Uitroeiing dreigt
voor indianen in
Amazone gebied
Trein blijft probleem voor gehandicapte
Ontginning regenwouden en jacht op mineralen fataal
Remonstranten gaan werken aan eigentijdse belijdenis'
Reportage
MAANDAG 6 FEBRUARI 1989
veroordeeld tot een boete, waarvan
de hoogte pas later zal worden vast
gesteld.
Beter
Juca reageert echter op kritiek op
het regeringsbeleid jegens de In
dianen met de stelling: "Er is niet
een land in Latijnsamerika dat zijn
Indianen beter behandelt dan wij".
Op vragen naar het onderzoek dat
er tegen hem loopt weigert hij te
antwoorden, en hij houdt vol dat
onder zijn bestuur de FUNAI op
het recht pad is gekomen. Over de
praktijken uit het verleden merkt
hij op dat het bureau geen bewust
beleid om te moorden voerde,
maar er alleen sprake was van "zor
geloosheid en onwetendheid".
Juca beweert dat onder zijn be
stuur het landoppervlak dat is ge
reserveerd is verdubbeld, maar zijn
critici beweren dat hij liegt, en dat
hij land meerekent dat toch al voor
de Indianen was gereserveerd. Os-
valdo da Chuna, een arts die tien
jaar lang de gezondheidsdienst van
de FUNAI runde, meent dat zelfs
als Juca de beweerde 30 miljoen
hectare voor de Indianen heeft ge
reserveerd, de Indianen zelf daar
niets van merken.
De berichten over gevechten tus
sen Indianen en boeren of mijn
werkers zijn aan de orde van de
dag. Toen vorig jaar bekend werd
dat rondtrekkende goudzoekers
vijf Yanomami-Indianen hadden
doodgeschoten ontketende dit een
internationaal protest. De Yano-
mami's zijn de grootste overgeble
ven stgm; ze tellen ongeveer 10.000
leden, en wonen in de streek Rorai-
ma, die grenst aan Venezuela.
Goudzoekers
Met steun van het leger stuurde de
FUNAI helicopters om de goud
zoekers weg te halen, maar nam in
dezelfde operatie ook een groep
artsen, antropologen en missiona
rissen mee, die de Indianen bij
stonden. Deze groep, de Commis
sie ter Instelling van het Yamoma-
mi-reservaat, mag niet meer terug
keren, maar er bevinden zich nog
wel 60.000 goudzoekers, en de rege
ring steekt geen vinger uit om hen
weg te krijgen.
De coördinator van de Commis
sie, Carlos Zacquini, is verbijsterd.
"Het is ongelooflijk", zegt hij. "De
Yanomami's begonnen zich lang
zaam bewust te worden van de
werkelijkheid om hen heen. Nu
wonen de indianen in een concen
tratiekamp en sterven ze aan mala
ria en tuberculose, maar we kun
nen er niets aan doen omdat alleen
de FUNAI en het leger erin mo
gen".
DEN HAAG - Reizen met de trein
is voor gehandicapten met een rol
stoel nog steeds een traject vol hin
dernissen. Van het ene perron naar
het andere, trap op trap af, van het
perron de trein in. De problemen
zijn legio. De Nederlandse Spoor
wegen doet veel om de reis voor ge
handicapten te veraangenamen.
Zo wordt deze week de zogenaam
de 'Spoorvlinder' in gebruik geno
men: een oprit met hefplateau, die
de spleet tussen perron en trein
overbrugt. Maar de situatie in en
om de stations en in de treinen is
nog verre van ideaal, erkent Han
Julius, stafmedewerker van de NS.
door
Erna Cornelissen
"Al eind vorige eeuw begonnen
de Spoorwegen met begeleid rei
zen voor gehandicapten, maar na
de Tweede Wereldoorlog hebben
wij steeds meer aandacht gekregen
voor hun problemen. Toch is het
nog steeds moeilijk het hele sys
teem toegankelijk te maken voor
die groep mensen. We hebben hier
nog aardig wat oude stations, er
zijn er zelfs bij uit de vorige eeuw.
Het is daar moeilijk aanpassingen
door te voeren die zo'n complex
werkelijk toegankelijk te maken
voor bij voorbeeld rolstoelgebrui
kers. En dan zijn er natuurlijk de
treinen, die ook niet bepaald zijn
ingesteld op gehandicapten in een
rolstoel".
Directeur Deelen van de Alge
mene Nederlandse Invaliden Bond
(ANIB): "De stations zijn op veel
bruikers ook andere gehandicap
ten die de nodige problemen bij het
vervoer per spoor ondervinden.
Deelen: "Wat denk je dat een dove
doet als wordt omgeroepen dat zijn
trein vanaf een ander perron ver
trekt? Die blijft gewoon staan. Een
blinde zou graag willen weten wan
neer hy uit moet stappen, maar dat
wordt een probleem als de conduc
teur de halte niet omroept. Dit
soort zaken zijn vrij eenvoudig op
te lossen. Voor doven bij voorbeeld
moet je mededelingen visueel ma
ken. Laat dan een rood lampje
branden by het mededelingen
bord".
Geld
ANIB-directeur Deelen: "Ik geloof
dat ze bij de NS echt hun best doen
voor de gehandicapten. Er is regel
matig overleg met de Gehandicap
tenraad. Toch geloof ik dat er meer
gedaan kan worden, maar dat kan
de NS niet alleen. Zij zijn ook ge
bonden aan hun financiële ruim
te". Steun van de overheid zou dan
ook welkom zijn, maar dat zit er op
het moment niet in.
Han Julius: "We zouden meer
willen doen, maar daar ontbreekt
het geld voor. De overheid springt
in ieder geval voorlopig niet by.
Onze dienstverlening moet daarom
beperkt blijven. Dat vormt een ern
stig probleem, want steeds meer
gehandicapten willen van diensten
van het spoorwegpersoneel ge
bruik maken. Het afgelopen jaar
steeg dit aantal van 14.500 tot
16.500 en dat zal in de toekomst ze
ker niet minder worden". De wil is
er wel bij de Spoorwegen, maar de
weg wordt maar moeizaam gevon
den.
plaatsen niet optimaal toeganke
lijk. Probeer maar eens in je rol
stoel van het ene perron naar het
andere te komen. Op het moment
dat je op het goede perron staat, is
je trein al lang vertrokken. Trap
pen zijn dan bijzonder lastige ob
stakels. Of je moet een flinke om
weg maken om die te vermijden, óf
er komt allerlei tilwerk van spoor
wegpersoneel aan te pas. Daar valt
nog heel wat aan te verbeteren".
Hellngbanen
Op 280 van de 360 stations zijn hel-
lingbanen aangelegd, die een deel
van de problemen kunnen oplos
sen. Verder zijn er op verschillende
plaatsen liften voor rolstoelgebrui
kers, maar daar kleven volgens Ju
lius toch bezwaren aan. "Die liften
kunnen meestal niet op direct be
reikbare plaatsen gebouwd wor
den, bovendien is er het probleem
van de betrouwbaarheid. Een lift
kan blijven steken, dus moet er al
tijd iemand mee, die dat in de gaten
houdt".
Ook de treinen en dan vooral de
oudere exemplaren, zijn niet echt
berekend op de gehandicapte Ne
derlander. "In de nieuwe treinen
bieden de reizigerscompartimen
ten plaats aan rolstoelgebruikers.
Door eenvoudig een bank in te
klappen creëer je ruimte voor een
rolstoel. Dat is een duidelijke voor
uitgang, want zo hoeft geen enkele
invalide zijn reis op het balkon
door te brengen".
Trappen in stations: onoverkomelijke obstakels voor gehandicapten.
De overgang van perron naar
trein is echter bij alle treinen nog
steeds een moeilijk te overbruggen
kloof. Op een twintigtal stations is
er een zogenaamde Datesbrug in
gebruik, die nu na twintig jaar aan
vervanging toe is. Julius: "De Da
tesbrug is te lang voor gebruik op
smalle perrons en daarnaast is het
draagvermogen soms niet toerei
kend. Elektrische rolstoelen we
gen tegenwoordig vaak al meer
dan 200 kilo, de persoon niet eens
meegerekend".
De firma Stabag uit Oudenbosch
heeft de zogenaamde 'Spoorvlin
der' ontworpen en gebouwd, die de
Datesbrug kan gaan vervangen.
Donderdag, 9 februari, zal het eer
ste exemplaar in Utrecht worden
geïnstalleerd. Stabag-directeur
H.J. Bax: "De brug krijgt op
Utrecht Centraal Station een inten
sieve testperiode, waarna de NS
besluit of de Spoorvlinder een goe
de vervanging voor de Datesbrug
is". De firma maakt oorspronkelijk
veiligheidsroosters voor de indus
trie, zo werden de roosters onder
andere in de Oosterscheldedam ge
bruikt. Het speciale profiel van het
materiaal voor de roosters bleek
echter ook uitermate geschikt voor
rolstoel-opritten. Bax: "We hebben
in 1981, het jaar van de gehandicap
ten, hellingbaantjes onder andere
voor de stations ontworpen. Ook
bij nat weer hebben de banden van
de stoelen hier nog voldoende grip
op. De Spoorvlinder is van hetzelf
de materiaal gemaakt".
De firma Stabag kwam begin
maart vorig jaar met het idee: "We
hebben toen het nultype gepresen
teerd tijdens een programma van
Veronica. Daar kregen we heel po
sitieve reacties op; zowel Rijkswa
terstaat als de Spoorwegen kwa
men met een subsidie voor de ver
dere uitwerking van de Spoorvlin
der".
De Spoorvlinder bestaat uit een
oprit met hefplateau, hij is kleiner
en kan daarom ook op smalle per
rons gebruikt worden. Bovendien
heeft de vlinder een groter draag
vermogen dan de oude brug. Na
tuurlijk zijn er behalve rolstoelge
BRASIEA - De in een kos
tuum geklede jonge Indiaan
liep naar de microfoon van
het spreekgestoelte in het
Braziliaanse parlementsge
bouw, smeerde zwarte verf
op zijn gezicht en bleef ver
volgens zwijgend staan
voor de honderden parle
mentsleden. Dit tafereel
speelde zich vorig jaar af,
toen het parlement debat
teerde over de nieuwe
grondwet, de achtste in suc
cessie.
door
Susana Hayward/AP
De jonge Indiaan was Ailton Kren-
ak (33), die zo de aandacht wilde
vragen voor het gebrek aan respect
voor de rechten van de Amazone-
Indianen, en voor de manier waar
op "het regeringsbeleid ons heeft
vermoord". Krenak is coördinator
van Indian Nations of Brazil, een
belangenorganisatie van Indianen
die 100 stammen vertegenwoor
digt. Volgens hem is er sprake van
een "race tegen de klok", omdat er
spoedig helemaal geen Indianen
meer zullen zijn.
Volgens antropologen en pleit
bezorgers van de rechten van de In
dianen maakt de regering zich
schuldig aan 'etnocide', omdat
door de gewelddadige verovering
van het regenwoud van de Amazo
ne, de belangen van de winning
van mineralen, de ontginning van
landbouwgrond en de versprei
ding van ziekten de Indianenstam
men worden uitgeroeid, en met
hen het regenwoud.
In de nieuwe grondwet, die in
oktober is aangenomen, wordt aan
de 250.000 resterende Indianen het
"uitsluitend recht" op hun land en
de daarin aanwezige hulpbronnen
gegeven; voorheen berustte de zeg
genschap over deze grond bij de fe
derale regering. Het is de parle
mentariërs echter een stuk gemak
kelijker gemaakt om deze rechten
toe te kennen, omdat de Indianen
bevolking nog maar 5 procent be
draagt van de oorspronkelijke po
pulatie van 5 miljoen die er woonde
toen de eerste Portugees in Brazilië
voet aan wal zette.
De Indianen vormen 518 volken en
stammen, met 50 verschillende ta
len en 170 dialecten. Er wonen in
het regenwoud nog 3.000 tot 5.000
Indianen, verdeeld in 40 groepen,
die nog nooit met de buitenwereld
in aanraking zijn geweest. Deze
isolatie is tot nu toe hun redding
geweest, want voor veel anderen is
contact met de blanken fataal ge
weest. Niet alleen door moordpar
tijen, maar ook omdat de Indianen
overgevoelig zijn voor allerlei ziek
ten die de blanken overbrengen,
zoals malaria, tuberculose, influen
za of zelfs gewone verkoudheid.
In de eerste helft van deze eeuw
zijn alleen al 87 groepen van India
nen verdwenen, grotendeels door
vreemde ziekten. Deskundigen
gaan er inmiddels vanuit dat twee
jaar na het eerste contact met de
buitenwereld 45 procent van een
gegeven Indianenpopulatie is
overleden aan ziekten.
Brazilië worstelt nu met zijn 'In-
dianenprobleem', 100 jaar nadat
men dit in de Verenigde Staten en
andere landen heeft 'opgelost' door
de Indianen eerst grotendeels uit te
moorden en hen daarna in reserva
ten te stoppen. In Brazilië bestaat
nu concensus dat de Indianen niet
in hun geisoleerde positie kunnen
blijven. Het grootste probleem is
echter om de meest aanvaardbare
manier te vinden om hen in de
maatschappij te integreren.
Julio Gaiger, een advocaat die
werkt voor de Inheemse Missie
raad, een actiegroep die is gelieerd
met de katholieke kerk, meent met
de belangengroepen voor Indianen
dat zij voldoende moeten worden
voorgelicht, waarna ze zelf moeten
kunnen beslissen of en in welke
mate ze willen gaan meedoen aan
het moderne leven.
Mijnbouw
Het grondgebied dat van oudsher
door de Indianenstammen werd
bewoond beslaat acht procent van
Brazilië, ongeveer twee keer Ne
derland, in het regenwoud waar
mineralen, waardevolle houtsoor
ten en goud in overvloed te vinden
zijn. De regering erkent evenwel
nog niet de helft van de oorspron
kelijke woongebieden van de In
dianen als reservaat, en onderzoek
door de universiteit van Rio de Ja
neiro heeft uitgewezen dat 70 pro
cent van het gebied dat oorspron
kelijk was erkend als behorend aan
de Indianen inmiddels door allerlei
mijnbouwbedryven in bezit is ge-
De Indianen worden het slacht
offer van de grote haast die Brazilië
heeft met economische groei waar
mee de regering het hoofd wil bie
den aan de gigantische economi
sche problemen. Brazilië heeft een
inflatie van 600 procent, de groot
ste buitenlandse schuld van de
Derde Wereld, 12 miljoen landloze
gezinnen, naar schatting 10 miljoen
straatkinderen, en een wijdverbrei
de armoede die blijkt uit het feit
dat de helft van de bevolking moet
rondkomen van 120 gulden per
maand.
Bij het streven van de regering
om het oude ideaal te verwezenlij
ken om het Amazone-gebied be
woonbaar te maken en de grens
met negen Zuidamerikaanse lan
den te beschermen worden de In
dianen meegesleurd in de ontwik-
kelingsdrang. Daarbij gebruikt de
regering de oude argumenten dat
zij het als haar "morele plicht" ziet
om de Indianen de moderne maat
schappij binnen te voeren, en hen
te "verlossen" uit hun "primitieve
staat".
Derderangs
Antropologen menen echter dat bij
het huidige tempo waarmee het
Amazonewoud met de grond gelijk
wordt gemaakt duizenden India
nen het leven zullen laten, en er
voor de overlevenden slechts een
derderangs burgerschap zal over
schieten. "Zij krijgen de slechtste
banen, leiden een ellendig leven,
en worden alchoholisten of prosti-
tuée", meent Ezequias Paulo Her-
inger, een antropoloog en India-
nenactivist. Bruce Albert, een
Franse antropoloog die tien jaar in
de Amazone heeft gewerkt, meent
dat een handhaving van de geiso
leerde positie van de Indianen juist
te verkiezen is, maar dat integratie
in elk geval gepaard moet gaan met
een beleid waarin de gezondheid
van de Indianen centraal staat.
Brazilië zegt de indianen te willen "verlossen uit hun primitieve staat".
Maar juist het isolement van de regenwouden is volgens antropologen tot
nu toe hun redding geweest. (foto anp)
De kritici van de regering menen
dat de situatie onder president Sar-
ney, die in 1985 aan het bewind
kwam, alleen maar is verslechterd.
Dit wordt evenwel krachtig tegen
gesproken door Romero Juca Fil-
ho, een 33-jarige econoom die aan
het hoofd staat van de Nationale
Indianen Stichting (FUNAI), het
regeringsorgaan dat de belangen
van de Indianen moet behartigen.
Deze instantie bestaat al sinds
1910, toen zij werd opgericht als In
dianen Beschermingsbureau; de
naam werd in 1967 gewijzigd na be
schuldigingen dat medewerkers
van het bureau de Indianen opzet
telijk besmetten met mazelen, wa
terpokken en influenza om de uit
roeiing een handje te helpen. Bij
het ontmanteling van het bureau
noemde de officier van justitie het
"een broeinest van corruptie en
willekeurige moorden".
De reputatie van dé nieuwe orga
nisatie FUNAI is niet veel beter.
Eerder dit ja?r werd Juca in een
van de Amazone staten veroor
deeld omdat hij illegale contracten
zou hebben ondertekend waarbij
50 houtwinningsbedrijven het
recht krijgen om in Indianenge-
bied bomen te rooien. In twee an
dere staten loopt er tegen hem nog
een onderzoek wegens soortgelijke
praktijken; tot nu toe is hij slechts
De Remonstrantse Broeder
schap heeft dringend behoefte
aan een eigentijdse belijdenis.
Anders dreigt ze te verzanden en
uiteen te vallen in de diepingrij
pende cultuurcrisis waarin wij
verkeren. De remonstrantse pre
dikant W. Hensen uit Doesburg
hield dit pleidooi voor een nieu
we geloofsbelijdenis zaterdag bij
het afscheid in Utrecht van mr. J.
W. Nieuwenhuijsen als algemeen
secretaris van de Broederschap.
Hensen wordt in zijn opvattin
gen gesteund door het 'convent
van predikanten'. Dat zal bin
nenkort een speciale commissie
hiervoor aan het werk zetten.
De Remonstrantse Broeder
schap heeft altijd veel ruimte ge
laten aan de persoonlijke ge
loofsopvatting van haar leden.
Het onderwerp van de bijeen
komst in Utrecht, 'De noodzaak
van belijden', was dan ook erg
'onremonstrants', zo werd opge
merkt. In haar 370-jarig bestaan
heeft de Broederschap maar
tweemaal een belijdenistekst
aanvaard. De laatste dateert van
1940. Met alle waardering, zei
Hensen, is die toch te tijdgebon
den. De predikant pleitte voor
een belijdenis "die minder in het
spoor loopt van de oude kerkelij
ke belijdenissen". Actuele the
ma's, zoals gerechtigheid, vrede
en behoud van de schepping,
zouden daarin een plaats kunnen
krijgen.
Saamhorig
Een nieuwe belijdenis zal de
saamhorigheid onder remon
stranten ten goede komen,
meent Hensen. "Hoewel geloven
voor ons altijd een strikt per
soonlijk avontuur is, maken wij
wel deel uit van een kerkelijke
gemeenschap. Wij zijn geen sek
te of vereniging van vrijzinnige
christenen". Hij waarschuwde
voor 'strikt persoonlijk geloofs-
individualisme'. "Daarop bouw
je geen geloofssaamhorigheid en
dus geen kerk".
Als de remonstranten aange
ven wat voor hen de 'kernmo
menten van het christelijk ge
loof zijn, leveren zij een waarde
volle bijdrage aan de oecumene,
verwacht Hensen. "Als waarne
mer bij het Samen op weg-pro-
ces van hervormden en gerefor
meerden moet de Broederschap
een eigen gezicht tonen. Juist
omdat once traditie en die van de
grote kerken in drie en een halve
eeuw zo uiteen zijn gegroeid, mo
gen wij ons niet hullen in een
wollige vrijzinnigheid, die meer
te raden dan te duiden heeft".
Hensen denkt ook dat 'veel
zoekende mensen' zich in een ei
gentijdse belijdenis zullen her
kennen. "Terwijl velen in de
mateloze geestelijke onrust van
onze tijd zich heroriënteren in
nieuwe rechtzinnigheid, de New
Age-beweging en de antroposo
fie van Rudolf Steiner, zouden
remonstranten duidelijker dan
zij gewend zijn van hun hoop
moeten getuigen".
De scheidende algemeen secre
taris Nieuwenhuijsen (46) zei
daarop, dat een nieuwe belijde
nis niet moet beginnen met grote
dogmatische woorden, maar
haar vertrekpunt moet hebben in
de 'grondervaringen van het
menselijk bestaan'. Hij voelt zich
het meest aangetrokken door be
lijdenissen die uit nood zijn ge
boren, zoals in nazi-Duitsland en
onder het Zuidafrikaanse apart
heidsbewind.
Promotie in India
De gereformeerde industrie-
predikant H. T. Wolters (37) uit
Doesburg is zaterdag in Madras,
India, gepromoveerd tot doctor
in de godgeleerdheid. Zijn pro
motors waren de gereformeerde
zendingshoogleraar dr. A. G. Ho
nig uit Kampen en dr. D. Durai-
singh, secretaris van de Raad
voor Wereldzending in Londen.
Wolters is een van de eerste wes
terse theologen die in de Derde
Wereld promoveerden.
Uitgangspunt voor zijn proef
schrift waren de opvattingen van
de Indiase theoloog dr. M. Tho
mas en diens pleidooi voor grote
re betrokkenheid van de kerken
bij economische en politieke
vraagstukken. Thomas heeft bin
nen de Wereldraad van Kerken
duidelijke invloed gehad als
voorzitter van de afdeling 'Kerk
en samenleving' en later als lid
van het Centraal Comité (alge
meen bestuur).
Kardinaal Simonis is zater
dag bij de paus geweest. Deze
ontving de Nederlandse kerklei
der in 'particuliere audiëntie'. Si
monis is in Rome voor een ge
meenschappelijke vergadering
van de congregatie voor de ge
loofsleer en de raad voor de een
heid der christenen. Hij is lid van
deze raad, waarvan kardinaal
Willebrands het voorzitterschap
bekleedt.
Over Simonis' gesprek met de
paus zijn, zoals gebruikelijk,
geen mededelingen gedaan.
Maar omdat zaterdag ook de
voorzitter van de Belgische bis
schoppenconferentie, kardinaal
G. Danneels, bij de paus was,
vermoeden waarnemers in het
Vaticaan dat ook is gesproken
over de visie van het rk zieken
huis in Nijmegen op kunstmati
ge donor-inseminatie en reageer
buisbevruchting. Die visie wijkt
af van het bisschoppelijk stand
punt. Zij willen dat het zieken
huis met deze praktijken stopt.
Hervormde Kerk: beroepen
te Amersfoort P. van der Kraan
Bleskensgraaf, te Hoevelaken C.
J. P. van der Bas te Noordeloos,
te Poortugaal C. Meijer Spaarn-
dam-Spaarnwoude; aangeno
men naar Genemuiden J. van
Oostende Ederveen; bedankt
voor Dinteloord A. Talsma Veen-
endaal, voor Grouw C. J. G. Keij-
zer Haarlem-Schoten, voor
Leeuwarden-Huizum en
Goutum-Swichum W. P. van der
Hoeven Amerongen.
Gereformeerde Kerken: be
roepen te Krimpen a.d. IJssel
(hervormd en gereformeerd) A.
E. N. de Bruin Loppersum; aan
genomen naar Kollumerzwaag
(Fr.) A. J. Damsma aldaar, laat
stelijk predikant in Rijnsburg,
naar Haren J. G. Arensman
Drachten.
Gereformeerde Gemeenten:
bedankt voor Barneveld J. Mol
Werkendam.
Alphen aan den Rijn. Don
derdagavond 9 februari om
kwart over 8 geeft Ronald de
Jong een (gratis) concert op het
Hess-orgel in de Oudshoornse
kerk (Lage Zijde) in Alphen aan
den Rijn. Op zijn programma
staan werken van Bach, Widor
en Guilmant.
De Jong is sinds juli vorig jaar
vaste organist van deze kerk. Het
is zijn bedoeling elke maand een
concert te geven, met een telkens
variërend repertoire.
Proces
De voorzitter van de rk congre
gatie voor de geloofsleer, kardi
naal Joseph Ratzinger, spreekt
tegen dat hij problemen zou heb
ben met het aan de gang zijnde
oecumenisch proces voor ge
rechtigheid, vrede en behoud
van de schepping. Zijn recente
rede, waarin hij een vredesconci-
lie van alle wereldgodsdiensten,
"gezien de ware aard van de
kerk", onmogelijk noemde, is
verkeerd uitgelegd, zo heeft hij
meegedeeld.
Ratzinger zei geen moeite te
hebben met de komende confe
renties in het kader van deze we
reldwijde bezinning, namelijk in
Basel (mei van dit jaar) en Seoul
(maart volgend jaar). Zijn opmer
kingen hadden alleen betrek
king op het voorstel van sommi
gen een 'vredesconcilie van alle
godsdiensten' te houden.
Binnen de Wereldraad van
Kerken was bezorgdheid ont
staan naar aanleiding van de toe
spraak van Ratzinger. Het Vati
caan heeft namelijk niet voldaan
aaq het verzoek van de Wereld
raad om als mede-organisator op
te treden van de 'wereldconvoca
tie- in Seoul volgend jaar. Wel
heeft het twee mensen aangewe
zen om de Wereldraad te helpen
bij het organiseren van de bijeen
komst.
Gevangen. Volgens Amnes
ty International zitten in de Sov
jetunie nog maar vijf mensen om
godsdienstige redenen gevan
gen, te weten twee moslims,
twee Jehova's Getuigen en een
lid van een pinkstergemeente.
Amnesty deelde dat mee in
Bonn.
