Verdeeldheid binnen verzet Afghanistan Iran wacht onzekere toekomst na dood Khomeini Renteverhoging Leeuwrekening: nu 5,4%* Onderlinge gevechten Gevangenen Zuidafrika in hongerstaking uit protest VERKIEZINGSKOORTS OP JAMAICA Times meldt omvangrijke epidemie van salmonella Bloedige dag Palestijnse opstand DONDERDAG 9 FEBRUARI 1989 KABUL/ISLAMABAD (DPA/Rtr/UPI/AFP) - Een week vóór de definitieve aftocht van de laatste Sovjetmilitairen krijgt de strijd in Afghanistan een steeds onoverzichtelij ker karakter. Behalve gevechten tussen islamitische guer rillastrijders en Afghaanse regeringsmilitairen, worden er ook hevige schermutselingen gemeld tussen de Afghaanse verzetsstrijders onderling. Volgens berichten van aanhangers van de Afghaanse ex-koning Zahir Shah is het gisteren in de Pakis taanse grensstad Peshawar tot een fors handgemeen gekomen met de Afghaanse fundamentalistische strijders van mudjaheddin-leider Hekmatyar. Daarbij zijn talrijke ge wonden gevallen. Ooggetuigen meldden dat de ge vechten uitbraken toen een ex-mi nister van de koning een leider van de mudjaheddin, Ahmad Shah, een 'wahabit' noemde. Ahmad Shah is door de mudjaheddin voorgedra gen voor een post in een eventuele interimregering. De moslims uit Saudiarabië worden 'wahabiten" genoemd. Door de Saudische on dersteuning van de Afghaanse ver zetsgroepen heeft deze religieuze stroming onder Afghanen aanzien lijk aan invloed gewonnen. Drie gematigde bewegingen in de alliantie van zeven sunnitische mudjaheddin-groepen willen de ex-koning van Afghanistan na het vertrek van de Sovjettroepen een rol in de politiek laten spelen. Hek matyar weigert een overeenkomst over een dergelijke deling van de macht te aanvaarden. Het Afghaan se verzet houdt morgen in Pakistan een 'shura', een beraad, met meer dan 500 deelnemers om een over gangsregering voor te bereiden. Volgens waarnemers in de Pakis taanse hoofdstad Islamabad wordt de verdeeldheid tussen de islami tische strijders met de dag mani fester. Terwijl de regerende c tische Democratische Volkspartij van president Najibullah gisteren wapens uitdeelde aan partijleden, hebben de islamitische verzets strijders hun aanvallen op stellin gen van de regeringseenheden sterk verminderd, aldus waarne- Het Sovjetpersbureau Tass meldde gisteren dat de gevechten in het land afnemen. In Qandahar, de op één na grootste stad in Afgha nistan, zouden de regeringstroe pen na omvangrijke wapènleverin- gen door de Sovjetunie succesvolle aanvallen hebben gepleegd op steunpunten van de guerrillastrij ders. Buitenland kort Iran De Iraanse leider ayatollah Kho meini heeft een algemene amnestie voor politieke gevangenen afge kondigd in het kader van de vie ring van de tiende verjaardag van de Islamitische Revolutie. De Iraanse radio heeft dit gisteren be kend gemaakt. Zweden Zuidafrika heeft de Verenigde Na ties laten weten dat het niet ak koord zal gaan met de aanwezig heid van Zweedse militairen in de VN-vredesmacht voor Namibia. Pretoria zou hebben gezegd dat het niet kan vertrouwen op de onpar tijdige rol van Zweden door de o verduidelij ke anti-apartheidspoli tiek van dat land. Een woordvoer der van de Zuidafrikaanse missie in Stockholm weigerde het bericht te bevestigen. Nazi's Twee 74-jarige vrouwenartsen in de Bondsrepubliek, die ook actief zijn geweest onder het nazi-be wind, gaan voor drie jaar de cel in wegens medeplichtigheid aan de moord op duizenden geestelijk ge stoorden. Dat heeft het Bundesge- richtshof, de hoogste Westduitse juridische instantie, gisteren be- Imhausen Het Westduitse ministerie van on derzoek en techniek heeft sinds ja nuari de betaling gestaakt van de onderzoekskredieten (26 mij oen gulden) aan het bedrijf Imhausen- Chemie. Het bedrijf is genoemd in verband met het Schandaal rond de chemische fabriek in Rabta in Li bië. Dat heeft het ministerie giste ren bekendgemaakt. Manson Charles Manson, de Amerikaan die 20 jaar geleden leden van zijn com mune aanzette tot een reeks bloedi ge moorden, komt niet bp vrije voe ten. Een commissie voor strafver mindering besloot gisteren in San Quentin in de staat Californië dat Manson gevangen moet blijven. Vliegconcerns .'kochten' van PLO veiligheid HERZLIYA (AP) - Drie Eu ropese en een Amerikaanse luchtvaartmaatschappij heb ben aan een radicale factie van de Palestijnse Bevrijdingsorga nisatie miljoenen guldens be taald in ruil voor 'immuniteit' voor terroristische aanslagen. Een Amerikaanse terreurex- pert heeft dat gisteren gezegd op een seminarie over lucht vaartveiligheid. Volgens expert Livingstone kwam het geld voor het meren deel terecht bij het Volksfront voor de Bevrijding van Palesti na, een marxistische organisa tie die wordt geleid door Geor ge Habash. Livingstone zei niet welke maatschappijen bij de transactie waren betrokken, maar hij kondigde aan hen te identificeren in een boek dat hij over de PLO is aan het schrij- Livingstone noemde de wes terse samenwerking tegen ter rorisme "uitermate slecht." Volgens hem is de 'niet-aan- valsdeal' een voorbeeld van praktijken die een gecoördi neerde strijd tegen het terroris me ondermijnen. Livingstone beweerde dat de betrokken re geringen afwisten van de over eenkomst tussen de vliegmaat schappijen en de radicale PLO- factie. In twee gevallen werd het ak koord opgezegd, omdat andere PLO-facties de betalende luchtvaartmaatschappijen tot doelwit van hun acties maak ten. "Ze werden getroffen door verwante groepen die blijkbaar niet van de overeenkomst op de hoogte waren," aldus Livings tone. JOHANNESBURG (AP) - In Zuidafrika zijn 105 gevangenen in de gevangenis St. Albans in Port Elizabeth in horigerstaking gegaan uit solidariteit met een soortgelijke actie van ongeveer 200 gevangenen in de Diepkloof-gevangenis bij Jo hannesburg. De Zuidafrikaanse anti-apartheidsorganisatie Black Sash heeft dit gisteren bekend ge maakt. Met hun maandag begonnen hongerstaking willen de gevange nen protesteren tegen het feit dat velen van hen al sinds de afkondi ging van de noodtoestand in 1986 gevangen zitten, zonder dat er te gen hen een aanklacht is inge diend. "Er rest ons geen ander mid del dan ons leven in eigen hand te nemen...en onmiddellijke vrijla ting uit deze mensonwaardige ge vangenschap te eisen", aldus een verklaring van Black Sash. De ge vangenen zeggen geen voedsel of drank te zullen aannemen totdat aan hun eis is voldaan. Zeven initiatiefnemers van de hongerstaking in Johannesburg zijn na 16 dagen vasten in het zie kenhuis opgenomen. Dat verklaar de de advocaat van een van hen, gisteren. De advocaat zei niet te weten in welke toestand de zeven zich bevinden. Minister van recht en orde, Vlok, zei gisteren in een eerste openbare reactie op de actie in de twee ge vangenissen dat "de staat zich niet kan laten chanteren door honger stakingen. De hongerstakers moe ten er zich van bewust zijn dat de regering verplichtingen heeft te genover de samenleving. Zij zullen worden vastgehouden zolang de openbare veiligheid dat vereist", aldus de minister. De groep Advocaten voor Men senrechten, die juridische bijstand verleent, heeft minister Vlok giste ren opgeroepen de wetgeving aan gaande de voorlopige hechtenis te wijzigen zodat gevangenen niet langer dan drie maanden kunnen worden vastgehouden en bezoek kunnen krijgen van hun advocaat en familieleden. In een officiële verklaring zeg gen de gevangenisautoriteiten dat het "van tijd tot tijd voorkomt dat gevangenen in een zogenaamde hongerstaking" gaan. "De Gevan- genisdienst handelt verantwoorde lijk in dergelijke situaties", aldus de verklaring. Er werd nog wel gevochten in de provincie Nangarhar, ten oosten van Kabul. Moslimstrijders vielen tevens posten aan langs twee we gen die naar de Sovjetunie leiden. Tass meldde dat het verzet was te ruggeslagen. Langs de weg ten noorden van Kabul door de Sa- lang-pas houden zich echter nog 12.000 guerrillastrijders op. Het verstrekken van levensmid delen aan de belegerde stad Kabul door de Verenigde Naties onder vond gisteren de nodige proble men, aldus VN-functionarissen. Een door de VN gecharterd vlieg tuig van Egypt Air bracht 32 ton hulpgoederen tot in de Pakistaanse hoofdstad Islamabad. Het eerste in de reeks van 12 VN-transporten stokte daar echter omdat de Egyp tische bemanning ujt veiligheids overwegingen weigerde de Boeing-707 naar Kabul te vliegen. De VN willen nu proberen de goe deren met een toestel van de Etio- pische luchtvaartmaatschappij naar Kabul te brengen. De Britse en de Amerikaanse regering heb ben overigens bezwaren gemaakt tegen de VN-leveringen. KINGSTON Een aanhanger van de Jamaicaanse Arbeiders Partij loopt tijdens een verkiezingsbijeen komst met een bel en draagt een T-shirt en een button met zijn voorkeur voor de conservatieve premier Edward Seaga. De parlementsverkiezingen die vandaag hun hoogtepunt bereiken, zullen echter naar verwachting uitlopen op een grote overwinning van de socialist Michael Manley. De verkiezingscampagne verliep ook deze keer niet zonder incidenten. Tien mensen verloren het leven en tientallen anderen raakten gewond, (foto afp> Vijf doden en zeker 19 gewonden JERUZALEM (Rtr/AFP/DPA) - Vier Palestijnen en één Israëliër zijn gisteren omgekomen als ge volg van geweld in de door Israël bezette gebieden. Het Israëlische kabinet besloot „met volle kracht" te blijven optreden tegen de Pales tijnse opstand in de Gazastrook en op de westelijke Jordaanoever. Vier doden onder Palestijnen op één dag was een triest record voor de afgelopen twee maanden. Zij stierven door kogels van soldaten. De Israëliër kwam om door een Pa lestijnse brandbom die zijn auto in lichterlaaie zette. Twee passagiers liepen verwondingen op. Dit inci dent greep plaats bij de joodse ko lonie Alfei Menashe op de Jordaan- Drie Palestijnen werden direct doodgeschoten, één overleed als gevolg van schotwonden die hij de dag tevoren opliep. Een van de Pa lestijnen die werden doodgescho ten was een gevangene. Dit gebeur de bij een botsing tussen soldaten, gevangenen en familieleden van gevangenen bij de gevangenis Me- giddo in het noorden van Israël. De schermutselingen ontstonden toen de gevangenisleiding wachtenden, die volgens de Israëliërs uitzinnig te keer gingen en de verboden Pa lestijnse vlag probeerden op te ste ken, meedeelde dat het familiebe zoek niet doorging. Zeker 19 ge- DEN HAAG (ANP) - De Europese Gemeenschap moet diplomatieke- en handelsdruk uitoefenen op lan den die zich niet houden aan het verbod van de Internationale Wal visvaartcommissie (IWC) op de commerciële walvisjacht. Het Eu ropees Parlement zal volgende week over dit voorstel van de Ne derlandse natuur- en milieuspecia list H. Muntingh (PvdA) stemmen. Muntingh stelt voor gemeen schappelijke maatregelen te ne- 'EG-maatregelen tegen walvisjacht' men tegen met name Japan, Noor wegen en IJsland, die ondanks de internationaal overeengekomen tijdelijke stopzetting van de wal visvaart gewoon doorgaan met hun activiteiten. Dit deels onder het De hongerstaking in de Diep kloof-gevangenis begon op 23 janu ari met 20 gevangenen; later sloten ongeveer 170 anderen zich bij de actie aan. Volgens Black Sash wordt aan de hongerstaking in Port Elizabeth deelgenomen door meer dan 50 leiders van de anti apartheidsbeweging, die al meer dan twee jaar gevéngen zitten. On der hen zijn zwarten die waren be trokken bij de organisatie van een succesvolle boycot van winkeliers door zwarten in 1985. Advocaten houden er rekening mee dat een aantal van deze zwarte leiders zal worden beschuldigd van landverraad en vervolgens be recht. De meesten onder hen on derhielden banden met het nu ver boden Verenigd Democratisch Front (UDF). Vorig jaar werden drie vooraanstaande leiders uit de provincie Transvaal op grond van een dergelijke aanklacht veroor deeld, na een proces dat drie jaar had geduurd. Bush ziet geen reden om Tower te laten vallen WASHINGTON (AP) - De Ameri kaanse president Bush heeft giste ren gezegd geen reden te zien om zijn vertrouwen te verliezen in John Tower, zijn kandidaat om het ministerie van defensie te leiden. De stemming ovér de benoeming van Tower in de Senaat is zeker 10 dagen uitgesteld in verband met nieuwe beschuldigingen over het financiële reilen en zeilen van de voormalige senator. Er zijn ook be schuldigingen aan Towers adres geuit over zijn drankmisbruik en zijn uitbundig seksleven. In een reactie op de nieuwe ver wikkelingen zei president Bush geen kritiek te hebben op de be noemingsprocedure. Hij vindt het echter te ver gaan dat "beweringen waarvan de senatoren zelf vinden dat ze totaal ongegrond zijn, al lang de ronde doen en de integriteit en eer van een achtenswaardig man schaden. Als iemand anders be wijsmateriaal ziet dat hij verschil lend wil interpreteren", aldus Bush, "dan is dat niet alleen zijn recht, maar ook zijn plicht." Senator Nunn zei gisteren dat hij niet over de benoeming van Tower wilde stemmen tot de jongste be schuldigingen zijn onderzocht. Hij zei dat hij dat president Bush ook had laten weten. "Ik heb hem ook gezegd dat ik, als er nu zou worden gestemd, nee zou zeggen". LONDEN (AFP/Rtr) - Een i epidemie van salmonella „van een aanzienlijke omvang" heerst mo menteel in Groot-Brittannië en zou per jaar ongeveer twee miljoen Britten kunnen treffen. Dit meldt de Britse krant The Times vandaag op haar voorpagina onder aanha ling van een vertrouwelijk rapport. De Londense krant zegt in het bezit te zijn van een kopie van het rapport dat vertegenwoordigers van de pluimvee-industrie en func tionarissen van de ministeries van volksgezondheid en landbouw hebben opgesteld. Het document dat deze week aan de regering is gestuurd, stelt een aantal maatregelen voor om aan deze epidemie het hoofd te bieden. De schrijvers van het rapport plei ten ervoor spoedig de geografische verspreiding van de besmette boer derijen en manieren waarop de bé- smetting plaats heeft, te onderzoe ken, schrijft de Times. De salmonella-bacterie komt vooral voor in eieren en besmetting daarmee kan in sommige gevallen dodelijk zijn. In december van het vorig jaar was in Groot-Brittannië ook al op schudding ontstaan over met de salmonella-bacterie besmette eie ren. De voormalige Britse staatsse cretaris van volksgezondheid Edwina Currie moest toen haar ambt neerleggen wegens haar be wering dat het grootste deel van de Britse eierproduktie met de salmo nella-bacterie besmet zou zijn. Currie's opmerkingen over het gevaar van salmonella leidde tot een dramatische daling van de ver koop van eieren en dwong de rege ring in Londen boeren daarvoor schadeloos te stellen. Gisteren verscheen Currie voor de parlementaire onderzoekscom missie die de controverse rond de Britse eieren onderzoekt. Currie wilde voor de commissie niet in gaan op een eerder gemaakte op merking dat zij eigenlijk niet de ei eren bedoelde maar de kippen, waarvan de meeste met de Salmo nella-bacterie zouden zijn besmet. Zij beschuldigde de media ervan haar uitspraken te hebben ver draaid. ADVERTENTIE vangenen liepen verwondingen op en er werden 200 mensen gearres teerd, aldus politie en leger. De nieuwe doden onder Palestij nen vielen temidden van een hevi ge woordenstrijd tussen de Vere nigde Staten en Israël over de schietinstructies van het Israëli sche leger. Minister van defensie Rabin heeft steeds gezegd dat het leger slechts schiet uit zelfverdedi ging. Maar volgens een rapport van de Amerikaanse regering gebrui ken de Israëlische militairen onno dig veel geweld tegen de Palestij nen, wat gisteren werd bevestigd door de voormalige Israëlische stafchef generaal Rafael Eitan. mom van wetenschappelijk onder zoek. Hij denkt onder meer aan bé- perking van de visserijrechten in Europese wateren. Een ander mid del is volgens hem beperking van de visimport uit landen die de wal visjacht bedrijven. In haar maatregelen zou de EG moeten aansluiten bij de Verenig de Staten, die onder meer tegen Ja pan en Zuidkorea sancties hebben afgekondigd, zo meent het parle mentslid. Met ingang van 9 februari 1989 is de rente verhoogd naar 5,4% (was 52%). De Leeuwrekening is een girospaarvorm voor bedragen vanaf f10.000,- die een hoge rente geeft en toch volop opnamevrijheid biedt Wilt u meer weten, bel dan gratis met 06-0400. Daalt het tegoed onder de f10.000,- dan geldt een lagere rentevergoeding. POSTBANK TEHERAN - Op 11 februari 1979 greep de zwaar bewapende Revo lutionaire Garde van ayatollah Ruhollah Khomeini definitief de macht in Iran, enkele dagen nadat de toen al bejaarde leider was te ruggekeerd van 15 jaar balling schap in Frankrijk. door Ed Blanche/AP Op 16 januari had zijn voorgan ger, sjah Mohammed Reza Pahlevi, het land na 40 jaar heerschappij verlaten, met een pot Iraanse grond in zijn bagage. Nadat zijn be wind, dat berucht was om zijn cor ruptie en meedogenloze repressie door de geheime politie (SAVAK) was ingestort, bleef er slechts cha os en anarchie over. Op deze puin hopen bouwden Khomeini en de andere geestelijken in tien jaar een theocratie, die volgens velen even repressief en grillig van karakter was als het bewind van de shah. Het Iran van Khomeini raakte bovendien kort daarna verwikkeld in bloedige en slopende oorlog met de Arabische erfvijand Iraq, die in acht jaar aan naar schatting 1 mil joen mensen het leven kostte en ve le miljoenen oorlogsgehandicap ten achterliet. Tien jaar na de Isla mitische Revolqtie is er sinds en kele maanden een bestand tussen Iran en Iraq van kracht, is Khomei ni 88 jaar en naar verluidt ernstig ziek, en bezint een nieuwe genera tie leiders zich op de toekomst. Er zijn duidelijke tekenen dat vooral een aantal politieke leiders een meer pragmatische koers wil inslaan, die minder wordt gedic teerd door religieuze leerstellingen en meer door economische noodza kelijkheden. De exponent van deze stroming is de invloedrijke parle mentsvoorzitter Rafsanjani, met in zijn kielzog president Khamenei, minister van buitelandse zaken Ve- layati, en Khomeini's zoon Ahmed, die beslist wie er toegang tot zijn vader krijgt. Rafsanjani en de zijnen lijken vooralsnog een stevige greep op de regeringsmacht te hebben, en de parlementsvoorzitter wordt de laatste maanden niet moe te erken nen dat de politieke en religieuze leiders er niet in zijn geslaagd de le vensomstandigheden voor de 'mostathafin', de bezitlozen, te ver beteren. Zeker is dat Iran zich in een ver warde periode bevindt. Na het be wind van de sjah, die met zyn po ging om het land met behulp van de olierijkdom hals over kop te mo derniseren, volgens velen de basis heeft gelegd voor de huidige pro blemen, volgde het regime van Khomeini, waarbij alles wat wes ters of communistisch was met grote achterdocht of vijandschap Rafsanjani. werd bejegend. Nu lijkt het erop dat de Iraanse leiders een soort middenweg willen proberen te be wandelen. Voorlopig houden de meeste Iraniërs zich vooral bezig met de vraag wat er zal gebeuren als Khomeini overlijdt, en de machtsstrijd naar verwachting in volle hevigheid zal losbarsten. De meeste politieke waarne mers, zoals Kopietz, een Iran-des- kundige aan het Istitute for Strate gic Studies in Londen, menen dat het huidige machtscentrum in Te heran, en daarmee de Islamitische Revolutie, de onzekere periode na het overlijden van Khomeini wel zal overleven. Kopietz sluit daarbij echter niet uit dat daaraan een bur geroorlog vooraf zal gaan, waarbij de revolutie zich zoals hij het uit drukt "opnieuw zal moeten defi niëren." Een andere deskundige, Rob- bins van het Royal Institute for In ternational Affairs in Londen, wijst erop dat ondanks de oorlogsellen de en de economische chaos die de revolutie heeft gebracht, er wel de gelijk verworvenheden zijn. De re volutie heeft volgens hem meer ge daan dan alleen de sjah de laan uit sturen, en heeft het land een nieu we zelfverzekerdheid en vermogen tot overleving geleerd die het zich niet meer zal laten afnemen. Khomeini riep enige jaren gele den een 83 leden tellende 'Raad van Deskundigen' in het leven, die zich moest bezinnen op zijn opvol ger. In 1985 schoof dit gezelschap groot-ayatollah Montazeri naar vo ren, een keuze waar Khomeini zich aanvankelijk bq neerlegde, maar die door veel andere leiders werd bestreden. Vorig jaar maakte Kho meini echter een nieuw politiek testament, waarvan dë inhoud offi cieel tot zijn dood een geheim is. Naar verluidt spreekt hij hierin echter een voorkeur uit voor een regering door een driemanschap dat na zijn dood het roer moet over- Na het bestand in de Golfoorlog, dat Khomeini na een reeks neder lagen op het slagveld in augustus schoorvoetend aanvaardde, is een aanhoudende stroom berichten op gang gekomen over executies in gevangenissen van politieke tegen standers. Daarbij wordt gesproken van honderden, in sommige rap porten zelfs van duizenden slacht offers, onder wie aanhangers van ayatollah Montazeri. Velen gaan er van uit dat Rafsanjani, de politieke rivaal van Montazeri die tevens be velhebber van de strijdkrachten'is, de kwade genius achter deze exe cuties is. grond van dezelfde redenering zou Montazeri zich een voorstander van grotere persvrijheid hebben betoond, en wel omdat hij zo hoopt Rafsanjani's overheersende rol in de media probeert af te zwakken. Deze nieuwe repressie is echter in regelrechte tegenstelling met Rafsanjani's oproepen tot liberali sering van de economie en de poli tiek, en tot wederopbouw van het land. De regering heeft onlangs een wet goedgekeurd die de oprichting van politieke partijen mogelijk maakt, met als enige voorwaarde dat deze partijen zich niet tegen de regering zullen keren. De wet is merkwaardig genoeg gesteund door voorstanders van een harde, conservatieve lqn, zoals minister van binnenlandse zaken Mohtashemi, die steeds meer in vloed krijgt, en de minister van de inlichtingendienst, Rey-Shari. Vol gens sommigen proberen de 'radi calen' echter op deze manier meer ruimte voor zichzelf te creëeren om hun machtsbasis te versterken. Op Terwijl Rafsanjani aan de ene kant economisch pragmatisme en hervormingen predikt en tegen woordig openlijk erkent dat tijdens de eerste jaren van de revolutie 'veel fouten' zijn gemaakt, doet hij met de aan hem toegeschreven executiegolf weinig goed aan een ander doèl dat hij nastreeft, de te rugkeer van de naar schatting 2 miljoen veelal goed opgeleide Ira niërs die zijn gevlucht voor Kho meini's theocratisch schrikbe wind. Deze vluchtelingen zouden een belangrijke bijdrage kunnen leve ren aan de zo hoognodige economi sche wederopbouw, maar een rondvraag van Associated Press onder aantal van deze ballingen maakt duidelijk dat de meesten voorlopig weinig animo hebben om terug te keren.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1989 | | pagina 5