TAD LEIDEN
Duinen mogelijk vervuild
door storten van slib LDM
'Succes van vaccin tegen
reuma nog onduidelijk'
Grote belangstelling voor cursussen van GAB
LEIDSCH
DAGBLAD
Onderzoekers temperen optimisme
Oorzaak van
branden
nog onbekend
Acht jacks uit
auto gestolen
Monument
door langzame
ambtelijke
molens weer
gewoon huis
Flinke buit
bij insluiping
in woonhuis
Tuinhuisje
uitgebrand
Oude watergasfabriek
het behouden waard
Stichting Duinbehoud begint onderzoek
s
DINSDAG 7 FEBRUARI 1
LEIDEN Indien de experi
menten met inentingen te
gen reuma slagen, duurt het
nog zeker drie tot vijf jaar
voor er een vaccin op de
markt kan komen. Dit stelt
de Leidse onderzoeker F.C.
Breedveld. De reumatoloog
wil met nadruk het optimis
me temperen dat reuma-pa
tiënten nu binnen enkele ja
ren van hun ziekte af zijn.
"De eerste vaccinatie bij
mensen moet nog plaatsheb
ben. Het is nog volstrekt on
duidelijk of die succesvol
zullen zijn".
door
Willem Spierdijk
Breedveld omschrijft de onder
zoekingen die hij met internist
R.R.P. de Vries (van de afdeling
hamatologie) tot nu toe heeft ver
richt als 'tekentafelwerk'. De
theorie is intussen wel met suc
ces toegepast bij dieren. "Maar
dat wil nog niet zeggen dat de
methode ook bij mensen werkt",
zegt De Vries.
i behandelingswijze
vindt zijn oorsprong in de ge
dachte dat reuma een zogenaam
de auto-immuunziekte is. Het
immuunsysteem van de mens is
erop gebaseerd dat 'indringers'
zoals bacteriën worden herkend.
Er komt een afweerreactie op
gang en een indringer wordt on
schadelijk gemaakt. Bij een auto-
immuunziekte richt het lichaam
zich eigenlijk bij vergissing
tegen cellen die uit het eigen li
chaam afkomstig zijn. Er onstaat
een ontsteking, die bij reuma
leidt tot pijn in de gewrichten.
Invalide
Ongeveer één procent (140.000
mensen) van de Nederlandse be
volking lijdt aan reuma. Bij on
geveer 30 procent van de partiën-
ten verdwijnt de ziekte vanzelf,
bij 40 procent gaat de ziekte op
en neer; soms verdwijnt de reu
ma, dan steekt ze weer de kop op.
De resterende groep van 30 pro
cent wordt door Breedveld als
'pechvogels' betiteld. "Ongeveer
eenderde van die groep, dus tien
procent van het totaal, is volledig
invalide door reuma".
Het inzicht dat reuma tot de zo
genaamde auti-immuunziekten
behoort, is de laatste tien jaar tot
ontwikkeling gekomen. Ook sui
kerziekte, multiple-sclerose en
bepaalde schildklierziekten be
horen tot die categorie. De be
handeling, die de Leidse weten
schappers gaan toepassen, houdt
in dat de cellen die de foutieve af
weerreactie veroorzaken, wor
den aangepakt.
In Amerika zijn volgens De
Vries bemoedigende resultaten
geboekt met de vaccinatie tegen
multiple-sclerose. De behande
lingswijze die in het Leidse Aca
demisch Ziekenhuis wordt toe
gepast, is al bij dieren getest.
"Die experimenten zijn in Israël
verricht door professor Cohen
van het Weizman-instituut in Re-
hovot. Onze afdeling heeft goede
contacten met Cohen. Omdat hij
bij een research-instituut werkt
en niet over patiënten beschikt,
gaat het vaccineren van reuma
patiënten in Leiden gebeuren,
zegt De Vries".
Voor het inenten a
hebben de onderzoekers overi
gens toestemming nodig. Die is
inmiddels door de medisch ethi
sche commissie van het AZL
verleend. Breedveld verwacht
niet dat patiënten schade zullen
ondervinden van de vaccinatie.
"Bij andere ziekten zijn metho
den als deze al met succes toege-
Toi nu toe worden reuma-patiën
ten behandeld met geneesmid
delen. Er zijn zeven medicamen
ten die worden gebruikt,
van de bijwerkingen in belangrij
ke mate verschillen. Reumapa
tiënten krijgen soms middelen
toegediend die ook bij de bestrij
ding van kanker worden ge
bruikt. "De geneesmiddelen
worden door een meerderheid
van de patiënten als succesvol
beschouwd", zegt Breedveld.
Indien de nieuwe vaccinatie
methode een succes blijkt, zou
het ook volgens de onderzoekers
de grootste doorbraak in het reu
ma-onderzoek in de historie zijn.
"Zover is het echter nog lang
niet. Het belang van onze metho
de ligt er nu in dat er een hele
nieuwe aanpak van auto-im-
muunziekten gaat plaatshebben.
Als onze behandelingswijze niet
werkt bij reuma, kan zij nog van
belang zijn voor andere ziekten
zoals suikerziekte en multiple-
sclerose", zegt de reumatoloog.
Breedveld kan niets zeggen
over de kans dat de methode e
succes wordt. "Daar is werkelijk
geen verstandig woord ovei
zeggen. Wel ben ik optimistisch
over het type van benadering die
wij toepassen. Die vind ik sym
pathiek. Onze methode richt zich
op het zeer gericht bestrijden
van bepaalde cellen. Het is niet
een methode die zoals bij de be
handeling van kanker noodzake
lijkerwijs wel gebeurt, alle cellen
aantast".
LEIDEN - De oorzaak van de twee
branden gisterochtend vroeg in de
school De Horst aan de Beij-
erincklaan en studentensociëteit
Minerva zijn nog niet bekend. Hoe
wel de recherche samen met de
brandweer een onderzoeken instel
den, is geen duidelijkheid over de
oorzaak.
In het geval van De Horst wordt
brandstichting nog steeds niet uit
gesloten, maar bewijzen daarvoor
zijn er nog niet. Omtrent de oor
zaak van brand op de vierde etage
van Minerva tast de politie nog in
het duister. De smeulende brand is
daar na enkele uren uit zichzelf ge
doofd. Vandaag wordt begonnen
met het schoonmaken van de eta
ge.
Op de betreffende etage zijn stu
denten zondagavond tot laat bezig
geweest met de voorbereidingen
van het feest Sine Regno, het feest
dat wordt gevierd als het bestuur
op wintersportvakantie is. 's Mor
gens om zeven uur werd de brand
weer gealarmeerd en trof een nage-
goeg uit zichzelfgesmoorde brand
aan, die wel flink schade had ver
oorzaakt.
LEIDEN Uit een in de Van der
Werfstraat geparkeerd staande au
to zijn gistermiddag acht ski-jacks
gestolen. De waarde is niet bekend.
Ooggetuigen hebben gezien hoe
een man het autoportier met een
scherp voorwerp forceerde.
LEIDEN Trage ambtelijke mo
lens zijn er de oorzaak van dat de
leden van de gemeentelijke monu
mentencommissie een huis aan de
Vestestraat, dat op hun voorspraak
tot monumentenpand was ver
klaard, weer tot gewoon huis 'heb
ben moeten degraderen. Een vol
gens commissie-secretaris M.
Schra unieke gebeurtenis.
Tijdens een rondleiding door de
buurt was het pand de commissie
leden opgevallen vanwege de glas-
in-lood-ramen en ongedeelde
schuiframen. Ze droegen het huis
vervolgens bij het college van B en
W voor om op de monumentenlijst
te worden gezet. Dat gebeurde ook,
op 23 september 1988, van welk be
sluit de bewoner op de hoogte
werd gesteld.
Die diende daartegen volgens
Schra een bezwaarschrift in: van
glas-in-lood- en ongedeelde
schuiframen in zijn pand zou hele
maal geen sprake zijn. Nader on
derzoek leerde dat de bewoner, ge
heel onkundig van de procedure
rond zijn huis, in de lange periode
tussen rondleiding en B en W-be
sluit de voorgevel compleet had
vernieuwd. Wat monumentaal was,
is dus niet meer. Volgens Schra
had de bewoner voor de verbou
wing overigens geen vergunning
aangevraagd.
LEIDEN Twee bejaarde vrou
wen zijn afgelopen zaterdag in hun
woning aan de Diepenbrocklaan
van 5000 gulden en een aantal sie
raden met onbekende waarde be
stolen door twee vrouwen, die zo
genaamd een bloemetje kwamen
brengen.
De vrouwen stonden rond half
twaalf 's morgens met bloemen bij
de bejaarden op de stoep met de
mededeling dat zij die wilden aan
bieden. Ze werden binnengelaten
en vroegen om wat water. Terwijl
de één de dames aan de praat hield,
sloeg de ander haar slag en ontdeed
een sieradendoosje en een geld
kistje van de inhoud.
LEIDEN Een stenen huisje op
volkstuincomplex Ons Buiten aan
de Marnixstraat is afgelopen nacht
rond kwart over twaalf volledig uit
gebrand. Over de schade is nog
niets bekend. De politie vermoedt
dat in het huisje eerst is ingebro
ken, waarna de inbrekers mogelijk
brand hebben gesticht.
LEIDEN De gemeentelijke monumentencommissie vindt het pand
van de oude watergasfabriek op het terrein van de Energie- en Water
voorziening Rijnland (voorheen EBR) waard om als monument te
worden beschermd. Tijdens een vergadering gisteren werd dan ook
besloten burgemeester en wethouders een dergelijk positief advies te
geven over het volgens kenners architectonisch zeer waardevolle ge
bouw uit 1900.
Wanneer de oude fabriek, bestaande uit drie gebouwtjes, inderdaad
op de monumentenlijst belandt, wordt het mogelijk ingericht als be
drijfsmuseum. In het complexje is nu onder meer de bedrijfsschool
van het energiebedrijf gevestigd en een deel wordt als opslagruimte
gebruikt. Volgens secretaris N. Schra van de monumentencommissie
gaan de gebouwtjes in oktober tegen de vlakte als ze niet tot monu
ment worden verklaard. De gasfabriek verrees in 1848 op de voormali
ge begraafplaats De Papegaai aan de Langegracht.
De commissie besloot gisteren tevens dat het gebouw aan de Garen-
markt waarin het Rijksmuseum van Geologie en Mineralogie is geves
tigd, 'monumentwaardig' is. Het rijk en de gemeente zijn in onderhan
deling over een ruil tussen het Pesthuis en het museumgebouw in ver
band met de Nationale Natuurhistorische Presentatie die in het Pest
huis moet komen. Het Garenmarktpand, ontworpen door Jacobus
van Lokhorst en eigendom van het rijk, komt leeg als het museum
naar het Pesthuis is verhuisd. Concrete plannen met het gebouw zijn
er volgens Schra op dit moment niet, maar is het wel van belang dat nu
wordt bekeken of het al dan niet monumentaal is.
Het behouden waard is volgens de commissie ook het fabriekspand
uit ongeveer 1860 aan de Lammermarkt, waarin sanitair- en loodgie-
tersbedrijf Ico Athibu is gevestigd. Het is een zeer goed (en in de buurt
vrijwel het enige) voorbeeld van de industriële ontwikkeling in die
tijd, aldus Schra: "In de breedte gebouwd, nogal statig en je ziet er niet
aan af dat het een fabrieksgebouw is".
LEIDEN - De Stichting Duinbehoud begint op korte ter
mijn met een onderzoek naar de vervuiling van het duinge
bied door de drinkwaterwinning. De stichting heeft dit
plan opgevat naar aanleiding van een onlangs gehouden
PvdA-partijvergadering over waterwinning en milieu.
'Duinbehoud' heeft de indruk dat enkele gebieden zwaar
zijn verontreinigd door stortingen van slib uit de zuive
ringsinstallatie en bezinksel uit winputten van de - voor
malige - Leidsche Duinwatersmaatschappij.
Ook door de waterzuivering zelf zouden verontreinigen
de stoffen in de duinen zijn terecht gekomen. Met het on
derzoek hoopt de stichting helderheid te krijgen over de
aard en de omvang van de vervuiling. Een woordvoerder
van de voormalige LDM onkent overigens dat zuiverings
slib verontreinigingen in de duinen heeft veroorzaakt.
Om drinkwater te kunnen winnen,
leidt de LDM oppervlaktewater
door de duinen. Daar ondergaat
het water een eerste zuivering. Ver
volgens wordt het omhooggehaald
en krijgt het water in een speciale
installatie een nazuivering. De
Stichting Duinbehoud heeft al bij
herhaling betoogd dat deze wijze
van waterwinnen het duinmilieu
aantast. Verontreinigingen in het
oppervlaktewater blijven immers
in de duinen achter.
Volgens Albert Salman van de
Stichting Duinbehoud is nu echter
ook gebleken dat de LDM in het
verleden slib, dat overbleef in de
nazuiveringsinstallatie, in de dui
nen heeft gestort. Dat gebeurde
weliswaar buiten de waterwinge
bieden. Salman vreest echter dat
de vervuiling zich op den duur ver
spreidt. Dan zou het alsnog de wa
terwinning kunnen bedreigen.
Opslagplaats
Dat de slibstortingen een probleem
vormen, bleek toen de provincie
vorig jaar op zoek ging naar nieuwe
waterwingebieden voor de LDM.
Daarbij bleek dat in elk geval één
LEIDEN - De belangstelling voor
de beroepsopleidingen en bijscho
lingscursussen van het gewestelijk
arbeidsbureau (GAB) is het afgelo
pen jaar groot gebleken. In totaal
hielp het GAB in 1988 1400 mensen
aan zo'n cursus; 50 procent meer
dan de 1000 mensen waarmee het
GAB rekening had gehouden.
Door de grote belangstelling
werd het budget voor scholingen
van het arbeidsbureau - aanvanke
lijk ruim drie miljoen groot - met
meer dan vier ton overschreden.
Voor deze overschrijding heeft het
arbeidsbureau overigens aanvul
lende middelen kunnen vinden.
Het GAB hoopt met zijn scho
lingsactiviteiten werkzoekenden
een grotere kans op een baan te bie
den, en tegelijk tekorten aan be
kwame arbeidskrachten op te vul
len. De scholing wordt gegeven bij
bedrijven zelf, bij opleidingsinsti
tuten als CAW, CW en CBB.
Voorts zijn werkzoekenden bijge
schoold of herschoold door mid
den van mondelingen of schriftelij
ke cursussen.
De cursussen richten zich op ver
schillende groepen in de samenle
ving. Zo zijn er opleidingen voor
universitair geschoolden die geen
baan kunnen vinden, en ook voor
allochtonen (buitenlanders die in
Nederland wonen), vrouwen die
weer aan het werk willen en lager
opgeleiden. In 1988 volgden in to
taal 576 vrouwen en 105 buitenlan
ders een opleiding.
De resultaten, die geboekt zijn
bij de bijscholingen, zijn goed. Cir
ca 80 procent van de deelnemers
had aan het eind van de cursus een
baan. Volgens Th. Zierikzee, waar
nemend hoofd bijzondere arbeids
i dit jaar afgerond. Tachtig -procent x
voorziening Leiden, is een zo hoge
score logisch. "We organiseren na
tuurlijk opleidingen voor die secto
ren van de arbeidsmarkt, waar een
grote vraag is naar mensen. Er
wordt bovendien veel geld geïn
vesteerd door de overheid in de op
leidingen. De deelnemers ver
wachten ook dat als ze een cursus
hebben gevolgd, een goede kans
op werk te hebben", aldus Zierik-
Een van de meest opvallende
cursussen die het arbeidsbureau
vorig jaar organiseerde was een
managementsopleiding voor vrou
wen. Deze cursus is begin van dit
jaar afgesloten. Van de vijftien
deelneemsters hebben inmiddels
De opleiding wordt gefinancierd
door het arbeidsbureau (10.000 gul
den per deelneemster), maar uitge
voerd door het Opleidings- en On
derzoekscentrum voor Bestuurs-
en Berijfsmanagement CBBM te 's
Gravenhage. De cursus gaat door
het leven onder de titel VIP-mana-
gament (Vrouw Is Participant).
De leergang bestaat eigenlijk uit
twee delen. Tijdens het 'leertraject'
verkrijgen de deelneemsters een
aantal vaardigheden, die het twee
de half jaar van de opleiding in de
praktijk worden toegepast. Tijdens
de cursus zetten de participanten
zelf een besloten vennootschap op.
In die bv trainen de vrouwen hun
managements-kwaliteiten. Zij vor
men zelf het personeel van de ven
nootschap, zoeken in eigen gelede
ren een directeur.
Voor het jaar 1989 heeft het ar
beidsbureau een aantal nieuwe bij
scholingen op stapel staan. Een
van die cursussen is de opleiding
tot biotechnolgisch onderzoeker.
Het GAB gaat daarbij vanuit dat de
bedrijven die in Leiden op dit ge
bied werkzaam zijn, moeite heb
ben om gekwalificeerd personeel
te vinden. De opleiding van het ar
beidsbureau is bedoeld voor werk
lozen met een HBO- of universitai
re opleiding.
Daarnaast houdt het GAB ook
voor lager opgeleiden nieuwe cur
sussen. Zo komt er een opleiding
'produktiemedewerker' en
'schoonmaker'. Tijdens de oplei
ding schoonmaker wil het GAB
vooral de materialenkennis van de
deelnemers opschroeven. "In deze
branche komen er steeds nieuwe
machines bij. Bovendien is het
handig te weten welke schoon
maakmiddelen moeten worden ge
bruikt en welke middelen niet
naast elkaar kunnen worden toege
past. Iemand die over deze basis
kennis beschikt, heeft een voor
sprong bij een sollicitatie", aldus
Zierikzee.
plaats - tussen Katwijk en Wase-
naar, nabij de Hertewei - zo was
verontreinigd door slib dat water
winning er zonder een fikse
schoonmaakbeurt niet mogelijk
was. Volgens een voorlichtster van
de provincie Zuid-Holland betreft
het een eigen terrein van de LDM,
dat inderdaad in gebruik was als
opslagplaats voor zuiveringsslib.
Salman vindt het merkwaardig
dat de LDM haar zuiveringsslib in
de duinen heeft gestort. "Op die
manier worden de verontreinigin
gen in feite 'gerecycled'. De rom
mel die overblijft na de zuivering
wordt, in de duinen teruggestort,
komt na jaren wellicht in het duin
water terecht en moet vervolgens
weer door de LDM uit het drinkwa
ter worden gehaald".
Naast de vervuiling door slib,
worden de duinen ook aangetast
door de waterzuivering zelf. "De
duinen halen immers ongeveer 50
tot 80 procent van alle verontreini
gingen - fosfaten, maar ook bestrij
dingsmiddelen en zware metalen -
uit het oppervlaktewater". Overi
gens erkent Salman dat de situatie
nu is verbeterd doordat de LDM
een voorzuiveringsinstallatie in ge
bruik heeft genomen. Deze instal
latie haalt de meeste verontreini
gingen uit het oppervlaktewater
voordat dit de duinen ingaat.
"We hebben echter nog geen dui
delijk idee wat er inmiddels al in de
duinen is terechtgekomen. We lo
pen al langer met het idee daarnaar
een onderzoek in te stellen. Door
personeelsgebrek hebben we dat
telkens moeten uitstellen. Nu zit
ten we wat ruimer in de mensen.
Daarom willen we op korte termijn
met zo'n onderzoek beginnen".
Indrogen
Volgens voorlichter Jan Verduijn
van de EWR - het nutsbedrijf waar
in de LDM is opgegaan - is er geen
sprake van verontreiniging door
slibstortingen. "De viezigheid die
afkomstig is van de filters van de
nazuivering, wordt eerst tijdelijk
opgeslagen in een basin, waar het
tot slib bezinkt. Dat slib wordt ver
volgens overgebracht naar een ter
rein in de buurt van de duinen waar
het tijdelijk wordt opgeslagen om
in te drogen. Als het is ingedroogd,
wordt het afgevoerd naar een afval
verwerkingsbedrijf op de Maas
vlakte".
"We letten er goed op", stelt Ver
duijn, "dat het slib de bodem niet
verontreinigt. Het wordt trouwens
ook niet in de duinen zelf opgesla
gen, maar op een terrein dat door
de provincie is aangemerkt als in
dustriegebied. Ongecontroleerde
stortingen van slib in de duinen
hebben niet plaats gehad. Dat zou
ook onlogisch zijn geweest. We
hebben er natuurlijk geen belang
bij om ons eigen nest te bevuilen",
aldus Verduijn.
STAD LEIDE
STAD LEIDE
STAD LEIDE
STAD LEIDE
STAD LEIDE
STAD LEIDEN STAD LEIDEN
