De jager voelt zich aangeschoten
'De mens is vergeten dat het vlees bij de slager ooit in het weiland hep'
BOM
VAN AGT
DEURMAT
BOER
ZATERDAG 25 FEBRUARI 1989
EXTRA
PAGINA 31
Instructeur Van Eijk (links) geeft een cursus schietonderricht. "Maar daar blijft het niet bij, de mens leert hier ook weer enige voeling te krijgen met de na
tuur".
De mens is ver afgedwaald van z'n
oorsprong. De jager die op jacht gaat
naar voedsel wordt in deze omgeving
nog zelden aangetroffen. In de
winkels ligt immers een overvloed
De Koninklijke Nederlandse
Jagersvereniging probeert het
menselijk jachtinstinct niettemin weer
tot leven te brengen met een cursus
Een mannenwereld overigens, die
wereld van jagers. Waar ze zich
onmiddellijk 'aangeschoten' voelen
als de jacht wordt aangeklaagd. "Wie
tegen jagen is geeft er blijk van niet
gehinderd te worden door kennis van
de natuur".
door Theo Haerkens
"Stedelingen hebben geen voeling
met de natuur. Ze zijn er niet mee
opgegroeid. Daarom zijn deze cur
sussen nodig". Instructeur M. van
Eijk van de Koninklijke Nederland
se Jagersvereniging signaleert dat
de jager van nu een andere is dan die
van vroeger.
Wie toen op jacht ging, leerde van vader
wat er zoal te koop was in het veld. Veelal
heeft men daarvan niet het flauwste be
nul, is de ervaring die Van Eijk bij herha
ling heeft opgedaan. "De mensen zijn
ook vergeten dat het stukje vlees dat ze
bij de slager kopen ooit heeft geloeid en
op vier poten door het weiland liep". De
instructeur vindt het jammer dat de mo
derne mens zo ver van de natuur is afge
dwaald. Zijn vereniging spant zich dan
ook in om de nieuwe jagers op dit vlak
flink bij te scholen.
Veiligheid
Maar het allereerste dat de aspirant-jager
moet leren is dat veiligheid vóór alles
gaat. De jager gaat om met buitenge
woon gevaarlijk gereedschap, en dat
mag geen moment uit het oog worden
verloren. Op het jacht- en schietsport
centrum in Biddinghuizen waar de cur
sisten trainen met het geweer, heerst
tucht, orde en discipline. "In militaire
dienst is het zo dat de sergeant altijd ge
lijk heeft, ook al heeft hij geen gelijk",
houdt Van Eijk enkele jonge cursisten
voor als de aandacht wat verslapt. "Hier
is dat precies eender".
Flauwekul is taboe, een geweer dat
met hagel geladen is, is een levensge
vaarlijk ding, zal hij later verklaren. "Als
je een kogel in je been schiet is dat verve
lend. Een schot hagel in je been betekent
dat je je been kwijt bent". Voor de aspi
rant-jager die zich de vereiste discipline
niet eigen maakt, is de cursus voortijdig
afgelopen. Dat prent Van Eijk zijn cursis
ten goed in.
De jager moet zijn geweer altijd in een
'veilige richting' laten wijzen. Zelfs als
het dan per ongeluk afgaat is het risico
van schade uitgesloten. Toch brengen ja
gers elkaar telkens weer de vreselijkste
verwondingen toe. Van Eijk heeft er
geen idee van hoe dat kan. Zodra een ja
ger op hobbelig terrein komt of over een
hek moet klimmen, dient het geweer ont
laden te worden. Zelf houdt hij zich altijd
aan die regel. En als Van Eijk op z'n
woord mag worden geloofd tikken de ja
gers elkaar onderling ook op de vingers,
mocht dat nodig zijn.
Ook op de sportieve beleving van de
jacht, de 'weilijkheid' ervan, wordt
streng toezicht gehouden. De sociale
controle is groot. "Het dier moet altijd
een eerlijke kans hebben. Wie steeds pro
beert een eend te schieten die eigenlijk te
ver weg is, wordt ook gecorrigeerd". Het
zelfde geldt voor de jager die in juli zo'n
beest schiet, terwijl het niet weg kan om
dat het in de rui is. Eenden die dichtbij in
de sloot zwemmen, behoren ongemoeid
gelaten te worden.
Hond
Ook behoort het tot de ethiek.van de
jacht dat ieder gezelschap jagers min
stens één hond bij zich heeft om aange
schoten wild op te sporen. "Fazanten die
ergens in de bosjes vallen, hebben een
perfecte schutkleur. Zelf vind je die ab
soluut niet, al loop je er rakelings langs".
Voor de meeste cursisten vertelt Van
Eijk daarmee niets nieuws, opmerkelijk
genoeg heeft iedereen op de een of ande
re manier al ervaring met de jacht. De
één, omdat bij hem in de familie van
oudsher gejaagd werd. De ander, omdat
hij als drijver heeft meegedaan aan een
jachtpartij in de buurt. Eén man bekent
zo verzot te zijn op het buitenleven dat
hij het in al zijn aspecten al geproefd
heeft, van hengelsport tot stroperij. Met
het jagersdiploma, dat sinds 1978 ver
plicht is, kan hij straks op een legale ma
nier voort.
De cursus die een kleine 600 gulden
kost, omvat theorie die in het algemeen
als 'pittig' wordt omschreven en praktijk
waarin de cursist schietvaardigheid
wordt bijgebracht. Het schieten wordt
geoefend op een baan in Biddinghuizen
in de Noordoostpolder.
Het schieten op een metalen konijntje
dat zich over een rails voortbeweegt, het
eerste onderdeel van het praktische on
derricht, levert de jagers in spe de minste
moeite op. Vrijwel iedereen weet dit doel
te raken. Een stuk ingewikkelder wordt
het bij het kleiduiven schieten. Kleidui
ven zijn schijven van geperst aardewerk
met een doorsnede van elf centimeter.
Ze worden omhoog geslingerd en moe
ten in de vlucht stukgeschoten worden.
De schijven zeilen als frisby's met gro
te snelheid in een boog door de lucht.
Wie na de eerste oefening de illusie heeft
dat het allemaal wel meevalt, komt zich
zelf bij de volgende wel tegen. Want als
de oranje-zwarte schijven de schutter
vanuit een andere hoek tegemoet suizen
is er geen tijd meer om rustig te mikken.
Cadeautje
Aan de derde oefening, waarbij in één
keer twee kleiduiven de lucht in worden
geslingerd, komen de beginners niet
eens toe. "Je moetje op één kleiduif con
centreren, en de tweede maar zien als een
cadeautje", houdt de instructeur zijn pu
pillen voor. In het echt vliegen vogels,
waarop jagers het hebben voorzien, ook
niet altijd alleen. Ook dan moet de jager
het hoofd koel houden om er een te ver
schalken. Wie te veel ineens wil komt
met niets thuis.
Zijn theoretische kennis ontleent de
aspirant-jager grotendeels aan een
schriftelijke cursus. Daarin komen wa
penleer, wetskennis en ecologie aan de
orde. Globaal loopt het jachtseizoen van
15 oktober tot en met 31 december, maar
voor watervogels en reeën verschilt dat
Stuitend. Schandalig. Schandalig.
De Consumentenbus zal niet meer rij
den, de Konsumentenman heeft een bom
geplaatst onder de Vara door z'n ontslag
aan te kondigen.
Is er nog een leven denkbaar na Frits
Bom? Reken maar dat we hem zullen mis
sen, die ouwe trouwe hondekop die tour
operators geregeld paranoia maakte met
z'n aanklacht tegen overboekingsprak
tijken. Telkens weer stuitte onze Frits op
misstanden. Kwam bij hem niet met leni
ge verkooppraatjes aanBom liet zich
geen knollen voor citroenen verkopen.
Frits Bom uit beeld, dat betekent dat
we nooit meer het programma zullen zien
dat onbedoeld uitgegroeide tot het tv-ver-
maak dat Comedy Capers definitief in
het archief van de amusementsfabriek
stopte. Die diepmenselijke interesse op
dat gezicht als hij aan de een of andere
Playa een rijk bedeelde schone de micro
foon voorhield om te vragen of er bij haar
in de badkamer soms' kakkerlakken
rondliepen. Waar Bom verscheen ver
dween elk probleem.
Hij en niemand anders wist het voor el
kaar te krijgen dat een moeilijk lopende
man schadeloos werd gesteld toen die
kwam met de klacht zoveel treden te moe
ten oplopen om van het strand zijn va
kantiehuis te bereiken. Toen Frits de cen
ten bij de reisorganisatie had losgepraat,
hoefde de man geen ander vakantiehuis
meer, het traplopen viel hem heel wat
lichter dan daarvoor het geval was.
Frits zal voortaan geen consument
manden verbergen ergens in het land, om
de kijkcijfers omhoog te brengen. Nooit
zal hij meer op de vuist gaan met zeuren
de vakantiegangers die hem in zijn pri-
vétijd lastig vielen met een klacht. En de
man die zich onlangs onsterfelijk maakte
met de vraag tot wie hij zich diende te
wenden omdat hem was gebleken dat hij
voor tiueeduizend gulden een auto zon
der motor had gekocht, ook die zal de tele
foniste van de Vara niet meer kunnen
verzoeken om te mogen uithuilen bij
Frits. De Konsumentenman is met in
gang van 1 mei alleen nog maar aan
spreekbaar als directeur van de Stich
ting Konsumenten Informatie. Frits kent
nu eindelijk zijn eigen prijs. Bom zou
evenwel Bom niet zijn als hij niet voor
een knallend einde van zijn dienstver
band zorgde. Hij laat een onderzoek in
stellen naar het drankprobleem van
Var a-voorzitter Marcel van Dam.
Een vraag tot slot: zou Frits Bom dat
ook stuitend, schandalig en schunnig
hebben gevonden als hij die benoeming
niet op zak had gehad?
GERARD VAN PUTTEN
per soort. En de jager behoort precies te
weten waarop wel en waarop niet mag
worden geschoten. En wanneer wel en
wanneer niet.
Ecologische kennis is onontbeerlijk
voor de jager die zelf een jachtterrein be
heert. Wie overdreven veel schiet, loopt
de kans het wild op zijn terrein uit te roei
en. Een goede jager weet dat te voorko
men. "Ach, kan iemand die net zijn rijbe
wijs heeft gehaald autorijden?", is de re
actie van Van Eijk op de vraag of zoiets te
leren is in een schriftelijke cursus van
amper een half jaar.
De EG-ambassadeur in Japan, Van Agt,
vond de Nederlandse afvaardiging naar
de begrafenis van Hirohito beneden de
maat en stak dat oordeel niet onder stoe
len of banken. De WD maakte zich daar
ontzettend boos over. "Hij is gewoon een
ambtenaar en moet zijn mond houden".
Er zijn tijden geweest dat de WD
wegliep met Van Agt. Wie herinnert zich
niet de intieme eetpartijtjes in sfeervolle
bistro's tussen WD-chef Wiegel en Van
Agt? Geen betere man dan Dries, die de
WD tenslotte op het regeringspluche
hielp. Nu dient hij zijn bek te houden. Zo
gaat het. In de politiek behoort men er
geen behoorlijk geheugen op na te hou
den. Dat is maar lastig.
Het gaat er niet om of Van Agts opmer
kingen in deze kwestie de moeite waard
waren of van fijngevoeligheid getuigden.
In zijn Nederlandse tijd had zijn inhou
delijke bijdrage ook zelden iets om de
hakken. In de herinnering leeft hij voor
namelijk voort als de premier die bij
markante gebeurtenissen met vaardige
hand soep uitdeelde en zo aardig op de
racefiets uit de weg kon. Maar om hem
nu, als EG-ambassadeur, louter als loop
jongen af te schilderen, gaat toch te ver.
Van liberalen verwacht je wat anders.
Een enkele vuistregel kan hij wel ge
ven: nooit méér schieten dan dertig pro
cent van de populatie die er in het voor
jaar is. Voor 'trekwild', zoals eenden en
ganzen, is het veel lastiger een norm vast
te stellen. Maar de Koninklijke Neder
landse Jagersvereniging constateert dat
er elk jaar meer komen.
De jager wordt geacht ook zonder ge
weer geregeld naar het jachtterrein te
trekken. Om het wild te observeren, 's
Avonds tegen de schemering hazen tel
len, het behoort tot de normale activitei
ten. In tijden van schaarste moet er bijge-
Zelf tob ik al jaren over de vraag: wat
doet Van Agt precies in Tokio? Je hoort er
nooit wat over. Hier liep hij al niet over
van werkkracht (ooit zei de secretaris-ge
neraal van justitie tegen hem: "U bent
wel intelligent, maar er komt zo weinig
uit uw poten"), maar toen konden we
hem met z'n allen nog in de gaten houden.
In dat verre Japan houd je je hart vast.
Enfin, als Van Agt ooit terugkeert naar
het Westen kennen de Japanners vast één
Hollands woord.
Sapristi.
RUUD PAAUW
Ziezo, daar kunnen die door godsdienst
waanzin opgefokte boekverbranders het
voorlopig mee doen. De twaalf EG-lan-
den hebben hun jongens van het front te
ruggeroepen en er komt nog meer, zijn ze
helemaal van Allah los?
Persoonlijk is ondergetekende ook al in
het verzet gegaan. Thuis hebben we van
de nood een deugd gemaakt. De deurmat
was tot op de draad versleten, en wat we
anders nooit hadden gedaan doen we nu:
voortaan gebruiken we de 'pers', die ons
toch al niet aanstond maar die we in een
vlaag van verstandsverbijstering ooit
voerd worden en in overleg met de boer
kan besloten worden tot de aanleg van
bosschages en struikgewas om dieren
een aantrekkelijke rustplaats te ver
schaffen. Of een drinkplaats voor fazan
ten. "Als je dit soort dingen niet goed
doet kan het met het jagen op zich nooit
iets worden", meent Van Eijk.
Boos
Hij kan zich oprecht boos maken over
lieden die jagers van pure bloeddorst
betichten en menen dat het hen alleen te
doen is om het doodschieten van bees-
kochteii in de uitverkoop, om ons elegante
maatje 46 aan af te vegen.
Mores leren zullen we ze. Desnoods
moet er dan maar een pact met die Engel
se krantenduivel worden gesloten, met
die Maxwell. Wie weet levert dat nog wel
wat lieve duiten op, uiteindelijk heeft de
ze louche opkoper van dagbladen 22 mil
joen uitgetrokken om degene te belonen
die bereid is deze klus op zich te nemen.
Te vrezen valt eerlijk gezegd dat er
voor het bijbrengen van fatsoen meer no
dig is dan de verspreiding van het legen
darische boekje 'Hoe hoort het eigenlijk'
van Amy Groskamp-Ten Have. Praten
met mensen die niet voor rede vatbaar
zijn is een heidens karwei, zeker als die
zelfde mensen als gelovigen dan ook nog
het berouw van iemand weigeren te er
kennen na een gepleegde 'zonde'.
De ministers van buitenlandse zaken
van de EG-staten hebben vastgesteld dat
een "oproep tot moord een onaanvaard
bare inbreuk is op de meest elementaire
principes en verplichtingen die de rela
ties tussen soevereine staten bepalen".
Eerlijk is eerlijk, zelfs Ons Hans begint
nu moed te tonen. Ook hij heeft gesproken
van een "abjecte oproep tot moord", na
eerder al te hebben besloten het land
waar de kleinen van geest groot in aan
tal zijn toch maar niet te bezoeken.
De diplomatieke betrekkingen staan
ten. Hij verwijt tegenstanders van de
jacht, zoals Kritisch Faunabeheer, on
kunde. "De meeste kritiek komt van
mensen die niet opgegroeid zijn met de
natuur. Niet gehinderd door kennis van
zaken doen ze allerlei uitspraken. Maar
ja, dat mag, dat is democratie", stelt hij
verongelijkt vast.
De Koninklijke Nederlandse Jagers-
vereniging wil geenszins verhelen dat er
zich wel eens excessen voordoen. Tij
dens de ganzenjacht bijvoorbeeld, 's
Winters, als de 'trek' naar het zuiden is
begonnen. Dat lokt jagers. Tot voor kort
was het heel gewoon dat aan jagers gun
stige plekjes voor veel geld werden ver
huurd. Tot genoegen van de Jagersvere
niging is daaraan een eind gemaakt. Nu
mag er alleen nog op ganzen worden ge
jaagd tussen een half uur voor zonsop
gang en tien uur 's ochtends.
De kritiek op de jacht lijkt de cursisten
niet te raken. De jager moet voorkomen
dat er van een bepaalde soort te veel
exemplaren zijn, vinden zij. "Ach, de na
tuur corrigeert zichzelf', brengt Van Eijk
enige nuance aan in die mening. Hij her
innert zich dat in het natuurgebied De
Weerribben bij Kampen enkele honder
den reeën omkwamen door gebrek aan
voedsel nadat daar een aantal jaren niet
was gejaagd.
Voor jagers blijkt het minder eenvou
dig om het geregeld geuite bezwaar te
weerleggen dat de loden korreltjes die zij
in de rondte schieten schadelijk zijn voor
het milieu. Een bevredigend keramisch
alternatief is er nog altijd niet gevonden.
Lood heeft nu eenmaal een hoog soorte
lijk gewicht, alleen goud is zwaarder.
Blij
Jaarlijks volgen zo'n duizend mensen de
cursus. De Jagersvereniging is blij met
deze belangstelling, maar ze is zich er te
vens van bewust dat niet iedere diploma
houder in de toekomst zijn eigen jacht
terrein kan huren. Nederland is daar een
voudig te klein voor. Er zijn nu al 32.000
jagers en er is geen vierkante meter meer
die niet verpacht is.
De net gediplomeerde jager ontmoet
meer 'strikken' op zijn pad. Jagen blijft
een dure aangelegenheid die niet voor ie
dereen is weggelegd. Een blik op de par
keerplaats van het jachtcentrum in Bid
dinghuizen versterkt dat vermoeden:
vooral luxe wagens van Duitse of Scan
dinavische makelij. Een goed geweer is
te koop vanaf duizend gulden, maar er
zijn er ook die een veelvoud daarvan kos
ten. Het recht om ergens te jagen lijkt de
grootste kostenpost. Per hectare is daar
mee een jaarbedrag gemoeid dat varieert
van vijftig cent in de noordelijke provin
cies tot vijftig gulden in de Randstad. En
een jachtterrein moet minimaal veertig
hectare meten, zo'n tachtig voetbalvel
den.
Van oudsher is de jacht een mannen-
aangelegenheid. En al volgt ook een
handjevol vrouwen de cursus, het ziet er
niet naar uit dat daar snel verandering in
komt. "Je drinkt een glas en je laat een
scheet. Dat gaat nou eenmaal niet met
vrouwen erbij".
nu op het allerlaagste pitje, het handels
verkeer gaat evenwel onverminderd
door. Vooral de export van kippen en eie
ren schijnt van betekenis te zijn. Welnu,
de slagzin "breek de dag, tik een eitje"
kan er wat mij betreft niet genoeg wor
den verspreid. Als die lui dan maar wel
duidelijk wordt gemaakt dat vooral En
gelse eitjes erg lekker zijn.
GERARD VAN PUTTEN
Welke namen zullen de mensen in een
NIPO-enquëte noemen als het gaat over
Nederlandse schrijvers? Als het meezit:
Wolkers, Reve, Hermans, Mulisch. Na de
oorlog is er, voorzover zij weten, geen
schrijver meer geboren.
Wat zeggen de mensen als je vraagt of
ze wel eens een boek kopen? Ze zeggen: 'Ik
kijk wel uit, die boeken zijn mij tegen
woordig te duur'.
Tegenwoordig? Maar vroeger dan,
kochten ze toen. wel literatuur? Welnee.
Een knaak als je een boek aantreft in hun
doorzonwoning. Met tassen vol bood
schappen spoeden zij zich elke zaterdag
huiswaarts, twee kratjes Heineken in de
achterbak van hun auto en enkele flessen
jenever in het handschoenenvak. En als
het even wil een kilootje of drie van de
slager op de achterbank, als om te bewij
zen dat het woord inderdaad vlees is ge
worden.
Wat zeggen de mensen als een schrijver
met de dood wordt bedreigd omdat hij
een boek heeft geschreven dat een aantal
moslims niet welgevallig is? Dan zeggen
zij: 'Maar dat kan toch niet, dat is in fla
grante strijd met de vrijheid van druk
pers! De vrije meningsuiting is een Groot
Goed'.
Maar zouden die mensen dit boek ooit
hebben gekocht als er niet de banvloek
over was uitgesproken? Nee. Zij zouden
van die 'vrije meningsuiting' nooit ken
nis hebben genomen. Het boek was rustig
in de boekhandel blijven liggen. Het zou
een winkeldochter zijn geworden. Net als
zovele boeken.
De mensen, de tolerante mensen, zij
zullen de schrijver nooit bedreigen met de
dood, zoals die ayatollah dat nu doet.
Daar is die schrijver veel te onbelangrijk
voor. Maar zij hongeren hem wel lang
zaam uit. Door nooit een boek van hem te
kopen. Zij zien hem niet staan. En als
sommigen die schrijver wel zien staan,
politici bijvoorbeeld, bekijken ze hem
zoals een koning zijn hofnar bekijkt.
Welk boek kan in Nederland alleen
maar een bestseller wordenDe belas
tingalmanak.
CEES VAN HOORE
