Stapt er iemand uit,
dan is het afgelopen'
'Eens moest er brood op
de plank, nu eet ik wat minder'
In de rij voor Salvador Dali
WOENSDAG 25 JANUARI 1989
PAGINA 23
Acteur Peter van der Linden ontdekt unieke wereld
LEIDEN/DEN HAAG' - 'Ik
kwam altijd in van die grote
speelbakken. Enorme kale
schouwburgen in de provincie,
vreselijk. Nu kom ik met mijn
koffertje, mijn kleedjes, mijn
trommeltjes en mijn fluitjes bij
de mensen thuis". Peter van der
Linden heeft het acteren op het
toneel bijna afgezworen, vertel-
I len van vooral Oosterse verhalen
is zijn passie. En tussen de be-
drijven door waagt hij zich aan
dé sprookjesachtige televisiese
rie 'Don Donkersloot'. "Een kos
telijk programma, al zeg ik het
zelf'. Een gesprek met een ac
teur die zonder rol het toneel op
gaat.
door
Wytzia Soetenhorst
Het spelen van sprookjes was
altijd favoriet bij Peter van der..
Linden. Toen hij aan zijn vader
liet merken aan het toneel te wil
len, gaf de acteur Van der Linden
senior hem een paar acteerles
sen. Een school was niet nodig
volgens papa en zoonlief kon bij
het gezelschap van Dirk Verbeek
i, als leerling aan de slag. "Daar
t ben ik met sprookjes begonnen,
j-Via allerlei gezelschappen kwam
i ik bij Arena, onder regie van Erik
1 Vos".
Samen met die regisseur en en-
3 kele anderen richtte Peter van
t der Linden in 1972 toneelgroep
De Appel op. Een groep die zich
losmaakte van de bestaande con
venties over 'hoe het allemaal
I moest' op het toneel. "Die eerste
jaren waren prachtig", herinnert
j Van der Linden zich. "We deden
van alles, improviseerden, maak
ten muziek. Bij De Appel heb ik
die sprookjes weer opgepakt. Sa
men met Willem Wagter speelde
ik verhalen van Andersen, 'De
overschoenen van het geluk', al
improviserend bouwden we het
verhaal op. Soms vertellend dan
weer echt acterend. Nu vertel ik
alleen nog maar".
Aan de hand van een voor
beeld legt hij uit wat het verschil
is tussen het spelen van een
sprookje en het vertellen daar
van. Zijn handen gaan bewegen,
zijri ogen schitteren als hij begint
aan het verhaal van de oude
vrouw die een wandkleed moest
maken. "En ze naaide en ze naai
de. Op en neer gingen haar han
den want het kleed moest af..",
even stopt hij, dan de verklaring:
"Bij een sprookje dat je vertelt,
geef je de figuren aan. Je duikt
niet echt weg in één personage
zoals bij het spelen. Je moet de
fantasie van de mensen zó stimu
leren dat zij het idee hebben alle
sprookjesfiguren te kunnen zien.
In een spel met acteurs is dat veel
makkelijker. De een is de moe
der, de ander de zoon en de derde
de verteller. Ik ben ze allemaal,
tegelijkertijd. Ik zie sprookjes als
de oervorm van het theater".
Het grote verschil tussen spe
len en vertellen zit volgens Van
der Linden in dè rol. "Als vertel
ler meet ik me nauwelijks een rol
aan. Ik lees een sprookje, vertaal
het en vertel het in mijn eigen
woorden na. Acteren is iets heel
anders. Daarin hebt je de ruimte
om in een rol te duiken en als een
personage in een verhaal te
staan. De beelden zijn er, als ver
teller roep ik ze pp. Nu ben ik als
verteller meer zonder rol, en ook
meer mijzelf-
Don Donkersloot
Ondanks hét feit dat Van der Lin
den als verteller meer in zijn ele
ment is, heeft hijtoch een rol in de
televisieserie 'Don Donkersloot'
aanvaard. "Dat was vooral door
mijn goede ervaringen met Jan Ke-
ja als regisseur. Ik werkte met hem
aan een VPRO-programma, 'Ma
jesteit uw ontbijt' een kinderserie.
Ook sprak het verhaal me wel aan.
Zo langzamerhand ben ik in de po
sitie om alleen maar dingen aan te
nemen die ik echt wil spelen. Dat
komt doordat ik wat ouder ben.
Vroeger moest er brood op de
plank komen, nu eet ik wat min
der".
Het verhaal is gebaseerd op de
geschiedenis van Don Quichot die
met zijn knecht Sancho Panzo (in
de serie Sander Pandje) windmo
lens bestreed. In zijn strijd speelde
de boerin Dulcinea een grote rol.
Zij was de vrouw die Don Quichot
tot de vrouw van zijn dromen ver
koos.
De zesrdelige serie van de IKON
heeft een aantal overeenkomsten
met het oude verhaal. Zo zijn er na
tuurlijk de namen van Don en San-
der en is er elke week een vrouw
voor wie Don alles zou willen doen.
Meestal een afgeleefde huisvrouw
met krulspelden, vertolkt door 01-
ga Zuiderhoek. De windmolens die
Don Quichot ooit bestreed zijn ver
vangen door hedendaagse zaken.
Milieuvervuiling, huisvestingspro
blemen en de groenvoorzieningen
komen aan de orde. Don Donker
sloot rijdt niet op een oud paard,
maar samen met zijn knecht
scheurt hij in een oude bakfiets
met een motor van probleem naar
probleem. Zijn paraplu als een lans
voor zich uit stekend.
"Ik kijk nu net voor de eerste
keer en ik vind het een leuk pro
gramma. Tijdens het filmen moch
ten we van Jan Keja niets zien om
dat hij dacht dat we dan zouden
schrikken ofzo, maar ik vind het
echt kostelijk", constateert van der
Linden tevreden na afloop van het
derde deel. "Tijdens de opnamen
van dit deel hebben we wel wat last
gehad van buurtbewoners. Het
Four Tops na transfer weer 'eigentijds', maar...
1 2) Tonight - Tina Turner
David Bowie.
2(1) Can't stay away from
you - Gloria Estefan
Miami Sound Machine
3( 5) Bring me edelweiss -
Edelweiss-
4(4) Good life - Inner City
5 (6) Somethings gotten hold
of my tyeart - Marc Al
mond
6(3) First time - Robin Beck
7 8) Especially for you - Kylie
Minoque Jason Dono-
8 (13) Buffalo, stance - Neneh
Cherry
9(9) Say a little prayer -
Bomb the Bass
10 (7 The way to your heart -
Soulsister
11 (26) You got it - Roy Orbison
f- 12 (23) Baby don't forgetmy
number - Milli Vanilli
13 (18) Musica e - Eros
Ramazzotti
14 (14) I know him so well
Whitney Cissy Hous
ton
15 (20) Nights over New York -
Mc Miker G DJ Sven
16 (16) 'n Sneeuwwitte bruids
jurk Henk Wijngaard
17 (17) Lovin' whiskey - Rory
Block
18 (10) Two hearts - Phil Collins
19 (21) Rag doll - Aerosmith
20 (12) Never trust a stranger -
Kim Wilde
21 (11) Smooth criminal - Mi
chael Jackson
I 22 (29) Skin to skin - Harry
Belafonte Jennifer
Warnes
j 23 (24) How can I fall - Breathe
24 (33) Doe ze thuis de hartelijke
groeten - De Deurzak
kers
25 (25) Love bites - Def Leppard
26 She drives me crazy - Fi
ne Young Cannibals
27 Loco in Acapulco - The
Four Tops
28 (35) Stakker humanoid - Hu-
manoid
29 Polonaise hollandaise -
Johnny Camaro
30 (32) Keeping the dream alive
- Freïheit
31 Love train - Holly
Johnson
32 (15) Angel of Harlem - U2
33 (37) My best friend - Lois La-
34 (19) Come out to play - UB 40
35 (22) Twist and shout - Salt n
Pepa
36 (27) Take me to your heart -
Rick Astley
37 (28) Orinoco flow - Enya
38 (34) Till I loved you - Barbra
Streisand Don
Johnson
39 (30) Life's just a ballgajne -
Womack Womack
40 (31) Put a little love in hour
heart - Annie Lennox
Al Green
Peter van der Linden alias 'Don Donkersloot' (links) s
Houts). 'Tot in het absurde in dingen blijven geloven'.
gaat ovër een verpauperde buurt
en met die teksten over 'ghetto's'
en 'rotzooi' maakten we ons niet
echt populair in de Haagse Schil
derswijk. Een mevrouw werd
nogal kwaad omdat de buurt vol
gens haar in opspraak zou komen.
Ze wilde weten wat we met de op
namen gingen doen".
Favoriet was voor Van der Lin
den de aflevering over 'het Bos van
Blauw' waarin Don werd gecon
fronteerd met zijn oude jeugdlief
de, en ziet dat op de plek waar ooit
'het Bos van Blauw' was nu een fa
briek stond. "Het is toch prachtig
als hij die heuvel overloopt en dan
die rokende pijpen ziet. En hoe hij
tot in het absurde in de dingen
blijft geloven. Dat hij haar weer
ziet. Een verslonst huisvrouwtje,
maar voor hem nog steeds de eer
ste, mooie liefde".
Werken voor televisie is iets heel
anders dan sprookjes vertellen in
het eigen theater of bij de mensen
thuis. "We leerden de teksten tus
sen de opnamen door. Meestal is te
levisie nogal vervelend omdat je
heel lang moet wachten voor het
licht is gesteld, het geluid goed is
en de figuranten op hun plaats
staan. Nu was dat geen probleem
want dan doken we snel de caravan
in om de teksten door te nemen. We
hadden altijd één dag een lezing
van de teksten, de volgende dag be
gonnen we aan de opnamen en die
duurden dan weer ongeveer zes da
gen. Zo namen we een aflevering
per week op". Problemen met de
teksten had hij nauwelijks: "Ik leer
dat vrij snel, maar ik improviseer
ook het een en ander. Ik weet onge
veer wat er staat en dan fantaseer ik
daar wat omheen. Dat hield Keja
wel in de hand hoor, zo gauw je te
ver ging, greep hij in. Dat leerde ik
van hem, strakker worden in het
spel, in plaats van altijd zo bewege
lijk".
Ontdekking
'Don Donkersloot' is voor Neder
landse begrippen een unieke serie.
Elke aflevering werd door een an
dere schrijver gemaakt. Verder zijn
er veel buitenopnamen. Dat maakt
de serie wel duur, maar ook een
stuk leuker om naar te kijken. Van
der Linden: "Hoe ze aan al die plek
ken komen, moet je mij niet vra
gen. Maar het was prachtig om tel
kens iets anders te zien. Deze die
we net zagen is deels in Leiden,
deels in Den Haag en deels in Sche-
veningen opgenomen. Maar ook
als we een scène in een huiskamer
hadden, leendén we even een huis
kamer van iemand uit de buurt.
Gek genoeg lukte dat altijd wel".
Het sprookjesachtige van het
verhaal spreekt Peter van der Lin
den wel aan. Maar voor hem blijft
het een rol, geschreven en gedic
teerd door anderen. Ondanks dat
hij veel kan improviseren en zijn ei
gen gang kan gaan ("Ik ben altijd
een individualist geweest"), vindt
hij dat vertellen dieper gaat. Als de
IKON besluit de serie te vervolgen
zal hij zeker als Don Donkersloot
zijn paraplu weer uit de bak halen
en op de motor springen, maar:
"Die sprookjes blijven het mooiste.
Daar kan ik het meeste in kwijt. Ik
kan zo vertellen dat het voor de
mensen gaat leven. Dat jongens in
een buurthuis, die meer liggen dan
zitten, in de pauze elkaar verhalen
gaan vertellen, bereik ik met mijn
verhalen, de fantasie wordt geprik
keld. Het is grappig dat ik bij Ver
beek ooit begon met sprookjes en
er nu mee eindig, ik ontdek een we
reld, zowel in- als buiten mijzelf,
die volstrekt uniek is".
de ons al vele, vele jaren hebben,
maar we hebben hem eigenlijk al
tijd aan het lijntje gehouden. Ach
teraf beschouwd is dat misschien
niet verstandig geweest, want Cli-
ve is een man met een uitzonderlijk
goed oor voor muziek. Met al zijn
artiesten heeft hij een bepaald idee
voor ogen. Daarom dat hij het liefst
zelf een stem heeft in de invulling
van hun platen. De meeste num
mers op 'Indestructible' zijn door
hem geselecteerd."
„Daarnaast heeft hij zijn uiterste
best gedaan om voor elk nummer
de geschikte producers te vinden.
Op die manier zijn we in aanraking
gekomen met voor ons jonge jon
gens als Narada Michael Walden,
Huey Lewis en Phil Collins. Met
hen hebben we aan ons eigen ge
luid iets kunnen toevoegen, waar
door we in een klap weer helemaal
up to date klinken," aldus Levi
Stubbs.
Over Motown en Berry Gordy
hoor je van hem vrijwel niets dan
goeds. Ondanks alle hevige conflic
ten die er zijn geweest en ondanks
alle miskleunen die van de andere
zijde tegenover The Four Tops zijn
gemaakt. De financiële onderwaar
dering (in 1972 de voornaamste
aanleiding tot het vertrek van het
kwartet), het gebrek aan artistieke
aandacht (reeds na opstappen Hol-
land-Dozier-Holland in 1968), en de
interne concurrentiestrijd met stal-
genoten als Diana Ross The Su-
premes, The Temptations en The
Jacksons ten spijt, bij Levi Stubbs
hoef je niet meer met die minder
prettige ervaringen aan te komen.
„Ik kijk liever naar wat goed is ge
gaan en dat is heel wat. Los van alle
wapenfeiten op de plaat, heeft Mo
town veel bijgedragen tot onze al
gemene ontwikkeling. Daar heb
ben wij, die al meer dan tien jaar
bezig waren voordat Berry Gordy
ons contracteerde, onze trots ge
kregen en hebben we geleerd hoe
je moet overleven."
„Daarnaast was het daar bij ons
in Detroit zeer zeker maar al te
vaak 'one big happy family". Wat
wil je, de ene dag stond Stevie
Wonder bovenaan de hitparade,
een paar dagen later was het Mar
vin Gaye of Smokey Robinson, dan
weer waren wij het of The Supre-
ihes die een hit te vieren hadden.
Op dat soort momenten heerste er
echt een sfeertje van: Hier klopt
het muzikale hart van de natie."
Ego's
Was het uiteenvallen van de zo bij
zondere 'familie' naar zijn beschei
den mening 'echt onvermijdelijk',
zijn eigen groep heeft Levi Stubbs
altijd bij elkaar kunnen houden.
Zelf vindt hij dat eigenlijk minder
verwonderlijk dan de buitenwacht
steeds suggereert. „Ach, waardoor
krijg je onderling problemen? Om
geld en door botsingen van de ver
schillende ego's. Bij ons hebben
dat soort kwesties nooit gespeeld.
Komt waarschijnlijk omdat we al
van jongsaf aan met elkaar zijn op
getrokken en de weg naar ons eer
ste grote succes ('Baby I Need
Your Lovin', 1964) behoorlijk lang
is geweest."
„De eenheid bij ons zal daarom
automatisch groter zijn geweest
dan bij de meeste andere groepen.
En omdat we zoveel magere jaren
hadden gekend was er ook zoveel
dankbaarheid en tevredenheid,"
herinnert de officieuze leider zich.
„Dergelijke gevoelens bleken later,
toen we aan de lopende band hits
afleverden, diep in ons te zitten.
Nog altijd beschouwen we onszelf
als geluksvogels, dat we met onze
hobby een dik belegde boterham
kunnen verdienen. We begrijpen
best dat je in dit vak niet altijd
nummer één kunt zijn en dat je je
soms ook uit diepe dalen moet
knokken. Maar wat geeft dat?
Niets is leuker dan zoiets met je
beste vrienden te kunnen bewerk
stelligen."
Gezinsleven
„Natuurlijk houden we best wel re
kening met onze leeftijd en ons ge
zinsleven. We zijn niet meer zo be
zeten dat we voor The Four Tops al
les opzij zullen zetten. Het is ge
woon een feit dat een ieder van ons
nu meer dan vroeger behoefte
heeft om zich terug te trekken in
zijn eigen huis om een beetje te
keuvelen. Ik kan me bijvoorbeeld
dagen vermaken met koken. Om
dat mijn vrouw daar niet zo van
houdt, nodig ik dan Aretha Fran
klin, die vlakbij me woont, uit. Er is
dan maar een ding dat telt: lekker
eten."
„Zo hebben we allemaal onze ei
gen methoden om ons af te reage
ren. Komen we weer bij elkaar, dan
is het net alsof er weer een puzzle in
elkaar wordt geschoven. Voelt een
ieder zich ineens weer net even iets
meer dan in zijn eentje. Dat ge
beurt echter slechts als we met z'n
vieren zijn. Alleen daarom al zal er
nooit een ander tot The Four Tops
kunnen toetreden. Stapt er ooit ie
mand uit, dan is het meteen afgelo
pen en dat weten we allemaal."
Frans Hals ook
in buitenland
HAARLEM (ANP) - Het Frans
Halsmuseum in Haarlem bereidt in
samenwerking met de National
Galery in Washington en de Royal
Academy in Londen een interna
tionale tentoonstelling voor van
werken van Frans Hals.
Van 1 oktober tot en met 17 de
cember zal de tentoonstelling voor
het eerst te zien zijn in Washington,
vervolgens in Londen (12 januari
tot en met 8 april 1990) en tenslotte
in Haarlem (van 11 mei tot en met
22 juli 1990).
De Frans Halstentoonstelling zal
bestaan uit ruim tachtig schilderij
en. Veel stukken van de tentoon
stelling zijn zelden of nooit in ons
land te zien geweest.
BUSSUM (GPD) - The
Four Tops laten in de
Countdown-studio's in Bus-
sum lang op zich wachten.
Jullie eigen schuld, vindt
het veteranenkwartet. De
garderobe moet maar in or
de zijn. Zolang dat ene witte
overhemd vermist blijft,
kan zowel de televisieploeg
als de verzamelde pers het
wel schudden. Geen shirt,
dan ook geen opnamen of
interviews. Een patstelling,
die na een zenuwslopend
uurtje met de vondst van
het verdwenen kledingstuk
gelukkig wordt opgeheven.
Louis Du Moulin
The Four Tops: verantwoorde verjongskuur.
ROTTERDAM - De Dali-zaal die het Rotterdamse museum Boymans-
van Beuningen gisterochtend heeft ingericht, heeft de eerste dag 850 be
zoekers getrokken. Er werden niet meer dan vijftig mensen tegelijk in de
zaal toegelaten, zodat het publiek zich soms in rijen moest opstellen.
Het is hoogst uitzonderlijk dat een museum al een dag na het overlijden
van een kunstenaar een expositie over zijn werk opent. De tentoonstel
ling omvat acht schilderijen, twee beeldhouwwerken en een aantal teke
ningen van Dali. Boymans-van Beuningen is het enige museum in Neder
land met een eigen collectie Dali's.
AMSTERDAM - Prinses Juliana
heeft gisteravond als bescherm
vrouwe van het Nederlands Stu
dentenorkest in het Amsterdamse
Concertgebouw een uitvoering van
dit gezelschap bijgewoond. In de
pauze onderhield zij zich met leden
van het orkest, onder wie dirigent
Kasper de Roo (rechts) en cello-so
liste Larissa Groeneveld (midden).
(foto ANP)
„Dat overhemd is maar een detail,
maar juist daar hechten we enorm
veel waarde aan. Zeker als je langer
meeloopt, zoals wij, leer je het be
lang in te zien van dergelijke bij
komstigheden. Verslap je op één
punt, dan volgt er vroeg of laat een
tweede en daarna een derde, enzo
voort, «enzovoort. Op een gegeven
moment ben je dan nergens meer."
Aldus verklaart solo-zanger Levi
Stubbs even later de onwil van zijn
groep om mee te werken aan een al
ternatieve oplossing voor het
'shirt-raadsel'.
De inmiddels 52-jarige voorman
weet waarover hij het heeft. Met
zijn drie jeugdvrienden 'Obie'
Benson, Lawrence Payton en 'Du
ke' Fakir vormt hij al meer dan 35
jaar een zangclubje, dat zijn weerga
niet kent. 'Indestructible' heet het
titelnummer van hun jongste al
bum, waarin ze hun unieke onder
linge broederband bezingen. On
verwoestbaar denken ze dus te
zijn, die Four Tops uit Detroit. Wie
hun, nu weer hitgevoelig 'Loco In
Acapulco' hoort, zal ze moeilijk onr
gelijk kunnen géven.
Het verse succes is volgens Levi
Stubbs het resultaat van een ver
antwoorde verjongingskuur, die
direct verband houdt met de over
gang van platenmaatschappij Mo
town naar concurrent Arista. Een
opzienbarende transfer in feite, te
gen de achtergrond van de sensa
tionele terugkeer in 1983 bij eerst
genoemde firma, waar ze in de ja
ren zestig hun eerste serie klassie
kers scoorden. Op dit oude nest
(van Berry Gordy) kwam het kwar
tet zowaar opnieuw onder de hoe
de van hun toenmalige hitleveran
ciers Holland-Dozier-Holland.
Geselecteerd
Omdat de spectaculaire opbloei,
die alom was voorspeld, uitbleef,
gingen beide partijen weer uiteen
en toen stond Clive Davis, baas van
Arista en ontdekker van onder an
deren Whitney Houston, klaar om
The Four Tops in te lijven. „Hij wil-
