Europa worstelt
met keuze tussen
milieu en economie
Keiharde machtsstrijd op
de Wallen
Joegoslavische seksbazen schuwen geweld niet
Predikant gekweld door stortvloed van bedreigingen
Autolobby zit Nijpels en katalysator in de weg
VRIJDAG 10 FEBRUARI 1989
AMSTERDAM - De Wallen, het
prostitutiecentrum in de Amster
damse binnenstad, dreigt meer en
meer gedomineerd te worden door
Joegoslaven. Vorige week nog wer
den op de Wallen elf Joegoslaven
gearresteerd, op verdenking van
bedreigingen en ernstige mishan
delingen.
De elf zouden gepoogd hebben
een landgenoot, die als seksbaas
van enkele prostituées optreedt, af
te persen. Gelijktijdig pakte de
jeugd- en zedenpolitie drie Joego
slavische seksbazen op wegens
^verdenking van handel in vrou
wen. Ingewijden melden dat steeds
meer Joegoslaven pogingen doen
greep te krijgen op het grote aantal
bordelen in de Amsterdamse bin
nenstad. Geweld wordt daarbij niet
geschuwd.
door
Huub Klompenhouwer
Een hotelletje op de wallen, be
gin december. Een van de kamers
wordt al langere tijd bewoond door
een Joegoslaaf die elders op de
gracht "een paar vrouwen heeft zit
ten". De man wordt in het hotel be
naderd door vier landgenoten die
een gesprek willen. Al snel proeft
de hotelbaas de geladen sfeer. Hij
weet het viertal de deur uit te krij
gen.
Een paar uur later zijn ze er weer.
Nu wordt er over en weer aan el
kaar getrokken. De vrouw van de
hotelbaas waarschuwt op straat
twee surveillerende agenten. Op
het moment dat de agenten het ho
tel betreden, houden de bedreigin
gen op. Nee, er is niets aan de hand,
legt de hotelbaas de agenten uit. Ze
Kerkstraat nog herinneren, begin
vorig jaar. Die had alles met die or
ganisatie te maken. Als je dan ziet
dat die Joegoslaven zich in Anm-
sterdam gaan concentreren op de
prostitutie, kun je dat gadeslaan en
proberen de organisatie bloot te
leggen, maar je kunt ook van meet
af optreden en zo proberen te voor
komen dat ze gesetteld raken.
Want ook in de prostitutie spelen
die afpersingen".
Vuurgevaarlijk
De politie heeft het sterke vermoe
den dat de 'beschermorganisatie'
van de Joegoslaven in Frankfort
huist en vandaar vooral in Duits
land en Nederland actief is. Ze wor
den betiteld als vuurwapengevaar
lijk. Een schietpartij, eind vorig
jaar bij een tordeel in de Bloed-
straat, waarbij een dode viel, door
zeefd met zes kogels, is een triest
bewijs van het gewelddadige ka
rakter van de organisatie. De poli
tie heeft die zaak nog niet geheel
kunnen oplossen.
Vorige week wilde de politie met
een grootscheepse actie de Joego
slavische afpersers een flinke slag
toebrengen. Elf Joegoslaven wer
den aangehouden. De actie werd
echter doorkruist door een actie
van de jeugd- en zedenpolitie. Daar
hadden vier Joegoslavische vrou
wen aangifte gedaan van vrouwen
handel. Ze waren onder valse voor
wendsels door een drietal landge
noten naar Amsterdam gelokt.
Wilting: "Het zal duidelijk zijn
dat die zaak voorrang moest krij
gen. Tegelijk wisten we dat daar
door het circuit wel gewaarschuwd
was. Van de elf arrestanten hebben
we er slechts drie kunnen vasthou
den.' Die bleken bovendien illegaal
in ons land te zijn".
De warme buurt in Amsterdam: de prostitutie dreigt er door nietsontziende Joegoslaven te worden gecontro
leerd. doto GPU)
verdwijnen weer. De vier hebben
het signaal wel begrepen. Er wor
den nog wat dreigementen geuit,
daarna vertrekken ze.
Lijfwacht
De bedreigde Joegoslaaf slaat aan
het bellen. Nog geen uur later, nog
steeds met een van angst vertrok
ken gezicht, regelt hij met veel flap
pen een lijfwacht. Ook weer land
genoten. Iedere keer als de deur
van het hotel opengaat, kijkt de
man verschrikt op. Zijn geld en sie
raden worden haastig in een kluis
ondergebracht.
De hotelbaas, niet onbekend met
het leven in deze buurt, weet waar
het om gaat. "Die Joegoslaaf heeft
nu aardig wat geld. Hij heeft succes
in zijn branche. Dat roept de jaloe
zie op van dit soort rondtrekkende
benden, die beschermgeld gaan ei
sen. Dat is de Joegoslavische ma
fia".
"Ik heb in het verleden wel meer
Joegoslaven voor langere tijd in
mijn hotel gehad. Normaal gespro
ken zal het me een zorg zijn hoe de
heren hun geld verdienen. Maar als
ze door hun activiteiten het leven
van de andere hotelgasten in ge
vaar brengen, verandert de zaak. Ik
heb die lui toen het hotel uitgezet".
Nog een keer de hotelbaas: "De
ze man is nu doodsbenauwd. Hij
weet dat ie zijn afpersers toch niet
kan ontlopen. De mensen hebben
eindeloos geduld. En ze deinzen
nergens voor terug. Je kon zien, dat
ze daarnet ook bewapend waren".
Grote jongens
Begin december was de Joegosla
vische seksbaas nog een enkeling
in het circuit van grotere en kleine
re souteneurs. Maar momenteel
opereren er al vijf op de Wallen. In
Amsterdam is, anders dan in som
mige andere steden, de prostitutie
niet meer in handen van enkele
'grote jongens', zoals ten tijde van
de bekende Maurits 'Zwarte Jopie'
de Vries.
De meeste pooiers, of
souteneurs, hebben enkele 'kasten'
en meestal twee ploegen vrouwen,
die voor hen werken. Onderling
hebben ze- wel contact en bijvoor
beeld gezamenlijke ordediensten,
die ze overigens liever aanduiden
als beschermdiensten, die waken
over de veiligheid van de vrouwen.
De politie van het bureau War
moesstraat volgde de ontwikkelin
gen nauwgezet. Voorlichter Klaas
Wilting: "Uit eerdere zaken rond
het balletje balletje, dat ook door
die Joegoslaven werd gespeeld,
wisten we dat die groep bescherm
geld moest betalen aan een organi
satie die vooral vanuit Frankfort in
Duitsland opereerde. Misschien
kunt u zich die schietpartij in de
Na publikaties over zijn oor
logsverleden wordt de doopsge
zinde emeritus-predikant dr. J.
S. Postma (78) uit het Friese Ap
pelscha regelmatig bedreigd.
"Een stortvloed van anonieme
telefoontjes en brieven, bedrei
gingen en scheldpartijen hebben
het leven van Postma en zijn
echtgenote in ernstige mate on
leefbaar gemaakt". Zo deelt het
dagelijks bestuur van de Doops
gezinde Broederschap vandaag
mee in het Algemeen Doopsge
zind Weekblad. De vrouw van ds.
Postma heeft vorige maand het
kerkbestuur van een en ander op
de hoogte gesteld.
Postma is een zwager van J.
Luitjens, de in Canada wonende
oorlogsmisdadiger, die tot le
venslang werd veroordeeld.
Luitjens, ook doopsgezind, heeft
zijn straf nooit uitgezeten. De Ca
nadese staat probeert hem via dp
rechter het staatsburgerschap te
ontnemen. Bij het aanvragen
daarvan heeft Luitjens verzwe
gen dat hij wegens oorlogsmis
daden was veroordeeld.
Het oorlogsverléden van Post
ma kwam vorig jaar ter sprake
onder meer in een artikel over
Luitjens van NRC Handelsblad
redacteur Frits Groeneveld in
het Algemeen Doopsgezind
Weekblad en in een vraagge
sprek van Trouw met ds. J. F.
Postma, een van zijn dochters.
Daarop ontstond in genoemd
weekblad een weinig verheffen
de discussie over Postma en
Luitjens.
Postma die geen contact
meer heeft met zijn zwager
werd in 1947 veroordeeld tot een
jaar gevangenisstraf en tien jaar
ontzegging van de preekbe-
voegdheid. Hij had in 1942 een
pro-Duits radiopraatje gehouden
over het lot van de Duitstalige
doopsgezinden onder Stalin.
Aanvankelijk ging hij met
Luitjens naar Paraguay, maar in
1957 meldde hij zich bij de Ne
derlandse justitie, nadat hij de
justitie al regelmatig op de hoog
te had gehouden van zijn ver
blijfplaats.
Postma heeft toen de straf uit
gezeten die hem, naar het oor
deel van de bevoegde autoritei
ten, nog restte, zo schrijft het be
stuur van de Doopsgezinde
Broederschap. "Daarmee deed
hij wat hij jegens de samenleving
verplicht was te doen. Het is dan
ook verkeerd als hij nu opnieuw
wordt gestraft door fluister- en
haatcam pagnes
Hoewel het bestuur van de
Broederschap uitgaat van ieders
goede trouw, betreurt het dat on
der meer als gevolg van publika
ties in het eigen weekblad men
sen zijn gekwetst. "Dat had niet
mogen gebeuren". Wel blijft het
bestuur van mening dat Luitjens
het voorbeeld van zijn zwager
Postma moet volgen en zich ter
beschikking van de Nederlandse
justitie moet stellen. Doordat het
verdrag tussen Canada en Neder
land niet in oorlogsmisdaden
voorziet, kan Luitjens om die re
den niet aan ons land worden uit
geleverd.
Terug
De evangelische hulporganisa
tie 'Tear Fund' heeft haar wer
kers in Afghanistan gevraagd het
land zo snel mogelijk te verlaten.
De veiligheid van de vijf hulp
verleners kan op dit ogenblik
niet worden gegarandeerd, zo
deelde directeur mr. J. N. Bo-
gaards mee.
'Tear Fund' volgt hiermee het
advies van International Assis
tance Mission, waarvoor de uit
gezonden hulpverleners werken.
Het gaat om twee verpleegkundi
gen, een fysiotherapeute, een
technicus en een algemeen me
dewerker. 'Tear Fund' is de enige
Nederlandse christelijke hulp
verleningsorganisatie met wer
kers in Afghanistan.
In april zal worden bekeken of
terugkeer naar Afghanistan mo
gelijk is. Directeur Bogaards
hoopt, dat zijn mensen als 'vol
doende politiek neutraal' wor
den beschouwd om hun werk
dan te kunnen voortzetten.
Schade door acties. "Harde
acties tegen abortusklinieken
kunnen de hulpverlening aan on
gewenst zwangere vrouwen
schaden. Vrouwen kunnen er
door worden afgeschrikt zich tot
ons te wenden. Ook verharden
zulke acties alleen maar de te
genstellingen tussen voor- en te
genstanders van abortus en zal
het aantal abortussen er niet
door verminderen".
Directeur M. Neele van de Ver
eniging ter bescherming van het
Ongeboren Kind zegt dat in een
reactie op de aankondiging van
de stichting Schreeuw om Leven
om hardere acties tegen abortus
te gaan voeren. De stichting van
drs. L. P. Dorenbos denkt aan be
zettingen en blokkades van kli
nieken.
De organisatie van Neele
(53.000 leden), die ook tegen
abortus is, maar zich positief in
zet voor hulpverlening en voor
lichting, heeft Dorenbos herhaal
delijk gevraagd van hard optre
den tegen klinieken af te zien.
"Wij willen geen Amerikaanse
toestanden". Daar worden bom
men naar klinieken gegooid en
klinieken bezet. Een rk hulpbis
schop van New York kreeg on
langs nog gevangenisstraf we
gens zijn aandeel in zo'n bezet
ting.
Neele vreest ook dat de voor
lichting op scholen nadeel kan
ondervinden van de acties van
'Schreeuw om Leven'. Steeds
meer scholen - en niet alleen
protestants-christelijke en
rooms-katholieke doen een
beroep op de drie voorlichters
van de Verenigintg ter bescher
ming van het Ongeboren Kind.
Tot nog toe ondervindt de vere
niging daarbij geen problemen.
Hoogstens moet soms worden
uitgelegd dat ze geen relatie
heeft met de organisatie van Do
renbos.
Boek
Van dr. H. M. Vroom (44), gere
formeerd predikant in De Bilt,
tevens wetenschappelijk hoofd
medewerker aan de theologische
faculteit van de Vrije Universi
teit, is een uitgebreide studie ver
schenen onder de titel 'Religies
en de waarheid'. Het boek (334
bladzijden, f. 59,50, uitgave J. H.
Kok Kampen) is een verslag van
een speurtocht naar wat men in
religie onder waarheid verstaat.
"Het is een lange tocht ge
weest, weliswaar langs gebaande
wegen, maar vaak toch ook door
tamelijk onbekend landschap",
schrijft Vroom in zijn woord
vooraf. "Religies maken er aan
spraak op dat zij mens en wereld
kennen zoals ze werkelijk zijn.
Ze verschillen in hun visies op de
werkelijkheid. Daarom rijst de
vraag hoe zich de waarheidsaan
spraken van de diverse religies
verhouden. Vullen ze elkaar aan?
Weerspreken of overlappen ze el
kaar?"
Vroom gaat in dit boek ook na
wat de aard is van de religieuze
kennis. Een lange rij gelovige
denkers passeert de revue: hin
does, boeddhisten, joden, chris
tenen en moslims. Het laatste
deel van Vrooms speurtocht is
een poging om zoveel mogelijk
te leren van de inzichten van de
besproken schrijvers. Hij ont
wikkelt dan een theorie over 're
ligieuze waarheid'.
Wie zich wil oriënteren in reli
gieuze veelvormigheid, komt
met dit boek een heel eind.
Hervormde Kerk: beroepen
te Molenaarsgraaf kandidaat J.
van het Goor Putten.
Gereformeerde Kerken: aan
genomen naar Almelo (voor ge
vangenispastoraat) mevrouw K.
G. Smallenburg aldaar (laatste
lijk predikant te Marken).
Gereformeerde Gemeenten:
beroepen te Hoogvliet A. Bac
Bodegraven; bedankt voor Urk
E. Venema Elspeet.
Doopsgezinde Broederschap:
aangenomen naar Steenwijk
(deelwerk) mevrouw H. T. Buite-
veld Drachten.
Dr. Wiersinga. De kerkeraad
algemene zaken van de gerefor
meerde kerk in Leiden heeft op
zijn verzoek de studentenpredi
kant dr. H. Wiersinga per 1 sep
tember van dit jaar eervol ont
heffing verleend uit zijn ambts
bediening. Dr. Wiersinga, die
hier ruim tien jaar studentenpre
dikant is geweest, wil gebruik
maken van de vut-regeling voor
predikanten.
Japan en kan
Reportage
Onbegrijpelijk. Dat zal menigeen hebben gedacht, toen bekend werd dat de Europese
Commissie, het dagelijks bestuur van de EG, wil dat Nederland voorlopig het plan op
schort om het gebruik van 'schone auto's' fiscaal te stimuleren. Worden er in Nederland
eindelijk maatregelen genomen om de milieuverontreiniging aan te pakken, steekt de EG
er een stokje voor!
door
Nicole Lucas
Het is niet de eerste keer dat natio
nale maatregelen in het kader van
het milieu van 'hogerhand' worden
verboden. Zo verzette de Europese
Commissie zich vorig jaar tegen
een besluit van de Ierse regering
om bier in blik uit milieuoverwe
gingen te verbieden. En Denemar
ken kreeg last toen dat land een
verbód overwoog op het gebruik
van de zwaar kankerverwekkende
stof asbest in auto's.
Ook Nederland had het eerder
met de EG aan de stok toen het
maatregelen wilde nemen tegen
het gebruik van cadmium als
kleurstof van ondermeer bierkrat
ten. Nu wil minister Nijpels
(milieu) het gebruik van auto's met
katalysator stimuleren door een
subsidie te geven op iedere 'scho
ne' auto. Uit onderzoek is gebleken
dat zonder deze regeling vrijwel
niemand een auto met katalysator,
die de uitlaatgassen voor 80 tot 90
procent van vervuilende stoffen
zuiveren, zou kopen. Want voor het
milieu alleen wil geen automobilist
honderden guldens extra op tafel
leggen, wat het geval zou zijn als de
aanschaf van een 'schone' auto niet
financieel wordt gesteund.
De Europese Commissie be
schouwt een dergelijke subsidie
echter als een inbreuk op artikel 93
van het EG-verdrag dat over-
heidsssteun die de vrije concurren
tie tussen bedrijven aantast ver
biedt en op artikel 30 dat het han
delsverkeer tussen de lidstaten re
gelt. Volgens de Commissie is er
sprake van concurrentievervalsing
en ze heeft Nederland daarom ver
zocht de regeling voorlopig op te
schorten.
De Franse en Italiaanse autofa
brikanten kunnen daarmee voorlo-
pig weer even opgelucht ademha
len. Want zij zijn het vooral die een
schoner autobeleid blokkeren en
daarbij, zo blijkt steeds weer, de
top van de EG (de ministers en de
Europese Commissie) aan hun zij
de vinden. De verouderde Franse
auto-industrie, bestaande uit de
Peugeot-groep (Peugeot-Citroen-
Talbot) en Renault, en Fiat zijn
bang dat ze daardoor weer een deel
van de markt verliezen aan Japan
dat zijn exportauto's allang van ka
talysatoren voorziet. Ze zeggen
dergelijke technologische snufjes
nog niet te kunnen toepassen voor
de EG-markt omdat hun auto's dan
te duur worden.
De autoindustrie vormt een ge
duchte lobby. Dat bleek ook al in
november 1988 toen de Europese
ministers van milieu slechts na
moeizaam overleg een akkoord
konden bereiken over de normen
voor uitlaatgassen. Die waarden
liggen vér boven de niveaus die in
de Verenigde Staten en door de Ja
panse autoindustrie worden toege
past en worden door ondermeer
het Europese Milieubureau - van
waaruit de Europese milieubewe
ging het EG-beleid probeert te be
ïnvloeden - als 'veel te slap' beoor
deeld.
Werkgelegenheid
Op Frans aandringen werd boven
dien bepaald dat de normen min
stens vijf jaar lang ongewijzigd
zouden moeten blijven. Dit om de
autoindustrie niet telkens weer te
belasten met nieuwe maatregelen
waarvoor zij hun produktie moeten
aanpassen, wat ten koste zou kun
nen gaan van winstgevendheid en
werkgelegenheid
En voor dat argument blijken de
verschillende EG-regeringen en
daarmee ook de Europese Com
missie, die immers slechts uitvoert
wat er in de Ministerraad is afge
sproken, zeer gevoelig. EG-com-
missaris Frans Andriessen (buiten
landse betrekkingen) herinnerde
er bij de start van de Auto-RAI nog
eens aan hoe belangrijk de Europe
Een kijkje in de (verouderde) keuken i
we eisen op milieugebied voorlopig mis.
Talbot-Peugeot. De Franse au to-industrie is bang opnieuw terrein te verliezen c
als kiespijn. De lobby tegen de katalysator lijkt succes te hebben.
se auto-industrie is voor de werk
gelegenheid. Europa kan het zich
niet veroorloven na de textiel en de
.scheepsbouw opnieuw zo'n grote
industriële sector te verliezen.
Minister Nijpels ziet het juri
disch steekspel dat er rond zijn
plan is ontstaan met lede ogen aan.
Want de auto met katalysator
vormt dé pijler van het milieube
leid van dit kabinet. In zijn anti-
verzuringsbeleid gaat hij uit van
een massale toepassing van de ka
talysator om de luchtvervuiling
door het verkeer te verminderen.
Als dat niet gebeurt, zal naar an
dere manieren moeten worden ge
zocht om de vervuiling terug te
dringen. Bijvoorbeeld door het aut-
overbruik drastisch terug te drin
gen via een verhoging van de ben
zineprijzen en een uitbreiding van
het openbaar vervoer. Voor derge
lijke maatregelen voelt een deel
van het kabinet echter niets.
Nijpels heeft daarom besloten
een kort geding aan te spannen bij
het Europese Hof, dat waarschijn
lijk eind volgende week in Luxem
burg dient. Hij verwacht een 'posi
tieve' uitspraak gezien het feit dat
het Hof zich al eerder 'milieuvrien
delijker' heeft getoond dan de
Commissie. Zo stelde het onlangs
de Commissie in het ongelijk die
de Deense regering had vèrboden
een regeling te treffen tegen het ge
bruik van wegwerpverpakkingen
voor frisdranken. Volgens het Hof
mag een land wel degelijk verder
gaande maatregelen nemen om het
milieu te beschermen, ook als dat
de handel in zekere zin belemmert.
Testcase
Volgende week vindt tevens een
spoeddebat plaats in het Europees
Parlement over deze kwestie. De
Nederlandse Europarlementariër
Giis de Vries (WD) wil tijdens de
maandelijkse plenaire zitting de
handelwijze van de Commissie aan
de kaak stellen en een resolutie in
dienen waarin het Nederlandse be
leid wordt gesteund.
De katalysator-auto lijkt een test
case te worden voor het Europees
milieubeleid. De vraag waar het
om gaat is wat uiteindelijk het
zwaarste weegt: het milieu of (na
tionale) economische belangen. Bij
het zoeken naar wat de nieuwe EG-
commissaris voor milieu de Itali
aan Carlo Ripa de Meana deze
week noemde 'een evenwicht tus
sen de beginselen van de vrije con
currentie en de bescherming van
het milieu', is de balans tot nu toe
meestal in de richting van 'de eco
nomie' doorgeslagen. Dat geldt
overigens óók voor Nederland, on
danks het feit dat we nu het voor
touw lijken te nemen.
Wat dat voor gevolgen heeft mag
zo langzamerhand bekend worden
verondersteld. De enige manier om
op grote schaal de afbraak van het
milieu te keren is een aanpak op in
ternationale schaal. Er zijn grens
overschrijdende maatregelen no
dig om een grensoverschrijdend
probleem aan te pakken: de lucht
verontreiniging stopt immers niet
bij de grens.
De eenwording van Europa biedt
daarvoor een unieke kans, maar
vormt tegelijkertijd een bedrei
ging. Want zoals het er nu naar uit
ziet maakt het het nemen van na
tionale maatregelen onmogelijk,
terwijl afspraken op EG-niveau uit
blijven.
