Boek Rushdie kwam voor
radicalen als godsgeschenk
Kerk moet in kerkblad gebed rectificeren
Achtergrond
Verstrengeling van belangen
werd Konsumentenman fataal
PAGINA 2
MAANDAG 27 FEBRUARI l!
'Nieuwlichters' Iran voorlopig weer in het defensief gedrongen
DEN HAAG - In 1978 zond een Amerikaanse diplomaat in
Teheran een opmerkelijk rapport aan zijn superieuren in
Washington. In Iran gistte het; de straten van Teheran wa
ren vrijwel dagelijks het toneel van massale demonstraties
tegen de sjah en de VS en een bejaarde geestelijke, Kho
meini, speelde bij deze agitatie een in het oog springende
rol.
Het woord revolutie lag op ieders
lip, maar, zo schreef de diplomaat,
dat was een overdreven zwartgalli
ge voorstelling van de stand van za
ken. De bejaarde geestelijke ver
bleef immers in ballingschap in
een Parijse voorstad. De bood
schappen die hij vandaar de wereld
in zond, waren inderdaad bloeds
tollend, maar moesten, nog steeds
volgens de diplomatieke waarne
mer, niet letterlijk genomen wor
den. Ze pasten in een Iraanse tradi
tie, waar men wel hield van rethori-
sche overdrijving.
door
Peter van Nuijsenburg
Khomeini was trouwens niet de
revolutionaire Izegrim die hij
voorgaf te zijn. De toenmalige am
bassadeur van de VS, Sullivan,
voorzag bij Khomeini's terugkeer
een 'Ghandi-achtige situatie'. Voor
'Libische toestanden' hoefde niet
gevreesd te worden: Khomeini was
absoluut geen Gaddafi. Hij was een
asceet, niet geneigd tot excessen.
Het revolutionaire tij zou verlopen;
gematigde politici zouden het heft
in handen nemen en met hen zou
den de VS wel kunnen samenwer
ken. Uitgaande van de veronder
stelling dat de sjah de situatie niet
meester zou blijven. En dat was,
volgens de catechismus van de
Amerikaanse Iran-spieders, on
denkbaar. De heerser was immers
van bovenmenselijke statuur: su
persjah. Als schets van een land in
de greep van een revolutie, had het
rapport van de ambassadeur toen
al curiositeitswaarde.
Toch was zijn analyse slechts het
bizarre hoogtepunt van een infor
matievoorziening, die uitblonk
door kortzichtigheid en, het hoge
woord moet er maar uit, onbenul.
De Verenigde Staten waren totaal
onvoorbereid op de revolutie die
ruim 10 jaar geleden in Iran los
barstte. De diplomatieke top was
niet op de hoogte van wat er dage-,
lijks bij wijze van spreken voor
haar voordeur gebeurde. Dat een
groep grijze ayatollah's een revolu
tie kon organiseren ging het inzicht
en voorstellingsvermogen van vrij
wel iedereen te boven. De enkeling
die wel begreep met welk merk
waardig fenomeen hij te maken
had, hield deze wijsheid voor zich
zelf. Afwijken van de gebaande pa
den was slecht vooi
jaar terugkeerde in Iran, gold zijn
eerste bezoek een begraafplaats.
De lokatie inspireerde de imam
niet tot een stemmig herdenken
van de vele slachtoffers van de man
die hij zojuist had verdreven. Zijn
toon was grimmig; zijn boodschap
onverzoenlijk.
Op de Behesti-e-Zahra begraaf
plaats, waar later een bloedrood
water spuitende fontein voor het
eerbetoon aan de gevallen helden
in de oorlog met Iraq zou zorgen,
predikte Khomeini de opstand. Hij
riep de moslims aller landen op
hun ketenen te verbreken. Het tijd
perk van de martelaren was aange
broken. De wereld zou voor hen
buigen.
Dit bezoek aan de dodenakker
die in de loop van de oorlog met
Iraq zou uitdijen tot een ware
spookstad, kan achteraf worden
gezien als een voorteken van de
wending die zijn revolutie heeft ge
nomen. Na het verjagen van de sjah
zou de 'gesel der tirannen' zijn ei
gen bevolking te grazen nemen.
Ten noorden van Teheran ligt
een van de mooiste ski-gebieden
van de wereld. Prachtige hellingen,
sneeuw verzekerd tot ver na het
Europese seizoen. Tot de revolutie
de regels van vooral de après-ski
veranderde, ging daar de Iraanse
beau monde op de lange latten.
In 1986 ontdekte een jong paar
dat de revolutie ook bepaalde hoe
men naar beneden mocht suizen.
Om ongewenste intimiteiten tij
dens de afdaling te voorkomen wa
ren de hellingen in aparte banen
voor mannen en vrouwen geschei
den. De immer alerte 'hoeders van
de revolutie', de pasdaran, hielden
een oogje in het zeil voor het geval
iemand toch nog over de schreef
dreigde te gaan.
Halverwege hun afdaling werd
het duo betrapt. Ze waren beiden
keurig aan hun kant van de afschei
ding gestopt, - dat staat vast -, had
den naar elkaar gelachen, - niet on
waarschijnlijk -, en zouden elkaar
hebben gekust, - uiterst twijfelach
tig.
De Pasdaran die deze ontmoe
ting gadesloeg greep onmiddellijk
in. Hij glibberde met een paar ka
meraden naar de plaats des on-
heils. Het verbouwereerde paar
maakte toen voor het eerst kennis
met de revolutionaire rechtspraak:
ze konden kiezen tussen het huwe
lijk of geseling. Gelegenheid tot
hoger beroep was er niet. Hoewel
ze elkaar nauwelijks kenden, wa
ren ze wel gedwongen het huwelijk
te kiezen.
Deze gebeurtenis vond plaats
toen er sprake was van enige libe-
ralistatie van het bewind. De scher
pe kantjes waren er wat af. De be
volking mocht iets vrijer ademha
len, want de ayatollah's beseften
dat de revolutie na zes jaar mate
rieel bitter weinig geboden had.
De oorlog tegen Iraq is de meest
in het oog springende beproeving
die de Iraanse bevolking de afgelo
pen jaren heeft ondergaan. De an
dere plagen zijn eveneens van een
kaliber die een 'normaal' bewind
niet had overleefd. De staat van de
economie is nog altijd de beste
graadmeter van de vitaliteit van
een land. De prestaties van de revo
lutionaire economen worden met
het predikaat mager nog royaal be
loond. De Iraanse economie is als
Heimwee
Wie zich een ogenblik bezint op de
gebeurtenissen van de afgelopen
weken rond de roman De Duivels
verzen van de Brits/Indische
schrijver Rushdie, zal met
heimwee terugdenken aan het regi
me van Reza Pahlavi. Diens be
wind kan met de beste wil van de
wereld geen toonbeeld van verlich
ting en tolerantie worden ge
noemd, maar het werven van huur
moordenaars voor een hem onwel
gevallige buitenlandse schrijver
zou zelfs hij te grijs hebben gevon
den. Van een dergelijke opdracht is
in elk geval niets bekend.
De oproep Salman Rushdie te
vermoorden is de logische conse
quentie van een revolutie die een
respectabele plaats inneemt op de
totalitaire ranglijst van bloeddorst
en terreur.
Toen Khomeini op 1 februari
1979 na een ballingschap van 16
'We zijn bereid Rushdie te doden', staat te lezen op het biljet dat deze
vrouw meedraagt tijdens één van de vele moslim-demonstraties die de af
gelopen weken tegen het omstreden boek 'Duivelsverzen' zijn gehouden.
(foto EPA)
gevolg van de oorlog, maar ook
door allerhande halfbakken expe
rimenten, herschapen in een puin
hoop. Als handboek voor staat
huishoudkunde blijkt de Koran
verouderd.
Inflatie, massale werkloosheid,
teruglopende olie-inkomsten zijn
de trefwoorden om de malaise te
beschrijven. De steden worden re
gelmatig geteisterd door het uitval
len van de elektriciteit. In een land
dat drijft op de olie, is brandstof op
de bon. De huisvrouw wier porte
monnee niet dik genoeg is voor een
regelmatig bezoek aan de zwarte
markt, zal haar gezin niet vaak een
uitgebalanceerd maal kunnen
voorzetten. Was de corruptie onder
de sjah spreekwoordelijk, onder de
ayatollah's is zij legendarisch.
Wie deze conduite-staat beziet,
begrijpt waarom het ondanks het
voorbeeldige incasseringsvermo
gen van de bevolking politiek toch
niet botertje bij de boom is. Hier ra
ken we aan het fundamentele con
flict dat de regerende ayatollah's
verdeelt.
Het bewind kent twee kampen die
elkaar krachtig het leven zuur ma
ken. De gematigde, pragmatische
vleugel, onder leiding van parle
mentsvoorzitter Rafsanjani, wilde
om economische redenen het isole
ment van Iran doorbreken. Om elk
misverstand te voorkomen: de par
lementsvoorzitter heeft zich niet
bekeerd tot de democratische be
ginselen. Zijn tegenstrevers, onder
wie premier Musavi, moeten niets
hebben van zijn nieuwlichterij,
maar hebben weinig meer te bie
den dan hun zuiverheid in de leer.
De gebeurtenissen van het afge
lopen jaar hebben aangetoond dat
de pragmatici aan de winnende
hand waren. Rafsanjani wist Kho
meini over te halen het staakt-het-
vuren met Iraq te accepteren. De
banden met een aantal westerse
landen werden aangehaald: achter
de schermen werd zelfs onderhan
deld over een herstel van de diplo
matieke betrekkingen met de VS,
Khomeini's Grote Satan. Ook het
economen-debat werd door Rafs
anjani c.s. gewonnen: sinds kort
kent ook Iran het begrip 'terugtre
dende overheid'.
Deze ontwikkelingen werden
met argusogen gevolgd door de ra-
dikalinski's. Ze zaten in het defen
sief en konden alleen hopen op het
wonder Gods dat de rollen zou om
draaien.
Salman Rushdie heeft met zijn
Duivelsverzen dat wonder teweeg
gebracht. Uit het feit dat het sinds
de publicatie van het boek maan
den heeft geduurd voordat de
imam zijn doodvonnis uitsprak,
mag worden geconcludeerd dat
beide kampen fel gestreden heb
ben om zijn gunsten. De radicalen
wisten zich daarbij in het voordeel,
omdat Khomeini qua tempera
ment het meest aan hen verwant is.
De imam kon als zelf opgewor
pen leider van de moslims aller lan
den na de protesten in India en
Pakistan tegen de aanstootgeven
de roman, die niemand overigens
had kunnen lezen, niet volstaan
met zwijgen. De gematigde vleugel
moest zich toen wel achter Kho
meini scharen.
Het is verleidelijk de strijd rond
Rushdies boek te zien als de inlei
dende schermutselingen van de
machtsstrijd die onherroepelijk zal
oplaaien als de imam overlijdt. Ge
zien het vluchtige karakter van de
Iraanse politiek is elke voorspel
ling over het verloop van die
machtsstrijd voorbarig. Vast staat
dat het Iran van na Khomeini in
tern niet wezenlijk zal verschillen
van de huidige islamitische repu
bliek. Zeker is ook dat niemand het
zal wagen Salman Rushdie te le-
OcH.Ntó/^JÉNTAARTtf..
HILVERSUM - Frits Bom, die als
Konsumentenman van niemand
een misstap duldde, lijkt zelf geen
rechte koers te hebben gevaren.
Hij is niet ontkomen aan dezelfde
verstrengeling van belangen, waar
tegen hij in 1984 in een weekblad
interview zo tegen te keer ging.
door
Weert Schenk
„Die reisorganisaties, dat is het
beste voorbeeld van verstrengeling
der belangen", riep de rechtzinnige
Bom toen uit, „die zitten er alle
maal met huid en haar in. De
ANWB, de grootste consumenten
organisatie, is daarvan weer het
sterkste voorbeeld: die verkoopt
zelf reizen, is èn belangenbeharti
ger èn heeft een eigen rechtspre
kend orgaan èn pretendeert voor
lichting te geven, nota bene over
het eigen produkt. Een grote war
boel".
Juist in dit reiswereldje ging de
Konsumentenman zelf onderuit,
ook al doet hij nu voorkomen alsof
het drankgebruik van VARA-voor-
zitter Marcel van Dam hem zo te
gen de borst stuitte. Samen met 36
touroperators liet de Konsumen
tenman vorig jaar onderzoek doen
naar de waardering voor reisorga
nisaties. De kosten werden betaald
door de 36 touroperators (150.000
gulden) en de VARA (50.000 gul
den).
Doordat de reisorganisaties mee
betaalden, was het al geen onaf
hankelijk onderzoek meer. Maar
Bom bleek er ook geen moeite mee
te hebben dat de Stichting Konsu-
menten Informatie (SKI) het on
derzoek uitvoerde. Deze stichting
werd in 1984 door Bom als privé-
persoon opgericht. Tot afgelopen
dinsdag staat hij in het handelre-
gister vermeld als voorzitter. Zijn
echtgenote is penningmeester en
directeur. Bom wordt per 1 mei di
recteur van de SKI.
De Konsumentenman presen
teerde de resultaten van het onder
zoek in zijn eigen televisiepro
gramma. Hij koppelde daaraan
vast een feestelijke prijsuitreiking.
De Konsumentenman overhandig
de vertegenwoordigers van de bes
te reisorganisaties een bokaal.
In de branche werd wat zuur op
gemerkt dat alleen touroperators
die het onderzoek hadden gefinan
cierd, voor een prijs in aanmerking
kwamen. Fundamentelere kritiek
was er ook, zelfs afkomstig van de
meebetalende organisaties. De
SKI zou bij het onderzoek onder
23.000 Nederlanders een verkeerde
methode hebben gebruikt. De re
sultaten waren niet representatief.
Het VARA-bestuur trok de Kon
sumentenman aan de mouw, toen
de omroep van de SKI een reke
ning van- 50.000 gulden ontving.
Het bestuur wilde meer weten over
de banden van VARA's Konsu
mentenman met zijn eigen SKI.
Bekend was dat Bom de stichting
in 1984 had opgericht en dat die wel
eens was ingezet bij de beantwoor
ding van brieven aan de Konsu
mentenman en de VARA-gids.
Meer wist men niet.
De SKI weigerde inzage in de
boekhouding. Het stichtingsbe
stuur wilde niet zwichten voor de
grote druk die de VARA op Bom
uitoefende. Om die reden wenste
de stichting evenmin mee te wer
ken aan een onderzoek door een
externe accountant. De VARA be
sloot daarop begin deze week het
televisieprogramma stop te zetten,
totdat er duidelijkheid was.
Verandering
De Stichting Konsumenten Infor
matie werd op 9 oktober 1984 opge
richt. Het onderzoek voor de reis
organisaties vorig jaar was de eer
ste grote opdracht voor de SKI. Het
paste kennelijk binnen de doelstel
ling van de stichting: 'het centraal
coördineren en verspreiden van al
le voor producenten
ten van belang zijnde informatii
inzake consumenten-aangelegeii
heden, alsmede het verstrekkei
van adviezen, het arbitreren in ge
schillen tussen consumenten ei
producenten, alsmede het houdej
van onderzoeken, zowel zelfstan
dig als in opdracht van derden'.
Sedert afgelopen dinsdag is ot
ganisatie-deskundige Henk vai
Luyken, die vorig najaar in het bt
stuur kwam, de nieuwe voorzitte
van de stichting. Hij wil niet zeg
gen of de verandering juist op di
eenentwintigste februari in grot
haast is genomen. Wel wil hij kwij
dat er al 'langere tijd' sprake vai
was dat Bom zich uit het bestuu
zou terugtrekken om directeur t
worden. Van Luyken zegt niet t
weten of Bom ook al zo lang val
plan was met het werk als Konsu
mentenman op te houden. D
VARA-medewerker zelf is onbe
reikbaar voor een toelichting.
SKI-voorzitter Van Luyken zeg
weinig te weten van het onderzoel
in opdracht van de reisorganisi
ties. Hoe het zit met die rekeninl
van 50.000 gulden voor de VARA i
hem 'absoluut niet' bekend. D
SKI heeft geen personeel in dienst
Het onderzoek is uitgevoerd dool
free-lancers, aldus Van Luyken.
Hij onderstreept dat de stichtin|
nauwelijks inkomsten heeft gehac
„Het was kostendekkend". Vat
Luyken stelt dat Bom als bestuur
der geen recht had op een salaris
Boms vrouw Annemiek werkte al|'
directeur „tegen een minimale vei
goeding". Over de onafhankelijk
heid van- zijn stichting wil Vat
Luyken geen uitspraken doen. Hi
verwijst daarbij naar Bom. Di
voorzitter vindt wel dat de projeó.
ten dié op stapel staan op „een an
dere manier" moeten worden aan.
gepakt.
Volgens Van Luyken heeft hel
SKI-bestuur nog steeds het volsti
vertrouwen in Frits Bom. Dat w
meer dan wat de Consumenten
bond en de stichting Konsumenten.
Kontakt melden. Zij distanciëren-
zich volledig van Boms organisa
tie. Directeur Bert Donia van Kon.
sumenten Kontakt noemt de hanj
delwijze van Bom voor wat betreft
het reisonderzoek 'uiterst gevaar,
lijk'. „Als consumentenorganisa..
ties zitten we in een glazen huis. Je
moet alle schijn vermijden". Beide-
instellingen onderstrepen dat alle.
onderzoeken zelf worden bekos
tigd.
ARNHEM (GPD/ANP) - Ds. J.
van Amstel van de Christelijk
Gereformeerde Kerk in Ede
heeft een ernstige inbreuk ge
pleegd op de persoonlijke le
venssfeer van oud-lidmaat Rob
van Riessen. In een gebed is deze
door de predikant afgeschilderd
als iemand die God heeft afge
zworen. Op straffe van een
dwangsom van 10.000 gulden
moet de Kerk van de Arnhemse
rechtbankpresident mr. L. van
der Weij in een rectificatie in het
kerkblad de gemeente duidelijk
maken dat Van Riessen ook na
zijn uitschrijven als dooplid God
en Zijn geboden nog steeds hoog
acht. Bovendien moet de Kerk
een schadevergoeding van 1500
gulden aan de Amsterdammer
betalen.
Het conflict tussen de uit Lun-
teren afkomstige Van Riessen en
de Edese kerk begon toen Van
Riessen zich wilde laten uit
schrijven als dooplid. In eerste
instantie verbond de Kerk daar
aan de voorwaarde dat Van Ries
sen schriftelijk diende te verkla
ren zich niets meer van God aan
te trekken. Van Riessen weiger
de dat. Nadat hij de hulp van de
Leeuwarder advocaat mr. H.A.
Stein had ingeroepen, werd hem
het doopbewijs zonder meer toe
gezonden. In een kerkdienst
Deed ds. Van Amstel het even
wel voorkomen alsof Van Ries
sen zich van God had afgewend.
Hij ging daarbij volgens Van der
Weij voorbij aan de uitdrukkelij
ke stelling van Van Riessen on
danks zijn uitschrijving nog
steeds in God te geloven.
Volgens Van der Weij kan een
burgerlijk rechter in principe
geen uitspraak doen over de in
houd van een kerkelijk gebed
omdat het uiten van godsdiensti
ge overtuigingen een grondwet
telijk recht is. "Het is echter geen
absoluut recht", aldus Van der
Weij in zijn vonnis. "Het kan
worden beperkt als het botst met
rechten van anderen. Daarvan is
in dit geval sprake. Het gebed is
uitgesproken in het bijzijn van
honderden toehoorders. Omdat
verzuimd is het standpunt van
Van Riessen bij de gemeente be
kend te maken, is op zijn persoon
een vertekend licht geworpen".
Verzet tegen Vreemdelin
genbeleid. Kerkgemeenschap
pen hebben de taak zich over
vluchtelingen en emigranten te
ontfermen als overheden tegen
deze mensen steeds harder gaan
optreden. De eenwording van
Europa zal gepaard gaan met
verminderde gastvrijheid van
Europese landen. Het Schengen-
verdrag, dat al voor 1990 is vast
gesteld door de Beneluxlanden,
de Bondsrepubliek en Frankrijk,
is een duidelijke aanzet tot
restrictiever beleid en staat mo
del voor de ontwikkelingen in
het verenigd Europa van 1992.
Dit waren de belangrijkste
conclusies van een internatio
naal congres van kerkgemeen
schappen dat dit weekeinde in
Groningen werd gehouden. Het
congres werd door enkele hon
derden vertegenwoordigers uit
binnen- en buitenland bezocht.
De (voornamelijk locale) kerkge
meenschappen stellen zich una
niem op het standpunt dat naast
de opvang van vluchtelingen in
Europa, ook vaak mogelijkhe
den aanwezig zijn tot terugkeer
naar het land van herkomst.
John van Tilborg van INLIA
(International Network of Local
Initiatives working with
Asylum-seekers), dat haar bu
reau in Groningen heeft, zegt
hierover: "Terugkeer kan soms
heel goed. We hebben voorstel
len klaarliggen om dit beter te re
gelen, gemakkelijker te maken.
Het is aan de overheden om daar
op te reageren. Het helpt alle-
maal echter niets als de overheid
mensen die terug willen keren,
behandelt als criminelen, ze met
marechaussee omgeeft. Dat
maakt alles kapot. Er kan een hu
maner beleid worden gevoerd".
Waarschuwing tegen conci
liair proces. Hoewel evangeli
sche christenen niet aan de pro
blemen in de samenleving voor-
by kunnen gaan, moeten zij het
geestelijk klimaat achter het con
ciliair proces voor gerechtigheid,
vrede en het behoud van de
schepping radicaal afwijzen.
Tot deze conclusie kwamen
drs. C.V. Stavleu, drs. R.H. Matz-
ken en prof. dr. ir. E. Schuurman
zaterdag in Amersfoort op een
door de Evangelische Hoge
school georganiseerde studie
dag.
De Baptistenpredikant Sta
vleu uit Spijkenisse uitte met na
me kritiek op de Westduitse
hoogleraar C.F. von Weizacker,
die de aanzet tot het conciliair
proces heeft gegeven. Stavleu
verweet Von Weisacker dat hij
de evolutieleer aanhangt en niet
genoeg afstand tot andere reli
gies bewaart.
Jan Gruiters, landelijk coördi
nator van het conciliair proces
voor gerechtigheid, vrede en be
houd voor de schepping wees op
de werkdag voor gerechtigheid
in Utrecht deze kritiek van de
hand. Het conciliair proces be
reikt volgens hem het midden
van de samenleving, omdat het
groepen kerkleden bijeenbrengt
die eerder langs elkaar heen
werkten. Bovendien, zo zei hjj,
leidt het niet tot polarisatie.Daar-
om kunnen de kerken het ge
sprek met de politiek met meer
kracht voeren.
Contacten bevroren. De in
ternationale joodse gemeen
schap heeft alle contacten met de
RK-Kerk bevroren uit protest te
gen de gang van zaken rond het
klooster in Auschwitz. Het IJCIC
in New York, het internationale
joodse comité voor interreligieu
ze betrekkingen, betreurt het ten
zeerste dat de RK Kerk zich niet
houdt aan afspraken die in febru
ari 1987 zijn gemaakt over het
verplaatsen van het Karmelietes
senklooster buiten het terrein
van het voormalige concentratie
kamp. Een en ander had binnen
twee jaar z'n beslag moeten krij
gen.
Hervormde Kerk. Benoemd
tot vicaris te Den Haag (Samen
op Weg wijkgemeente 6): mevr.
M. R. Limburg-Klokke, kandi
daat aldaar; beroepen te Tjerk-
gaast-Sint Nicolaasga-Idsken-
huizen-Doniaga-Legemeer (toe
zegging): G. W. Smith te Rinsu-
mageest-Sybrandahuis; aange
nomen naar Hoevelaken (tweede
predikantsplaats): C. J. P. van
der Bas te Noordeloos; bedankt
voor Amersfoort: P. van der
Kraan te Bleskensgraaf; toegela
ten tot de evangeliebediening: P.
A. Bakker, Merelstraat 9, 2815
VS Haastrecht, 01820-1831; toe
gelaten tot de evangeliebedie
ning en beroepbaar: mevr. M. R.
Limburg-Klokke, Kazernestraat
49b, 2514 CS Den Haag, 070-
649436; H. Markus, De Wilg 36,
2912 RH Nieuwerkerk a/d IJssel,
01803-18901.
Gereformeerde Kerken. Be
roepen te Tzum: drs. G. Olde,
kandidaat aldaar die dit beroep
heeft aangenomen; aangenomen
naar Zuid-Beijerland: drs. R. van
Gorkum kandidaat aldaar.
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt. Aangenomen naar
Ommen: H. J. Siegers te Leek die
bedankte voor Ten Boer en voor
Giessendam en voor Neder-Har-
dinxveld.
Christelijke Gereformeerde
Kerken. Beroepen te Bunscho
ten: P.D.J. Buijs te Zwaagwest-
einde; bedankt voor Leerdam: J.
P. Boiten te Schiedam.
Gereformeerde Gemeenten.
Beroepen te Amsterdam-Noord
in combinatie met Zaandam: A.
Bac te Bodegraven; beroepen te
Katwijk aan Zee: J. C. Weststra-
te te 's-Gravenpolder; beroepen
te Randburg (Zuidafrika): J. M.
Kleppe te Rijssen; bedankt voor
Hoofddorp: Th. van Stuijven-
berg te Terwolde-De Vecht.
