Ogen tekort voor 'Faust'
Diversiteit voorop bij START 89
Spannende muziek
'Madame De Sade' in tweeslachtige regie
Mooi huwelijk poëzie en muziek
Geprogrammeerde zweepslagen
LAK 40 jaar
1989
MAANDAG 13 FEBRUARI 1989
kunst
PAGINA 23
Nederlandse Opera sterk met Kupfer
'La damnation de Faust' van Hector Berlioz
door De Nederlandse Opera met mede
werking van het Rott
Orkest. Dirigent: Hartmut
gie: Regie: Harry Kupfer. Decors: Hans
Schavernoch. Kostuums en co-regie: Rein-
hard Heinrich. Gezien in Het Muziektheater
op 10 februari.
AMSTERDAM - Hoewel Ber
lioz zijn 'dramatische legende',
zoals hij 'La damnation de Faust'
noemde, voor het theater be
doeld had, is het aantal geënsce
neerde uitvoeringen altijd ge
perkt gebleven. Dat heeft vooral
te maken met de aard van het
werk, dat door de componist ge
baseerd werd op enkele scènes
uit Goethes 'Faust'. De 'Damna
tion' werd geen traditionele ope
ra met een duidelijk verhaal en
zeker niet met een conventionele
liefdesgeschiedenis zoals in de
opera 'Faust' van Gounod.
Eerder is het een soort wereld
se kruisweg, waarbij in een aan
tal taferelen de morele onder
gang van de hoofdpersoon wordt
geschilderd, want ook op dat
punt week Berlioz' visie af van
die van Goethe: deze Faust zal
moeten opdraaien voor de conse
quenties van zijn daden en in
plaats van vergiffenis wacht hem
aan het slot de eeuwige verdoe
menis. Over de muzikale kwali
teiten bestaat bijna anderhalve
eeuw na het fiasco van de eerste
uitvoenng geen verschil van me
ning meer.
De regisseur die zich in het
theater aan dit werk waagt, dient
echter, juist vanwege het contro
versiële en fragmentarische ka
rakter ervan, een duidelijk en
consequent uitvoerbaar concept
te hebben. Harry Kupfer vond
dat in het duivelse van de crea
tief zoekende geest, die immers
ook uitvinder wordt van mens
en milieuvernietigende stoffen,
en in het falen van Faust zodra
het aankomt op menselijke be
trekkingen. Bovendien zag hij
een theatrale mogelijkheid om
Berlioz' werk te plaatsen in een
schijnwereld. In zijn enscene
ring (en in het tegelijk ingenieu
ze en suggestieve decor van
Hans Schavernoch) komt de ou
de Faust terecht in een vervallen
theater, waar hij in een droom
zijn ontmoeting beleeft met Me
fisto, de duivelse afsplitsing van
zijn eigen geest. Deze kwade ge
nius, optredend als een poppen
speler en manipulator, toont
Faust een wereld van schijn, cor
ruptie en liefdeloosheid, die
Faust overtuigt van de zinloos
heid van het leven. Essentieel bij
Berlioz is dan dat Faust het pact
met de duivel pas aan het slot on
dertekent, niet als koopsom voor
komende genietingen, maar als
zijn eigen vonnis nadat het in
houdsloze van zijn eigen leven
hem duidelijk is geworden. Alles
was schijn en Kupfer kan het
niet nalaten om juist dat aan het
slot nadrukkelijk te onderstre
pen.
Met zo'n benadering kan men
het eens zijn of niet, maar een feit
is wel dat de voorstelling van De
Nederlandse Opera twee uur on
afgebroken theater oplevert,
waarvoor je als toeschouwer
ogen tekort komt. Kupfers con
cept is een weloverwogen, geslo
ten geheel dat tot in de kleinste
details wordt uitgewerkt en dat
vooral door het spel met schijn
en werkelijkheid grote theatrale
mogelijkheden biedt. Een Me
fisto als manipulator en grootse
koorscènes die zich in de fanta
sie afspelen, scheppen voor een
regisseur een waar luilekker
land, en daarvan hebben Kupfer
en zijn co-regisseur Reinhard
Heinrich, profiterend van de
technische mogelijkheden in
Het Muziektheater, dankbaar ge
bruik gemaakt.
Tegenover het scènische spek
takel stond een gedegen en bij
vlagen niet minder flamboyante
aanpak van dirigent Hartmut
Haenchen, die echter in de sa
menwerking tussen koor en or
kest nog te lijden had onder de
spanning van de première en de
complexiteit van het geheel. De
aandacht die het toneelgebeuren
opeiste, leek eveneens sterk van
invloed op de solisten, van wie
men zich soms kon afvragen hoe
zij onder deze omstandigheden
nog tot zingen in staat waren. Dat
geldt in het bijzonder voor Barry
McCauley, die in de titelrol een
indrukwekkende prestatie lever
de, maar die op de première de
vereiste lyriek nog miste. Iets
dergelijks geldt ook voor de uit
muntend gespeelde maar nog
niet vrijuit gezongen Mefisto van
Jean-Philippe Lafont en in min
dere mate voor de lieftallige
maar kleurloze Marguerite van
Hedwig Fassbender.
PAUL KORENHOF.
LEIDEN - Het Leidse LAK thea
ter viert dit jaar het 40-jarig be
staan. Eigenlijk bestaat het theater
al iets langer, maar nu de bezuini
gingswolken verdwenen lykert is
er nog meer reden tot feestvreug
de. Het bestuur van het theater ver
zorgt 24 februari een receptie waar
onder meer wethouder F. J. Kuijers
(culturele zaken) zal spreken. Door
middel van sponsors wil de organi
satie van het LAK een aantal zaken
in het theater verbeteren, één daar
van is het zitcomfort. Daarover
wordt door bezoekers vaak ge
klaagd en nu zijn de stoelen voor
zien van kussens, die door de spon
sors zijn betaald. Daarvan kan ie
dereen pok 24 februari volop genie
ten want later op de avond is het
stuk 'De laatste der onverstandi-
gen' van Frans Strijards (door de
groep Art Pro) te zien.
Santing afgelast
Het optreden van Mathilde Santing
morgenavond in de Leidse
Schouwburg gaat niet door. De ge
plande deelname aan het optreden
door de Japanse pianiste, Mimi
Izumi Kabayashi, is om gezondsre-
denen komen te vervallen. Mathil
de Santing zal nu op 31 maart acte
de présence geven in de Leidse
Schouwburg.
Gaudeamus-concours
ROTTERDAM (ANP) - De Canade
se Louise Besset heeft zondag in
Rotterdam de eerste prijs (5000 gul
den) van het Gaudeamus-concours
gewonnen. Zij won ook de speciale
piano-prijs die is ingesteld door het
Anjerfonds.
Expositie START 89, t/m 1 maart. De
Waag, Aalmarkt 21, Leiden. Openingstij
den: di. t/m vr. van 12-17 uur. Za. van 10-17
LEIDEN In zyn voorwoord
van 'START 89 zestien jonge
kunstenaars uit Leiden en omge
ving', schryft Kees Buurman,
kunstenaar en docent aan de
Academie voor Beeldende Kun
sten in Kampen, dat de expositie
met dezelfde naam in het Waag
gebouw een goede kans is om het
contact tussen de deelnemers
onderling en het contact met col
lega's en met de gemeente te be
vorderen. Zo bezien heeft deze
tentoonstelling meer betekenis
dan alleen maar een presentatie
van zestien 'starters', recent afge
studeerden of eindexamenkan
didaten van kunstacademies.
Want hoe gemakkelijk ontstaat
er bij dergelijke groepstentoon
stellingen door gebrek aan sa
menhang niet een willekeurige
selectie van werken? Al zijn de
samenstellers van START 89 niet
geheel aan dat gevaar ontsnapt,
men kan hen niet verwijten dat
zij eenzijdig in de keuze van be
naderingen en technieken zijn
geweest.
Diversiteit staat echter niet ge
lijk aan vernieuwende of grens
verleggende kunst, die ons in het
vooruitzicht was gesteld bij plan
nen voor de programmering van
de Waag. Uitgaand van de deel
nemers biedt deze START kun
stenaars in elk geval een goede
gelegenheid om naar buiten te
treden. Het werk van Annet van
Houwelingen sprak mij meteen
aan door de directheid en het ef
fectieve gebruik van techniek en
materialen iri het tweeluik met
een weids landschap en haar ob
ject in drie delen waarin dat land
schap op treffende wijze gestalte
had gekregen, sterkte mij verder
in "mijn overtuiging dat eenvoud
en ingehouden expressie haar
sterkste middelen zijn. Behalve
Van Houwelingen tonen ook
Henny Hartevelt en Irène Prin
sen zowel twee als driedimen
sionaal werk. Een opvallend stuk
is Hartevelts gevederde stoel. De
expositie bestaat verder uit as
semblages, ruimtelijke objecten,
grafiek, schilderijen en een aan
tal foto's. Een assemblage van
Helga van Stralen met drie gla
zen cylinders waarin kleuren
subtiel weerkaatst werden, vond
ik beter geslaagd dan de 'doos'
van oude bielzen. Zo verging het
mij ook bij andere bijdragen; het
ene werkstuk beoordeelde ik an
ders dan het volgende van de
zelfde maker. Op grond van ge
middeld twee of drie werken is
het moeilijk om een redelijk
beeld te vormen van de moge
lijkheden van deze jonge kunste
naars, maar gelukkig compen
seert de (misschien door de tijds
druk niet geheel foutloze) docu
mentatie met ideeën en achter
gronden in het werk het ontbre
ken van een uitgebreide presen
tatie als eerste kennismaking.
Minder deelnemers en meer
ruimte zou niet alleen het werk
meer recht doen, maar ook voor
de kunstenaars interessanter
ziin.
Als je de opeenvolging van
werken even loslaat en de ver
schillende categorieën bekijkt,
bestaan er grote verschillen. Bin
nen de schilderkunst heeft ieder
zijn eigen inbreng. De kleur en
monumentale vorm van Peter
Zuur neemt de bezoeker direct
in beslag, terwijl Daniël Tavenier
een heel verstilde sfeer in zijn
schilderijen weet te bereiken.
Sfeertekening speelt ook een rol
in de landschappen van Anne
Bakker. Zij deed inspiratie op in
de Pyreneeën en Maijolijn
Groustra vond haar onderwer
pen, Batakhuizen, tijdens haar
reis naar Indonesië.
Erik Jan Kuiper houdt zich
binnen de abstractie in zyn gra
fiek bezig met de wisselwerking
tussen vrijheid en begrenzing,
waarbij spanning ontstaat door
het spel tussen de expressiviteit
van vlakjes en golflijnen die zich
niet aan vaste grenzen houden.
De etsen van Astrid Beumer ver
tegenwoordigen het figuratieve
in het grafische werk op deze
START 89.
Het accent van de expositie
ligt vooral op de variatie van het
gebodene, maar door duidelijke
maatstaven te hanteren bij de
keuze zou het geheel evenwichti
ger zijn en meer reliëf krijgen.
NANCY STOOP
Amsterdam String Trio en 2 Be Two. Ge
hoord op 11 februari bij Hot House in het
Waaggebouw.
LEIDEN - Het was een wat
overmoedig plan van de Hot
House-organisatie om op één
avond twee volledige concerten
van zo verschillend karakter te
programmeren. Het gevolg was
enige tijdoverschrijding en een
afnemende belangstelling naar
mate de avond vorderde. Het
'Amsterdam String Trio' dat,
zoals de naam zegt uit drie strij
kers bestaat, en '2 Be Two' zijn
weliswaar beide trio's, maar
daarmee houden de overeen
komsten vrijwel op. De zaterdag
avond werd in elk geval begon
nen met het optreden van het
strijktrio, dat bestaat uit Ernst
Reijseger op cello, Ernst Glerum
op bas en Maurice Horsthuis op
altviool. Meteen viel op dat de
voor blazers en slagwerkers wat
weerbarstige Waag, buitenge
woon geschikt is voor een akoes
tisch spelende kleine formatie
strijkers. De passages die door
de musici werden gespeeld,
klonken prachtig uitgebalan
ceerd en waren in de hele zaal
goed te horen. 2 Be Two zou er la
ter wat meer moeite mee hebben.
Klankkleur en nuance zijn enke
le van de belangrijkste ingredi
ënten in de optredens van het
Amsterdam String Trio, dat van
begin tot eind wist te boeien. Het
bestaat dan ook uit drie van de
belangrijkste improviserende ta
lenten die Nederland rijk is. Ze
weten goed naar anderen te luis
teren en bezitten een uitgebreid
muzikaal vocabulaire. Dit werd
weerspiegeld in de stukken van
Amsterdam String Trio en 2 Be Two
het concert, die merendeels door
Horsthuis zijn geschreven. Nu
eens werd de aandacht getrok-
ken door de minder orthodoxe
strijk- tokkel- en kraseffecten,
dan weer door een romantisch,
boterzacht samenspel. Het pleit
voor het Amsterdam String Trio
dat geen van de in een andere
context gewild klinkende, gelui
den onlogisch geplaatst leek. Het
spannende parcours voor de
avond werd uitgezet door de in
zet yan het eerste stuk, 'Voorna
melijk uit muziek en kartonnen
dozen', dat bestaat uit abstract
klinkende ritmische uitwisselin
gen, waarna de intensiteit lang
zaam wordt opgebouwd en het
begin steeds meer perspectief
krijgt.
Dat het een Nederlandse groep
was die optrad, was duidelijk te
merken aan de milde en relative
rende humor van enkele stuk
ken, zoals in 'Trench Muzak'of
aan de vrolijk buitelende lijnen
van 'Arrivo' en de toegift, 'Een
schuiftrompet voor Julius',
waarin de melodieuze passages
sterk aan de volksmuziek deden
denken. Ook waren er de meer
serieus en 'klassiek' klinkende
composities en improvisaties
van 'La tour qui chante' en 'Pon
tius'. Ter afwisseling onthaalde
het drietal het publiek op muzi
kale grappen en podiumgrollen,
die onmisbaar lijken te zijn in de
Nederlandse geïmproviseerde
muziek na Bennink en Breuker.
Wat de recensent echter het
meeste bijbleef, was de compac
te eenheid en de uitgekiende dy
namiek waarmee het Amster
dam String Trio opereerde. Met
enige spanning wacht ik daarom
de cd van deze formatie af, die dit
jaar nog moet verschijnen. Het
was voor de fijnproevers een bui
tengewoon genoeglijk concert
met muziek, die zich niet zomaar
laat categoriseren.
Het leek bij de eerste tonen van
het volgende trio, 2 Be Two, wel
of de groep een beetje geïntimi
deerd was door het succes van
het strijktrio, maar later zou blij
ken dat er problemen waren met
de communicatie tussen de le
den van de groep.
Door het gebrek aan tijd tussen
de beide concerten kregen Al-
bert Veenendaal, Corrie van
Binsbergen en Arend Niks niet
de gelegenheid om een goede ge
luidstest te doen, zodat er tijdens
de eerste set enige moeite verlo
ren ging aan aanpassingsproble
men. Daardoor was het groeps
geluid wat rommelig, terwijl in
de soort muziek die 2 Be Two
speelt, juist strak ensemblewerk
en snel reageren van meer dan
gemiddeld belang zijn. Veenen
daal, de pianist en keyboardspe
ler, die het grootste deel van de
composities voor zijn rekening
neemt, is een zeer goede techni
cus, die meestal creatief met zijn
DX-7 weet om te gaan. Het meest
indrukwekkend was echter zijn
spel op de ouderwetse piano,
waarbij hij vooral ritmisch pot
ten weet te breken.
In de moderne elektrische mu
ziek tussen de progressieve rock
en de jazz, die 2 Be Two speelt,
vormen de ritmische elementen
de voornaamste basis van de im
provisaties, waarbij diezelfde ba
sis zelden verlaten wordt. In dat
concept speelt drummer Arend
Niks een net zo belangrijke rol
als gitariste en basgitariste Van
Binsbergen, niet alleen door de
vele unisono uitgevoerde passa
ges, maar ook door de strakke
percussieve contrasten die Niks
moet aanleveren om de spanning
erin te houden.
De communicatie tussen de mu
sici verbeterde gaandeweg, maar
we moesten tot in de tweede set
wachten tot een evenwicht in het
geluid gevonden was. Toen pas
kon het nu inmiddels wat uitge
dunde publiek het precieze spel
van Niks en het sterk op de rock
muziek geënte gitaarwerk van
Van Binsbergen op zijn juiste
merites beoordelen. Vergeleken
met de muziek van het strijktrio
deed die van 2 Be Two op het eer
ste gehoor wat kil aan, maar dat
hoort nu eenmaal bij de meer
elektrische en grote stad-achtige
geluid van deze oorspronkelijke
groep. Een dergelijke opvatting
van muziekmaken worden in de
wereld van de jazz en geïmprovi
seerde muziek van Nederland
helaas wat ondergewaardeerd.
Des te spijtiger was het daarom
dat alleen de laatste drie stukken
van de avond een goed gaven van
dat waartoe 2 Be Two in staat is.
KEN VOS
'Madame De Sade' van Yukio Mishimé
door toneelgroep De Appel. Regie: Erik
Vos. Vormgeving: Jos Groenier. Met: Carli-
ne Brouwer, Christine Ewert, Aafke Brui
ning, Elja Pelgrom, Trins Snijders en Judith
Brokking. Gezien op 10 februari in De Ap-
pelloods, Laan van Poot 97. tegenover de
Nachtegaallaan (nabij de Houtrusthallen).
DEN HAAG - Oppervlakkig be
zien gaat 'Madame De Sade' op
grond van de titel over de echtge
note van de beruchtste 'porno
graaf aller tijden: de Markies De
Sade. Eigenlijk is hij de centrale
figuur, om wie vijf vrouwen zijn
gegroepeerd. De Sade verschijnt
echter niét lijfelijk ten tonele; hij
is het exclusieve gespreksthema
tijdens de achtereenvolgende
confrontaties tussen deze vijf
vrouwen. Welgeteld spelen er
overigens zes vrouwen mee,
maar de rol van kamenier Char
lotte binnen de constructie van
het stuk (en tevens binnen de uit
voering door De Appel) is niet
echt helder te noemen.
In het programmaboek schetst
regisseur Erik Vos de verschil
lende posities, waar de vijf vrou
wen van dit stuk voor staan. De
echtgenote van De Sade beli
chaamt 'vrouwelijke toewijding',
haar moeder een leven van 'orde,
wet en moraal', haar zuster Anne
'jeugdige ongebondenheid en
principeloosheid', barones De
Simiane 'religieuze bezetenheid'
en gravin De Saint-Fond het 'vle
selijke verlangen'. Vanuit deze
uiteenlopende standpunten
gaan zij een onderlinge verbale
strijd aan over het fenomeen De
Sade de man die vanwege zijn
te verwachten, hevig verguisd of
onvoorwaardelijk aanbeden
wordt.
Direct al aan het begin van het
stuk geeft de gravin Saint-Fond
verlekkerd een paar staaltjes van
de levenswijze van De Sade ten
beste. Zij doet dat ten overstaan
van de barones De Simiane die
haar fascinatie door dit verhaal
vol vurige duivelse verleidings
kunst maar nauwelijks de baas
blijft. Trins Snijders laat heel
duidelijk zien, met wat vóór wel
lust deze Saint-Fond haar tegen
standster tart. Elja Pelgrom geeft
haar fraai ingehouden weerwerk.
Trins Snijders (rechts) en Elja Pelgrom in Mishima's 'Madame De Sade'.
Wie kan nog zien dat hier een ex-
Haagse Comedie-actrice en een
ex-Baal-actrice tegenover elkaar
staan?!
Deze indringend gespeelde
woordenstrijd vormt de opmaat
naar de ware confrontatie tussen
moeder en dochter. Hun stand
punten zijn niet statisch, maar
veranderen in de loop van het
stuk. De moeder is er aanvanke
lijk alles aan gelegen om haar
schoonzoon in de gevangenis te
laten zitten en haar dochter van
hem te laten scheiden. In het der
de bedrijf, dat achttien jaar later
speelt, is de Franse Revolutie in
middels uitgebroken. Haar ver
zet heeft dan geen zin meer:
"Maar in deze chaotische tijd is
de goede naam van een familie
niets meer waard".
Madame De Sade is daarente
gen jarenlang tegen de wil van
haar moeder ondanks alles de
toegewijde echtgenote van De
Sade gebleven. Als De Sade in
het derde bedrijf elk moment
naar huis kan komen, wijst ze
hem echter resoluut af. Het is
met name zijn werk, dat haar tot
dit inzicht heeft gebracht. Ze
voelt zich verraden door De Sa-
de's verhaal over de zusters Jus
tine en Juliette, waarin zij zich
zelf en haar zuster Anne weer
spiegeld ziet. Christine Ewert
speelt de moeder als een even
wichtige vrouw die haar stand
punt om pragmatische redenen
opgeeft. Carline Brouwer in de
titelrol is broos en kwetsbaar:
het slachtoffer van haar eigen fa
natieke toewijding.
De Sade bezien vanuit het
perspectief van vijf vrouwen, en
dat alles beschreven door de Ja
panse schrijver Yukio Mishima
die op zijn beurt (getuige zijn le
ven en zijn werk) gefascineerd
was door geweld, wreedheid,
erotiek en dood.
In het eerste en tweede bedrijf
legt regisseur Erik Vos vooral de
nadruk op de verbale spanning.
Er wordt voor het eerst gespeeld
in De Appelloods, dat tot dusver
alleen als repetitielokaal in ge
bruik was. Op het vrijwel lege
speelvlak staan verscheidene
spiegels opgesteld. Een passend
beeld, want reflectie en zelfre
flectie staan hier centraal. Het
idee is trouwens ontleend aan
Mishima's werkkamer, waarin
zich naar men zegt eveneens een
levensgrote spiegel bevond. In
het laatste bedrijf staat er plotse
ling zonder aanwijsbare reden
een keurig gedekte, immense
tafel op het speelvlak.
Er wordt in dit bedry f rykely k
met de wijn omgesprongen
(symbool voor het bloedvergie
ten tijdens en na de Franse Revo
lutie?) en later sneuvelt er het
een en ander. Het slotbeeld toont
een grote chaos. Zo wordt ook
het manuscript van De Sade's
'Histoire de Juliette' door Mada
me De Sade ostentatief ver
brand. Opeens gaat de regisseur
dus zwaar aangezette beelden ge
bruiken om de tekst te onder
strepen. Die keuze overtuigt niet
hij overspeelt daarmee de aan
vankelijk door verbaal vuurwerk
zorgvuldig opgebouwde span
ningsboog.
WIJNAND ZEILSTRA
William Byrd Vocaal Ensemble
Concert door het William Byrd Vocaal En
semble onder leiding van Nico van der
Meel met werken van Mendelssohn,
Brahms, Hindemith en Hans Cox. Inter
mezzi op harp: Saskia Kwast. Gehoord op
12 februari in de Lokhorstkerk.
LEIDEN - We kennen het alle
maal wel: de bladeren vallen van
de bomen, je ziet de natuur om je
heen afsterven en je denkt aan de
vergankelijkheid van het leven.
Van de andere kant laten we ons
inspireren tot nieuwe levenslust
als in de lente de dagen lengen en
het groen weer uitbot. Wat niet
iedereen kent, is de inspiratie om
deze stemmingen te verdichten
tot poëzie. "Vale nevels versluie
ren de zon, en als de zon het
hart", (Groth).
Deze en dergelijke woorden
(oorspronkelijke gedichten én
vertaling) waren zondagmiddag
te lezen in het programmaboekje
van het William Byrd Ensemble.
"Poëzie op muziek gezet" was
het thema van het concert. Ge
dichten van Goethe, Rilke, Rüc-
kert en Slauerhoff in klank uitge
drukt door komponisten.
Het koor zong als altijd - en
misschien nog wel meer dan an
ders - vol aandacht en met uiter
ste zorg voor de presentatie. Bij
William Byrd is het publiek niet
alleen tijdens het zingen
doodstil, ook op het moment dat
Nico van der Meel met een bijna
teder gebaar de stemming van
het beginakkoord oproept, hou
den de toehoorders al hun adem
in. En dat was wel nodig. De lie
deren van Mendelssohn, Brahms
en Diepenbrock vergden van het
koor het uiterste van hun zang-
technische en muzikale verwor
venheden. Geleid door iemand
die, hoofdzakelijk als zanger
werkzaam is, zal het koor zeker
het nodige aan tekstbehandeling
hebben gedaan. De koorleden
moeten immers gezamenlijk een
stemming, een suggestie kunnen
oproepen bij de toehoorder en
dat kan slechts als je de tekst be
grijpt. Her en der waren enkele
schoonheidsfoutjes te horen: in
zetten die wat ongelijk waren,
het net niet treffen van de juiste
hoogte en soms een overheersen
de sopraanklank. De liederen
waren er niet minder mooi om.
Jammer vond ik wel, dat de
Franstalige liederen na de pauze
zoveel serener en eenvoudiger
waren van zetting en harmonie,
dat ze soms een beetje in het niet
zonken bij de heftige-bewogen
heid en de diepe 'Leidenschaft'
van de Duitstalige muziek.
Harpiste Saskia Kwast speelde
ter afwisseling enkele welluiden
de en ook spectaculaire stukken
op haar Art Deco-harp. Met haar
fraaie, heldere klanken en haar
kloeke spel oogstte zij veel ap
plaus.
Tot slot mochten wij getuige
zijn van de première (en de her
haling daarvan bij wijze van toe
gift) van 'De Schalmei'. Een lied
van Hans Cox op een gedicht van
Slauerhoff, speciaal geschreven
voor het ensemble, waarin de
muziekminnende Iwan alle mu
zikale aandacht krijgt in tegen
stelling tot zijn ritmisch werken
de broers die allen Peter heetten.
MONICA SCHIKS
'Immortal' strak en dansbaar
Leidse formatie 'Immortal'. Gehoord in
het LVC, zaterdag.
LEIDEN - Vraag: Hoe houdt een
over-enthousiaste band met een so
lerende bassist, een friemelige gita
rist, en een percussionist/zanger
die soms geheel uit bol z'n dreigt te
gaan, haar muziek toch nog strak
en dansbaar? Antwoord: zorg voor
een goede drumcomputer en zet
deze tijdens een optreden goed
hard.
De Leidse wave-formatie 'Im
mortal' heeft veel te danken aan de
techniek. Tijdens haar LP-presen-
tatie ('Blind Birds') zaterdag in een
goedgevuld LVC dreigde haar psy
chedelische tempo-muziek af en
toe te ontaarden in een complete
chaos. Keyboardspeler Ruud Brus-
see leek met z'n gitaarspelende
broertje Hans te wedijveren wie de
hoogste tonen uit z'n instrument
kon toveren. Bert van der Mark
zocht, en vond snelheidsrecords op
z'n basgitaar. Maar Mike de Leeuw
liet zich niet verstoren. Steeds
weer vond zijn zwevende donkere
stem steun bij de geprogrammeer
de zweepslagen uit het doosje.
'Immortal' kon daardoor bieden
wat het zo graag wil: dansbare mu
ziek. Op de plaat komt de muziek
wat dat betreft niet helemaal uit de
verf, maar in een rokerig jongeren
centrum groeit de band naar onge
kende hoogten. Daar krijgen lek
ker klinkende
'Scouts' en 'Leaders', mede door de
ondersteunende video-presentatie,
de broodnodige sfeer.
In de thuishaven van 'Immortal',
het LVC, werd die soms mechani
sche sfeer op de positieve wyze be
oordeeld. "Wij zijn geen doemden
kers", zo liet Mike nog weten. Zijn
toehoorders wisten dat al lang. Sa
mengepakt voor het podium voch
ten ze swingend voor elke vierkan
te meter. Pas nadat de drumcom
puter na twee toegiften het zwijgen
was opgelegd, keerde de rust weer.
Toen was het publiek zo vermoeid
en bezweet dat zelfs de disco met
'Killing Joke' hen niet meer op de
been kon brengen.
ERIC HOENSON
