D 'Het woord ligt me niet zo lekker' Q Verwoestende kracht Birkins omgekeerde Lolita-verhaal Innemende Georgische komedie Filmfestival Spoorwegen in Den Haag Joris Ivens over 'Een verhaal van de wind' VRIJDAG 10 FEBRUARI 1989 PAGINA 17 regie: Joris Ivens Une histoire de Marceline Loridan; hoofdrol: Joris Ivens; thea ter: Kijkhuis, Leiden. Met harde klappen klieven molen wieken door de lucht: wij bevinden ons in het land van water en wind, Holland. Onder de molen klimt een jongetje in zijn zelfgemaakte vlieg tuig en roept naar zijn moeder dat hij naar China gaat vliegen. Dat jongetje is niemand minder dan Nederlands befaamde cineast Joris Ivens. Onmiddellijk na het oerhol- landse tafereel bevinden we ons met de 90-jarige grijsaard in de woestijn in China. De oude wens om het onmogelijke te bereiken, namelijk de wind te filmen en te temmen, moet in het wijdse Chine se landschap eindelijk zijn beslag krijgen. DEN HAAG - De Haagse Film stichting organiseert in samenwer king met de Nederlandse Spoorwe gen het landelijke filmfestival Ci nema Express. Cinema Express is één van de reeks activiteiten die ter gelegenheid van het 150-jarig be staan van de Nederlandse Spoor wegen worden georganiseerd. Vanaf 2 maart a.s. worden in het Haags Filmhuis 35 films vertoond waarin de trein een rol speelt. On derdelen van het festival worden ook in 17 andere filmhuizen in Ne derland - onder meer in Leiden - vertoond. Ongeveer 15 films van de 35 zijn speciaal voor dit evenement naar Nederland gehaald. Wie van 1989 terugkijkt naar 1895, constateert dat er een groot aantal films zijn gemaakt waarin de trein een rol speelt. De ene keer is dit een puur ondergeschikte rol, de andere keer is de trein vrijwel hoofdrolspeler. Van beide voor beelden, en van alls wat daartussen ligt, geeft het Cinema Express-fes tival een keuze van films waarin thema's als oorlog, verzet, spiona ge, misdaad en romantiek rijkelijk aan bod komen. Een van de oudste films die tij dens Cinema Express worden ver toond is 'The General', met in de hoofdrol Buster Keaton. Het is een stomme film uit 1927 gebaseerd op een waar gebeurd verhaal over een gestolen trein. Voor meer informatie over het programma van Cinema Express kunt u bellen naar het Haags Film huis: 070-459900. Met een filmcrew slaat de oude man zijn tent op in de woestijn, waar hij geduldig gaat wachten tot de wind zich zal vertonen. Voordat aan het eind van de film de wind in al zijn heerlijkheid en verwoesten de kracht Opduikt, toont de film Ivens in diverse omstandigheden. Hij ontmoet een oude Chinees die zijn vechtoefeningen doet. Heqa legt Ivens uit dat hij altijd astma ge had heeft en daarom niet goed durft uit te ademen. Daaruit blijkt zijn fascinatie voor de wind voort te spruiten. Wanneer Ivens instort er ziekenhuis terecht komt, ontvouwt zich voor de toeschouwer een droomfantasie die geheel door de filmgeschiedenis is bepaald. Ivens bevindt zich opeens in de beroem de film van George Mélièves 'Le Voyage dans la lune' uit 1902. Daar wordt hem door een maanbewoon- ster verteld dat het leven zo ver schrikkelijk saai is omdat er geen wind is. Met heimwee denkt zij te rug aan de aarde, maar soms kan zij de wind gelukkig langs de Chinese muur horen fluiten. Wie zich voorneemt een film over de wind te maken en daarvoor zich op 90-jarige leeftijd in het Chi nese hooggebergte begeeft, onder neemt geen kleinigheid. Ivens wekt dan ook in de eerste plaats met zijn moed en vitaliteit de be wondering van de toeschouwer. Maar hij laat bovendien met prach tige beelden, onconventionele montage en een groot relative ringsvermogen de toeschouwer in zijn fascinatie delen. LEONARD ENGEL BIOSCOPEN Jane Birkin en Mathieu Demy in 'Kung Fu Master. 'Kung Fu Master!'; regie: Agnès Varda: hoofd rollen: Jane Birkin, Mathieu Demy, Charlotte Gainsbourg; theater: Kijkhuis, Leiden Regisseusse Agnès Varda maakte in 1987 een filmportret van actrice Jane Birkin. Een van de scènes die Birkin in die film ('Jane B. par Ag- V.') speelde ging over een vol- iuw die verliefd wordt op een 14-jarige jongen. Die auto biografische scène bood genoeg stof voor een aparte film en dat is 'Kung Fu Master!' geworden. Ver schil tussen beide films is dat in 'Kung Fu Master!' Birkin echt een rol speelt en 'Jane B. par Agnes V.' vooral bestaat uit gesprekken en 'Robinsonade'; regie: Nana Djordjadze; -hoofdrollen: Tikos Eliosidze en Zhanri Lolasj- vili; theater: LAK-cinema, Leiden; 13 en 14 fe bruari: 20.00 uur. Sinds jaren levert de Sovjet-staat Georgië opvallend originele film- produkties af. Het gaat meestal om absurde kluchten rnet een serieuze ondertoon. 'Robinsonade' vormt hierop geen uitzondering en het wekt dan ook geen verbazing dat het debuut van Nana Djordjadze in 1987 de 'Caméra d'or' ontving. De film vertelt het verhaal van de Engelsman Christopher Hughes, die aan het begin van deze eeuw als telegrafist naar Rusland werd ge zonden om over een hem toegewe zen gebied de telegraaflijn van Londen naar New Delhi te verzor gen en te bewaken. Zich niets van cultuur- en taalbarrière's aantrek kend storten Hughes en Anna - een meisje uit het dorp - zich in een lief desavontuur. Wanneer de revolutionaire krachten ook tot in dit Georgische dorpje doordringen is de Brit op eens niet meer een zonderlinge gast, maar een ongewenste, kapita listische vreemdeling. Anna's broer is de leider van de commune geworden en hij zet Hughes met zijn hele hebben en houden het dorp uit. Zo snel laat deze de hem toevertrouwde post echter ook weer niet in steek. Hij slaat zijn tentje op binnen een straal van drie meter rond een telegraafpaal, want dat is volgens het verdrag Engels grondgebied! De absurditeit van (de situatie wordt tot in het extreme opgevoerd wanneer Hughes een ezeltje aanschaft om daarmee, zon der een voet op Russische bodem te zetten, toch boodschappen in het dorp te kunnen doen. De licht voetige humor en warme mense lijkheid die de hele film uitstraalt worden door de harde werkelijk heid uiteindelijk toch nog wreed verstoord. 'Robinsonade' onderscheidt zich van de meeste Georgische films door een complexere structuur. In feite is het de kleinzoon van Hug hes, die door middel van een sona te het verhaal van zijn Engelse grootvader oproept. De compositie betreft dan de geschiedenis van de telegrafist die als een ware Ro binson Crusoë op zijn Engelse ei landje rond een telegraafpaal er gens midden op het Russische platteland zijn leven gesleten heeft. Naast de scènes die de orkestrepe tities betreffen bevat de film ook nog semi-documentaire-beelden van een interview met de stokoude Anna. 'Robinsonade' staat in de rij ke traditie van zeer onderhouden de Georgische films, waarbij een zeer krachtige vertelwijze karakte ristiek is. Hoewel een dergelijke film met een meer gelaagde, wes terse vertelstructuur minder is ge baat, is 'Robinsonade' toch weer zo'n innemende, typisch Georgi sche komedie. LE losse gespeelde scènes. Jane ontmoet de 14-jarige Julien tijdens het verjaardagsfeestje van dochter Lucy. De twee 'vallen' ge lijk voor elkaar. Voor de kijker een moeilijk te begrijpen zaak want Ju lien is minstens twee koppen klei ner dan Jane en je zou hem niet ou der schatten dan twaalf. Bijna de hele familie van Agnès Varda en die van Jane Birkin werk ten mee aan 'Kung Fu Master!'. De beide dochters van Jane (Charlotte Gainsbourg en Loulou Doillon) doen mee en de 14-jarige minnaar (Mathieu demy) is de zoon van Ag nès Varda. Verder komen ook va der en moeder Birkin (actrice Judy Campbell) in beeld. Enerzijds maakt de deelname van zoveel familieleden 'Kung Fu Master!' heel persoonlijk en realis tisch, anderzijds is het erg moeilijk je met de volwassen vrouw te iden tificeren. Mathieu Demy is min stens twee koppen kleiner dan Ja ne Birkin en qua leeftijd schat je hem niet ouder dan twaalf. Die ex treme uiterlijke verschillen maken de seksuele gevoelens tussen beide personen niet aannemelijk. Dit autobiografische verhaal van Jane Birkin is zeker gedurfd en ook best interessant. Maar door de nadruk die Agnès Varda legt op de gevoelens van Jane Birkin maakt is 'Kung Fu Master!' geen compleet verhaal. De andere karakters blij ven oppervlakkig. Je vraagt je voortdurend af hoe (en waarom) anderen tegen zo'n relatie aankij ken. ERNA STRAATSMA UTRECHT (GPD) - Al vele ja ren had onze internationaal meest befaamde cineast Joris Ivens (90) het idee om in im- pressiegewijze stijl een film over China te maken, die hij als 'cinepoëem' betitelde. Levens gezellin Marceline Loridan droeg het idee aan om 'wind' tot Leitmotiv te nemen, zoals Ivens dat in 1929 al eens ge? daan had met 'Regen'. Tegelij kertijd werd dit China-project een film waarmee de grijze do- cumentarist terugziet op zijn carrière. Een van de eerste beelden uit de film laat een klein jongetje zien, startklaar in een zelf gebouwd houten vliegtuig. Er bestaat een van 1911 daterende foto van het zelfde tafereel. Het vlieglustige jongetje zou later wereldbe kend worden onder de ronken de bijnaam 'The flying Dutch- door Pieter van Lierop Joris Ivens: "Je kunt inderdaad stellen dat 'Een verhaal van de wind' ook wel de film is-van mijn eigen levensweg. Mijn zekerheden en mijn angsten zitten erin en de dingen waar ik ooit heel sterk in ge loofd heb. Die ik bestudeerd heb zoals het marxistisch-leninisme. Dingen waar je met je leven in de twintigste eeuw helemaal door heen moest gaan, omdat je deel neemt aan de historie van je eigen tijd". Marceline "Ik kan niet genoeg benadrukken dat dit niet een film is van Joris Ivens, maar een film van Marceline Loridan én Joris Ivens. Wij maken al jaren onze films samen. Dat is al begonnen bij 'De Zeventiende Breedtegraad' maar het is een vol maakte eenheid geworden in 'Een verhaal van de wind'. Maar doordat ik altijd domineerde met mijn naam en mijn bekendheid bestaat, Joris Ivens in 'Een verhaal van de wind'. alom en zeker in Nederland, de nei ging om Marceline's aandeel te ver zwijgen. Maar dat komt voor in de kunst, dat twee mensen heel hecht samenwerken. Net zoals bij de Ta- viani's. Achteraf weet je dan soms niet eens meer precies wie wat ge daan heeft. Dan heeft zij voor een bepaalde sequentie de tekst ge daan, ik het beeld ontworpen en dat heeft zij dan weer geregisseerd. Ik heb heel weinig geregisseerd in deze film. Ik was veel te zeer geoc cupeerd met mijn acteurswerk". "Ik kan mezelf als acteur niet re gisseren. Ik heb namelijk goed be grepen datje als acteur nietje eigen bewegingen precies moet volgen, je moet toch stileren. Bewegingen dienen meer gemarkeerd te zijn. Je kunt simpelweg niet jezelf spelen, je bent verplicht een beetje van je zelf weg te gaan en daar heeft Mar celine me erg in geholpen. Je weet zelf ook nooit of het goed is of slecht, overdreven of ondergeac- teerd. En speciaal tekst is voor mij heel moeilijk. Op mijn leeftijd kan ik bijna geen tekst meer onthou den. Een paar jaar terug heb ik als acteur meegedaan aan 'Havre', een film die geregisseerd werd door Ju- liet Berto. Die ken ik heel goed en die wilde me een paar forse mono logen laten uitspreken. Toen heb ik ze gevraagd wat de inhoud was van wat ze me wilde laten zeggen en vervolgens vroeg ik of ik dat even mocht overdenken. En daarna ver telde ik dat op mijn eigen manier na. Maar dat kon je maar één keer doen, want een tweede keer zou ik het heel anders hebben gezegd. Maar het was meteen goed... Ik kan Ziek "Zoals je wellicht nog weet ben ik tijdens het maken van de film ziek geworden en toen heeft Marceline zes weken lang zelfs alles alleen moeten doen. Daardoor is ook die scène van mijn ziek-worden in de film terecht gekomen. We hebben het erin verwerkt. In fictie dan. Ik ben niet in werkelijkheid van die stoel gevallen zoals je het in de film ziet. Ik ben van een heel andere stoel gevallen". "Vooral in het begin van de film werkte de bijzondere taakverde ling tussen Marceline en mij als een heel goed iets. Mijn talent is erg Ne derlands; realistisch en visueel. Het woord ligt me niet zo lekker. Het commentaar komt bij mij altijd als de laatste zorg van een film. Bij voorbeeld bij Valparaiso, wat ik zelf als een goede film beschouw, daarvoor werd pas gedurende de laatste drie werkdagen de tekst ge schreven. De hele rest van de film was toen al klaar. Mijn talent ligt in het visuele. Het is echt een voort zetting van de traditionele schil derkunst in Nederland". "We hebben wel gezien dat het voor onze manier van films maken steeds moeilijker wordt. Het sys teem van monteren wordt steeds meer uitgesplitst. Het is zo specia listisch geworden allemaal. Je hebt iemand die doet beeldmontage, dan iemand voor de montage van het direct geluid, dan een ander voor achtergrondgeluid en een voor speciale geluidseffecten. In de mixage komt dat dan allemaal wel weer bij elkaar, maar vroeger kwam dat allemaal bij één persoon terecht. Dan hoefde je ook maar een keer uit te leggen wat je alle maal in je kop bedacht had". Ambacht "Ik had het liever gehouden bij het oude ambacht. Zoals iemand als Johan van der Keuken nog kan werken. Ik merkte nu dat ik niet meer aan het systeem ontsnappen kan. Een heel gedoe allemaal. Het is moeilijk voor die huidige monta ge-specialisten om te werken met iemand zoals ik. Want ze zijn ge wend aan speelfilms en dan gebrui ken ze de dialogen als skelet. Zeker bij Franse films, waar ze alsmaar praten en praten. Voor mij moeten ze dan ineens werken nog zonder enige tekst en dan zijn ze verloren. Want de tekst in mijn film, dat is die oude man en de wind. Het is he lemaal beeld. Je kunt hem bijna 'stom' zien. Het is helemaal met vi suele impressies gemaakt". "Anders dan misschien veel van mijn eerdere documentaires, be schouw ik daarom 'Een verhaal van de wind' als toch wel een film voor de gewone bioscoop. Hij is zelfs geschikt voor de kinderen. Ie dereen kan er iets anders uithalen. Een kind van acht iets anders dan een kind van tien. Maar ze kunnen dit volgen zoals een video clip. Nou ja, een hele langzame clip". OP)NIEUW 'Masquerade' - Rob Lowe, vermomd als charmante zeilleraar, deinst ner gens voor terug in zijn jacht op geld - Lido, Leiden 'U2 Rattle and hum' - concertregistra ties van Ierse popgroep U2 - City, Kat wijk BLIJVERS 'Cocktail' - romantisch niemendalle tje met Tom Cruise als ambitieuze barkeeper - Luxor, Leiden en Euro, Alphen 'A fish called Wanda' - John Cleese in sprankelende komedie over haat-lief- de-verhouding tussen Amerikanen en Engelsen - Lido, Leiden en Euro, Alphen 'Spoorloos' - sterk debuut van Johan na ter Steege die plotseling van de aardbodem verdwijnt - Greenway, als volwassen kinderziel - Lido, Lei- Leiden, Greenway, Voorschoten Euro, Alphen 'Willow' - overdadig sprookjesspekta kel over lilliputter en avonturier die het opnemen tegen boze koningin - Lido, Leiden en Euro, Alphen 'Frank en Frey' - Walt Disney-succes opnieuw in roulatie - Lido, Leiden en Euro, Alphen 'Who framed Roger Rabbit' - knap spektakel brengt acteurs en stripfigu ren samen in één film - Lido, Leiden en Euro, Alphen 'Frantic' - Harrison Ford in spannend Polanski-avontuur - Greenway, Voor schoten 'De ondraaglijke lichtheid van het be staan' - stijlvolle en elegante ver filming van roman van Milan Kunde- ra - Trianon, Leiden 'Scrooged' - Dickens-bewerking van 'Scrooge' met tal van persiflages op de huidige tv-wereld - City, Katwijk 'Die hard' - vermaak volgens Holly- wood-recept: geweld, humor en spek takel - Greenway, Voorschoten 'Bambi' - City, Katwijk 'De reddertjes' - Greenway, Voor schoten 'Jungle book' - Walt Disney-film vol komische avonturen van het jongetje Mowgli - Greenway, Voorschoten DEN HAAG 'A fish called Wanda' - Asta (463500), al. 'Young guns' - Asta, 16 jr. 'Cocoon' - Asta, al. 'A fish called Wanda' - Babylon (471656), al. 'Betrayed' - Babylon, 16 jr. 'Poussière d'ange" - Babylon, 16 jr. 'Cocktail' - Cineac (630637), al. 'Willow' - Cineac, al. 'Die hard' - Cineac, 16 jr. 'Betrayed' - Metropole (456756), 16 jr. 'Who framed Roger Rabbit' - Metro- pole, al. 'Gorillas in the mist' - Metropole, al. 'Coming to America' - Metropole, al. 'De ondraaglijke lichtheid van het be staan' - Metropole, al. 'Cocktail' - Odeon (462400), al. 'License to drive' - Odeon, al. 'Me and him' - Odeon, al. 'Big' - Odeon, al. 'Ghostbusters' - Studio 656402), al. 'Enrico IV' - Studio, al. 'Bagdad café' - Studio, 16 jr. 'Spoorloos' - Studio, 16 jr. AMSTERDAM 'Thpou shalt not kill' - Alfa (278806), 16 jr. 'Imagine" - Alfa, al. 'Tucker' - Alfa, al. 'Bagdad café' - Alfa, 16 jr. 'Betrayed' - Alhambra (233192), 16 jr. 'Cocktail' - Alhambra, al. 'Gorillas in the mist' - Bellevue Cine rama (234876), al. 'Big' - Cinerama, al. 'A fish called Wanda' - Calypso (234876), al. 'Midnight run' - Calypso, al. 'Intervista' - Cinecenter (236615), 16 jr. 'Lost in Amsterdam' - Cinecenter, 16 jr. 'De ondraaglijke lichtheid van het be staan' - Cinecenter, al. 'Paura e amore' Cinecenter, 16 jr. 'Anita - Tanze des Lasters' - Cinecen ter, 16 jr. 'A fish called Wanda' - Cinema, al. 'Cocktail' - Cinema, al. 'Willow' - City (234579), al. 'Die hard' - City, 16 jr. 'Young guns' - City, 16 jr. 'Cocktail' - City, al. 'License to drive' - City, al. 'Cocoon' - City, al. 'Me and him' - City, 16 jr. 'Brutti, sporchi e cattivi' - Kriterion (231708), al. 'Mauvais sang' - Kriterion, 16 jr. 'Lunch' - Parisien, 18 jr. 'The flesh connection' - Parisien, 18 jr. 'Een verhaal van de wind' - The Mo vies (245790), 16 jr. 'Intervista' - The Movies, 16 jr. 'The beekeeper' - The Movies, 16 jr. 'Betrayed' - Tuschinski (262633), 16 jr. 'Who framed Roger Rabbit' - 1\is- chinski, al. 'De ondraaglijke lichtheid van het be staan' - Tuschinski, al. 'Coming to America' - Tuschinski, 16 jr. 'A fish called Wanda' - Tuschinski, al. 'Me and him' - Tuschinski, al. 'Moonwalker' - Tuschinski Cineac (243639), al. 'Bronson: messenger of death' - Tus chinski Cineac, 16 jr. 'Salaam Bombay' - De Uitkijk (237460), 16 jr. TELEVISIE Een Romeinse familie wordt in 'La famiglia' van Ettore Scola gevolgd vanaf 1906 tot 1986, met een veranderende samenleving als decor. Als Carlo 80 jaar wordt besluit de familie een groepsfoto te maken. Carlo moet gelijk den ken aan het familieportret dat zestig jaar geleden in hetzelfde 'gebouw werd gemaakt (van avond, BRT 2, 20.30 uur). Jacqueline Bisset en Candice Bergen zijn in 'Rich and famous' twee vrouwen die al meer dan twintig jaar een stormachtige vriendschap onderhouden, on danks rivaliteit in lefde en carriè re (vanavond, BBC 1, 23.20 uur). Een jong stel met baby, 'Vio lette et Francois', kan met met moeite rond komen. De werkloze echtgenoot (Jacques Dutronc) gaat over tot 'proletarisch winke len'. De vrouw (Isabelle Adjani) wordt medeplichtig maar ver breekt uiteindelijk het huwelijk. Tragi-komedie over 'schilder achtige armoede' (zaterdag, Ned. 2, 00.15 uur). 'Who'll stop the rain' is de ver filming van de bestseller 'Dog soldiers' van Robert Stone. Een Amerikaanse soldaat smokkelt drugs vanuit Vietnam naar Cali- fornië. Met onder anderen Nick Nolte (zaterdag, BBC 1, 00.00 uur). Mona is in 'Sans toi ni loi' een hippie après la lettre. Uit angst voor het verliezen van haar vrij heid leidt ze een zwerversbe staan. Het loopt niet goed met haar af. Indrukwekkend spel van hoofdrolspeelster Sandrine Bon- naire in deze bijzondere film van Agnès Varda (zondag, Ned. 2, 21.57 uur). Van de Poolse regisseur Krzys- ztof Kieslowski werd tijdens het onlangs gehouden Filmfestival in Rotterdam 'Thou shalt not kill' gepresenteerd. Een schok kende film in een reeks over de Tien Geboden. Zijn 'Bfez korinca' stamt uit 1985 en gaat over de we duwe van een advocaat die aan hanger was van het verboden Poolse vakverbond Solidariteit (woensdag, Duitsland 2, 23.20 uur). Uit de Sovjet-Unie komt '20 dnej bez vojny'. In deze film van Aleksej German realiseert een oorlogscorrespondent zich dat verslag doen van gruwelijkhe den niet zo eenvoudig is (donder dag, BRT 2, 20.00 uur). FILMHUIZEN Een dikke Beierse dame komt na een ruzie rpet haar man terecht in een verlopen truckerscafé er gens in een stoffig Amerikaans gehucht. De vrouw sluit vriend schap met de zwarte eigenaresse van 'Bagdad Café' en tovert het etablissement om in een goedlo pend amusementspaleisje (Kijk huis, t/m woensdag, 21.45 uur). Een jonge bourgeois rebelleert in 'Prima della revolucione' te gen het milieu waarin hij is opge groeid door voor het communis me te kiezen. Na de zelfmoord van een goede vriend en een hartstochtelijke liefdesaffaire met zijn tante komt hij terug op zijn beslissing. Hij stemt toe in een door zijn ouders gearran geerd huwelijk (Filmhuis LVC, zaterdag, 21.15 uur). 'Yol' won in 1982 een prijs tij dens het filmfestival in Cannes. De Turkse regisseur Yelmaz Gü- ney maakte na zelf uit de gevan genis te zijn gevlucht zijn film in Zwitserland af. Een aangrijpen de film over gedetineerden die een weekje verlof krijgen tegen het decor van de politieke mis standen tijdens de militaire junta in Turkije (donderdag, Filmhuis LVC, 21.15 uur). In de LAK-cinema draait maandag en dinsdag behalve 'Robinsonade' ook 'Two stage sisters'. Een Chinese film van Xie Jin uit 1965. Hij begon zijn carrière als regisseur aan de vooravond van de communisti sche machtsovername in 1949. 'Two stage sisters' verscheen kort voor de aanvang van de Cul turele Revolutie en werd in eer ste instantie uit de roulatie geno men. Pas in 1979 werd de film weer vrijgegeven. Twee opera actrices gaan als zusters met el kaar om. Yuehong kiest voor het politieke geëngageerde leven en Chunhua wordt de echtgenote van een theater-directeur. Door deze verschillende levenswijzen groeien ze uit elkaar (22.00 uur).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1989 | | pagina 17