'Milieu is in Westeuropa
te lang sluitpost geweest'
Gi
Rijke Zweden
hebben liever
een schilderij
dan een vette
bankrekening
Brinkhorst (EG) vraagt Nederland om geduld
CHAUFFEUR ZOEKT SNELLE LENING
9Ook God van de Bijbel wordt vrij regelmatig beledigd9
PAGINA 2
V
WOENSDAG 22 FEBRUARI 19f
Interview
STOCKHOLM (AP) - In Zweden
is een schilderij aan de muur heel
wat voordeliger dan een dikke
bankrekening: het is belasting
vrij. Maar daar gaat mogelijk iets
aan veranderen. Er staat een
nieuwe belastingwet op stapel
die waarschijnlijk gaat tornen
aan het voordeel dat de vermo
gende Zweden hebben bij hun
belastingvrije handel in peper
dure Monets of Manets.
De Zweedse welvaartstaat is
gebaseerd op gelijkheid en dat
heeft een hoge belastingdruk op
geleverd, bijna de hoogste ter
wereld. De gemiddelde Zweed
betaalt de helft van zijn loon aan
de staat, in ruil voor zaken als
gratis onderwijs erf gezondheids
zorg.
door
Eva Janzon/AP
Hoe rijker de Zweed, hoe meer
belasting hij betaalt. Toch heeft
het de rijke Zweden de laatste
tien jaar aan niets ontbroken en
is heel wat geld in oude en mo
derne kunst gestoken. Grote be
drijven poetsten hun prestige op
door in hun hoofdkantoren werk
van de bekendste Zweedse kun
stenaars op te hangen.
Onder de huidige wetgeving
hoeft over kunst die meer dan
vijf jaar in bezit is geen belasting
meer te worden betaald over het
groeiend vermogen dat het
kunstwerk vertegenwoordigt.
Voor aandelen of onroerend
goed geldt dat niet.
De Zweedse kunstmarkt
bloeit als nooit tevoren en de
prijzen voor kunstwerken zijn
omhooggeschoten. Directeur
Hans Dyhlen van de Zweedse
vestiging van het Britse veiling
huis Sotheby zegt: "De Zweden
hebben op het moment veel
koopkracht. Kunst wordt gezien
als een interessante en relatief
veilige belegging. De mensen ko
pen het als een vorm van verze
kering voor de toekomst". Vol
gens Dyhlen zijn Zweden en-
thousiaste maar weinig selectie
ve kunstkopers.
Het Stockholmse veilinghuis
Bukowski zei vorig jaar voor 368
miljoen kronen (ongeveer 120
miljoen gulden) aan kunst te
hebben.verkocht, ongeveer vier
maal zoveel als in 1983. Volgens
woordvoerder Goran Hellstrom
van Bukowski zijn de' prijzen
voor top-kunst dramatisch geste
gen. Hij heeft een positiever oor
deel over de kunstkopers: "De
mensen zijn nu kwaliteitsbewus
ter dan vijf jaar geleden".
Medewerker van de Zweedse
belastingdienst Sven Karldstedt
gelooft niet zo in de Zweedse lief
de voor de kunst. "Ik denk dat er
vooral in kunst wordt geïnves
teerd om de belasting te omzei
len", zegt hij. Maar hij durft geen
antwoord te geven op de politiek
gevoelige vraag vraag of de be
lastingvoordelen in de nieuwe
wetgeving zullen worden aange
tast.
Afgelopen november zorgde
de vrij onbekende onroerend-
goedmagnaat Hans Thulin voor
opschudding in Amerikaanse
kunstwereld: binnen een week
legde hij 13,3 miljoen dollar op
tafel voor de doeken 'White Flag'
van Jasper Johns en 'Rebus' van
Robert Rauschenbert. Een week
later betaalde hij bijna 2 miljoen
dollar voor Nils Dardels 'Dying
Dandy'.
Maar hoewel Thulins familie
bij de tien rijkste van Zweden ge
rekend wordt, gaf hij volgens de
Zweedse roddelpers in 1986 op
ADVERTENTIE
geen vermogen te hebben en be
taalde hij in 1986 en 1987 geen in
komstenbelasting.
De hoge belastingdruk heeft in
Zweden de zogenoemde 'belas
tingplanning' doen ontstaan: het
zoeken naar legale en illegale we
gen om onder het betalen ervan
uit te komen. Zo zijn er bedrijven
die kleine spaarders lokken door
aandelen aan te bieden in kunst
werken om zo een deel van het
belastingvoordeel mee te pik
ken. Juist dat soort bedrijven
heeft de aandacht van de rege
ring op de kunsthandel geves
tigd.
Volgens Hellstrom van het vei
linghuis Bukowski zou belas
tingheffing op het kunstbezit de
bonafide kunsthandel, die elke
transactie vastlegt, treffen, ter
wijl de minder serieuze verko
pers er voordeel bij zouden heb
ben. Bovendien zei hij te vrezen
dat de Zweedse kunstkopers na
een belastinghervorming zou
den gaan investeren in het bui
tenland, ondanks de 25 procent
importbelasting op kunst die aan
de Zweedse grenzen wordt gehe-
Geen windeieren
De toegenomen belangstelling
voor kunst heeft de Zweedse ar
tiesten geen windeieren gelegd.
In Zweden, dat 8,4 miljoen inwo
ners telt, staan 3.200 officieel ge
registreerd als kunstenaar, en in
Stockholm zijn bijna 200 kunst
handels. Geregistreerde schil
ders en beeldhouwers kunnen,
of ze nu verkopen of niet, een
beurs van 40.000 kronen, zo'n
13.000 gulden, aanvragen uit een
speciaal fonds, al kunnen ze dat
niet twee jaar achter elkaar doen.
Van de 2.300 aanvragen vorig
jaar werden er 548 toegekend.
Dyhlen van Sotheby zegt dat
de kunsthandel vijf jaar geleden
opbloeide toen een derde vei
linghuis van naam, Beijers, zich
in Zweden vestigde. "Er gebeurt
een hele hoop inde Zweedse
kunstwereld. Heel veel jonge
kunstenaars hebben exposities
en hun werk wordt ook ver
kocht".
f
BRUSSEL - "Ik heb alle begrip voor de wens van Neder
land om verder te gaan dan de Europese normen. Maar
ik schaam me absoluut niet voor het compromis dat nu
op tafel ligt. Natuurlijk had ook ik graag gezien dat de
normen scherper waren gesteld, maar het betere wordt
al gauw de vijand van het goede".
door
Hans de Bruijn
In het conflict tussen de Neder
landse milieuminister Ed Nijpels
en de Europese Commissie over
het belastingvoordeeltje dat de eer
ste wil geven aan kopers van 'scho
ne' auto's, speelt mr. Laurens-Jan
Brinkhorst als directeur-generaal
voor het milieubeleid van de Com
missie een centrale rol.
Het is een rel geworden die vol
gende maand voor het Europese
Hof van Justitie zal worden uitge
vochten. Met de visie achter Nij
pels' plan heeft Brinkhorst eigen
lijk niet eens zoveel moeite. "Het
Nederlandse milieubeleid ken
merkt zich door een grote mate van
bevlogenheid", zegt hij zelfs.
Maar als topambtenaar van de
Europese Commissie moet hij ook
rekening houden met de harde Eu
ropese politieke werkelijkheid.
Hoe nobel de bedoelingen van Nij
pels ook zijn, hij zou er immers wel
eens het tegenovergestelde mee
kunnen bereiken, zo waarschuwt
Brinkhorst.
Toen in 1985 de Europese nor
men voor de uitstoot van schadelij
ke stoffen door auto's werden aan
vaard, liet Frankrijk ondubbelzin
nig weten alleen in te stemmen als
"de eenheid van de markt zou wor
den bewaard". Dat betekent dat
lidstaten geen eigen normen zou
den gaan aanleggen.
Daarmee zou immers de auto-in
dustrie geconfronteerd kunnen
worden met overal verschillende
eisen. De kwetsbare Franse autoin
dustrie voelde de bui al hangen.
Het besluit moest toen nog bij una
nimiteit moest genomen, en om het
Franse fiat te krijgen gingen de an
dere landen door de bocht.
"Als we toen al de (in 1986 vast
gestelde) Europese Akte hadden
gehad, waarbij meerderheidsbe
sluiten mogelijk werden, dan had
den we nu waarschijnlijk in een
heel andere situatie gezeten". Nu
hebben de lidstaten zich erbij moe
ten neerleggen dat de normen voor
de uitstoot vyf jaar onveranderd
zullen blijven.
Veel slechter
Daarom stelt Brinkhorst dat het
eenzijdig openbreken van het ak
koord door Nederland de hele af
spraak op de helling kan zetten.
"Dat zou uit milieu-oogpunt veel
slechter zijn dan wat we nu heb
ben". De (Franse) auto-industrie
zou dan wellicht nog minder ernst
maken met de produktie van scho
ne auto's.
Brinkhorst erkent dat de Eu
ropese autoindustrie te laks is ge
weest bij het omschakelen op de
produktie van schone auto's. Nu
anderen (Japan, de VS en ook
Duitsland) het voorbeeld geven
moet men wel. Dat is duur. "Maar
ik ben ervan overtuigd dat de situa
tie over drie jaar anders is. Dan le
vert de hele autoindustrie schone
auto's".
Minister Nijpels wil in Neder
land liever de strengere Améri-
kaanse normen toegepast zien.
Voor kleine auto's die daar aan vol
doen wil hij zijn belastingvoordeel
tje van 850 of 1700 gulden toeken
nen. Maar volgens Brinkhorst zijn
die Amerikaanse normen helemaal
niet zoveel beter.
"De Europese komen daar dicht
bij in de buurt. Het is niet waar dat
Europese auto's viezer zijn voor
het milieu dan de Amerikaanse.
Maar ons uitgangspunt was dat het
effect van de maatregelen voor het
Europese milieu hetzelfde moest
zijn als de Amerikaanse maatrege
len voor het milieu daar. En dat is
gelukt". De oud-staatssecretaris
voor buitenlandse zaken, oud-
D'66-leider en oud-EG-ambassa-
deur in Japan vindt dat de auto
zaak geen symbool van het Eu
ropese milieubeleid mag worden.
"Dat zou een ontzettende versmal
ling betekenen. Er zijn belangrij
ker zaken, zoals de afvalproblema-
tiek", aldus Brinkhorst.
Japan
Critici van het EG-beleid zeggen
dat andermaal bewezen is dat eco
nomische belangen (nu van de au
toindustrie) het steeds weer win
nen van het milieubelang. De EG-
commissaris voor concurrentie
Leon Brittan zei onlangs zelfs dat
alles in de EG ondergeschikt moet
worden gemaakt aan de vrije han
del. Brinkhorst bestrijdt dat, maar
vindt ook niet dat industrie en
milieu per definitie vijanden zijn.
"De beste bedrijven voeren vaak
ook het beste milieubeleid. Dat is
immers ook kosteneffectief. Kijk
maar eens naar wat Nissan en
Toyota in Japan hebben gedaan.
Die zijn daar veel eerder mee be
gonnen dan wij hier in Europa. We
hebben hier in de industrie veel te
lang alleen maar naar factoren als
arbeid en kapitaal gekeken. Het
milieu was een sluitpost. Vandaar
dat we in Europa opgescheept zit
ten met de afvalbergen en de Lek-
kerkerken. Dat begint men nu pas
goed in te zien".
Het milieubeleid begint inder
daad eindelijk de plaats in het EG-
beleid te krijgen die het verdient.
Nu het Europese integratie- proces
('1992') goed op gang is, heeft de
nieuwe Europese Commissie het
milieubeleid zelfs bovenaan haar
prioriteitenlijstje voor de komende
vier jaar gezet.
Er moet meer geld beschikbaar
komen om het Europese milieu
schoner te maken. Nu besteden de
lidstaten samen 1,5 procent van
hun gezamenlijke bruto-produkt
aan milieumaatregelen, dat is zo'n
100 tot 125 miljard gulden per jaar.
Maar de vervuiling kost ons onge
veer drie maal zoveel. "Ik vind dat
we op Europees vlak duidelijk
vooruitgang hebben geboekt", zegt
Brinkhorst desondanks, "vooral
op het punt van de bewustwording
en de milieu-wetgeving. Het gaat er
nu om het milieubeleid in andere
beleidsterreinen te integreren".
De landbouw is daarvan een goed
voorbeeld. Die is altijd alleen maar
Brinkhorst: "Je kan nu eenmaal niet vergeten dat milieubeleid in be
langrijke mate internationaal beleid is". (foto gpd)
als produktie-sector beschouwd.
Bij de beheersing van de land-
bouwproduktie werd alleen maar
gekeken naar de nadelen van de
boterbergen, melkplassen en
vleesvoorraden. Maar nu begint
men langzamerhand te beseffen
dat de landbouw ook een grote rol
speelt in het milieubeleid.
Neem het voor Nederland acute
mestproblemen. "Dat is bijna on
oplosbaar geworden", geeft Brink
horst toe. "In geen enkel EG-land
wordt momenteel tegelijk zoveel
kunstmest als natuurlijke mest ge
produceerd. Zo'n probleem moet
daardoor breed aangepakt wor
den".
Nederland zal dat zelf moeten
doen. Van de EG heeft het voor
zo'n nationaal probleem weinig te
verwachten. Die stelt alleen de nor
men vast waaraan ook ons land
moet voldoen. Behalve verminde
ring van het aantal dieren in de
landbouw ziet Brinkhorst alleen
een 'oplossing' in het spreiden van
de mest.
Bijvoorbeeld door de mest uit
Brabant, het grootste probleemge
bied, 'uit te rijden' in het noorden
van Belgie. Dat is dus het verplaat
sen van het probleem naar andere
landen. Maar gezien de omvang
van het probleem vindt Brinkhorst
dat geen verkeerde uitweg. Een
structurele oplossing is het natuur
lijk niet.
Brinkhorst somt een aantal prio
riteiten voor het Europese milieu
beleid van de komende jaren. Het
milieu in de derde wereld, de pro
blemen van de tropische regen
wouden, het broeikaseffect en de
aantasting van de ozonlaag staan
bovenaan zijn lijstje.
Ook zullen de EG-landen meer
gegevens over het milieu met el
kaar moeten gaan uitwisselen. Nu
werkt men langs elkaar heen. En
veel van de gegevens zijn boven
dien afkomstig van Amerikaanse
satellieten. Brinkhorst zou graag
zien dat de EG een eigen milieu-sa
telliet zou krijgen. Dat zou sneller
optreden mogelijk maken.
Zuid-Europa
Een andere prioriteit noemt hij het
milieu in de landen rond de Mid
dellandse Zee. Die zijn de laatste
jaren economisch sterk in ontwik
keling. "We moeten ervoor waken
dat het zuiden niet de weg van
Noord-Europa in de jaren '60 op
gaat, waarbij de ongebreidelde
groei ten koste is gegaan van het
milieu".
Toch wil Brinkhorst er rekening
mee houden dat Zuid-Europa veel
minder heeft bijgedragen aan de
huidige milieuproblemen op ons
continent. De zure regen is een
vooral Noordeuropees probleem.
Daarom kan de EG wat hem betreft
ook wat soepeler zijn tegenover de
zuidelijke EG-landen.
Zo kreeg Spapje tien jaar langer
de tijd om zich aan te passen aan de
normen voor de uitstoot door grote
stookinstallaties dan de rest van de
EG. Hier gebeurde hetzelfde als bij
de discussie over de schone auto's
in 1985: alleen onder die voorwaar
de wilde Spanje akkoord gaan met
de strenge uitstoot-normen.
"Een aanvaardbare concessie",
aldus Brinkhorst. "Je kan nu een
maal niet vergeten dat milieube
leid in belangrijke mate internatio
naal beleid is. Je hebt eerst interna
tionale afspraken nodig. Dat is ver
velend voor landen met acute pro
blemen, maar het is nu eenmaal
niet anders".
Hij naar de Gemeentelijke
Kredietbank Leiden.
Die biedt de beste oplossing
voor persoonlijke leningen tot
fl. 30.000,-. Vlot in orde
gemaakt en geheel op de
persoonlijke situatie
afgestemd. Bovendien is de
rente laag en zijn de
aflossingsvoorwaarden
GOED VOOR UW LENING
Gemeentelijke Kredietbank Leiden
Breestraat 24, Postbus 11300,2301 EH Leiden
tel. 071-254145
soepel.
Bent u ook op zoek naar zo'n
plezierige lening?
Kom gewoon even praten.
Op werkdagen van 9.00-12.30
uur en donderdagavond van
17.30-19.30 uur. Bellen voor
nadere informatie kan
natuurlijk ook.
aiiussinysvuui
Nu de minister van justitie een
onderzoek laat instellen naar
mogelijke godslastering in het
boek 'The Satanic Verses' van de
Britse schrijver Salman Rushdie,
is de Bond tegen het Vloeken erg
benieuwd of dit ook invloed heeft
op het beleid ten aanzien van
godslasterlijke publikaties en
uitzendingen in eigen land.
"Het bestuur", zo staat in een
brief van de bond aan de minis
ter van justitie, "kan geen oor
deel geven over de inhoud van
dit boek, dat volgens de pers he
vige commotie onder gelovige
moslims veroorzaakt". Wel
vraagt het de minister, bij het on
derzoek te betrekken "dat ook de
God van de Bijbel helaas vrij re
gelmatig in allerlei publikaties
en radio- en tv-uitzendingen
wordt beledigd". De bond wil
graag van de minister horen of
hij van plan is het beleid en de
wet zo by te stellen dat ernstige
vormen van godslastering doel
treffend kunnen worden tegen
gegaan.
Druk op Riaggs
Van kerkelijke kant wordt
druk op de Riaggs (regionale in
stellingen voor ambulante geeste
lijke gezondheidszorg) uitgeoe
fend. om meer 'geestelijke zorg in
bijbelse zin' te verrichten. Zo wil
men dat alle Riaggs een pastor
aanstellen, een geestelijke met
speciale scholing voor hulpverle
ning. Binnen de gereformeerde
gezindte zou men een eigen
Riagg willen oprichten.
Dat meldt het maanblad voor
de ambulante geestelijke ge
zondheidszorg 'Gazet' in het fe-
bruari-nummer, gewijd aan het
thema 'Riaggs en religie'.
In correspondentie met de lan
delijke vereniging van Riaggs
wordt er van kerkelijke kant op
gewezen dat in de ziekenhuizen
in ons land ongeveer 500 pasto
res werken en bij de Riaggs op
dit ogenblik 3. Feit is echter dat
de overheid de kosten van pasto
res bij ziekenhuizen voor haar re
kening neemt en bij de Riaggs
niet. De landelijke vereniging
vindt dat de cliënten van een
Riagg, in tegenstelling tot zie
kenhuispatiënten, mobiel ge
noeg zijn om zelf naar een geeste
lijk verzorger te gaan. En die zijn
buiten de Riaggs voldoende be
schikbaar.
De weinige pastores die bij een
Riagg in dienst zijn noemen hun
collega-ftulpverleners vaak'
'godsdienst-onkundig'. Hoewel
de problemen van godsdienstige
cliënten dezelfde zijn als van de
anderen, wijzen de pastores erop
dat een bepaalde groep mensen
(actief gelovig) problemen
slechts wil bespreken in een
'pastoraal kader'. Gevolg is bij
voorbeeld dat de pastor bij een
Amsterdams Riagg cliënten
krijgt uit het hele land, die voor
hun gevoel niet terecht kunnen
bij deze instelling in de eigen
woonplaats.
Op dit ogenblik kent ons land
één Riagg waar religie een be
langrijke rol speelt, namelijk de
landelijk werkende Joods Am
bulante Geestelijke Gezond
heidszorg. Bij deze instelling is
voor vragen van religieuze en
geestelijke aard en voor bijscho
ling van hulpverleners op dit ge
bied een rabbijn aanwezig die
zelf niet aan hulpverlening doet.
De directeur van deze Riagg, J.
Elzas, acht dit model bruikbaar
voor andere Riaggs in een ver
zorgingsgebied met sterk reli
gieuze inslag.
Onder het motto 'Wij willen bij
de Riaggs gem zijkamertje voor
de gereformeerde gezindte' is
een aantal kerken van plan een
eigen, officieel erkende Riagg op
te richten. De aanvraag daartoe
moet nog bij de overheid worden
ingediend.
'De Poort'
Nu is er al een niet-erkende in
stelling voor hulpverlening, 'De
Poort' in Schiedam. Directeur J.
van der Wal maakte in een ge
sprek met 'Gazet' duidelijk dat
zijn achterban die hij schat op
600.000 mensen - alleen gehol
pen wil worden door actief gelo
vige hulpverleners van dezelfde
gezindte.
Uit gesprekken met betrokke
nen blijkt ook, dat voor actief ge
lovigen de psychiatrie en haar
methoden strijdig kunnen zijn
met hun opvattingen. De pasto
rale hulpverleners zeggen daar
over, dat de psychiatrische me
thoden, die toch nodig zijn voor
behandeling van deze mensen,
dan in bewoordingen van hun
geloof moeten worden vertaald.
In een redactioneel commen
taar vraagt het blad van de
Riaggs zich af of er nu sprake is
van 'herzuiling' in Nederland en
van een trend tot 'ontsecularise-
ring'. Maar een Riagg-pastor
stelt: "Tien jaar geleden is er een
scheiding ontstaan tussen hulp
verlening en godsdienst. Tegen
woordig merk ik dat godsdienst
vanzelfsprekend van invloed
kan zijn op achterliggende pro
blemen".
(Wie het februari-nummer van
de 'Gazet' wil ontvangen, kan
zich wenden tot de redactie,
postbus 8400, 3503 RK Utrecht,
030-885959).
Open dag
zersgracht 105) houdt op zater
dag 4 maart van half 11 tot 3 uur
open dag "voor al degenen die
eens een blik willen werpen in de
theologische keuken".
Docenten en studenten geven
een aantal, speciaal voor deze
dag opgezette colleges over alle
mogelijke onderwerpen, zoals de
relatie jodendom-christendom,
vrouwenstudies en theologie, de
Acht Mei-beweging, liturgie,
theologie en massamedia, filoso
fie, kerkgeschiedenis en spiritu
aliteit. De bibliotheek is de hele
dag open. In het pauze-program
ma is er een optreden van de ko
ren van de universiteit.
Leiden. Dr. W. J. Ouweneel
spreekt vrydag 24 februari om 8
uur in de Streekschool aan het
Lammenschanspark 1 in Leiden
over 'Gezalfd met de Heilige
Geest'. Dit is de tweede lezing in
een serie van vier over 'De Heili
ge Geest'. (Contactadres voor de
ze lezingen: E. B. de Jong, Fal-
jerilstraat 2, 2334 CM Leiden,
071-175383).
Wilde Ganzen. Vorig jaar
ontvingen de 'Wilde Ganzen'
voor hun oecumenisch hulp
werk in totaal bijna f. 4,5 miljoen.
In 1987 was dat iets meer dan f. 5
miljoen. De zondagse vluchten
brachten vorig jaar meer op,
maar de giften ter vrije beschik
king waren iets minder en de na
latenschappen beduidend min
der. Kwam in 1987 uit nalaten
schappen een bedrag binnen van
bijna f. 1,5 miljoen, vorig jaar was
dat ongeveer f. 800.000.
Op alle inkomsten werd
slechts 6 procent ingehouden om
alle kosten te dekken. Ook dit
jaar wordt dit percentage aange
houden.
Hervormde Kerk: beroepen
te Amsterdam kandidaat me
vrouw D. Tapje aldaar, te Nieuw-
poort kandidaat J. Flikweert
Reeuwijk.
Evangelisch-Lutherse Kerk:
aangenomen naar Den Helder
(voor deelwerk) proponent (kan
didaat) mevrouw C. Verwaal-
Hübner Amsterdam.
Baptistengemeenten: beroe
pen te Almelo kandidaat G. J.
Goessens Meppel, pastoraal me
dewerker te Hoogeveen.
Zuidafrika. Een delegatie
van de blanke Nederduits Gere
formeerde Kerk in Zuidafrika
heeft er by minister Adriaan
Vlok van wet en orde voor ge
pleit dat mensen niet langer zon
der vorm van proces worden
vastgehouden.
Klooster. Ongeveer 100 jon
ge joden bezetten gisteren een rk
kerk in het centrum van het oude
Brussel uit protest tegen het
klooster van de Karmelietessen
in Auschwitz.
Zij verwijten de Rooms-Ka-
tholieke Kerk dat ze zich niet
houdt aan het Akkoord van Ge-
nève van 1987 tussen het Joods
Wereldcongres en vier kardina
len. Volgens dit akkoord zou het
klooster vóór 22 februari dit jaar
van het terrein van het voormalig
concentratiekamp zijn verdwe-
