het bestaan Praten over nietigheid van Rodin en Nederland i Nationale PODIUMBLIK r*ï* A Concert Sal Nistico onverwacht genoegen DINSDAG 7 FEBRUARI 1989 KUNST PAGINA 19 Redactie Pieter C. Rosier LEIDEN - Een thriller, een mono loog, dans en cabaret deze week is dit alles te zien op de Leidse po dia. Reflex Het Noordnederlandse zeischap Reflex heeft vanavond een optreden in de Leidse Schouwburg. De groep danst dit keer werk van Hans Tuerlings (I'm a hotel). Hij is een choreo graaf die vorig jaar de eerste prijs won op het 'Eerste Interna tionale Choreografen Concours'. Verder zijn balletten van Nina Wiener (Transatlantic Light) en Toer van Schaik (Verbruik) te Bram Vermeulen De try-out van het programma 'Gezellig' van Bram Vermeulen is donderdagavond te zien in het LAK-theater. Na twaalf jaar Neerlands Hoop en tien jaar rondzwerven als muzikant, ac teur, schrijver en het laatste jaar quizmaster, klimt Vermeulen al leen op het toneel. Hij vertelt en zingt over zijn ruzies met de we reld en zijn angsten voor de eeu wigheid. Ondanks zijn onder werpkeuze is hij van plan er een gezellige avond van te maken. Op deze pagina een interview met de duizendpoot. Reflex danst Nina Wieners 'Transatlantic Light'. (foto Hans Gerritsen) Dansproduktie Met de choreografen Guido Seve- rien en Angela Linssen keert de Stichting Dansproduktie ha 'Dag en Nacht' vrijdag en zater dag terug in het LAK-theater. Se- verien nam voor zijn ballet 'Speaking Terms' de anonimiteit van het stadsleven als uitgangs punt. Een bassist probeert in de Londense Underground aan de kost te komen, schijnbaar onop gemerkt door de drommen pas santen. Een ballet met tekst en rock-muziek. Linssen zoekt met haar dans 'Match' naar een even wicht tussen dans en theatrali- teit. Dansers proberen zich in de danswereld staande te houden. Met muziek van Jan Willem van Mook. Alex d'Electrique Voor de liefhebber een 'schokken de, bizarre thriller' van de opval lende groep Alex d'Electrique op woensdag in het LAK-theater. Zij omschrijven zichzelf als 'rauw, absurd en anarchistisch'. De eerste rij wordt vrijgelaten zo dat het publiek niet helemaal on der het kunstbloed en de aardap pelpuree komt te zitten. Het vijf de programma van de drie heren heet 'The Electric Suburb' en is een metropolitaanse thriller, met wel een dode maar geen lijk. De groep omschrijft de humor als absurd dus liefhebbers van dit genre kunnen hun hart ophalen in de fragmentarische komedie. Hetty Blok 'Ja Zuster, nee zuster' was één van de eerste Nederlandse televi sieseries en iedereen die kon kij ken, was aan de beeldbuis ge kluisterd. Een populair type uit het programma was Zuster Cli via, vertolkt door Hetty Blok. Ook via de radio werd zij zeer be kend als het dienstmeisje Sjaan in 'De Familie Doorsnee'. De her inneringen aan deze program ma's komen weer terug als Hetty Blok het toneel opgaat met liedjes en kindergedichten van Annie M.G. Schmidt. Hun programma 'Fietsende otters en vissenorkest' is een echte familievoorstelling waarin jong en oud dè bekende liedjes met gemak kunnen mee zingen. Hetty Blok is woensdag in de Leidse Schouwburg. De Meisjes De zanggroep 'De Meisjes' be staat uit vier vrouwen die thea ter en popmuziek met elkaar combineren. In hun liedjes-show 'Stuck with a Fantasy' spelen seks, vrienschap, verlangen en spanning een belangrijke rol. De voorstelling heeft eerder enthou siaste reacties in de pers opgeroe pen. 'Formidabele show' en 'Smeuïg en ambitieus', waren twee van de reacties. De vier zin gen in hun programma covers van bekende en minder bekende nummers waarvoor zij zelf de ar rangementen hebben geschreven. 'De Meisjes' zijn op donderdag avond in de Leidse Schouwburg te zien en te beluisteren. Shirley Valentine Anne-Wil Blankers vertelt vrij dag en zaterdag in de schouw burg een monoloog met het relaas van Shirley Valentine. Haar le ven schijnt zich nog slechts tussen de muren van haar keuken af te spelen. In gedachten speelt zij met het aanlokkelijke aanbod van een vriendin een reis naar De Meisjes: Stuck with a Fantasy. Griekenland te maken. De humor van Valentine kan soms de wran ge kanten van haar verhaal niet verhullen. Het stuk is uitgebracht door het Nationaal Toneel onder regie van Shireen Strooker. An ne-Wil Blankers werd in deze krant al eerder geroemd om haar 'glansrol' in het cabaret-achtige stuk. Entführung Ook in de schouwburg aan de Oude Vest het begin van opera uitvoeringen. Maandag staat 'Die Entführung aus dem Serail' van Mozart op het programma. In 1782 componeerde de 26-jarige Mozart dit 'Singspiel'. In dit Duitse opera- genre komen dra matische en komische elementen aan bod. Van de zangers wordt een grote vocale behendigheid vereist. De opera speelt in een ha rem in en Mohammedaans land, daar tracht Belmonte zijn gelief de Constanze uit het harem van Bassa Selim te bevrijden. Barba ra Carter ConstanzeDonald George (Belmonte), Jack Poppell (Pedrillo) en Janusz Monarcha (Osim) zijn de solisten. August Haltmayer heeft de muzikale lei ding, de regie is in handen van Vittorio Patané. Mathilde Santing Het Ensemble van de zangeres Mathilde Santing bezoekt vol gende week dinsdag, samen met de Japanse pianiste Izumi Mimi Kobayashi de Leidse Schouw burg. Mathilde Santing toerde met haar Ensemble twee keer langs de theaters in ons land. Nu weet ze zeker dat ze thuishoort in de sfeer van het theater en dat haar muziek daar goed tot zijn recht komt. Met de Japanse aan de piano en synthesizers wordt het zangtalent van Mathilde nog duidelijker belicht en kan het En semble beter uit de voeten. Kindertoneel Theatergroep 'Narcis' speelt voor kinderen tussen 5 en 11 jaar het stuk 'De geheimzinnige rots'. Het is een sprookje met de figuren uit hun vorige toneelstuk 'Ponia Pe permunt', maar het verhaal is nieuw en staat los van het vorige sprookje. De groep speelt op zon dagmiddag aanstaande, in het LAK-theater. Studio Peer speelt op woens dagmiddag ook voor kinderen in de Leidse Schouwburg, het stuk dat zij opvoeren heet 'Droom'. Het is gebaseerd op 'MacBeth' van Shakespaere en gaat over een poppenspeler die van heksen te horen krijgt dat hij koning kan worden. Het gaat over de zucht naar macht en is bedoeld voor kinderen vanaf 8 jaar. Imperium 'Een bruid in de morgen', het be kende stuk van de Vlaamse au teur Hugo Claus, wordt opnieuw opgevoerd in Micro-theater Im perium. Vrijdag en zaterdag speelt Imperium dit psychologi sche familiedrama. Vaak wordt het stuk opgevat als een realis tisch drama waarin wordt ver teld van een (vermeende) incestu euze verhouding tussen een broer en een zus. Daardoor wordt het stuk volgens Imperium tekort ge daan. De schildering van Claus moet, aldus Imperium, eerder worden opgevat als een allegorie voor een bestaan dat ophoudt ge droomd te zijn. Een wrang maar poëtisch requiem voor het kinder lijk geluk van het leven. AMSTERDAM - „Na twaalf jaar Neerlands Hoop en tien jaar rondzwerven als televi siemaker, muzikant, schrijver, podiumvormgever, musicus, ac teur, is de vijfde langspeelplaat, en de ingetogen aard daarvan, re den om nu alleen het toneel op te gaan." Aan het woord is Bram Vermeulen. Zijn eerste soloprogramma had 'Een man alleen' kunnen he ten („Hij weet dat hij niet de eni ge gescheiden vader is met kin deren die alleen geïnteresseerd- zijn in geld"), of 'Man met piano' („Hij voert als het ware een strijd met zijn repertoire"). door Frank van Dijl De man, aldus de door Bram Vermeulen ten behoeve van schouwburgdirecteuren zelfge schreven wervende tekst, telt zijn idealen en raakt er steeds meer kwijt. Hij „zingt zijn liede ren, vertelt zijn verhalen, van zijn ruzie met de wereld, zijn angst voor de eeuwigheid, zijn liefde en zijn verlangen daarnaar." Vermeulens soloprogramma had dus ook zoiets als 'Bram tegen de rest van de wereld' kunnen he ten. Maar het heet 'Gezellig'. Bram Vermeulen: „Dit is de eerste keer dat ik alleen op het to neel sta, in de vorm van een pro gramma tenminste. Het is zo ge groeid, de aanzet heeft de plaat 'Rode wijn' gegeven. Dat is een heel persoonlijke plaat. Ik had geen bandje meer, draaide puur alleen voor alles op. Nou ja, Bou- dewijn de Groot heeft me gehol pen, die hield me bij de les. Die plaat werd een groot succes in mijn credo. Je gaat ergens heen en dan verlang je naar huis. Je bent thuis en dan verlang je er naar om weg te gaan. Dat is geen getob, maar een heel vol gevoel. En je blijft in beweging hè. „In 'Gezellig' ben ik het echt, ik speel geen Bram Vermeulen, ik ben het. Dat heeft te maken met het feit dat ik het pas nu doe." Je durfde eerst niet? „Ja... In België heb ik vleugels, hier ploeter ik door de modder. Ik heb in Nederland vaak te ma ken met een soort wind, ik weet niet hoe ik het moet zeggen... Dat heeft me angstig gemaakt. Daar om begin ik in het kleine cir cuit." Een soort wind: tegenwind? „Niet echt tegenwind. Zwaar verzet heb ik, als het ware." Hoe bedoel je? „Er wordt heel goed op mij ge let. Dat heb ik wel zelf uitgelokt. Het is alleen merkwaardig dat wat mensen van je denken te ma ken heeft met de rol die ik speel de in Neerlands Hoop. Daarin was ik niet mijzelf. Het was mijn taak om Freek zichzelf te laten zijn." Freek heeft zich in zijn nieuw jaarsprogramma laatdunkend over jou uitgelaten. Bedoel je dat ook met 'zwaar verzet'? „Nou, ik ben er nog voor bij Sonja geweest had ik ook nooit moeten doen. Het is de me ning van Freek, ik vond het niet zoveel belang hebben. Ik begrijp alleen nooit dat je moppen maakt over mensen." Het leek wel of Freek na al die tijd nog een rekening met je te vereffenen had? „Het zal wel, denk ik. Ik zie Freek nooit, dus ik weet het niet. Ik denk dat hij een gigantisch schuldgevoel heeft. Nou, dat mag ook wel, dat gun ik hem. Ken je die mop van die man die naar Amerika ging?" Het was voor jou kennelijk moeilijker om na Neerlands Hoop je draai te vinden dan voor Freek? „Ja, vanzelfsprekend, ik speel de een rol, ik was een soort aan gever. Bij Neerlands Hoop heb ik nooit een woord op het toneel ge zegd. Daarna ben ik een carrière begonnen, maar helaas niet van af nul. Ik heb toen tegen mezelf gezegd: 'De komende jaren wil ik proberen dat te doen wat op mijn weg ligt.' Léren dus. Dat heb ik gedaan. Daarom schrijf ik mu ziek, teksten, toneel, ben ik vormgever, zanger, acteur, tele visiepresentator... En ik sta op het punt een dichtbundel te pu bliceren. Daarvoor kan ik op veel plaatsen terecht. Ik wist niet dat er zoveel behoefte aan gedichten was. Het zijn eigenlijk nóg knap pere liederen. Een lied waarvan je maar één couplet hoeft te schrijven, en dan staat het er. En je hoeft het ook niet mee te zin gen." Bram Vermeulen in 'Gezellig' Bram Vermeulen: 'In België heb ik vleugels, hier ploeter ik door de modder'. België. In Nederland heb ik er drie keer iets van op de radio ge hoord, in België hebben ze hem grijs gedraaid. Dat leidde tot de vraag of ik daar wilde optreden. Zo ontdekte ik dat dit is wat ik nu moet doen." Een grote stap? „Nee, niet echt. In de program ma's die ik hiervoor heb gedaan zong ik al heel veel op de manier waarop ik nu zing. De anderen op het toneel bleken voor mij een alibi te vormen om het toneel op te gaan. Dat alibi heb ik me nu ontnomen, en dat werkt in mijn voordeel." De onderwerpen die je bezingt klinken niet allemaal even gezel (foto J. Everhard) lig: ruzie met de wereld, echt scheiding, weggeraakte idea len... „Het is gezellig praten over de nietigheid van het bestaan, over de oorlog, over gescheiden zijn... Het is intiem, intiem-gezellig, dat is wat ik bedoel. Daardoor is het een heel breekbaar programma geworden, dat is tegelijkertijd de kracht en de zwakte ervan. Ik zing en vertel over dingen die ik letterlijk heb meegemaakt, in de hoop dat anderen die dingen hebben meegemaakt en zich erin herkennen." Heb je ook gezellige lampekap- pen op het toneel? „Nee, want die zijn niet gezel lig- Gezellig is een uniek Neder lands woord. In het Engels heb ben ze 'cosy', maar dat is ook niet helemaal gezellig, al komt het in de buurt. Gezellig heeft met thuis te maken." Eén van je bekendste liedjes heet 'Doe het niet alleen'. En nu ga jij het alleen doen? „Dat is een liedje uit de tijd met de band, dat is helemaal op de band toegesneden. Het deed het goed in de zalen. Het is ty pisch rock 'n 'roll, dat heeft weer totaal andere regels." Ben je zo'n sombere man van over de veertig die zijn verloren idealen telt? „Dat valt nogal mee. Naief mis schien. Toen Koos Postema in zijn tv-programma 'Klasgenoten' aan Deelder vroeg hoe hij steeds zo jong gebleven was, zei hij: 'Omdat ik nog steeds dat onbe stemde verlangen heb.' Dat is ook zo, dat is de basis van de ro mantiek." En jij wordt door datzelfde verlangen gedreven? „Op 'Rode wijn' staat een num mer dat 'Verlangen' heet. Dat is LEIDEN Een gewonde soldaat zakt ter aarde voor de voeten van een gevleugelde, allegorische Fi guur. Het beeldhouwwerk had een monument moeten worden voor de gevallen soldaten uit de Frans- Duitse Oorlog, die in 1870 met een bloederige nederlaag voor Frank rijk werd beslecht. Nu siert het beeld de binnenstad van Verdun en herinnert ons aan de slachtof fers van de slag, die hier in 1916 werd uitgevochten. 'La Defence' noemde Rodin zijn kunstwerk en hij was er erg trots op. Dr. J.L. Tilanus vertelde afgelo pen zaterdag het verhaal van 'Le Defence', dat herhaalde malen een nieuwe bestemming kreeg en de bescheiden rol die Nederland in deze geschiedenis speelde. Het col lege maakte deel uit van de Diës- Natalis-viering van de universiteit van Leiden. Dit jaar bestaat de uni versiteit 414 jaar en zoals gebruike lijk viert zij haar verjaardag onder meer met een aantal colleges, die voor iedereen toegankelijk zijn. Ti lanus, als docent werkzaam bij de universiteit, vertegenwoordigde de vakgroep kunstgeschiedenis. Een beeldhouwer uit de tweede helft van de negentiende eeuw was aangewezen op staatsopdrachten. In Frankrijk vielen deze opdrach ten vrijwel uitsluitend ten deel aan kunstenaars, die met goed gevolg de 'Ecole des Beaux Arts' hadden doorlopen. Tot drie keer toe zakte de beeldhouwer Rodin (1840-1917) voor het toelatingsexamen. Zijn werk werd te bewegelijk gemodel leerd bevonden. Toen het tij ten gunste van de kunstenaar keerde, werd hij er van beticht een gipsaf gietsel van een levende mens te hebben gemaakt. Zeven jaar na de nederlaag van Frankrijk tegen Pruisen, in 1877, vervaardigde Rodin een model van 'Le Defence', een monument ter nagedachtenis aan de gevallen sol daten. Hiermee hoopte hij de door de staat uitgeschreven wedstrijd te winnen, maar het ontwerp werd af gewezen. Rond de eeuwwisseling mocht Rodin zich een succesvol en be roemd beeldhouwer noemen. In Nederland kon men in 1899 kennis maken met zijn beeldhouwwer ken, die deel uitmaakten van een reizende tentoonstelling. Hoewel zijn kunst met lof onthaald werd, heeft er geen navolging van zijn kunst in Nederland plaatsgehad. Daartoe ontbrak het ons land een talentvolle beeldhouwers en de kunst van Rodin viel in een va- Diskwalificatie film Spoorloos AMSTERDAM (GPD) De Film Spoorloos van de Nederlandse regisseur George Sluizer komt niet in aanmerking voor een Oscar. Volger^s de Os car-commissie is de Film gediskwaliFiceerd, omdat er te veel Frans in wordt gesproken. De regels stellen dat de dialogen 'overwegend' in de taal van het land van herkomst worden gesproken. De commissie schat het aantal Franse zinnen in Spoorloos op zeventig procent. Eerder wer den enkele Engelstalige Films om dezelfde reden gediskwaliFiceerd. Een verontwaardigde George Sluizer zei in een eerste reactie dat Spoor loos wel degelijk een Nederlandse Film is. Sluizer noemt de beslissing be spottelijk. „Het is een coproduktie, maar wat moet er gebeuren als we straks een Europese Film krijgen?" Ook Jan Blokker, voorzitter van het Produktiefonds voor Nederlandse Films, moemt Spoorloos een Neder landse film. Volgens Blokker zal binnen een paar jaar elke behoorlijke film in Europa per deFmitie een coproduktie zijn. Aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog zag de Franse over heid zich genoodzaakt, om een be roep te doen op de bevolking ter Fi nanciering van de luchtmacht. Ro din bood 'La Defence' aan. Voor Rodin mocht dit een gul gebaar lij ken, zijn landgenoten waren van mening, dat de inmiddels gefortu neerde beeldhouwer bitter weinig over had voor zijn vaderland. Het zou nog enige jaren duren voordat Rodin het door hem gekoesterde beeld een waardige plaats kon bie den. Na de slag van Verdun in 1916 werd in Nederland het Comité Ver dun opgericht, dat zichzelf tot doel stelde het moedige Franse volk te belonen met een monument. Om dat het in Nederland aan talent ont brak en omdat het kwaliteiten van Rodin sinds de tentoonstelling in 1899 alom bekend waren, werd de kunstenaar voor deze opdracht be naderd. Rodin zag zijn kans schoon en schonk het Comité 'La Defen ce'. Rodin zou de supervisie over de vergroting van het model krij gen, maar de onverwachtte dood van de kunstenaar verhinderde dat. Evenmin is hij er getuige van geweest hoe het monument in 1920 uiteindelijk werd onthuld. Op de sokkel werd met hoogdra vende bewoordingen de heldhaf tigheid van de Fransen geprezen, die zich zo dapper tegen de 'barba ren' hadden geweerd. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de eer ste actie van het Duitse leger in Verdun, toen het stadje twintig jaar later onder de voet werd gelopen, het verwijderen van deze tekst be trof. Er was een tweede inzame lingsactie in Nederland nodig, om na de Tweede Wereldoorlog een nieuwe tekst te laten aanbrengen, die overigens minder haatdragend is. Aanvankelijk bestemd om de ge vallen soldaten van de Frans-Duit se oorlog te herdenken, vervolgens nutteloos gebleken voor de Finan ciering van de luchtmacht en uit eindelijk geworden tot een eerbe toon aan de slachtoffers van de slag bij Verdun: Achter Rodin's 'La De fence' gaat een bewogen geschie denis schuil. En wat is nu die be scheiden rol die Nederland in deze geschiedenis speelt? Juist! Zonder het Comité Verdun stond het mo nument nu niet in Verdun, maar in het Rodinmuseum in Parijs. AMSTERDAM - In navolging van de succesvolle Na tionale Museum kaart krijgt Ne derland nu ook een Nationale Theaterkaart. Hiermee kan men niet alleen de kaartjes voor een theatervoorstel ling of een con certuitvoering be talen, maar ook via een centrale 06-lijn telefonisch reserveren. De toe gangsbewijzen worden dan toe gestuurd of kun nen voor aanvang worden afge haald. (foto ANP) dtófet/m; lift LEIDEN Ook op maandag kan het druk zijn in een café. Na tuurlijk was er een speciale re den voor tijdelijke overbevolkt heid van 'The Duke'. Op de naam Sal Nistico waren opvallend veel musici uit de regio afgekomen, terwijl het daar gewoonlijk vol gens eigenaar Wansink vrij rus tig is op de eerste werkdag van de week. Nistico (Syracuse, New York 1940) heeft een bepaalde naam in Nederland, niet in de laatste plaats omdat hij onder meer actief was als gastdocent aan het conservatorium van Den Haag. De Amerikaanse tenro- saxofonist die tegenwoordig in Zwitserland woont, dëed Leiden aan met een Nederlandse ritme sectie. Nistico was kennelijk in goede doen, want het gemak waarmee hij de bekende en enkele minder bekende standaards speelde, deed zijn reputatie eer aan. Zijn wijze van spelen is verre van spectaculair, maar moet het vooral hebben van een grote fan tasie en vindingrijkheid, die je in het idioom waarin hij speelt, zeg de post-bop, weinig gehoord wordt. Naar zijn eigen zeggen is hij vooral beïnvloed door Charlie Parker, Gene Ammons en Sonny Rollins, maar van dit alles is wei nig terug te vinden in zijn toon- vorming, die vooral doet denken aan sterk op melodie gerichte saxofonisten als Warne Marsh of Lee Konitz. Ook de manier waar op hij invallen uitwerkte en heel los binnen het akkoordensche ma improviseerde, kan nauwe lijks met zijn verbondenheid met de 'zware' tènorentraditie geas socieerd worden. Het natuurlijke en lyrische spel van Nistico had een goede verankering in de begeleiding van bassist Frans Jan van der Hoeven, die deze recensent voor zich innam door helder te articu leren en vooral tomeloos te swin gen. Sinds ik Van der Hoeven het laatste hoorde, is hij er alleen maar op vooruitgegaan. Minder elegant en zelfs enigszins detone rend waren helaas de verrichtin gen van de eveneens vrij jonge Jo Krause op drums. Niet alleen maakte hij het zich moeilijk door veel te veel te spelen, maar ook leek hij zich te verliezen in trom meloefeningen die wat betreft ritmiek en soeplesse zo ongeveer vloekten met het blazen van Nis tico. Duidelijk beter bracht Ro- bert-Jan Vermeulen het er op de toetsen vanaf, zij het dat zijn be- geleidingswerk wat voorzichtig klonk. Zijn solowerk was geluk kig van een kwaliteit en een in telligentie die we van hem ge wend zijn. In de eerste twee nummers na de pauze werd hij vervangen door een stadgenoot van Nistico, Frans Stagnitta, die ik voor het eerst hoorde. De eer ste kennismaking beviel uitste kend. Niet alleen gaf hij beter weerwerk en stimuleerde hij de anderen, ook gaf hij blijk van een pittige dynamische opvatting van het pianospel. Het concert was een onver wacht genoegen, vooral als in aanmerking wordt genomen, dat het schijnbaar zomaar tussen de vele andere avonden van The Duke was geprogrammeerd. Stagnitta, die trouwens in Neder land woonachtig is, moet ook maar eens terugkomen. KEN VOS

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1989 | | pagina 19