'Wie niet kan ruiken mist veel' Kans op trombose stijgt op lange vluchten Twee studenten actief als virus-killers Skin Perfection is geschikt voor iedereen ELEKTRONICA- Super-VHS leidt tot nieuwe semi-professionele norm Geurenspecialiste Anita Spruit voorspelt opkomst van zachte, ingetogen geuren Geur is emotie. Geur kan geborgenheid en herkenning geven, herinneringen en verlangens oproepen. Dat verklaart waarom psychologe Anita Spruit zich beroepsmatig bezighoudt met het ontwikkelen van parfums. "Door niet te kunnen ruiken, mis je heel veel". door Patricia van der Zalm Het mag vreemd klinken, maar ook de parfumerie is onderhevig aan bijna wetmatige golfbewegingen. Er wordt steeds meer gebruik ge maakt van kunstmatige stoffen die er vroeger niet waren. Bovendien is er na een periode van hele zware parfums nu een terugkeer naar he le lichte, vluchtige. Psychologe Anita Spruit, gespe cialiseerd in de psychologie van de geur vindt dat de voorkeur voor be paalde geuren min of meer oploopt met wat zich in de samenleving af speelt. "De zware parfums, Opium is een goed voorbeeld, de manier waarop die werden gepresenteerd, dat was bijna sex, harde porno. Aids heeft ervoor gezorgd dat men voorzichtiger is geworden. Geen zes partners meer maar gezellig met z'n tweetjes. Bij die harmonie passen geen bedwelmende luchten maar ingetogen, zachte geuren. Er is een overgang merkbaar van, zeg maar, harde naar zachte porno". Ingetogen De Amerikaanse kledingontwer per Calvin Klein, nu ook in de par fum, noemt ze een goed voorbeeld van dié geleidelijke overgang. "Zijn eerste parfum heette Obses sion, zwaar, zwoel, met veel vanille. Zijn tweede heet Eternity (Eeuwig heid). Hij is net getrouwd, Eternity staat ook in de trouwring van zijn vrouw en de reclame voor dat merk is ook veel ingetogener. Een duide lijk voorbeeld van een tijdgeest die aan het veranderen is". Anita Spruit is tijdens haar stu die persoonlijkheids-psychologie in Leiden eigenlijk door een stage bij een reclamebureau toevallig te recht gekomen bij Naarden Che mie, fabrikant van aroma's en geur- stoffen. Ze besloot haar scriptie te schrijven over geur en persoonlijk heid. Iedereen raadde het haar af omdat daar geen onderzoeken en boeken over waren, maar ze vond wel een autoriteit op dat gebied: professor dr. E. Koster, verbonden aan de Utrechtse universiteit. De enige 'geurwetenschapper' in ons land. Spruit heeft net een jaar in Ham burg achter de rug bij Quest Inter national, een van de grootsten bin nen de industrie van reuk- en smaakstoffen. Vanaf begin dit jaar opereert ze zelfstandig in Neder land, als bedrijfsadviseur voor het ontwikkelen en testen van nieuwe geurlijnen. "Nederland is verdomd klein. Er gebeurt weinig op geuren- gebied in vergelijking met andere landen. Maar na Duitsland wilde ik weer even in Holland zijn. Weet je wat ik in Duitsland miste? Het woord 'lol'. Het was Frau Spraut voor en Frau Spraut na". Italië is haar volgende stap. "Dat is mijn droom. Daar ruikt het zo lekker. Ik voél die mensen daar meer. Nederlanders vind ik toch voornamelijk grauw klootjesvolk". Nestgeur Alles en iedereen heeft een specia le geur. Geuren kunnen herinne ringen van lang geleden oproepen, geuren kunnen kalmeren, active ren, agressie oproepen, verleiden, afkeer inboezemen, angstig ma ken. Uit onderzoek is gebleken dat een baby al na zes dagen de eigen moeder feilloos kan onderscheiden uit de geurtjes van vele moeders. Die 'nestgeur' geeft het kind een gevoel van veiligheid, geborgen heid, erbij horen. Mensen die vanaf de geboorte niet kunnen ruiken (en proeven), missen veel. "É)oor geu ren neem je dingen dieper waar", zegt Anita Spruit. "Stel datje in het bos loopt zonder iets te kunnen rui ken, de bomen, het voorjaar, de frisse lucht, dan loop je in een ste riel decor. Het is moeilijk uit te leg gen wat je dan precies mist. Er be staat geen geurtaal. Praat je over geuren, dan kom je altijd uit op: iets lijkt óp, iets doet denken éan". Volgens Anita Spruit is er over eenkomst tussen de kleur die ie mand het meest aanspreekt en de geur die daarbij hoort. Groen blauw, turquoise, bijvoorbeeld hoort bij natuurlijk en daar past een 'Chypre' bij, een zakelijke, niet te opdringerige geur. Een voorkeur voor de kleur rood - vurig, gevaar lijk, spannend - zou passen bij 'Ori ëntaals', een zwaar parfum. Dit is onderzocht door de Westduitser dr. J. Mensing, wiens Farbrosette- theorie in geurkringen gesneden koek is. In Nederland heeft Anit? Spruit die methode gelanceerd als hulpmiddel bij het ontwikkelen van geuren. Andere testen waar ze aan heeft meegewerkt zijn het laten zien van foto's van verschillende typen mensen, netjes, slordig, alternatief, sportief, deftig en testpersonen daarbij een geur te laten kiezen. Welke geur past bij welk beeld van iemand? Omgekeerd wil een klant van Quest bijvoorbeeld een nieuwe geur voor jongens op de markt brengen. Anita Spruit en haar col lega's voerden de gesprekken met panels: waar houden ze van, welke boeken lezen ze, naar welke films gaan ze, hoe leven ze? Die gege vens en het advies gaan dan naar de parfumeur, die aan het mixen slaat. "Meestal is het een hij, terwijl het reukvermogen van vrouwen beter ontwikkeld is. Met de proeven gaan wij dan met behulp van pa nels kijken welke geur aanslaat en waarom. Het is een tijdrovende be zigheid". Mengeling Volgens de geurenspecialiste is er de laatste jaren een nieuw terrein bijgekomen: androgyne geuren, een mengeling van wat altijd als ty pisch vrouwelijk en typische man nelijk is beschouwd. "Quest in Ita lië is nu bezig met het zogenaamde Bitter Perfume-concept, omdat veel Italiaanse meisjes toch naar die fles Paco Rabanne voor man nen grijpen. Vrouwelijke, bloemi- ge geuren worden mannelijker, mannelijke worden vrouwelijker. Hoewel die beide uitersten ook i, dat is mijn droom. Daar ruikt het zo lekker goed blijven verkopen. Passion del. Dan denk je 'mijn God'. Het van Liz Taylor, bijvoorbeeld. Al- spul ziet er ook nog roze-paars uit. leen die naam al. Je ziet een wat Aan de mannenkant is de recla- ranzig boudoir voor je met tierelan- mespot voor Drakar Noir type- tijnen, zoetige kleuren én een poe- rend: mannetje, vrouwtje, hij ver leidt haar. Maar het gebied er tus senin groeit nog steeds, de scheids lijn tussen heel vrouwelijk en uit gesproken mannelijk vervaagt steeds meer". De luchtvervuiling, centrale ver warming en spanningen laten hun sporen na. Vroeger kon je zeggen, lekker fris wassen onder de pomp is genoeg voor een gezonde huid. Helaas dat gaat vandaag de dag niet meer op. Er moet 'onderhoud' gepleegd worden en dat geldt voor zowel vrouwen als mannen. Heróme komt daarom ook met een verzorgingssene Skinperfec- tion, die geschikt is voor iedereen. De serie bestaat uit 4 produkten: een reinigings-gel. die met water kan worden afgewassen, een vochtvasthoudende crème (voor overdag), een voedende crème (voor 's nachts) en een masker (dat zo nu en dan kan worden gebruikt). Dit masker is het duurste produkt uit de serie: 49,95. De prijs voor de overige produkten ligt rond de 25 gulden. Phytomer, een produkt op basis van zeewater algen en plankton komt met een verzorgingsserie van vier produkten: en pain facial, een 'zeep' met een lage tot neutrale zuurgraad (ph 6 - 7), een peeling voor een dieptereiniging tweemaal per week, een alcoholvrije lotion, die ook als aftershave kan worden gebruikt en een crème om het evenwicht te herstellen. De prijs van de produkten ligt tussen de 23 en 60 gulden. Omdat de markt voor mannen- geuren nog steeds groeit, van 1980 - 1986 was er een groei van 7% (vrou wen 4.5%) brengt Christian Dior sindskort Farhenheit uit. Een har monieuze vrij frisse geur, met ac centen van meidoorn, kamperfoe lie, sandelhout, cederhout, astiek en amberbalsem. Het langdurig in een verkrampte houding zitten en tegelijkertijd veel roken en drinken verhoogt de kans op trombose op lange vluchten. Dit schrijven drie Brit se artsen in het gezaghebbende blad 'The Lancet'. De arts noemt de verhoogde kans op trombose aan boord van vliegtuigen het 'Economy Class-syndroom'. Volgens de artsen lopen niet alleen mensen met hart- en vaatzieken een verhoogde kans op trombose en embolieën (op drift geraakte bloedstolsels). Ook gezonde, jonge lopen wel degelijk risico. De trombose ontstaat in de meeste gevallen in de kuit door het langdurig stilzitten. Mensen in de economy- of toeristenklasse lopen een verhoogd risico vanwege de beperkte beenruimte. In combina tie met overmatig drankgebruik stijgt de kans op trombose. Kramp in de kuit hoeft niet persé spierpijn te betekenen door lang durig in een verkrampte houding te zitten. Kramp en/of pijn kunnen het signaal zijn dat iets mis is met de bloedsomloop, aldus de auteurs. Dat ondervond één van de artsen zelf toen hij in het Verre Oosten een aantal lezingen hield. Met dat doel maakte de arts een groot aantal vluchten in korte tijd. Op de laatste vlucht kreeg hij last van een gevoe lige niet-gezwollen kuit. De arts veronderstelde een spiertje te heb ben verrekt. Een week later speelde hij een partijtje tennis. Dat resulteerde in pijn in de borststreek. Onderzoek toonde een adertrombose in het linkerbeen waarvan losgeraakte bloedstolsels richting long waren gestuwd. Na gebruik van bloedver- dunners genas de arts. Een dage lijks aspirientje voorkomt nu ver dere bloedstolling. Het artikel in 'The Lancet' be schrijft nog twee soortgelijke ge vallen. Volgens de auteurs mag de conclusie worden getrokken dat de situatie aan boord van lange vluch ten het ontstaan trombose kan sti muleren. Vooral bij mensen met een geschiedenis van hart- en vaat ziekten. Ook het klimaat aan boord van vliegtuigen bevorderd trombose. Door de grote verveling aan boord drinken mensen in de regels meer alcohol dan goed voor ze is. Hier door kunnen uitdrogingsver schijnselen optreden die boven dien bevorderd worden door de droge atmosfeer aan boord. In het artikel wordt de luchtreizi ger enkele tips aan de hand gedaan om trombose te voorkomen. Zo moet de passagiers enkele malen even door het vliegtuig lopen om storingen in het bloedsomloop te gen te gaan. Roken en veel alcohol drinken zijn taboe. Uitdroging kan bestreden worden door veel vruch- tesap te drinken. En een stoel aan het gangpad biedt altijd meer beenruimte dan één aan het raam. Mensen met hart- en vaatziekten zouden in overleg met hun arts kunnen besluiten een kleine dosis aspirine in te nemen. Luchtvaartmaatschappijen zou den natuurlijk de passagier meer beenruimte kunnen bieden door enkele rijen stoelen uit het vlieg tuig te halen. Maar dat kunnen zij zich over het algemeen niet permit teren. Dat scheelt jaarlijks vele mil joenen guldens aan opbrengsten. Ruimte aan boord van een vlieg tuig is kostbaar. Wie ruim wil zitten bijvoorbeeld in de business- class zal daarvoor moeten beta len. In een reactie op het artikel schrijven de Nederlandse artsen R. Voorhoeve en C. M. A. Bruyninckx van het St. Jozef Ziekenhuis in Eindhoven dat het ontstaan van trombose niet tot het luchtvervoer beperkt blijft. Zij ontdekten soort gelijke ziekteverschijnselen bij au tomobilisten die van Spanje naar Nederland reden. Zij spreken in dit verband van 'reizigers-trombose'. Virus zet computers op tilt "Amiga-koorts is besmettelijk: GFA-basic 3.0" stond een paar maanden geleden in een advertentie van een Westduits computerblad. Een opmerkelijke uitspraak van een gerenomeerd softwarehuis uit Düsseldorf, dat in mei 1988 2.000 programma-diskettes moest terugnemen, omdat ze met een computervirus besmet bleken. door Guus Leeuw Afgelopen zomer kregen op de Universiteit Twente diverse com putergebruikers plotseling een vreemd springend balletje op hun beeldscherm. Het ding deed ken nelijk geen kwaad. Je kon gewoon verder werken, zij het dat het balle tje irritant actief over het scherm bleef dansen. Dit zijn slechts twee voorbeelden van het computervirus. Maar wat is een computervirus nu precies en wat doet het? Fred Cohen, docent aan een Amerikaanse universiteit, gaf in 1984 de eerste omschrijving van en een naam aan het verschijn sel dat al sinds 1965 in computers rondspookt. Een virus is een pro gramma dat zichzelf kopieert, bin nendringt in of zich vastklampt aan andere programma's en zelf standig handelingen uitvoert. Die acties kunnen al dan niet ernstige gevolgen hebben. Korte tijd na de lessen van Co- hen werd het eerste kwaadaardige virus bekend. In de file command- .com, aanwezig op elke systeem schijf bij IBM-PC's (en kompatibe- len), was een geintje ingebakken. Werd de schijf voor de vierde keer opgestart, dan werd een formateer- opdracht actief en waren alle gege vens in een vloek en een zucht ver dwenen. Nuances In de Verenigde Staten, waar de vi russen nu een jaar of vijf bestaan, zijn enkele nuances naast de alge mene benaming aangebracht. Be halve van virussen, spreekt men ook van Trojaanse paarden (ze doen op het oog nuttige dingen, maar zijn in het geniep de boel aan het verzieken), bakter\ën (nemen direct alle vrije geheugenruimte in beslag, zodat niets meer kan wor den geladen) en wormen. Deze laatste virussoort wordt in netwerken gedropt om wacht woorden van gebruikers op te van gen en op het juiste moment te mis bruiken. Als de 'worm' zich tot het hoogste gebruikersniveau (sys teem-operator) heeft opgewerkt, begint hij zijn verwoestende werk. Alle varianten hebben de eigen schap, dat ze zelfs bij een 'reset' (opnieuw opladen van een pro gramma) van de computer direct weer actief zijn en dus niet zonder meer uit de weg kunnen worden geruimd. 'In de VS werd het bedenken van virussen en virus-killers al snel tot een nationale sport. In deze compe titie ging het alleen nog om de vraag hoelang een virus kon blij ven voortwoekeren voor iemand er definitief mee afrekende. De ver spreiding had vooral plaats via te lefonisch voor iedere computerbe- zitter bereikbare Amerikaanse brievenbussen (mailboxen). Dat zijn vlot toegankelijke bestanden, waaruit gebruikers naar believen programma's kunnen ophalen of waarin zij gegevens kunnen achter laten. Naarmate de strijd tussen beden kers en vernietigers van de virus sen vinniger werd, raakte ook pu blic domain software en shareware besmet. Op een zeker moment wa ren nagenoeg alle Amiga's van Commodore en de Atari ST's met een virus in aanraking geweest. De PC's waren vanwege de geringe verspreiding minder riskant, maar ook daar sloeg het kwaad tenslotte toe. Vrij recent voor PC's is een - in command.com ingebakken - 'gein tje', dat op gezette tijden de uitvoe ring van een programma onder breekt en om een 'cookie'(koekje) vraagt. Een ander geeft tot verve lens toe raadseltjes op. Totaal zijn in de VS zo'n 50 'virusstammen' be kend, maar er worden nog regel matig nieuwe ontdekt. Tweemansbedrijf De Universiteit Twente schakelde- enkele deskundigen uit het eigen arsenaal in met het verzoek het fe nomeen de nek om te draaien. Het was de eerste opdracht voor B.B. Soft, een piepjong tweemans be drijf, dat zich specialiseert in de be strijding van dergelijke verschijn selen. Het virus 'balletje-balletje' of 'ping pong' bleek na enig speur werk onschuldig, maar knap in el kaar gezet. Erik van der Bij, die sa men met Rob Beckers B.B. Soft runt, rafelde de machinetaal volle dig uit elkaar voor hij een afdoende oplossing fabriceerde. Van der Bij en Beckers erkennen dat zich in Nederland tot nu toe niet veel virus-problemen hebben voorgedaan. Dit verandert naarma te meer besmette software naar Ne derland overwaait. Bovendien blijft het aantal PC-bezitters stij gen. Aangezien in die kringen bij voorkeur op grote schaal met ille gale software wordt gewerkt, neemt het risico toe. Zelfs public- domainsoftware afkomstig van de originele compact-disc van PD- SIG, blijkt soms in de tweede of derde hand al verziekt. Parallel "Als je wilt, kun je de parallel met aids heel ver doortrekken", zeggen Erik en Rob, "maar dan word je verweten, dat je zo'n ziekte niet met een PC-virus mag vergelijken. Als je de overeenkomsten met griep er tegenover zet, hebben de mensen veel minder bedenkin gen". In Nederland hebben zich nog geen problemen van grote aard met virussen voorgedaan. Bekend is inmiddels het adventure-spel Larry, dat de computers van het ministerie van landbouw op tilt zette. Larry vernietigt alle bestan den, die hij te pakken kan krijgen. Niet zonder meer, maar pas als een speler 225 punten scoort. Dat ge beurde op landbouw, al zeggen kenners dat het niet eenvoudig is die grens te halen. Je moet er ken nelijk de tijd voor hebben. Soms veranderen virussen van gedaante. De 'universal peace mes sage', die eind 1987 in de Verenigde Staten opdook, was bedoeld als een kerstgroet met een wereldwij de oproep tot vrede. Zeer snel had iemand - tot groot verdriet van de bedenker - er een venijnige draai ingebakken en greep de groet als een keiharde schijvenpoetser om zich heen. Soortgelijke ervaringen werden met de Apple Macintosh opge daan, nadat een programma in een Canadees tijdschrift-op-diskette was 'behandeld'. Een erg gemene was ook Flushot 4, een programma om virussen te killen. Een onver laat had de 'griepspuit' tot een on vriendelijke virusverspreider om gebouwd. Simpel virus Enige tijd geleden schreven de kranten over een simpel virus in de VS, dat de zoon van een computer beveiliger had gemaakt en dat in duizenden bestanden was binnen gedrongen. Zulke gebeurtenissen komen overigens alleen in de pu bliciteit als ze flink om zich heen grijpen. Banken bijvoorbeeld zul len er weinig belang bij hebben naar buiten te treden als ze een vi rus in huis hebben gehad. Het enig bekende virus met een politieke achtergrond dook dit vooijaar in Israël op en kreeg de bijnaam 'Palestina-virus'. Het Rob Beckers en Erik van der Bij bestuderen gegevens over bleek slapend in alle computers aanwezig en had 13 mei moeten ontwaken om zijn vernielzuchtige karwei te beginnen. Dus precies op de dag dat de staat Israël zijn 40-ja- rig bestaan herdacht en het 40 jaar geleden was dat Palestina ophield te bestaan. De maker had echter een fout gemaakt. Het virus keek niet eerst na of het al in een bestand zat, maar kopieerde zich klakke loos. Dat viel op bij de universiteit in Jerusalem. Het virus werd in het gehele land tijdig afgevangen. Anders was de ramp niet te over zien geweest. Op 1 april versche nen op PC's aan dezelfde universi teit: 'April 1st, ha ha ha, you have a virus'. Alle toetsenborden sloegen vast en de tot dat moment ingetikte gegevens waren verdwenen. Controle "Ons programma controleert in de eerste plaats bestanden op veran deringen", zeggen Van der Bij en Beckers, omdat er dan op wordt toegezien dat er zich geen vreemde dingen in nestelen. „Maar daar naast bieden we ook service bij problemen. Als ons programma niet op voorhand heeft gewerkt, er duiken immers steeds andere vi russen op, schrijven we een nieuw programma dat het verschijnsel aanpakt". B.B. Soft heeft hier en daar enke le offertes uitstaan, maar positieve reacties of opdrachten zijn er, be halve van de genoemde i teiten, nog niet. In veel bedrijven moet de beveiliging trouwens nog op gang worden gebracht. "Wij zijn nog niet zo bekend. Misschien ver andert dat als we in het nieuwe te lefoonboek vermeld staan", zeggen Erik en Rob. Voorlopig wordt nog geopereerd vanuit een flat aan de Calslaan, waar B.B. Soft het met een intern UT-doorkiesnummer (053-895198) moet doen. Voor de monstratiedoeleinden - de twee UT'ers willen ook lezingen voor be drijven en personeelsverenigingen over virussen gaan houden - schreef Van der Bij zelf een virus. Binnen een week was het demo-vi rus klaar. Voor een insider is het dus echt niet moeilijk. Super-VHS videosyste men hebben geleid tot een herinde ling van klassen en kwaliteit. Su per-VHS is een flinke stap in de richting van professionele video. Vooral de maatschappijen die aan de wieg van het nieuwe systeem staan: JVC en Panasonic (Masushi- ta) zijn zich dat bewust. door Hugo van der Heem Panasonic noemt zichzelf nu 'to taal leverancier' van 1/2 inch video systemen en introduceert tevens een nieuwe lijn van Super-VHS produkten: Super-PRO. Daarmee brengt men een nieuwe generatie recorders, camera's en montage sets die het maximale uit de nieu we Super-VHS-norm haalt. Voor zuiver professionele toe passingen is er nu het MII-sys- teem: in gebruik bij otnroep en pro- duktiebedrijven. Dan volgt de nieuwe Super-PRO-norm, even eens voor produktiebedrijven, de industriële markt en off-line edi ting. Tenslotte is er VHS-PRO voor de overige industriële markt en educatie. Bij de ontwikkeling van Super- PRO waren een aantal uitgangs punten van essentieel belang, waaronder allereerst de uitwissel baarheid met nieuwere modellen (S)VHS-recorders. Voorts een su perieure beeldkwaliteit en de toe passing van nieuwe technologieën met als gevolg een compacter pro dukt. Verder lage exploitatiekos ten door een verbeterde tape, maar met lage opslagkosten. Een en ander werd bereikt door hoogwaardige MII-technolgie op de Super-PRO toe te passen, onder meer toepassing van de amorphous videokoppen. Wat de camera betreft koos Panasonic bij Super-PRO voor een camcorder. Het apparaat heet de AG-450 en kost 5350.-, exclusief btw. Hij is voorzien van een 'high speed shut ter' (hoge sluiter snelheid) naar keuze van 1/250, 1/500 of 1/1000 se conde. Daarnaast heeft de camera een fade-in, fade-out en behoort in sert-editing tot de mogelijkheden. De toegepaste roterende wiskop garandeert mooi in elkaar over vloeiende beelden. De S-VHS camera weegt 2,7 kilo inclusief een lOx motor-zoom ob jectief. De camera wordt geleverd in een koffer met 2,2 Ah oplaadbare batterij. Het minimale licht dat men nodig heeft is 0,7 Lux. De ca mera gebruikt een 1/2 inch CCD- chip voor beeldopname. Dat maakt een kwaliteit van 420.000 beeld punten (pixels) mogelijk. De bijbehorende montagerecor der is de AG-7500. Een gunstige signaal/ruisverhouding gaat samen met de scheiding van luminantie- (Y) en crominantie (C) signalen. Een vernieuwde microprocessor voor het servo-deel voorkomt het 'vegen' bij frame-fouten. Nieuw is ook de 'capstan overri de input'. Dank zij deze aansluiting kan de 7500 rechtstreeks op een montagetafel worden aangesloten. Hiermee kan sneller aan de voor waarden van een correcte montage worden voldaan. Het geluidsdeel bevat vier onaf hankelijke, symmetrische in- en uitgangen. Audiomixing is moge lijk op een extra spoor. De geluids kwaliteit is verder opgevoerd. De speciale montageterminal AG- A750 werkt uitnemend met deze montagerecorder samen. De Su per-PRO montagerecorder kost 15450.- en de montageterminal 4350.- exclusief. Het Fuji-concern heeft inmid dels aangekondigd band voor de nieuwe Super-VHS recorders te kunnen leveren.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1989 | | pagina 25