'Toenemend geweld
schuld Amerikanen
Nationale Partij van Botha wil snel verkiezingen
Shamir schrijft onrust toe aan dialoog PLO
Meer Duitsers
deden 'zaken'
met giffabriek
Ierse vissers willen geen
condooms aan boord
Tsjechen onderhouden over neerslaan betoging
'Geen overhaast akkoord
strategische kernwapens'
Haïti verlamd
door staking
WOENSDAG 18 JANUARI 1989
BUITENLAND
PAGINA 5
TEL AVIV Premier Shamir van Israël beschouwt de recente verheviging van de Pales
tijnse opstand in de Gaza-strook en op de Westelijke Jordaanoever als het gevolg van de
Amerikaanse toenadering tot de PLO. Het besluit van Washington een dialoog aan te gaan
met de Palestijnse organisatie betekent volgens de Israëlische premier "een aanmoedi
ging voor diegenen die hun heil zoeken in geweld als een manier om ons te verslaan".
door
Ad Bloemendaal
"Gisteren schoot het Israëlische le
ger op de Westelijke Jordaanoever
drie Palestijnen dood. Er vielen
minstens tien gewonden. Het tota
le aantal slachtoffers in de afgelo
pen vier weken is daarmee, opgelo
pen tot dertig doden en meer dan
vijfhonderd gewonden.
Volgens premier Shamir werkt
het Amerikaanse contact met de
Palestij nen een verlenging van de
opstand (intifada) in de hand en
FRANKFURT (AP) - Het West-
duitse chemieconcern Merck heeft
gisteren bekendgemaakt dat het in
april vorig jaar 19 ton van een che
misch oplosmiddel aan Libië heeft
geleverd. De chemicaliën waren
volgens Merck wellicht bestemd
voor de fabriek in Rabta, die voor
de produktie van gifgas zou zijn
neergezet.
Een ander Westduits bedrijf uit
Frankfurt, Alfred Teves, verklaar
de gisteren dat het in 1986 luchtver
versingsapparatuur ter waarde van
5 miljoen mark heeft geleverd aan
ïiddels opgedoekt West-, Westoever, vijf hui;
duits bedrijf, dat de spil van de Li-
bië-connectie zou zijn geweest.
Volgens woordvoerder Sinreich
verkeerde Alfred Teves indertijd in
de veronderstelling dat het materi
aal door afnemer I.B.I. zou worden
gebruikt voor de bouw van een far
maceutische fabriek in Hongkong.
Het weekblad Stern wist echter
te melden dat de fabriek in Hong
kong alleen werd gebouwd om het
Westduitse aandeel in de bouw van
het chemiecomplex in het Libische
Rabta te verhullen. In Keulen
maakte woordvoerder Barmann
van het vervoersbedrijf Rhenus
Transport voorts bekend dat het in
1986, 1987 en 1988 contracten met
het bedrijf I.B.I. had gesloten om
materiaal aan Libië te leveren.
Met deze onthullingen is de lijst
van Westduitse bedrijven die ver
moedelijk of zeker betrokken wa
ren bij de levering van materiaal
voor de omstreden chemiefabriek
in Libië, nog langer geworden.
Waar de Westduitsers aanvankelijk
steeds té horen hadden gekregen
hoe de regering iedere betrokken
heid bij de bouw van de fabriek
ontkende, worden ze inmiddels
overspoeld met bewijzen voor het
tegendeel, en bij iedere onthulling
wordt de geloofwaardigheid van de
Westduitse regering nog meer aan
getast.
ontmoedigt dit "Palestijnse Ara
bieren die bereid zijn een gematig
der benadering te overwegen". Hij
zei dat Israël Palestijnse leiders in
de gebieden duidelijk heeft ge
maakt dat het niet zal zwichten
voor geweld. Shamir verklaarde
verder dat de situatie 'ingewikkel
der' is geworden "door de Ameri
kaanse actie en de wijd verspreide
steun voor de PLO in Europa en in
de media".
Anders dan de premier schrijft
minister van defensie, Rabin, het
stijgende aantal slachtoffers toe
aan de heropening van de middel
bare scholen in de bezette gebie
den. Hij dreigde gisteren met de
sluiting van alle scholen voor de
rest van het studiejaar als de leer
lingen doorgaan met het gooien
van stenen naar Israëlische militai
ren en kolonisten. Gisteren hebben
de militaire autoriteiten zeven
scholen op de Westelijke Jordaan
oever gesloten, waarmee nu in to
taal 33 scholen voor onbepaalde
tijd dicht zijn.
Rabin maakte verder bekend dat
het leger sinds kort hardere maat
regelen neemt tegen jeugdige ste
nengooiers. In steeds meer geval
len worden de ouders aansprake
lijk gesteld en beboet. Zo hebben
in de Gaza-strook in de'afgelopen
week al dertig ouderparen boetes
moeten betalen tot een maximum
van elk duizend shekel (1100 gul
den) om hun gearresteerde kinde
ren vrij te krijgen. In wat het leger
beschouwt als ernstige gevallen,
met name als een stenengooier ie
mand raakt, kan het huis waarin de
dader woont, worden opgeblazen.
Gisteren zijn in Kalkilia, op de
stenen-
omdat de huidige situatie alleen
maar het verzet van de Arabieren
versterkt.
KILLYBEGS (GPD) - In het re
guleren van de visserij gaat de
Commissie van de Europese Ge
meenschap kennelijk geen zee te
hoog. Want na alle omstreden quo
tums voor de te vangen vis, wacht
de vissers een nieuwe schok. De
Commissie wil dat de visserssche
pen in de bepalingen van de Ge
meenschap gelijkgesteld worden
met koopvaardijschepen en dat bij
voorbeeld aan boord dezelfde me
dische voorzieningen moeten ko-
Eén consequentie daarvan heeft
zeker in Ierland grote opschudding
veroorzaakt. Want tot de vereiste
voorzieningen behoort ook een
vaste voorraad condooms aan
boord. Condooms zijn in de Ierse
Republiek nog steeds niet legaal en
worden óf door vermetele drogis
ten stiekem onder de toonbank
verkocht, óf moeten over de grens
in Noord-Ierland worden aange
schaft, waar ze wel openlijk ver
krijgbaar zijn.
De gelijkschakeling van vissers-
- de
i grove belediging
En uiterst pijnlijk
Nu
je
boten en koopvaardijschepen wat
betreft de medische voorzienin
gen, betekent dat vissersschepen
die langer dan 24 uur op zee blijven
minstens 250 condooms aan boord
moeten hebben. Blijven de vissers
schepen tussen de 8 en 24 uur weg,
dan kan met een voorraad van 100
condooms worden volstaan.
Het voorstel heeft in de Ierse vis
serijgemeenschap de gemoederen
danig in beroering gebracht. En ze
ker erbuiten een golf van grappen
en grollen losgeslagen. Variërend
van: „Met dit voorstel bewijst de
Commissie in Brussel, dat zij de
potentie van de Ierse vissers schro
melijk overschat", tot „Als com
pensatie van onze schandelijk lage
makreelquotums geven ze ons nu
extra condooms".
i Miami worden met een wapenstok onder controle gehouden. Meer dan 45 personen v
den gisteren bij rellen gearresteerd wegens vandalisme en plundering.
gooiers verwoest of dichtgemet
seld.
Een zware straf kan ook worden
opgelegd als stenen of molotov
cocktails geen doel treffen. On
langs is een inwoner van de Gaza-
strook veroordeeld tot veertien jaar
gevangenisstraf, hoewel de stenen
en benzinebommen die hij wierp
geen schade aanrichtten.
Premier Shamir kreeg gisteren
een lading kritiek over zich heen
van soldaten die de orde moeten
handhaven in de stad Nablus en
omgeving. Bij zijn bezoek aan een
militair kampement klaagden veel
militairen op niet mis te verstane
wijze over de omstandigheden
waaronder ze moeten optreden.
Verschillende soldaten zeiden dat
de politieke en de militaire leiding
er geen idee van hebben wat er ge
beurt in confrontaties met de Pa
lestijnse bevolking.
Een ander zei dat hij dagelijks
gedwongen werd militaire voor
schriften te schenden, bijvoor
beeld door het slaan van onschul
dige mensen. Hij zei dat een politie
ke oplossing dringend geboden is,
WASHINGTON (GPD) - Voor de
tweede achtereenvolgende avond
zijn gisteren rassenrellen uitgebro
ken in Overtown, een zwarte wijk
van Miami. Ook in andere zwarte
wijken van Miami werden gister
avond ongeregeldheden gemeld.
De rellen waren een rechtstreeks
gevolg van een schietpartij die zich
maandagavond in Overtown vroeg
voordeed, toen blanke politieman
nen een 23-jarige zwarte motorrij
der, Clement Lloyd, wilden aan
houden omdat hij „merkwaardig
reed".
Lloyd reageerde niet op het be
vel te stoppen en werd daarop door
een van de achtervolgende agenten
in zijn hoofd geschoten. Dat zorgde
voor grote verontwaardiging in
Overtown en binnen enkele uren
waren rellen, brandstichtingen en
plunderingen een feit.
Gisteravond braken nieuwe on
geregeldheden uit nadat bleek dat
een tweede zwarte man bij de
schietpartij van maandag om het
leven was gekomen. Het ging om
de 24-jarige Allen Blanchard, die
bij Lloyd achterop had gezeten.
Rassenrellen in
zwarte wijken
Miami laaien op
De gehele dag al was gisteren de
spanning in Overtown te snijden, 's
Middags raakte een 19-jarige jonge
man gewond toen de blanke chauf
feur van een auto, die door de wijk
reed, op rellenmakers schoot. Ge
tuigenverklaringen maakten later
duidelijk, dat de automobilist was
gaan schieten nadat zijn auto door
de rellenmakers met stenen was
bekogeld. Hij is voortvluchtig.
Maar het incident van gistermid
dag was niet meer dan een voorspel
op de veel ernstiger rellen die 's
avonds plaatsvonden. Ten minste
vijf mensen raakten bij deze onge
regeldheden door schietpartijen
gewond.
De politie gebruikte traangas om
groepen rellenmakers te versprei-
Groot Brittannië
Londen, en eigenlijk heel Groot
Brittannië, is een van de smerigste
v plaatsen in Europa geworden. Dat
heeft de Royal Fine Art Commis
sion, de Britse koninklijke com
missie voor de schone kunsten, in
een vandaag uitgebracht rapport
gezegd.
Vorstgrens
Als gevolg van een stabiel hoge-
drukgebied boven de Alpen is de
vorstgrens in de wintersportgebie
den gestegen tot 3.000 meter. Op
2.000 meter worden middagtempe-
raturen gemeten van vijf graden
boven nul.
Boeing
In de Verenigde Staten zijn bij con
troles in Boeing-vliegtuigen weer
twee toestellen van het type 757
(Delta Airlines) aangetroffen met
verkeer aangesloten bedrading.
Hierdoor komt het totaal op zeven.
Bij toestellen van het type Boeing
737, waarop de controles waren ge
richt in verband met het ongeluk in
Groot Brittannië eerder deze
maand, werden geen constructie
fouten gevonden.
Malaysia
De Malaysische premier Mahathir
Muhamed is woensdag na een lich
te hartaanval opgenomen in het
ziekenhuis in Kuala Lumpur. De
63-jarige premier is overgebracht
naar de cardiologische afdeling
van het ziekenhuis maar zijn toe
stand is "stabiel en bevredigend",
zo zei de chef-arts cardiologie.
Wapens
Iraq en Syrië hebben naast chemi
sche ook biologische wapens. Dit
heeft een onderzoeker van een par
ticulier instituut voor het Midden-
Oosten in Washington verklaard.
De Amerikaanse' omroep ABC
meldde dat Iraq "biologische wa
pens maakt en opslaat" die chole
ra, tyfus, botulisme en andere do
delijke ziektes kunnen
ken.
WENEN (GPD) - Minister Van
den Broek van buitenlandse zaken
heeft gisteren in Wenen bij zijn
Tsjechische collega Johanes pro
test aangetekend tegen schendin
gen van de mensenrechten in
Praag. De twee bewindslieden ont
moetten elkaar tijdens de Confe
rentie over Veiligheid en Samen
werking (CVSE).
Terwijl de officiële redevoering
van de Nederlandse minister op
vallend voorzichtig van toonzet
ting was, verkoos hij een aparte
ontmoeting met zijn Tsjechische
collega om kritiek te uiten op het
neerslaan afgelopen zondag van
een vreedzame betoging in Praag.
Dat neerslaan gebeurde terwijl de
inkt van het nieuwe CVSE-slotak-
koord nog nauwelijks droog was.
Volgens Van den Broek nam Joha
nes de kritiek voor kennisgeving
aan en gaf hij slechts als antwoord
dat het incident viel onder de orde
handhaving.
Eerder op de middag noemde de
minister Tsjechoslowakije niet bij
naam in zijn redevoering tot de an
dere 34 ministers en hun CVSE-de-
legaties. Hij sprak de hoop uit dat
de verbetering op het gebied van
de mensenrechten in sommige
deelnemende landen een „voor
beeld is voor de landen waar die
vooruitgang nog zo overduidelijk
ontbreekt".
Aan de eerder verspreide tekst
van de toespraak voegde hij nog
toe dat „wij er treurig genoeg aan
herinnerd worden hoe koppig som
mige landen vasthouden aan oude
gewoontes die zo overduidelijk in
strijd zijn met de gemaakte afspra
ken". Later op een persconferentie
lichtte de minister toe dat hij doel
de op „Tj echoslowakij e en de
DDR, en tevens op Roemenië". Al
leen dat laatste land wenste hij ech
ter als een structureel probleemge
val te beschouwen.
Op de vraag waarom hij deze lan
den in zijn officiële rede niet met
name had genoemd, zei Van den
Broek dat het overduidelijk was
wie hij bedoelde. Tevens zou daar
mee de aandacht te veel worden af
geleid van het positieve feit dat er
in het akkoord zo veel vooruitgang
was geboekt.
In zijn rede merkte de Neder
landse minister verder op dat ver
betering van de betrekkingen tus
sen landen niet gescheiden kan
worden „van de manier waarop de
ze landen met hun eigen burgers
omgaan". Hij stelde voor dat de af
zonderlijke staten de vooruitgang
op het terrein van de mensenrech
ten elk vastleggen in nieuwe wet
geving.
Alle ministers loofden gisteren
de bereikte vooruitgang in de ver
schillende onderdelen van het ak
koord. De Noor Stoltenberg ging in
een interview zelfs zo ver dat hij het
een aanzet noemde tot het ophef
fen van de NAVO en het Warschau
pact.
Met name jn Ierlands belangrijk
ste visserij centrum Killybegs in
Donegal is het voorstel van de
Commissie nu het gesprek van de
dag. In de bars en saloons van het
kleine havenstadje wordt er veel
om gelachen, maar vooral met rode
konen en achter de hand ge
giecheld. Want over condooms
praat men niet gemakkelijk, in de
Ierse Republiek. Daarom zijn er
ook die zich mateloos ergeren aan
het voorstel uit Brussel. En in hun
kring kan men horen dat een con
doom op een vissersschip zo onge
veer gelijk staat aan de duivel met
Beëlzebub uitdrijven.
Uit de mond van Joey Murrin,
leider van de Killybegs Vissersor
ganisatie, klonk zelfs scherpe kri-
3 goed de stupiditeit a
de bureaucratie in Brussel. De
meeste van onze vissers hebben
nog nooit een condoom gezien en
weten echt niet wat ze ermee aan
moeten. Brussel gaat ons toch niet
vertellen dat we nu op onze visse-
rijschool ook instructie moeten ge
ven in het aandoen van een con
doom. Wat denkt men wel van
Zijn collega Frank Doyle van de
Ierse Vissersorganisatie merkte
droogjes op: „Iemand in Brussel
heeft weer eens iets verzonnen.
Zonder na te denken. En kennelijk
zonder iets te weten van de visserij
en het leven aan boord van vissers
schepen. Anders had hij kunnen
bedenken wat elke goeie visser
hier al lang weet: niets is meer nut
teloos in de lange deining van de
Atlantic dan een doos met 250 con
dooms".
den. Tientallen arrestaties werden
verricht, en grote delen van de wijk
Overtown waren vannacht door
een cordon politiemensen van de
rest van Miami afgesneden.
De onlusten van de afgelopen
twee avonden met hun duidelijk
raciale ondertoon zijn de vierde pe
riode van rellen in Miami in de af
gelopen tien jaar.
Voor de stad Miami zijn de nieu
we ongeregeldheden vooral een
public relations ramp. Miami heeft
de reputatie een misdadige stad vol
geweld te zijn, en de stadsbestuur
ders hebben de afgelopen jaren
hun uiterste best gedaan dat image
uit de weg te ruimen.
Juist deze dagen bevindt Miami
zich als het ware onder een ver
grootglas, omdat het komende
weekeinde er om de Super Bowl
zal worden gespeeld, het hoogte
punt van Amerika's football-sei-
zoen. De rellen komen op een extra
pijnlijk moment omdat het maan
dag Martin Luther King dag was,
een dag die traditioneel gewijd is
aan de betrekkingen tussen de ras-
WASHINGTON (GPD) - De rege-
ring-Bush zal zich niet overhaast
laten dwingen in de richting van
verdere onderhandelingen met de
Sovjetunie over een START-ak-
koord, dat het aantal strategische
kernwapens zou verminderen.
Bush wil eerst het totale buiten
landse beleid zoals dat onder
Reagan gestalte kreeg, grondig be
studeren, aldus gisteren James Ba
ker, de man die door de komende
president is aangezocht als minis
ter van buitenlandse zaken in de re-
gering-Bush.
Baker sprak over de plannen van
de nieuwe regering tijdens een
hoorzitting van de Senaatscom
missie voor buitenlandse zaken.
Die hoorzitting was bedoeld als
eerste stap op weg naar goedkeu-'
ring van Baker's ministerschap
door de Senaat. De Senaat heeft de
grondwettelijke taak om de benoe
mingen van alle top-functionaris-
sen van de regering-Bush goed te
keuren. Baker was in dat rijtje de
eerste en zal die goedkeuring naar
verwachting vrijdag al krijgen, op
de dag dat Bush wordt beedigd.
Turken houden
op honderden
Kurden razzia
ANKARA (GPD) - Nadat twee
Turkse politiemannen waren ge
sneuveld in de guerrillastrijd die
het Kurdische zuidoosten van Tur
kije woedt, is er een razzia van on
gekende afmetingen begonnen op
honderden personen, onder wie
dorpsburgemeesters, die ervan
worden verdacht, steun en onder
dak te geven aan de PKK, de Arbei
derspartij Kurdistan.
Alleen al in het stadje Cizre, waar
de aanslag plaatsvond, zijn 300 per
sonen in hechtenis genomen, in het
dorp Eruh, waar 5,5 jaar geleden de
PKK haar vijandelijkheden begon,
honderd. Onder de opgepakten be
vinden zich kinderen tussen 10 en
15 jaar.
De protesten van de oppositielei
der prof. Erdal Inonu richte zich
vooral tegen het feit dat tot de op
gepakten veel leden en aanhangers
behoren tot de Sociaal-Democrati
sche Populistische Partij (SDPP).
Hij constateert toenemende intimi
datie in deze gebieden bij de nade
ring van de gemeenteraadsverkie
zingen van 26 maart.
Beschuldigingen van dergelijke
aard, die afkomstig waren uit zijn
eigen partij, moest hij enkele we
ken geleden pareren. Adjunct-se
cretaris-generaal Topuz beklaagde
zich toen dat de SDPP geïnfil
treerd dreigt te raken met sepera-
tisten en anarchisten. Feit is dat de
SDPP een sterke Kurdische vleu
gel rijk is, en dat van haar 99 afge
vaardigden er 20 opkomen voor de
rechten van wat in het parlement
sinds kort openlijk "de Kurdische
minderheid" wordt genoemd. Ook
Inonu zelf heeft meer dan eens ge
protesteerd tegen de onderdruk
king en de folteringen waarvan be
volkingsgroepen in het zuidoosten
het slachtoffer waren.
Baker gebruikte de hoorzitting
onder meer om te zeggen dat de in
komende regering er vast van over
tuigd is dat góed buitenlands be
leid alleen kan worden gevormd
door Congres en Witte Huis samen.
Dat was voor het Congres
nieuws, want de periode-Reagan
werd gekenmerkt door tal van con
frontaties tussen Congres en presi
dent over het buitenlandse beleid.
De grote ruzies rond de Contra's
zijn daarvan het meest in het oog
springende voorbeeld.
Samenwerking zal in het bijzon
der van belang zijn bij het formule
ren van beleid rond de veranderin
gen die momenteel in de Sovjetu
nie plaatsvinden. "Dat zal gelijk
ook de gewichtigste taak zijn waar
voor wij worden gesteld. Als een
maal de fundamenten van zo'n be
leid ten aanzien van de Sovjetunie
zijn gelegd, kunnen we ons buigen
over de modernisering van onze
wapens, over conventionele (niet-
nucleaire) ontwapeningsvoorstel
len, en over de vraag of we de Sov
jetunie leningen moeten verstrek
ken", aldus Baker. Maar hij waar
schuwde voor te groot optimisme.
"Realisme dwingt ons voorzichtig
te zijn, Hoe fascinerend de perest-
roika ook mag zijn, de Sovjetunie
blijft een zwaar bewapende super
macht".
VRIENDSCHAPPELIJK - De eer
ste rechtstreekse onderhandelin
gen tussen China en Vietnam over
Kampuchea verlopen in een „open
en vriendschappelijke" sfeer, al
dus een Vietnamese diplomaat. De
maandag begonnen onderhande
lingen worden gevoerd door de
Vietnamese vice-premier Dinh
Nho Lien en zijn Chinese ambtge
noot Liu Shuqing. Hoofdmoot van
de besprekingen vormt de kwestie-
Kampuchea.
PORT-AU-PRINCE (GPD) - Haïti
is gisteren gedeeltelijk verlamd
door een 24 uurs-staking. Met na
me in de provincie was het protest
succesvol. In Cap Hatiën, de twee
de stad van het land, bleven alle
winkels en bedrijven gesloten.
In de hoofdstad Port-au-Prince
bleven de meeste winkels dicht,
maar er waren veel militairen op
straat die de mensen aanmoedig
den om toch naar hun werk te gaan.
Het gaat om de tweede staking
sinds generaal Avril vorig jaar sep
tember na een staatsgreep aan de
macht kwam. Het protest werd ge
organiseerd door de progressief ge
zinde vakcentrale CUTH.
Deze belangrijke vakbond ver
wijt generaal Avril, dat hij tot nu
toe zijn beloftes inzake een spoedi
ge democratisering en een komple-
te ontmanteling van de 'Tontons
Macoutes', de beruchte politieke
politie van de vroegere Duvalier-ti-
rannie, niet is nagekomen. Ook wil
de CUTH dat het minimumloon
wordt verhoogd van 3 naar 7 dollar
per dag en dat de brandstofprijzen
en de kosten van voedingsmidde
len worden verlaagd.
KAAPSTAD In parlementaire
kringen in Kaapstad wordt het nu
meer dan waarschijnlijk geacht dat
er nog dit voorjaar algemene ver
kiezingen voor het driekamerpar-
lement zullen plaatsvinden. Dit on
danks het feit, dat het exclusieve
recht om verkiezingen uit te schrij
ven bij de president berust en P.W.
Botha nog op geen enkele wijze
een aanwijzing heeft gegeven, dat
hij inderdaad binnen korte termijn
daartoe over zal gaan.
door
Ruud de Wit
Maar de Zuidafrikaanse kranten,
en dan vooral de regeringsgetrou
we Afrikaanstalige, hebben de af
gelopen dagen dermate prominent
aandacht gegeven aan de wens van
een groot aantal parlementariërs
van Botha's eigen Nationale Partij
(NP) voor snelle verkiezingen, dat
het hem wel eens moeilijk zou kun
nen vallen om anders te beslissen.
Volgens de Zuidafrikaanse
grondwet moet Botha in septem
ber van dit jaar overgaan tot het
ontbinden van het huidige drieka-
merparlement. Dit betekent, dat
hij dan op zijn laatst tot volgend
jaar april kan wachten met verkie
zingen.
Het is evenwel een publiek ge
heim dat hijzelf in het geheel geen
voorstander is van spoedige ver
kiezingen, maar er is een grond
wetswijziging nodig om de zit
tingsduur van de drie parlementen
met enige jaren te verlengen. Daar
voor is weer een tweederde meer
derheid in alle drie de parlementen
noodzakelijk en daar kan hij niet
op rekenen.
De leider van de Arbeiderspartij-
fractie in het kleurlingenparle-
ment, dominee Allan Hendrickse,
heeft zich namelijk op het stand
punt gesteld, dat hij niet aan zo'n
grondwetswijziging zal meerwer-
ken, zolang de apartheidswet op
gescheiden woongebieden niet is
ingetrokken.
In politiek-Kaapstad werd er
daarom tot voor kort van uitgegaan
dat Botha zolang mogelijk zou
wachten met het uitschrijven van
verkiezingen. Deze zouden dan
niet voor oktober aanstaande jaar
plaatsvinden. Een argument daar
voor was het feit, dat Botha pas on
langs een commissie heeft aange
steld, die voor 1 juni advies moet
uitbrengen over een wijziging van
de kiesdistricten.
Deze wijziging heeft met name
betrekking op de provincie Trans
vaal, dat in verhouding tot het aan
tal stemmers in de overige drie pro
vincies in het parlement nogal is
ondervertegenwoordigd. Aange
nomen werd dat Botha eerst de
voorstellen van deze commissie
zou afwachten om daarna verkie
zingen te laten plaatsvinden vol
gens het nieuwe districtensysteem
en een gewijzigde zetelverdeling in
het parlement.
Maar het afgelopen weekeinde
hebben zo'n 700 NP-parlementari-
ërs en andere partij-functionaris
sen in de provincie Transvaal op
een 'strategie- bijeenkomst' in Pre
toria duidelijk gemaakt dat zij wel
degelijk spoedige verkiezingen
willen en het lijkt onwaarschijnlijk
dat Botha dit signaal zal kunnen
negeren. Een aantal argumenten
worden hierbij genoemd, waarvan
de belangrijkste zijn: de economi
sche verwachtingen voor de twee
de helft van dit jaar zijn uitermate
ongunstig en verkiezingen dan
zouden wel eens een negatief effect
kunnen hebben voor de regerende
NP.
Ook de huidige positie van de
NP ten opzichte van de andere
blanke politieke partijen speelt bij
de afweging een rol. Op dit mo-
Pieter W. Botha.
ment heeft de ultra-rechtse opposi
tie, de Konservatieve Partij, het re
delijk moeilijk. Dat heeft te maken
met de negatieve reacties in zowel
het binnen- als buitenland op be
slissingen van gemeenteraden, die
door de KP worden gecontroleerd,
om de 'kleine apartheid' weer in te
voeren. Ook de schandalen rond de
persoon van Eugene Terre'Blan-
che, de leider van de met de KP
nauw samenwerkende AWB, zou
nu vele stemmers van de KP heb
ben vervreemd.
Hetzelfde geldt ter linkerzijde
van het blanke electoraat. Daar zijn
drie kleine partijen - de PFP van
Zac de Beer, de Onafhankelijke
Partij, van Denis Worrall en de Na-
sionale Demokratiese Beweging
van Wijnand Malan- hard bezig om
een 'links-liberaal' front tegen de
NP tot stand te brengen, maar
voorlopig kunnen zij het nog niet
eens worden over een acceptabele
nieuwe leider. Snelle verkiezingen,
aldus de NP-parlementariërs in de
Transvaal, maken het voor de nieu
we linkse combinatie nagenoeg on
mogelijk om met groot succes cam
pagne te voeren.
Tenslotte, zo luidt een veelge
hoorde mening, verkiezingen in
het voorjaar zullen nagenoeg sa
menvallen met de implementering
van VN-resolutie 435 over de onaf
hankelijkheid van Namibia, waar
voor de VN 1 april als datum heeft
geaccepteerd. Verkiezingen in
Zuidafrika in de maanden oktober
of november zouden daarentegen
wel sens in dezelfde periode kun
nen vallen als de eerst vry e en onaf
hankelijke verkiezingen in Nami
bia en dat wordt ongewenst geacht.
Inmiddels hebben nagenoeg alle
politieke partijen in het driekamer-
parlement laten weten "geen pro
blemen" te hebben met verkiezin
gen in april of mei. Slechts in het
links-liberale blanke kamp is men
er, om begrijpelijke redenen, min
der gelukkig mee. Zo noemde het
PFP-kamerlid Tiaan van der Mer-
we de geruchten daarover in de
pers 'belachelijk', omdat ze als ze
waar zijn "wederom aangeven hoe
zeer de Nationale Partij van Botha
haar eigen belangen plaatst boven
die van het land". Hoe het ook zij,
het definitieve antwoord of er ver
kiezingen in het voorjaar zullen
plaatsvinden of later in het jaar,
hangt helemaal af van Botha zelf.
In ieder geval zal deze niet eerder
dan op 3 februari aanstaande, wan
neer het nieuwe parlementaire jaar
officieel in Kaapstad wordt ge
opend, daarover uitsluitsel geven.
