Japanse tuinders bang
voor onze bloembollen
DE TUD, KRONIEK OVER
VAN T0EN/m£nsenen
Succesvolle reünie Oude Vierde
PAGINA 8
MAANDAG 16 JANUARI 1989
LISSE - Japanse tuinders
maken zich in toenemende
mate zorgen over de import
van Nederlandse tulpebol-
len in hun land. Hoewel die
import nog bescheiden is,
lijkt de opmars niet meer te
stuiten. Vorig jaar expor
teerden de kwekers zo'n 30
miljoen tulpebollen. Ruim
twee keer zoveel als in het
jaar ervoor.
En dat terwijl de strenge Japan-
ners toch maar 30 soorten tulpen
van de ruim 800 direct op hun
markt toelaten.
door
Jan Westerlaken
Die snelle groei hebben de Japan
ners zelf mogelijk gemaakt door fy
tosanitaire inspecteurs naar ons
land te sturen. Inspecteurs die de
kwaliteit van de bollen in Neder
land komen keuren waardoor ze di
rect in de handel kunnen. Bollen
die niet zijn gekeurd moeten eerst
een jaar in quarantaine alvorens ze
in de winkel te koop mogen wor
den aangeboden.
Directeur H. van Os van de
Bloembollenkeuringsdienst in Lis-
se zegt ook het gevoel te hebben
dat de Japanse tuinders zich be
nauwd voelen. "We merken dat ze
wat aan de angstige kant zijn. Uit
ervaring weet ik dat de overheid
daar gevoelig voor is. Zij maakt het
ons dan ook heel moeilijk. De keur
meesters uit Japan stellen zich
overdreven strikt op. Vragen om
dingen die gewoon niet kunnen".
De keuringsdienst, vertelt Van
Os, kent drie kwaliteitsklassen van
de bollen. Speciaal voor Japan is
daar nog eens een soort topklasse
i aan toegevoegd. "De fytosanitaire
inspecteurs willen het liefst elke
partij hier op het veld keuren. Nou,
j dat kan natuurlijk niet. De Japan-
ners zijn als de dood voor virussen.
Vaak ten onrechte".
Amerika
Van Os noemt Amerika als voor
beeld. "Dat land", zegt hij, "stelt
hoge eisen aan de kwaliteit. De im-
port van onze bollen geeft daar
geen enkel probleem. Zet je daar
de regels van Japan naast... Toen ik
i voor het eerst in Japan kwam om
over invoer van onze bloembollen
te praten, werd me een soort kruis
verhoor afgenomen. Een middag
lang. De meest vreemde vragen
werden er op me afgevuurd. Zelfs
de kweker wilden ze kennen. Echt,
ze wilden het naadje van de kous
weten. Zo erg heb ik het nooit mee
gemaakt".
Of de Japanse tuinders zich echt
zorgen moeten maken is ook voor
Van Os een moeilijk te beantwoor
den vraag. Hij zegt: "De export
heeft best een aardig succesje ge-
boekt. Dat mag je toch wel zeggen
als de uitvoer is verdubbeld. Zeker
als je je daarbij bedenkt dat het om
een beperkt assortiment gaat. Hoe
groot de invloed van onze bollen
uiteindelijk zal zijn op de eigen
produktie van Japan, zal afhangen
van hoe gemakkelijk het wordt om
te importeren".
Van belang zal de prijs zijn. Van
Os: "Wij kunnen in elk geval goed
koop leveren. Goedkoper dan de
Japanse tuinders zelf. Bij ons gaat
het telen een stuk voordeliger.
Neem alleen de grond in Japan.
Die is al bijzonder duur. Boven
dien moeten de Japanners erg veel
met de hand doen op hun grond,
die vaak ook dienst doet om rijst op
te verbouwen. Wat is duur? Kijk
eens naar de amaryllis. Het Neder
landse produkt kost niet meer dan
een tientje. Voor dezelfde bloem
betaal je in Japan toch zeker vier
tientjes".
Export
De export van tulpebollen zit in de
lift. In de eerste plaats is dat te dan
ken aan het feit dat de fytosanitaire
inspecteurs in Nederland komen
keuren waardoor de bollen dus
niet meer in quarantaine hoeven.
Van Os noemt het meekijken van
de Japanners een 'enorme belas
ting'. "Want ze zijn zo Pietje Pre
cies. Ondanks het feit dat ze volle
dig op de hoogte zijn hoe wij te
werk gaan lijken ze ons toch nog te
wantrouwen. Nee, dat is niet te
recht. Deze mensen zijn veel te we
tenschappelijk bezig. Ze vragen
echt om dingen die niet kunnen.
Maar goed op de hoogte zijn ze. De
hele literatuur wordt nageplozen.
Komen ze iets tegen dat in hun
ogen verdacht is, dan willen ze er
alles over weten. Ik vind dat wan
trouwen jammer. Wat ik zo graag
zou willen is dat zij ons systeem
van keuren gerwoon accepteerden.
Ze weten tenslotte hoe we werken.
Alles wat we doen is tot in de
puntjes uitgewerkt. En daar wordt
niet van afgeweken".
De Nederlandse bloembol is een
gewild artikel in Japan. De winke
liers boeken goede resultaten. Dat
komt ook omdat ze zo uit Neder
land direct naar de verkooppunten
kunnen. Dat ervaart de Japanse
handel als plezierig. Zij doen dan
ook niet moeilijk over de import.
Het zijn vooral de producenten die
het de Nederlanders zo moeilijk
mogelijk proberen te maken.
Moskou
Van Os noemt het gek dat het bin
nenbrengen van tulpebollen op zo
veel moeilijkheden stuit. "We ex
porteren zelfs naar Moskou. Dat
zijn toch niet de gemakkelijkste
jongens. Het lukt. Maar naar Japan
blijft het een strijd. We zijn bereid
om juist aan die bollen wat extra
aandacht te geven. Nu we dat doen
mag je toch verwachten dat het wat
eenvoudiger wordt. Eigenlijk wil
ik wel wat meer naar dat land uit
voeren dan alleen die dertig soor
ten tulpen. Ik zie dat ook als een
uitdaging".
Tulpen, meer bloemen krijgt Ne
derland Japan niet binnen. Tenzij
ze een jaar in quarantaine gaan.
Van Os voelt daarvoor niets, omdat
dan de prijs net zo hoog wordt als
die van de Japanse tuinders zelf.
"We gaan praten over het importe
ren van andere bloemsoorten.
Soorten die op dezelfde manier
worden gekeurd als de tulpen die
rechtstreeks vanuit Nederland op
de Japanse markt mogen. In eerste
instantie wilden ze er niet eens
over praten. Nu hebben we toch
een uitgebreide brief gekregen
waarin wordt gevraagd hoe wij de
ze bollen keuren. Dus er is een ope
ning".
De bollen die in aanmerking ko
men voor export zijn de iris, lely,
crocus en hyacinth. Van Os: "De
Japanners krijgen de garantie dat
we ze op identieke wijze keuren als
de bewuste tulpebollen. Over en
kele maanden gaan we naar Japan
om daarover te onderhandelen. Ik
verwacht dat dit in de loop van
maart zal zijn".
Tegenzet
De Japanse kwekers hebben overi
gens wel antwoord gegeven op de
toenemende import van Neder
landse bloembollen. Van Os: "Zij
hebben hun produkt wat vroeger
op de markt gebracht dan wij. Dat
kunnen ze ook. Wij niet. Eerlijk ge
zegd vind ik dat best een verstandi
ge zet. Hun sterke kant is vroeger
leveren, daarvan moeten ze dan
ook gebruik maken".
Concurrentie. Van Os haalt zijn
schouders op. Zegt: "Ik geloof niet
dat je van concurrentie kunt spre
ken. De Japanners werken op veel
kleinere schaal dan wij in Neder
land. Japan is natuurlijk wel een
geweldig afzetgebied. Zeker voor
speciale produkten als mooie bloe
men. Daarvan moet je uitgaan.
Grote tuinen zul je in dat land ner
gens vinden. De bollen worden in
potten geplant en op een hoekje
van één vierkante meter neergezet.
Inderdaad, ze kunnen niet zo veel
kwijt, maar vele kleintjes maken
uiteindelijk een hele grote. Weetje,
de Japanners zijn heel gevoelig
voor niooie dingen en fraaie vor-
VALKENBURG - De
reünie van het Oude Vier
de in dorpshuis De Terp
in Valkenburg is een
groot succes geworden.
Ruim 200 oud-militairen
van het voormalige Leid-
se infanterieregiment wa
ren van de partij. Onder
hen Piet Meershoek uit
Leiden. Met zijn 92 jaar
was Meershoek de oudste
reünist.
Aanvankelijk zou het
de bedoeling zijn om dit
jaar de laatste reünie van
Vier R.I. te houden, maar
vanuit de aanwezige oud
militairen werd een be
roep gedaan op de organi
satiecommissie om toch
maar door te gaan met het
organiseren van het eve
nement. "De suggestie
werd gedaan om kinde
ren van oud-militairen in
de organisatieommissie
op te nemen", vertelt de
secretaris van de reünie-
G.J. Hille-
Volgens Hillenaar is
dat ook bij sommige an
dere regimenten het ge
val. "Dat moet ook wel,
want de meeste commis
sieleden zijn de 70 jaar
royaal gepasseerd en dan
is het op een bepaald mo
ment afgelopen en dan
moetje er een punt achter
zetten. Dat besluit was
door ons genomen, maar
nu verandert de situatie
wellicht en staat er over
twee jaar toch nog weer
een reünie op het pro
gramma".
Overigens was het za
terdagmiddag weer gezel
lig in de Valkenburgse
Terp en werden er herin
neringen opgehaald van
de strijd van het vierde re
giment infanterie in de
meidagen van 1940 bij de
verdediging van het
vliegveld in Valkenburg
en de Moerdijkbruggen.
Zowel in Valkenburg als
bij de Moerdijk verloren
tal van militairen het le-
Onder de bezoekers
van de reünie ook twee
oud-generaals: de gene
raals buiten dienst Mei
nes en Van Rijn. Ook de
oud-commandant van de
Leidse koksschool, kolo
nel Theo Wessels was van
de partij, evenals de Val
kenburgse burgemeester
C. Sinke.
Veel meer bezoekers Midwinterflora
LISSE - De vierde Midwinterflora in de veilinghallen van de CNB in Lis-
se is een groot succes geworden. Bezochten vorig jaar 20.000 belangstel
lenden de bolbloemenshow, dit jaar werd dit aantal door de organisatie
veel hoger geschat. "We vragen geen toegang tot de show, het toeschou
wersaantal is dus niet precies te meten. Maar alle dagen was het drukker
dan vorig jaar", aldus de voorzitter van het organisatiecomité, Jaap Nijs-
Vooral gisteren was het enorm druk in de veilinghallen. Zo zeer zelfs
dat een extra uitgang moest worden gemaakt. "Als er iets vervelends zou
zijn gebeurd, konden de bezoekers toch snel naar buiten", merkt Nijsen
op.
Vooral de vele nieuwe variëteiten tulpen en narcissen trokken veel be
langstelling van bezoekers van uit het vak. "Maar uit opmerkingen van de
'normale' bezoekers bleek dat zij onder de indruk van het gebodene wa
ren", zegt Nijssen.
Overigens staat nu al vast dat ook volgend jaar de Midwinterflora weer
op het programma van de Lissese veiling prijkt.
Pont vaart weer
VALKENBURG - Burge
meester C. Sinke heeft zaterdag
de pontveerverbinding over de
Oude Rijn tussen Valkenburg
en Rijnsburg weer in gebruik
genomen. De eerste burger van
het Rijndorp deed dit door sa
men met de nieuwe pontbazen
de eerste klanten over te zetten.
Het voetveer over de Rijn is
enkele maanden uit de vaart ge
weest. De vorige eigenaar en
'pontbaas', mevrouw J. Vasse
kon door ziekte het werk niet
meer aan. De pont voer een tijd
lang sterk onregelmatig.
I LEIDSE
De gebouwen van het vroegere,
rond 1250 gestichte Catharina-
gasthuis, tussen de Breestraat en
de Aalmarkt, zijn in de loop der
eeuwen voor allerlei doeleinden
gebruikt. Tegenwoordig ge
bruikt de Waalse Gemeente de
kapel. Aan weerszijden van de
kapel stond vroeger een vleugel
en van de rechtervleugel staat
nog altijd de laatgotische zands
tenen ingang overeind.
In de Franse tijd diende het
gasthuis als kazerne. Na 1826
werd een deel verbouwd tot fa
briek, een ander deel tot indus
trieschool en daarnaast hadden
vele verenigingen nog diverse
ruimten in gebruik. De linker
vleugel van het complex werd in
die tijd ingericht als stadsge
hoorzaal. Al snel bleken de ruim
ten voor dat doel echter ontoerei
kend: de grote zaal mat 21 bij 8,5
meter en de kleine was slechts 5
meter breed. Er waren destijds
dan ook nogal wat klachten,
want de ruimten zagen er verval
len uit en het tochtte en stonk er
altijd.
Groot was dan ook de vreugde
van de Leidse bevolking toen de
gemeenteraad in 1871 besloot tot
nieuwbouw. De toenmalige
stadsarchitect J.W. Schaap (be
kend van zijn scholen in Leiden
zoals die aan de Doezastraat)
kreeg opdracht de zaal te vergro
ten en te verbouwen. De eerste
jaren was men zeer ingenomen
met de nieuwe aanwinst maar al
na verloop van een aantal jaren
kon men opnieuw klachten ho
ren, in het bijzonder over de vei
ligheidsaspecten.
In 1889 besloot de gemeente
tot verbouw maar op 4 augustus
dat jaar brandde de stadsge
hoorzaal van Schaap uit en
slechts een deel van de voorgevel
bleef staan. Van verbouw kon
dus geen sprake meer zijn,
uwbouw was de enige oplos
sing.
Intussen was Schaap in 1885
als stadsarchitect opgevolgd
door de in 1857 in Maassluis ge
boren ir. D.E.C. Knuttel. Na de
middelbare school volgde deze
/GEDANE ZAKEN
een bouwkundige opleiding aan
de polytechnische school te
Delft. Zijn leermeester en voor
beeld daar was E. Gugel.
Studiereis
Knuttel kreeg opdracht zes ont
werpen te maken voor een nieu
we stadsgehoorzaal. Het ont
werp waarvoor men uiteindelijk
koos was veel groter qua opper
vlakte dan de vroegere gehoor
zaal van Schaap waardoor men
een extra pand aan de Breestraat
en het telegraafkantoor, het ijk-
kantoor en de kosterswoning aan
de Aalmarkt moest afbreken.
Zoals meer architecten uit zijn
tijd deden, ondernam Knuttel in
1890 een studiereis langs voor
beelden in het buitenland. Hij
deed dit met de directeur van de
gasfabriek, D. van der Horst, die
uit hoofde van zijn functie expert
was op het gebied van verlich
ting en verwarming.
Het is opmerkelijk dat deze
twee alleen naar de grote gehoor
zalen in Duitsland keken. De in
ternationaal zo hoog aangeschre
ven Opera te Parijs bij voor
beeld, deden zij niet aan. Ze be
zochten ander andere het Ge-
wandhaus te Leipzig, de Opera
en de Saalbau te Frankfurt en de
Philharmonie te Berlijn en zij
merkten op dat het orkest zich
steeds op gelijke hoogte bevond
met de zaal en dat het orkestpo
dium zich in de zaal bevond. Het
laatste bleek zeer bevorderlijk
voor de akoestiek. Ook de sier
lijk gewelfde vorm van de bal
kons hing samen met de akoes
tiek.
In het rapport dat zij na terug
komst schreven merkten Knut
tel en Van der Horst op dat: "In
de betere zalen zijn voor de
borstweringen der balkons of ga
lerijen nimmer echte vlakken
toegepast, omdat daartegen de
geluidstrillingen te sterk worden
teruggekaatst". Aan de foyers, de
ingangen en de garderobes werd
minder aandacht besteed.
Op het laatste moment kwam
Knuttels ontwerp voor een stads
gehoorzaal in de Breestraat nog
in gevaar. Een van de raadsleden
vond de plaats voor een gebouw
van dergelijke allure niet ge
schikt. Naar zijn mening hoorde
zo'n gebouw vrij te staan. Hij
stelde voor het Gravensteen te
slopen en de nieuwe gehoorzaal
op de vrijgekomen ruimte op te
trekken. Gelukkig beseften an
dere raadsleden dat van het Pie
terskerkplein op deze manier
wel erg weinig zou overblijven
en het bewuste raadslid trok zijn
voorstel in.
Op 24 april 1890 werden de de
finitieve plannen ingediend en
de bouwkosten werden geraamd
op 152.550 gulden. Op 11 juni be
gon men met de bouw, die bij
zonder snel, al na ongeveer een
jaar, werd voltooid.
Weerzin
Het resultaat was een gebouw in
een wat weelderiger neorenais-
sancestijl dan we in Nederland
zijn gewend, maar die vooral in
Duitsland, waar Knuttel de voor
beelden had bekeken, veelvuldig
werd toegepast.
De neorenaissance was in Ne
derland vooral tussen 1875 en
1905 zeer populair. Men liet zich
hier graag inspireren door oude
stadhuizen die in de zeventiende
eeuw in de Hollandse renaissan
cestijl waren gebouwd. In navol
ging hiervan paste men onderde
len als zuilen, pilasters en dak
lijsten toe.
veel tijdgenoten weerzin gewekt.
De proporties zouden niet klop
pen, het gebouw had een overda
dig stijlloze facade en men sprak
van een tamelijk pompeus geval.
Ook de kolossale hout- en glasvel-
den oogstten nogal wat kritiek.
Het gebouw werd een voorbeeld
van 'ingenieursrenaissance' ge
noemd.
De publieke opinie werd bo
vendien nog negatief beïnvloed
door het feit dat de begroting
met ruim 25.000 gulden was
overschreden. De gemeenteraad
stelde een onderzoekscommissie
in die tot de conclusie kwam dat
dit verlies mede te wijten was
aan Knuttel, die inmiddels Rijks
bouwmeester was. Uiteindelijk
werd hij.persoonlijk voor een be
drag van 642 gulden aansprake
lijk gesteld. Al in 1893 moest de
kapconstructie worden ver
sterkt.
De Leidse Stadsgehoorzaal
mag dan tijdens de bouw en in de
eerste jaren erna veel stof heb
ben doen opwaaien, het gebouw
is altijd het middelpunt geweest
en gebleven van het Leidse mu
ziekleven. In de laatste tien jaar
is de Stadsgehoorzaal stukje bij
beetje gerestaureerd. Nog niet zo
lang geleden werd een grote op
knapbeurt afgerond. In de loop
der tijd werden bij voorbeeld de
grote zaal en de foyer op de eer
ste verdieping in oude luister
STADSGEHOORZAAL 'TAMELIJK
POMPEUS GEVAL' GENOEMD
De bakstenen gevel van de
stadsgehoorzaal is rijk georna
menteerd en verlevendigd met
een zogenaamde middenrisaliet.
Dit is het uitspringend midden
deel waar de ingang en de loggia
op de eerste verdieping zich be
vinden. Het wordt bekroond
door een fronton met daarin het
stadswapen. Er bovenop staat,
heel toepasselijk, een lier. Het
beeldhouwwerk waarin onder
meer muziekattributen zijn ver
werkt, is van de hand van de
Haagse beeldhouwer Bourgon-
jon. Ook het interieur is in neore-
naissancestijl.
Het gebouw maakt een impo
sante indruk, maar juist dit in
drukwekkend uiterlijk heeft bij
hersteld. Op dit moment is er al
leen nog geld voor klein onder
houd. En dat terwijl er nog een
totaalplan op tafel ligt voor een
aantal bouwkundige zaken dat
hoognodig moet worden aange
pakt. Zo moet de voorgevel wor
den gereinigd en moeten de ver
zakkingen worden verholpen die
een gevolg zijn van de langsrij
dende bussen.
Tenzij een fonds wordt aange
boord of subsidiegelden be
schikbaar komen, blijft dit toe
komstmuziek. Willen we in de
toekomst nog muziek beluiste
ren in dit markante gebouw, dan
zal er toch een keer moeten wor
den ingegrepen.
BIANCA VAN DEN BERG
De voorgevel
van de Stadsge
hoorzaal is een
goed voorbeeld van
MAANDAG 16 JANUARI
Leiden
Leidse Jazz Marathon met Ka-
rel Boehlee en Humphrey Cam-
pell. om 21.30 en The Houdine's
om 23.30 uur, Waaggebouw. Aal-
optreden 'Sandungeros', salsa,
21.30 uur in café The Duke.
bijeenkomst Spiritisch genoot
schap, Psychosymetrische Sean
ce, 20.00 uur. Lage Morsweg 14a.
DINSDAG 17 JANUARI
Alphen
dia-reis per landrover tijdens
bijeenkomst Koninklijke Mij. Tuin
bouw en Plantkunde, afdeling Al
phen, Ten Harmsenweg 14, aan
vang 20.00 uur.
thema-avond over "Milieu in en
im ons huis', door G. van Nieuw
koop van Milieudefensie, aanvang
20.00 uur in De Bron.
Leiden
voordracht: 'Oosterse wijsheid
voor de westerse mens', Theoso
fisch Genootschap, aanvang
20.00 uur in de Pieterskerk.
Haar- en Schoonheidsfestival
op Emilie Knappert Scholenge
meenschap. aanvang 19.00 uur,
prijsuitreiking om 21.30 uur.
informatie-avond in de Sterren
wacht, Polderwerkgroep IVN, van
19.45 tot 22.00 uur, (opgeven tus
sen 16.30 en-19.30 uur tel:
224405).
Leidse Jazz Marathon: Leidsch
Studenten Jazz Gezelschap
(20.30 uur) en Blue Friends Jazz
Band met Ann Vossen (23.30
uur), Waaggebouw, Aalmarkt.
optreden Prime Time in The
Duker aanvang 21.30 uur.
Jazz at the Temple door Philip
Paar en Koos Mark Big Band,
aanvang 20.00 uur in het Rijksmu
seum van Oudheden.
Leiderdorp
start cursus 'Je lekker voelen in
je lijf', van 20.00 tot 22.00 uur in
Sjelter, Heemraadlaan.
Oegstgeest
activiteiten 10 jaar zwembad
Poelmeer: waterspelletjes baby-
/peuterzwemmem, van 9.00 tot
12.00 uur.
WOENSDAG 18 JANUARI
Alphen
finale schaakkampioenschap
Leiden
informatie/praatavond Borst-
voedinggroep Leiden, vanaf 20.00
uur bij Ineke van der Leek, H.
Schaftstraat 3 (Stevenshof), in
lichtingen tel: 312556/312967.
open huis Rijnlands Christelijk
Mannenkoor Vox Humana, voor
ieder die zou willen zingen in een
mannenkoor, aanvang 20.00 uur
n de Lokhorstkerk.
concert: 'Oude muziek in Oud
heden', door Ensemble DelI'Ani-
i Eterna, vocale en instrumen
tale werken uit de 16e. 17e en 18e
i, aanvang 20.15 uur, Taffeh-
zaal, Rijksmuseum i
i Oudhe-
voorstelling: 'De koopman van
Amsterdam', door Toneelgroep
De Nieuw Amsterdam, aanvang
20.15 uur in de Leidse Schouw
burg.
voorstelling: 'Kaarsen op de
tocht', door toneelgroep Spalken.
Leiderdorp
sport- en spelclub voor kin
deren van 8 tot 12 jaar, van 13.30
tot 15.30 uur, Sjelter (van tevoren
opgeven).
bridgen in het Bridgecentrum
Leiderdorp. Prins Bernhardstraat,
aanvang 13.30 uur.
Oegstgeest
10 jaar zwembad Poelmeer:
MBvO-activiteiten voor ouderen,
i 10.30 tot 12.00 uur; zwemin-
stuif voor de jeugd, van 14.00 tot
16.00 uur.
Voorschoten
kindervoorstelling (vanaf 4
jaar), door Poppentheater Wellus
Nietus, aanvang 14.30 uur in Cul
tureel Centrum, Marijkestraat.
Gezeligheid kende geen tijd zaterdag in de Valkenburgse Terp. De oud-militairen haalden herinneringen op
an de meidagen van 1940 in Valkenburg. (foto Dick Hogewoning)
