ALPHEN AAN DEN RIJN - De centrale
post ambulancevervoer (cpa) in Alphen
wordt vrijwel zeker met ingang van 1 janu
ari 1990 ondergebracht bij de alarmcentra
le van de brandweer in Leiden. Besprekin
gen daarover tussen vertegenwoordigers
van de brandweer van Alphen en Leiden,
de alarmcentrale in Leiden en het IGOR
(het samenwerkingsverband van gemeen
ten in de Rijnstreek) verlopen volgens de
betrokkenen 'voorspoedig'.
Met hun initiatief lopen de vier partijen vooruit
op de uitvoering van het spreidingsplan van de
provincie Zuid-Holland. Dat plan houdt in dat
voor een centrale post ambulancevervoer een
gebied is vereist van 400.000 inwoners. De pro
vincie wil volstaan met twee a drie cpa's. In de
tien gemeenten van het IGOR wonen in totaal
slechts 110.000 inwoners. Leiden komt mét de
plaatsen in de omgeving (waaronder de ge
meenten in de Bollen/Duinstreek) niet verder
dan 370.000 inwoners.
"Om een nóg grotere concentratie te voorko
men, willen Leiden en Alphen vrijwillig tot sa
menwerking komen. Doen ze dat niet, dan lo
pen ze het risico dat ze straks worden gedwon
gen om bij voorbeeld samen te gaan met Den
Haag. En dat zou grote consequenties hebben
voor de snelheid waarmee brandweer én ambu
lance kunnen uitrukken. Het is belangrijk dat
de taken van brandweer en ambulance goed óp
elkaar zijn afgestemd. Stel dat er een auto in
brand vliegt en dat iemand er niet uit kan, dan is
het noodzakelijk dat brandweer en ambulance
zo snel mogelijk ter plekke zijn", zo licht A. van
Diggele, secretaris van het IGOR, de gang van
zaken toe.
De cpa in Alphen is nu nog ondergebracht bij
de centrale meldkamer, waarop onder meer ook
de brandweer, de bejaardenalarmering en de
milieutelefoon zijn aangesloten. Toen de plan
nen van de provincie vorig jaar bekend werden
gemaakt, zag het er nog naar uit dat met het ver
dwijnen van de ambulancepost de gehele meld
kamer op losse schroeven zou komen te staan.
"Die vrees bestaat nu niet meer. Dat komt
omdat er inmiddels veel meer poten onder de
meldkamer staan. De afgelopen maanden is bij
voorbeeld de inbraakbeveiliging van de scho
len erbij gekomen en is de wijkverpleging uit
gebreid. Daardoor kan de meldkamer ook zon
der cpa blijven functioneren. Het is ook beslist
niet zo dat het allemaal onoverzichtelijker en
tijdrovender wordt als de cpa straks in Leiden is
ondergebracht. Het maakt niet veel uit of je nu
in Alphen of in Leiden op een knopje drukt. De
centralisten in Leiden moeten wél snel weten
hoe alles in Alphen en omgeving geografisch in
elkaar zit, zodat de mensen in de juiste plaats op
de hoogte worden gesteld. Moet je zoiets bij
voorbeeld vanuit Den Haag regelen, dan wordt
het wél onoverzichtelijk", aldus ondercomman
dant A. Siereveld van de Alphense brandweer.
Op de inkrimping van het aantal posten is
aangedrongen door de ziektekostenverzeke
raars, die evenals de gemeenten meebetalen aan
de kosten van het ambulancevervoer. Door de
samenwerking mét Leiden worden de perso
neelskosten automatisch verminderd.
ALPHEN AAN DEN RIJN - Evenals de meeste anderen aan boord weet Henk de Jong al
lang op welke partij hij op 15 juni bij de Europese verkiezingen gaat stemmen. Toch duikt
ook hij op deze zaterdag op de 'Euroboot' aan de Alphense Rijnkade nieuwsgierig in de
enorme lading folders uit twaalf verschillende landen. "Er is een hoop leuke informatie,
maar de indruk wordt wel gewekt dat we hier alcoholisten zijn en in elk geval erg zijn geïn
teresseerd in drank. In elke stand vind je het nodige over wijnen", zo laat het Alphense
raadslid voor het CDA blijken dat de informatie niet helemaal tot tevredenheid stemt.
HAZERSWOUDE - Bisschop Ph.
Bar van Rotterdam heeft zaterdag
middag in Het Anker in Hazers
woude H. van Zoelen geïnstalleerd
als deken van Zoeterwoude. De in
Woubrugge wonende Van Zoelen
stond al aan het hoofd van het deke
naat Alkemade en heeft daar nu
Zoeterwoude bij gekregen, zonder
dat beide dekenaten worden sa
mengevoegd.
De scheidende deken F. Buil bood
Van Zoelen als symbool van de vier
parochies in Zoeterwoude, Hazers
woude en Stompwijk die onder het
dekenaat Zoeterwoude vallen, een
klavertje vier aan. Na de dienst
was er een receptie waar afscheid
werd genomen van deken Buil en
kennis kon worden gemaakt met
Van Zoelen.
Op de foto van links naar rechts
op het altaar: oud-deken F. Buil,
bisschop Ph. Bar, de nieuwe deken
H. van Zoelen en T. de Rooy.
Dronken bestuurder
na achtervolging
gepalet in Alphen
LEIMUIDEN/ALPHEN AAN
DEN RIJN - Een 30-jarige auto
mobilist die te veel had gedronken
is zaterdagnacht door de rijkspoli
tie Nieuwkoop/Alkemade aange
houden in Alphen. De politie had
de man, een Hazerswoudenaar,
achtervolgd vanaf Leimuiden op
de provinciale weg naar Alphen.
Kinderen (maar ook ouderen) werden op de boot aan de Rijnkade rijkelijk voorzien van ballonnen.
invoeren van een Ecologische Ge
meenschap om de 'schrikbarende
milieuvervuiling' tegen te gaan.
Nel van Dijk van de Regenboog
fractie van PSP, PPR, CPN en
Groene Partij Nederland ("De
mensen hebben geen zicht op wat
er gebeurt"), D66, RPF/SGP/GPV
en IDE. Deze partij debuteert in Al
phen met een 'politiek initiatief
zonder nationaal niveau dat met
een uniek Europees netwerk iede
re burger de gelegenheid wil geven
zijn/haar stem in het Europees par
lement te laten horen'.
"Ik had eerder het een ander over
allerlei taleninstituten verwacht.
Talen worden erg slecht gespro
ken. Dat geldt zeker voor Frans dat
iedereen al snel laat vallen. Daar
om zou het wel goed zijn geweest
als hier ook de nodige aandacht
was besteed aan de verschillende
talen".
door
Jan Preenen
Met die opmerking duidt De
Jong onbewust op het grootste
probleem in de Europese Gemeen
schap: het feit dat ondanks alle
mooie woorden over eenwording
in 1992 niet naar elkaar wordt ge
luisterd, laat staan dat men elkaar
verstaat. Zoals dat voor goede wij
nen geldt, zo zouden ook de Eu
ropese verkiezingen geen krans be
hoeven. In werkelijkheid voelt de
massa er zich echter niet door aan
gesproken. Bij de vorige verkiezin
gen voor het Europees parlement
liet slechts 52,5 procent van de Ne
derlanders zijn stem horen.
Europawijs
Om dat percentage in elk geval in
Alphen op te schroeven, hebben de
plaatselijke partijen zich vorig jaar
al verenigd in de Stichting Samen
werkende Politieke Partijen Al
phen aan den Rijn. Het doel van de
stichting is, om met burgemeester
Martin Paats te spreken, 'Alphen
Europawijs' te maken. Dat gebeurt
met een informatiemarkt op een
zogeheten Euroboot aan de Rijnka
de, die duizend bezoekers trekt, en
tijdens een forum voor vierhon
derd mensen 's avonds in het ge
meenschapscentrum De Bron on
der leiding van Dick Dolman, voor
zitter van de Tweede Kamer.
"Een uniek initiatief. Alphen is
hiermee de eerste gemeente in Ne
derland. Het is goed dat mensen zo
iets uit zichzelf opzetten. Daaar
hebben wij graag 1.500 gulden voor
over. Europa '92 is helaas nog een
beetje een elitaire zaak. Het is
moeilijk uit te leggen wat er precies
gaat veranderen. Het vraagt van de
mensen een geestelijke investering
om te ontdekken hoe Europa in el
kaar zit. Ze moeten beseffen dat bij
voorbeeld negentig procent van de
zaken, waaraan de boeren zich heb
ben te houden, voortkomt uit Eu
ropese regelgeving".
De eigenaar van dit citaat, Eppo
Jansen, hoofd van het voorlich
tingsbureau in Nederland van het
Europees parlement, voegt er
evenwel aan toe dat de mogelijkhe
den om 'echt invloed uit te oefenen
op dit moment gering zijn'. Alles
wordt beslist door de Europese
raad van ministers. Het Europees
parlement brengt slechts advies uit
en kan niet echt controle uitoefe
nen op de besluitvorming. Jansen:
"Daarom moet de druk op de mi
nisterraad worden vergroot. Wel
licht gebeurt dat als straks sprake
is van een grote ookom^t".
Daarop wordt 's avonds tijdens het
forum ook constant gehamerd
door Europarlementariërs, Joris
Voorhoeve, fractievoorzitter van
de WD in de Tweede Kamer en
anderen die op deze avond op weg
naar Straatsburg alvast wat stem
men proberen te vergaren. Arie
Oostlander (CDA): "Het zou
vreemd zijn als er in de Tweede Ka
mer geen publieke tribune zou zijn.
Op Europees niveau ontbreekt die
echter. Veel wordt beslist in beslo
ten vergaderingen van vakminis
ters. Dat moet veranderen".
Hij zit daarmee op dezelfde lijn
als PvdA'er Piet Dankert ("Van de
mocratie is geen sprake"), Voor
hoeve, die en passant pleit voor het
gespreksavond Belangenvere
niging Zwammerdam mei burge
meester en wethouders van Al
phen, aanvang 20.00 uur in het
Verenigingsgebouw, Kerkplein.
Leiden
concert in de Trio-serie', met
Trio Dante, aanvang 20.15 uur in
de Kapelzaal K&O. Oude Vest.
Leiderdorp
thema-avond Vrouwenoverleg
Leiderdorp met videofilm over
zelfverdediging: 'Hoe bepalend is
onze houding', aanvang 20.00 uur
in de Muzenhof.
Oogstgerei
postzegelruilavond van de
Postzegelvereniging Oegstgeest,
van 19.00 tot 22.00 uur in 't Groot
Profijt.
het Recht', Voorschotense Vrou
wenraad, derde lezing 'Huwelijk
en echtscheidingsproblematiek',
door mr. A. Drayers-Udo aan-
DINSDAG 28 FEBRUARI
Alkemade
eerste paal nieuwbouw veiling
EMM aan de Sotaweg, om 10.30
Alphen
informatie-/ voorlichtingsbij
eenkomst patiëntenvereniging Ai-
phen over pijnbestrijding, aan
vang 20.30 uur in De Bron, Trou-
badourweg.
thema-avond 'De economie
Boskoop
concerl Zangvereniging
Hosanna, Nederlands Hervormde
Kerk, aanvang 20.00 uur.
Katwijk
sportactiviteiten voor mensen
met CARA, onder leiding van een
fysiotherapeut, van 15.30 tot
PPR
19.30 u
ledenvergaderir
gastspreker over het gedeelte 'De
vloer in de zorg' uit het discussie
stuk 'Groen licht', aanvang 20.00
uur, Rapenburg 100.
Leiderdorp
informatie-avond Regionale
Vogelwerkgroep: 'Vogels, hun
nesten en nestelplaatsen, Milieu
Educatief Centrum De Houtkamp,
aanvang 19.30 uur.
Noordwijk
schrijversavond met Margriet
de Moor, 20.00 uur in de openbare
bibliotheek, Weteringkade.
WOENSDAG 1 MAART
Leiden
informatiepunt gemeenschap
pelijk wonen, van 20.00 tot 21.00
uur bij Vereniging Centraal Wo
nen, Gerestraat 20, tel: 121554.
voorstelling: 'Waschtag'
(Duitstalig), door het Wolfgang
Borchert Theater uit Münster,
aanvang 20.15 uur in de Leidse
Schouwburg.
voorstelling: 'Fox en Coyote in
de goot', door FACT, aanvang
20.30 uur in het Lak-Theater, Cle-
veringaplaats.
Voorschoten
kindervoorstelling (4 tot 10
jaar): *Wie niet blauw is, is gezien',
door Poppentheater Wellus Nie-
tus. Marijkelaan, tel: 01717-8361.
DONDERDAG 2 MAART
Alphen
concert Debussy Trio in de
Oudshoornse Kerk, aanvang
(viool) er
van 12.45 tot 13.30 uur in de Ka
pelzaal K&O, Oude Vest.
voorstelling: 'Het Naaikamer-
tje', comedie van Feydeau, door
het Vlaams Gezelschap, 20.15
uur in de Leidse Schouwburg.
voorstelling: 'Fox en coyote in
de goot, door Fact, 20.30 uur, Lak-
Theater, Cleveringaplaats.
voorstelling: 'Mama, kijk zon
der handen', door Toneelgroep
Litteris Sacrum, 20.30 uur in het
Microtheater, Oude Vest.
