'Het is met De Droomfabriek
sneller gegaan dan verwacht'
Voorkom onverwachte nota's
bij verlaten van huurwoning
DONDERDAG 2 FEBRUARI 1989
LEIDEN
INSTITUUT BURGERRAADSLIEDEN BREESTRAAT 92 2311 CV LEIDEN TELEFOON 071-254142
Alex Milberg en Anjori Frigge van De Droomfabriek: "In Leiden moeten
Initiatiefnemers overwegen uitbreiding
LEIDEN "Het moet zo zijn
dat de mensen niet meer naar
Amsterdam, Rotterdam of Den
Haag hoeven om de laatste ont
wikkelingen te volgen", zo ver
woordde Alex Milberg vorig
jaar zijn grootste uitdaging. De
artistiek leider van Art Center
De Droomfabriek een jaar later
om de stand van zaken ge
vraagd, deelt hij met zichtbaar
genoegen mee dat hij en zijn
'mede-dromers' wat dat betreft
vooralsnog geen illusies heb
ben nagejaagd. De Fabriek,
operationeel in een oude laken
fabriek aan de Oude Singel,
draait op volle toeren. "Het is
veel sneller gegaan dan we ver
wachtten. Wat hier na ander
half jaar allemaal tot stand is
gekomen, dachten we pas over
nog eens anderhalf jaar te heb
ben bereikt".
door
Simone van Oriel
Milberg, van oorsprong regisseur,
nam twee jaar geleden met Uuk
Vorste veld en Chris Hensing het
initiatief voor een 'uniek' centrum
waarin alle mogelijke vormen van
toneel, dans, kunst, muziek en oos
terse meditatiekunsten moesten
worden verenigd. Niet alleen uniek
door de veelzijdigheid van het ge-
bodene, maar ook door alle (al dan
niet door de Fabriek zelf georgani
seerde) cursussen, bijeenkomsten,
workshops en optredens letterlijk
onder één dak te houden.
In de zalen en ruimtes van het
vier etages tellende voormalig fa
briekspand spelen zich sinds sep
tember 1987 zaken af variërend van
het bekende toneel, grime, zang,
jazzballet, muziek, tekenen, clow
nerie en boetseren, tot minder voor
de hand liggende cursussen als ok-
ido yoga, ikebana, indonesisch,
werken met je dromen, buikdan
sen en polariteits-massage. Twee
muziek-oefenruimtes, compleet
met basis-apparatuur, en een ver
gaderzaal zijn voor weinig|geld te
huur en bands kunnen via het be
middelingsbureau van de Droom
fabriek aan optredens worden ge
holpen.
"Het eerste jaar is heel moeilijk
geweest", blikt Milberg terug. "We
wilden en willen vernieuwend zijn
en hebben veel risico genomen.
Het Leidse publiek is bijvoorbeeld
ook het Amsterdamse niet; is er in
Amsterdam iets nieuws, dan gaat
men er gelijk op af. In Leiden moe
ten ze eerst precies weten wat iets
is voor ze erop stappen".
"Er werd ook gezegd: Droomfa
briek? Dat kan niet, zeker giet in
Leiden. Kunst trekt hier überhaupt
niet zoveel mensen". Anderhalf
jaar, een ingrijpende verbouwing
en vele werkdagen van zestien uur
later, verklaart Milberg evenwel
dat "wij niet meer uit Leiden zijn
weg te denken. Volgende week
krijgen we hier voor het eerst de ge
meente, waarmee we in het begin
moeilijk contact hadden, op be
zoek. Toch wel een teken dat we
echt deel van Leiden uitmaken".
Milberg heeft overigens ook wel
een goed woord voor de Leide-
naars over: "Toen we hier bezig wa
ren met verbouwen, merkten we
PvdA
De PvdA-Leiden houdt donderdag
avond 2 februari een voor iedereen toe
gankelijk spreekuur, waarop iedereen
vragen kan stellen aan of van gedachten
kan wisselen met een raadslid en een
afdelingsbestuurder. Tussen zeven en
negen uur 's avonds zitten zij klaar in het
Gulden Vlies, Breestraat 125. Telefone
ren kan tijdens die uren ook op nummer
254547.
dat veel mensen die hier toevallig
binnenvielen, onmiddellijk bereid
waren óm te helpen. Dat zal je dus
in Amsterdam niet gebeuren".
Groeien
Vorig jaar wisten 600 cursisten, die
afkwamen op zo'n 45 cursussen, de
weg naar de Droomfabriek te vin
den en dat aantal is groeiende. The
ma-avonden, de zaterdagse avon
den met exotische (Afrikaanse,
Zuidamerikaanse en Indische) li-
ve-muziek en het 'artistencafé op
de begane grond' worden eveneens
driftig bezocht.
"De meeste bezoekers en cursis
ten komen uit deze regio. In onze
opzet dat ze hier moeten krijgen
waarvoor ze vroeger naar Amster
dam of Rotterdam moesten, zijn
we denk ik bezig te slagen. Voor
goede toneellessen hoeven ze niet
meer naar Amsterdam en dat geldt
voor meer dingen", aldus Milberg.
Anjori Frigge, die het regelen
van de cursussen van Milberg heeft
overgenomen, meent dat het wel
slagen zeker ook ook op het conto
van het docentenkorps kan wor
den bijgeschreven. "De docenten
die we hier naar toe halen, zijn stuk
voor stuk mensen met een goede,
relevante opleiding".
Van tien uur 's morgens tot elf
uur 's avonds is de fabriek in pro-
duktie. "Dat moet ook wel", meent
Milberg. "Het kan alleen maar
draaien als het hier constant vol is.
We proberen het maximale uit het
pand te halen. Nee, niemand wordt
hier rijk maar dat is ook onze opzet
niet. We willen onafhankelijk blij
ven, groeien, steeds vernieuwend
proberen te zijn, doen wat we leuk
vinden. We bieden ruimte aan ie
dereen met goede ideeën".
Droomproducties
In de Droomfabriek zetelt ook de
de stichting Droomproducties, een
produktiemaatschappij voor zowel
amateuristische als professionele
films, musicals, toneelvoorstellin
gen. Milberg, van huis uit filmre
gisseur, heeft de nodige plannen
voor produkties, zoals een kinder
theater dat tien optredens moét
gaan verzorgen ("een prestigepro
ject"), de musical 'De taaitaaipop'
naar de Engelse auteur David
Woods die op 7 juni in de Schouw
burg in première gaat, en twee
speelfilms.
Met de ene, 'M'butu's laatste
reis', zet Milberg zijn eerste kome
die neer. Het idee ervoor deed hij
op naar aanleiding van een krante-
bericht over een Afrikaan die in
Nederland de as van een hier over
leden en gecremeerd familielid
kwam halen om mee naar zijn ge
boorteland te nemen en vervolgens
van die as werd bestolen. De twee
de film, 'De drie meter-vrouw', wil
Milberg voor een goed deel in Lei
den opnemen. "Het verhaal draait
rond een autoritaire, calvinisti
sche, schizofrene man en wordt
verteld door de ogen van die man,
dus niet vanuit 'de' werkelijkheid.
Hij acht zich gebonden aan regels,
ook als die door anderen worden
opgelegd, maar komt daarmee in
conflict".
Studio
Gevraagd naar de toekomstplan
nen van de Droomfabriek knikt
Milberg met zijn hoofd naar 'hier
naast'. Het buur-pand staat leeg en
het team achter de fabriek zou
graag aan uitbreiding doen. "Het
zou mooi zijn als we daar een low
budget-filmstudio, met een eigen
belichtings- en geluidsman, zou
den kunnen beginnen. Een studio
huren kost vier- tot zesduizend gul
den per dag, dit zou voor vier- tot
zeshónderd gulden moeten kun
nen. De winst voor ons is dan dat
zo'n filmploeg bij ons is en het no
dige verteert". Ook meer oefen
ruimtes voor bands behoren vol
gens Milberg met uitbreiding tot
de mogelijkheden. "Er zijn geloof
ik 850 bands in deze regio en de be
hoefte aan ruimte is enorm groot".
LEIDEN - Verhuizen brengt de no
dige kosten met zich mee. Het is
dan extra onaangenaam, als ook
nog eens in de dure tijd na de ver
huizing, een brief van de vorige
verhuurder de brievenbus inglijdt
met een rekening voor aan de vori
ge woning verrichte werkzaamhe
den. Een en ander gebaseerd op de
stelling, dat de huurder de woning
moet opleveren in de toestand
waarin deze is aanvaard. Niet her
stelde gebreken geconstateerd aan
het verhuurde na de oplevering,
worden op deze grond verhaald op
de vertrokken huurder.
Dit overkwam mevrouw Ten Ha
ve. Zij ontving een maand na haar
verhuizing een brief, waarin van
haar een bedrag van bijna 3000 gul
den werd gevorderd. Deze vorde
ring had onder meer betrekking op
de verwijdering van een ligbad, en
het terugplaatsen van waterleidin
gen en een wastafel in de badka
mer. Het ligbad was in de woning
op deskundige wijze geplaatst door
de huurder van wie mevrouw ten
Have de woning had overgenomen.
Zij was tevreden geweest met het
bad en de overige door haar voor
ganger aangebrachte wijzigingen,
en had nooit gedacht dat dit haar
zoveel geld zou kunnen gaan kos
ten. Haar woning zag er immers
heel netjes en goed onderhouden
uit. Volgens haar kennissen leek
het wel een 'paleisje'.
Kan de verhuurder dit nu zo
maar doen?
Goede staat
De meeste huurders letten er niet
op hoe hun nieuwe woning eruit
ziet, omdat ze blij zijn dat ze vaak
na maanden wachten eindelijk on
derdak hebben gevonden.
De problemen ontstaan dan bij
het einde van de huurovereen
komst, als de verhuurder hen aan
sprakelijk stelt voor gebreken aan
de woning. Gebreken die er well-
licht al waren toen zij in de woning
kwamen wonen. Het is op het mo
ment van vertrek, vaak jaren later,
heel moeilijk om dat te bewijzen.
De verhuurder zal zich immers op
het standpunt stellen, dat hij geen
woning met gebreken heeft gele
verd. En als dat al wel zo geweest
zou zijn dan had de huurder maar
eerder moeten reageren.
Men moet zich dus al bij het be
gin van de huurovereenkomst rea
liseren dat men de woning ooit
weer eens zal verlaten. Om op dat
tijdstip problemen te voorkomen is
het aan te bevelen, de woning gron
dig te inspecteren op gebreken en
dit schriftelijk aan de verhuurder
te melden. Wel een kopie bewaren!
Het is nog beter bij het betrek
ken van een huurwoning samen
met de verhuurder een beschrij
ving van de woning op te maken.
Dat wil zeggen een overzicht van
de (onderhouds)toestand waarin
de woning verkeert. Het is verstan
dig dit te doen, omdat deze be
schrijving kan dienen als bewijs
over de toestand van de woning als
deze weer wordt verlaten. Is er een
beschrijving van de woning ge
maakt dan, moet de woning bij de
beëindiging van de huurovereen
komst opgeleverd worden in de
staat zoals uit de beschrijving
blijkt.
In veel gevallen wordt er geen
beschrijving gemaakt en beschikt
de huurder ook niet over een eigen
rapportje over de staat van onder
houd.
Als er geen beschrijving is ge
maakt, wordt men geacht de wo
ning in goede staat te hebben aan
vaard. Meestal staat er ook een der
gelijke bepaling in het huurkon-
trakt. Er moet dan bij de beëindi
ging van de huurovereenkomst in
goede staat worden opgeleverd.
Dit betekent niet in de originele of
oude staat, maar de woning mag in
ieder geval niet in een slechtere
staat verkeren.
Inspectie
De meeste verhuurders zullen de
woning Oaten) inspecteren, zodra
zij een opzegging van de huurover
eenkomst hebben ontvangen. Er
wordt dan een rapport opgemaakt,
waarin duidelijk staat vermeld wel
ke reparaties voor rekening van de
huurder komen, en welke voor re
kening van de verhuurder. Als u
het niet eens bent met de u opge
legde verplichtingen moet u het
rapport niet ondertekenen. We ho
ren maar al te vaak dat tegen men
sen gezegd wordt 'teken nu maar
want dat maakt verder toch niets
uit'. Uit angst, dat men anders zijn
nieuwe woning niet kan betrek
ken, wordt er dan maar getekend.
De verhuurder beroept zich later
op instemming met het in het in
spectierapport gestelde.
Het is verstandig om al in dit sta
dium juridisch advies in te winnen
omtrent de vraag of een bepaalde
reparatie terecht voor rekening van
de huurder wordt gebracht.
Dus: het rappoft niet tekenen als
men het er niet mee eens is, maar
eerst raad vragen.
Rechten en plichten
De huurder moet tijdens zijn huur-
periode aan zijn onderhouds- en re
paratieverplichtingen voldoen.
Dat wil zeggen dat hij het kleine
onderhoud binnenshuis moet ver
richten. Dit betekent onder meer
reparaties aan het hang- en sluit
werk en het schilderwerk binnen.
Vaak is er een bepaling in het huur
contract opgenomen over het
'huurdersonderhoud'. Ook schade
door de huurder of zijn gezinsleden
aan het gehuurde toegebracht
moet door de huurder worden her
steld.
Bij beëindiging van de huurover
eenkomst mag hij geen veranderin
gen of toevoegingen in het gehuur
de achterlaten die nadelig zyn voor
de verhuurder. Als de huurder aan
deze verplichtingen heeft voldaan
en hij levert de woning op dan zul
len er geen kosten meer voor zyn
rekening gebracht kunnen wor
den. Hij heeft het gehuurde dan im
mers in dezelfde staat (van onder
houd) teruggegeven als waarin hij
het aan het begin van de huur heeft
verkregen en hij heeft de verhuur
der geen schade berokkend.
Als men tijdens de huurperiode
ingrijpende veranderingen in het
gehuurde wil aanbrengen is het
verstandig tevoren overleg te ple
gen met de huisbaas. Als deze zijn
instemming geeft kan hij daar later
niet op terugkomen.
Herstelkosten
De verhuurder kan de huurder bij
het einde van de huurovereen
komst aansprakelijk stellen voor
alle achterstallige huurdersonder
houd, voor alle vanwege de huur
der aangebrachte schade en voor
verwijdering van veranderingen
door de huurder aangebracht (mits
geen objectieve verbetering).
Alleen die gebreken die de huur
der bekend waren komen in begin
sel voor herstel door hem of een te
betalen bedrag aan schadevergoe
ding in aanmerking. Dat wil dus
zeggen de gebreken die vermeld
worden in het inspectierapport, of
die op een andere wijze aan de
huurder voldoende duidelijk zijn
gemaakt.
Als de huurder niet in de gele
genheid wordt gesteld zelf te her
stellen, en het hetstel wel voor zijn
rekening had moeten komen, dan
zal hij het arbeidsloon over het al
gemeen niet behoeven te betalen.
Wel zal hij de materiaalkosten moe
ten vergoeden.
Het is een door de rechter uitge
maakte zaak, dat de huurder eerst
zelf in de gelegenheid moet wor
den gesteld de voor zijn rekening
komende gebreken te herstellen.
Hij kan dat immers vaak veel voor
deliger doen dan wanneer dit moet
gebeuren door een daarvoor inge
schakeld bedrijf.
Ook moet er rekening worden
gehouden met het voordeel voor de
verhuurder. Als een huurder al ja
ren in een huis woont zijn immers
bepaalde onderdelenvan die wo
ning geheel of nagenoeg geheel af
geschreven, zodat geen vergoeding
geëist mag worden van de nieuw-
waarde. De waardevermindering
ten gevolge van veroudering of
normale slijtage komt voor reke
ning en risico van de verhuurder.
Verder moet alleen de schade die
de verhuurder werkelijk lijdt ver
goed worden. Als sprake is van ob-
jektieve verbeteringen, of het over
schilderen in een andere kleur, is
geen sprake van schade die door de
huurder vergoed moet worden.
Het is moeilijk om richtlijnen te
geven voor de beantwoording van
de vraag wanneer sprake is van ob
jectieve verbeteringen. Dit moet
van geval tot geval bekeken wor
den.
Zo is het nog maar de vraag of
het bad van mevrouw Ten Have
een objectieve verbetering is. Dit
wordt wel door mevrouw Ten Have
gesteld. Het bad is immers op des
kundige wijze aangelegd en de
waarde van dé woning wordt daar
door verhoogd. De verhuurder be
twist dit echter. Uiteindelijk zal de
rechter daarover een uitspraak
moeten doen als partijen elkaar
niet in een schikking kunnen vin
den.
Het is raadzaam om in ieder ge
val reeds in een vroeg stadium juri
disch advies in te winnen.
Prijs voor
IBB Kondor
LEIDEN - Bouwbedrijf IBB Kon-
dor Amsterdam heeft de Nationale
Renovatieprys 1989 in de categorie
woningbouwrenovatie gekregen.
Het bedrijf kreeg de prijs voor een
project van 407 woningen in Beton
dorp in Amsterdam, dat IBB Kon-
dor naar een ontwerp van architect
Dick Peek en in opdracht van Ge
meentelijk Woningbedrijf Amstel
renoveerde.
De uitreiking van de prijs, waar
voor vijf projecten kandidaat wa
ren, had plaats tijdens het symposi
um 'Renoveren in de jaren '90' op
de Bouwbeurs.
Lezing
Patiënten vertrouwenspersoon van psy
chiatrisch ziekenhuis Endegeest, Mar
jolein Tuyt, houdt vavanvond een lezing.
Zij zal spreken over haar werkzaamhe
den en over de rechtspositie van de pa
tiënten in psychiatrische ziekenhuizen
De lezing heeft plaats in het Inloophuis
aan de Rapenburg 48 in Leiden. De aan
vang is 20.00 uur.
REDACTIE: JAN RIJSDAM, TELEFOON: 161444
Racestraat
Is de verkeerscirculatie de ge
meente soms in de bol geslagen?
Wordt de cityring een racecir
cuit? Of is de regionale omroep
nu ook al met de verborgen ca
mera in de weer om Leidenaars
op het verkeerde been te zetten?
Hoe dan ook: wij kunnen geen
touw meer vastknopen aan de
verkeerssituatie in de Breestraat.
Enkele maanden geleden werd
de gang van zaken drastisch ge
wijzigd en mochten stadsbussen
alleen nog met een snelheid van
15 kilometer per uur (dat is stap
voets) door de Breestraat rijden.
Sinds een paar dagen maant hèt
gemeentebestuur de verkeers
deelnemers, in koeiecijfers, dat
50 kilometer de uiterste limiet is.
Aangenomen dat dit niet voor
voetgangers bedoeld is, laat de
nieuwe bebording niets aan dui
delijkheid te wensen over: er
moet harder gereden wórden in
de Breestraat.
Begrijpt u er nog wat van?
Hoor eens hier, dat het gemeen
tebestuur de ongeduldige bus
chauffeur tegemoet wil komen,
daar kunnen wij inkomen. Maar
om de snelheidslimiet nu meteen
op te trekken naar 50 kilometer
vinden wij overdreven. U mag
wel oppassen als u straks onver
hoeds een noodlijdend waren
huis komt uitgelopen want voor
u het weet wordt u op de semi-
promenade van uw sokken gere
den en 50 meter meegesleept.
Het toeval wil dat u dan wel voor
de entree van het stadhuis staat.
Kunt u meteen eens binnenlo
pen om te vragen hoe het nu ei
genlijk zit.
Het spoor volledig bijster, heb
ben wij de afdeling verkeer van
de gemeente maar vast om op
heldering gevraagd. De heer M.
Kuzee, plaatsvervangend hoofd
van die afdeling, staat ons te
woord. Hij is de Breestraatdes-
kundige, vertelt de afdelingsse
cretaresse. Met andere woorden:
als er iemand is die er nog iets
van begrijpt, dan is hij het.'
Het is niet wat wij denken, ver
telt Kuzee ons. De 50 kilomete
raanduiding in de Breestraat ziet
er wel uit als een regulier ver
keersbord, maar is het niet. De
Breestraat wordt dus geen race-
straat. Het bewuste verkeers
bord staat afgebeeld op affiches
in het kader van een verkeersvei-
ligheidsactie (Nou moe...). De
boodschap die de affiches willen
uitdragen is dat 50 kilometer bin
nen de bebouwde kom een uiter
ste limiet is, eigenlijk te hard
voor een noodstop.
Akkoord, van ons mog^n ze de
Willem de Zwijgerlaan er mee
volplakken. Maar is het nu wel zo
verstandig om juist deze affiches
in de Breestraat te hangen? Het
is immers al een hele puzzel om
wegwijs te worden uit de steeds
veranderende verkeerssituatie
rond de winkelstraat. Kuzee kan
zich die verwarring voorstellen.
"Misschien is het inderdaad wat
ongelukkig gekozen", geeft hij
toe.
Een half uurtje later belt de
topambtenaar ons terug. Er is
nog eens over nagedacht. En
men is er bij de gemeente nu ook
van overtuigd dat de affiches
verwarring stichten. Daarom is
besloten ze weg te halen. Wel
licht vandaag nog. Of anders
morgen. Eén ding moet gezegd:
de gemeente kan best alert rea
geren.
Tussen twee haakjes: de ver-
keersveiligheidsactie, die de ge
meente op touw heeft gezet sa
men met de voetgangersvereni
ging, is natuurlijk prima. Vijftig
is veel te hard.
Boos (3)
De Leidse Herenstraat is ook
niet meer wat het geweest is. In
vroeger jaren was het een rusti
ge, gerenommeerde winkelstraat
met onder meer de manufactu
renzaak van Nieuwenhuis, de
deftige zelfbedieningswinkel
van De Gruyter (snoepje van de
week), drogisterij Van Vliet (een
dubbeltje poeder voor 't kindje
d'r kontje) en Jamin waar aller
aardigste winkelmeisjes snoep
jes en koekjes verkochten (die
pak je uit en pik je in).
Tja, er is heel wat veranderd.
De bitterkoekjes en chocoladef-
likken zijn niet meer. In het pand
van Jamin ligt nu heel ander
snoepgoed. Bemin in plaats van
Jamin, luidt nu het credo.
Toch zou de Herenstraat nog
steeds een heel aardige (winkel
straat zijn als de gemeente er
niet zo'n janboel van had ge
maakt, meent buurtbewoner de
heer P.H.J. Hakkaart. Als eerste
winkelstraat in Leiden werd de
Een 50-kilometerbord (links) i
gen
i de Breestraat. Is de verkeerscirculatie de gemeente s
Herenstraat in 1982 namelijk op
gesierd met een spiksplinter
nieuw verkeersbord dat onthul
de dat de Herenstraat niet langer
een gèwone straat maar een win-
kelerf is. Op het bord staat een
vrouwtje met boodschappentas
sen (mannen winkelen per slot
van rekening niet) om aan te ge
ven dat voetgangers en automo
bilisten gelijk aan elkaar ziin.
Sindsdien heeft de auto het
pleit in de Herenstraat definitief
gewonnen. Verkeersbelemme-
rende palen en betonstroken (hu
nebedden, zeggen de bewoners)
die kris-kras door de straat staan,
dienen de verkeersveiligheid
niet echt. De bewoners en winke
lend publiek worden dagelijks
geconfronteerd met wild-west-
taferelen. Het autoverkeer wordt
namelijk gedwongen slingerend
door de Herenstraat te gaan.
Fietsers worden aan de kant ge
drukt en schieten tussen de paal
tjes door (stoepen zyn er niet
meer) om vervolgens de voetgan
gers weg te drukken. "Het is le
vensgevaarlijk", aldus Heren
straatbewoner Hakkaart.
Hij heeft zich al vaak boos ge
maakt over de situatie en even
zovele keren geklaagd bij de ge
meente. "Helpen doet dat niet.
De gemeente heeft wel kleine
veranderingen aangebracht om
het sluipverkeer te weren. Maar
de Herenstraat is en blijft een
doorgaande straat. En al het au
toverkeer dat omrijdt is per slot
van rekening ook niet goed voor
het milieu. De buurt heeft gepleit
voor eenrichtingsverkeer. Maar
het liefst zou ik zien dat de He
renstraat weer een normale
straat wordt met gewone stoepen
voor voetgangers en zonder aller
lei obstakels".
"De gemeente is nog niet zover
dat men zegt dat het winkelerf is
mislukt", aldus verkeersambte-
naar Haagsman. "Wel wordt de
Herenstraat, op verzoek van de
gemeenteraad, in de loop van dit
jaar onder de loupe genomen.
Verwacht wordt dat er daarna
aanpassingen zullen plaatsvin
den. De bedoelingen waren
goed", aldus Haagsman. "Maar
uiteindelijk is niemand echt ge
lukkig met de huidige situatie".
