Hasjmuseum blijft nog
een omstreden attractie
Japan zoekt naarstig naar nieuwe identiteit
PAGINA 2
ZATERDAG 14 JANUARI 1989
Volgende week vrijdag beslist de Amsterdamse recht
bank over het voortbestaan van het omstreden Amster
damse Hasjmuseum aan de Oudezijds Voorburgwal.
Sinds de oprichting in 1987 is het museum justitie een
doorn in het oog, maar wel één waarmee justitie niet
goed raad weet. Bij een inval daags na de officiële ope
ning werden alle verboden soft-drugs in belag genomen.
Sindsdien is het stil geworden rond het bloeiende muse
um. De oprichter ervan, de Amerikaan Ed Rosenthal,
komt volgende week naar de rechtszaak om voor het
voortbestaan van het waarschijnlijk enige hasjmuseum
ter wereld te pleiten.
AMSTERDAM - Met naar schat-
ting 20.000 bezoekers heeft het
Cannabis Info Museum in Amster
dam het afgelopen jaar meer be
langstelling getrokken dan menig
ander privé-museum in Nederland.
Het zaaltje op de Wallen, in de
volksmond beter bekend als het
Hasjmuseum, staat inmiddels ge
registreerd in de reisbijbel 'Europe
off the wall', voor toeristen die de
meest bizarre attracties in Europa
willen bezoeken.
door
René Sauveur
Ondanks verwoede, maar ver
geefse pogingen van het Openbaar
Ministerie in Amsterdam om de
groeiende populariteit van de ex
positieruimte in de kiem te smo
ren, lijkt het Hasjmuseum zijn be
staansrecht te hebben bewezen.
Hoewel de bezoekcijfers mager af
steken tegenover die van de grote,
officiële musea, en slechts een frac-
de miljoenen toeris
ten die Amsterdam jaarlijks aan
doen, trekt het zaaltje toch gemid
deld 1500 belangstellenden per
maand.
De drijvende kracht achter het
Hasjmuseum is Ben Dronkers (39).
Hij heeft een bloeiend afhaalcen-
trum voor hasj en nederweed in
Rotterdam. Zijn middelgrote, ge
automatiseerde onderneming telt
inmiddels ongeveer 20 full-time
werknemers. Hoewel geboycot
door het Gewestelijk Arbeidsbu
reau, hebben diverse werkloze jon
geren er een werkkring gevonden.
Sinds het Hasjmuseum, geves
tigd aan de Oudezijds Voorburg
wal 148, in januari 1987 werd ge
opend, fungeert het behalve als ra
riteit, ook als informatiebalie over
softdrugs. Niet alleen toeristen en
liefhebbers, maar ook voor scholie
ren, studenten en onderwijzend
personeel kunnen er documentatie
krijgen over cannabisproducten,
hun werking, waar ze vandaan ko
men en met welke culturen ze te
maken hebben. In druk, maar ook
in beeld, want de video heeft bij de
Gedeeltelijk lege vitrines. Geschreven bordjes geven aan wat hier lag
voordat de politie, daags na de officiële opening, een inval deed en groot
aantal uitgestalde soft-drugs in beslag nam. (foto gpd>
voorlichting over softdrugs zijn in
trede gedaan.
Acceptatie
Dronkers voert sinds een jaar of
tien publiekelijk strijd voor de ac
ceptatie van de handel in soft
drugs. De autoriteiten bekijken
zijn enthousiast pleidooi met een
schuin oog, aangezien hij als han
delaar een belanghebbende is. Ben
Dronkers: „Natuurlijk verdien ik
aan het winkeltje, maar de gedach
te erachter is dat iedereen voor wei
nig geld thuis zijn weedje kan ver
bouwen. Thuiskwekers zijn daar
door niet langer aangewezen op an
dere, soms oncontroleerbare cir
cuits".
Volgende week vrijdag beslist de
Amsterdamse rechtbank over het
voortbestaan van het Hasjmuse
um. Tegelijk komt dan de rol ter
sprake van de grondlegger, de
Amerikaan Ed Rosenthal (44). In
1987 maakte de politie proces-ver
baal tegen hem op, toen het muse
um op last van de Justitie tijdelijk
werd gesloten. Grimmige narcoti-
ca-recherecheurs legden toen be
slag 'op een verzameling softdrugs
en aanverwante gebruiksartikelen,
in blowers-jargon paraphernalia
geheten, en voorzagen de voordeur
van het zaaltje van het aanplakbil
jet: 'Gesloten op last van burge
meester en wethouders van Am
sterdam'.
Volgens Dronkers zal Rosenthal
naar Nederland komen om zijn
zaak te bepleiten. „Rosenthal komt
vanuit Amerika hierheen om de
strijd met de Nederlandse Justitie
over het Hasjmuseum uit te vech
ten. Het belangrijkste argument
voor de Justitie om het museum te
sluiten was, dat de expositie zou
aanzetten tot het gebruik van soft
drugs. Wij hebben dat steeds be
streden. Het museum biedt een
manier om kennis te nemen van
wat er op het gebied van softdrugs
aan de hand is. Bovendien hebben
wij erde grootste bibliotheek over
softdrugs ter wereld. Wij vinden
dat de Justitie in een museum niet
zomaar tot in beslagname kan
overgaan, alleen omdat wij geen
vergunning hebben of omdat de in
houd van de expositie hen niet aan
staat."
Controversieel
Dronkers wijst in dit verband op
andere musea, die soms ook con
troversiële onderwerpen belichten
en daarmee samenhangende voor
werpen tonen. „Het Belastingmu
seum in Rotterdam gaf onlangs een
historisch overzicht van smokkel
methodes. Je kon daar zien op wel
ke ingenieuze manieren smokke
laars vroeger drank en wapens,
maar ook sigaretten en boter over
de grens brachten. Je zag daar ook
een uitgehold boek, waarin een
zeeman een revolver had gesmok
keld. In het Hasjmuseum werd
exact dezelfde methode belicht
voor het smokkelen van hash.
Maar mooi dat dit boek in beslag
werd genomen, terwijl het in het
Belastingmuseum mocht blijven
liggen".
Wim van Es, de woordvoerder
van het Historisch Museum voor 's
Rijks Belastingdienst in Rotter
dam, dat vorig jaar ongeveer 10.000
bezoekers trok, bevestigt dat de
politie geen punt heeft gemaakt
van de expositie over smokkelme
thodes. Van Es: „Wij doen gewoon
wat we willen en hebben daar nooit
last mee gekregen. Voor sommige
zaken vragen we een vergunning
aan, zoals voor wapens. Op aan
drang van de Nederlandsche Bank
hebben we weieens twee valse bil
jetten van honderd gulden moeten
weghalen, omdat die diefstal of in
braak konden uitlokken".
Volgens Van Es roept de ten
toonstelling 'De Geest in de Fles',
die thans in het Belastingmuseum
te zien is, vergelijkingen op met het
Hasjmuseum in Amsterdam. Van
Es: „De expositie laat zien hoe
vroeger illegaal drank werd ge
stookt, wat het resultaat daarvan
was en hoe drank werd gesmok
keld. Ook wijzen we op de gevaren
van alcoholgebruik. Wij tonen de
pogingen tot ontduiking van de fis
cus in anecdotische vorm. Hoewel
daar wel vraag naar is, gaan wij niet
in op eigentijdse vormen van belas
tingfraude als koppelbazerij. Dat
kan over vijftig jaar misschien wel.
Het is ook niet uitgesloten dat om
streeks die tijd het Belastingmuse
um een tentoonstelling wijdt aan
de smokkel van softdrugs".
Ludiek
De sluiting gebeurde een kleine
drie maanden na de publieke ope
ning, maar daags na de officiële
opening. Deze ludieke handeling,
bedoeld als een publiciteitsstunt,
werd uitgezonden in het televisie
journaal, waardoor het Hasjmuse
um voor de rest van de wereld kon
worden bijgezet in de reeks karika
turale voorbeelden van zedelijke
verval in ons land. De NOS-repor-
tage had de cynische boventoon
Het Hasjmuseum in Amsterdam trekt aanzienlijk meer bezoekers dan de meeste andere privé-musea in Neder
land, waarschijnlijk vooral omdat het zo omstreden is. (foto gpd)
van de verontwaardigde burger, in
wiens ogen de Nederlandse drugs-
politiek nogal discutabel is.
Vanaf dat moment wordt het
Hasjmuseum buiten onze lands
grenzen in één adem genoemd met
onze kaas, tulpen en nationale dijk-
bewakertje Hansje Brinkers, maar
ook met meer recente, typisch Ne
derlandse verschijnselen als tip
pelzones, uitkeringen aan school
verlaters en van overheidswege
verstrekte heroïne aan verslaafden.
Een dag na de politie-actie ging
het Hasjmuseum overigens ge
woon weer open. In plaats van ver
slavende middelen in natura zien
bezoekers van het Hasjmuseum te
genwoordig intrigerende foto's bo
ven verwijzingen naar de justitiële
actie van april '87: tekstbordjes als
'confiscated' en 'Hier heeft een
stukje rode libanon gelegen, totdat
de politie het in beslag nam'.
Perspex vitrines boden voordien
een kijkje op moeilijk definieerba
re substanties, die de vergelijking
rechtvaardigden met geplette
dropstaafjes, geperste kamelen-
keutels en plukjes gedroogde hop.
Soms nog verpakt in linnen of an
der textiel. Nu zijn alleen de prik
kelende namen als Kashmir, Liba
non, Afghaan, Nepal en Sensemilla
daarvan nog zijn terug te vinden.
Verder een reeks naslagwerken,
overzichtelijk gerangschikt in een
kast naast geïllustreerde bladen als
High Times en Sensemilla Tips, die
de Amerikaanss softdrugcultuur
weerspiegelen.
Bij de ene bezoeker zal de nieuw-
gierigheid worden gestimuleerd,
bij een ander zal de uitstalling een
gevoel van afkeer teweegbrengen.
Over één ding kunnen belangstel
lenden het eens zijn: Het Cannabis
Info Museum reikt argumenten
voor- en tegen het gebruik van soft
drugs aan, op basis waarvan nade
re discussie mogelijk is.
TOKYO - Het overlijden van kei
zer Hirohito heeft niet alleen onder
de slachtoffers van de in zijn naam
bedreven gruweldaden nooit ge
heelde wonden opengereten en
discussies over zijn rol in de oorlog
opgerakeld. Opmerkelijk is, dat de
Japanners ook vinden dat Hirohito
niet vrijuit gaat.
door
Bob Mantiri
De 18-jarige student Yusiro zegt
hierover: "Te oordelen naar de ar
chiefbeelden, die de televisie na de
dood van de keizer uitzond, kan ik
niet anders dan tot de conclusie ko
men dat hij tot over z'n oren be
trokken was in de oorlog".
"De beelden lieten de keizer zien
in z'n uniform van opperbevelheb
ber van de strijdkrachten, hoog te
paard, en de troepen aanvoerend;
terwijl hij zijn militaire adviseurs
raadpleegt over de oorlogstaktiek,
gebogen over militaire kaarten. Je
hoeft geen historicus te zijn om aan
de hand van deze beelden tot de
slotsom te komen dat Hirohito ver
antwoordelijk is voor de oorlog".
"Als ik terugkijk op de Showa-
tijdperk, dan heb ik alleen maar
verdriet en ellende gekend", meent
Sakurak, een 78-jarige ex-soldaat.
Via een tolk vertelt hij dat hij als
keizerlijk soldaat op de Filippijnen
vocht. Hij geeft openhartig toe dat
hij in de naam van de Tenno Heika
(de heer en zoon des hemels) men
sen heeft gedood.
"Ik heb er spijt van", zegt hü-
"Maar ik word nog altijd ver
scheurd door twijfel. Zal de hemel
mij hiervoor vergeven", zegt de
voormalig soldaat die het Boeddis-
tisch geloof heeft opgegeven voor
het christendom. "Het zou een goe
de daad zijn geweest van de keizer,
wanneer hij zijn excuus had aange
boden aan de mensen in de landen
die hij zo wreed heeft onderdrukt.
Misschien dat zijn zoon, onze nieu
we keizer Akihito, dat alsnog kan
doen".
Voor de Japanners die na het ein
de van de Tweede Wereldoorlog
zijn geboren en Hirohito slechts
kennen uit de geschiedenisboek
jes, waarin zijn verantwoordelijk
heid voor de rol in de oorlog overi
gens wordt verdoezeld, is de over
leden keizer slechts een instituut,
een museumstuk. Een 20-jarige
student aan de universiteit van
Tokyo zegt dat de keizer geen en
kele invloed heeft gehad op zijn da
gelijkse leven. Maar hoewel Hiro
hito al die jaren een geïsoleerd le
ven leidde in zijn als fort gebouwd
paleis, speelde de keizer toch wel
degelijk een belangrijke rol in het
persoonlijk leven van de Japan
ners.
Verlamd
Dat bleek tijdens zijn ziekte. Alle
bruiloften en andere feesten wer
den geschrapt. De nationale econo
mie stond stil en zelfs de buiten
landse politiek van de regering
stokte. De minister van buiten
landse zaken kreeg van premier
Takeshita geen toestemming om
naar het buitenland te gaan, vertelt
een EG-diplomaat. Ook alle andere
kabinetsministers kregen het con
signe om in Tokyo te blijven. De
buitenlandse politiek van Japan
stond in de maanden dat de keizer
ziek was compleet stil, aldus de di
plomaat.
Er woedden heftigde discussies.
Japanse politici van uiterst rechts
tot uiterst links, gerespecteerde ge
leerden en huisvrouwen kwamen
met uitgesproken meningen.
Rechtse groeperingen eisten dat de
opvolger van de keizer benoemd
wordt tot executief staatshoofd en
niet zoals de grondwet het voor
schrijft een symbool van de staat
en eenheid van het volk. Zij wilden
ook dat keizer weer zoals vroeger
als een levende godheid zou wor
den beschouwd. Hirohito had na
de oorlog echter deze goddelijke
status onder druk van de Amerika
nen moeten prijsgeven.
Totale vernietiging
Linkse groepen op hun beurt eisen
de totale vernietiging van de Tenno
Sei, het keizerlijke systeem. Zij
vrezen dat de politici zullen pogen
om de nieuwe keizer te gebruiken
om hun eigen doelen na te streven
dat zou kunnen leiden tot opleving
van het militarisme.
Sommige historische revisionis
ten willen dat Hirohito van alle
De Japanse keizer Hirohito en zijn echtgenote tijdens een American foot-
ball-wedstrijd in New York. (foto ap)
schuld wordt vrijgepleit. Maar de
burgemeester van Nagasaki, een
van de Japanse steden die in au
gustus 1945 door een Amerikaanse
atoombom totaal werd vernietigd,
stelde Hirohito zonder meer ver
antwoordelijk voor de verwoesting
van zijn stad.
Burgemeester Hitoshi Motoshi-
ma, veroorzaakte grote tumult met
zijn beschuldiging dat Hirohito de
atoombommen op Hiroshima en
Nagasaki die aan zeker 350.000
mensen het leven heeft gekost, had
kunnen voorkomen wanneer hij in
een eerder stadium zijn gezag over
de militaristen had laten gelden.
Rechtse activisten hebben woe
dend gereageerd op de opmerking
van de burgemeester. Zij eisten
zijn bloed. De regerende liberale
democratische partij wil hem als
partijlid royeren, ondanks het feit
dat het kantoor van de burgemees
ter werd overspoeld met telefoon
tjes van mensen die het volkomen
met hem eens zyn.
Herwaardering
De dood van de Showa-keizer heeft
in elk geval de weg geopend voor
een lang uitgestelde herwaarde
ring van Japans oorlogsrol, een his
torisch hoofdstuk waar de meeste
Japanners niet graag mee worden
geconfronteerd. Mevrouw Kuniko
Inoguchi, hoogleraar aan de
Sophia-universiteit, zoekt de ach
tergrond hiervan in het feit, dat de
Confuciaanse leer kritiek verbiedt
op de keizer.
"Ondanks de modernisatie heeft
het volk geen behoefte om over de
oorlog te praten, meer in het bij
zonder over de schuld van de kei
zer. Maar nu hij er niet meer is, voe
len de mensen zich bevrijdt en zijn
ze bereid om te worden geconfron
teerd met hun verleden. Er is een
halve eeuw voorbijgegaan en meer
en meer documenten komen be
schikbaar", zegt de vrouwelijke
professor. In tegenstelling tot
Westduitsland, waar de Duitsers
betrokken zijn geweest in een dis
cussie over de nazi's, heeft Japan
elk open debat over de oorlogsja
ren vermeden, gedeeltelijk omdat
Hirohito op de troon is gebleven.
Verantwoordelijkheid
De dood van Hirohito betekent
echter niet zo meent de Koreaanse
auteur Kim Seok Pam, dat de ver
antwoordelijkheid
graven is. "De morele verantwoor
delijkheid is ook na het overlijden
van de keizer gebleven. Wie zal dat
dragen. De nieuwe keizer of de re
gering"? Kim Seok pleit voor een
meer kritische rol van de Japanse
pers. Als het Japanse volk de rol
van de keizer vergeet, zal het de
zelfde fout maken als in het verle
den. De situatie zal gevaarlijk zijn
voor de toekomst van Japan en van
de wereld, meent Kim Seok Pam.
Hij is er daarom een voorstander
van dat de nieuwe keizer een "vaag
symbool blijft van de staat en geen
politiek leider zoals zijn vader was
tijdens de oorlog". Andere menen,
dat de democratie in Japan alleen
zich verder zou kunnen ontwikke
len wanneer het keizerlijk systeem
wordt afgeschaft.
Daar zal het Kunai-cho, het in
vloedrijke bureau van de keizerlij
ke huishouding, zich zeker met
hand en tand tegen verzetten. Dit
ministerie is belast met de voorbe
reiding van de kroning van de kei
zer volgens de aloude Shinto-riten.
Pas na deze ceremonie kan Akihito
zich volwaardig keizer noemen en
de chrysantentroon bestijgen. Het
is dit bureau dat keizer Akihito een
nieuw imago moet geven en de kei
zerlijke mythen levend moet hou
den.
Deze instelling zou er volgens in
gewijden er wel voor zorgen, dat er
onder de nieuwe keizer geen glas
nost komt. De keizerlijke huishou
ding voelt zich sterk aangetrokken
tot de extreem nationalisten, zoals
schrijver en criticus Hideaki Kase,
die onlangs opmerkte, dat onder
Heisei, het nieuwe tijdperk onder
Akihito, Japan zal zijn bevrijd van
de schande en nederlaag van 1945.
Kase wil ook dat de keizer zich zo
weinig mogelijk in het openbaar
vertoont. "Hij is geen kunstenaar.
De keizer is een heilig man", zegt
hij.
Identiteit
Maar schrijver en sociaal criticus
Akyuki Nosaka is van mening dat
Japan toe is aan een nieuwe identi
teit. Na de oorlog heeft geld de
plaats van de keizer ingenomen als
een nieuwe afgod in Japan. Maar
de welvaart is niet blijvend en vele
Japanners kennen de welvaart
niet. Als Japan geen nieuwe identi
teit vindt is het gevaar groot dat de
keizer weer opnieuw politiek izal
worden gebruikt.
Sovjet-filosoof
wil glasnost
tot in de
slaapkamer
MOSKOU - Waar het de discus
sie over seks betreft, heeft de
glasnost in de Sovjetunie nog
maar weinig invloed gehad. Maar
als het aan de filosoof Igor Kon
ligt, komt daar verandering in.
Kon wil de glasnost, de grotere
openheid die door Sovjet-leider
Gorbatsjov wordt gepropageerd,
nu ook tot in de slaapkamer
doorvoeren. „Als we niets doen
krijgen we nieuwe problemen",
zei Kon laatst in een lezing. „Het
huwelijk zal dan ondermijnd
worden".
door
Andrew Katell/AP
Hoe verlegen de Sovjet-burger
over het algemeen is als er over
seks wordt gepraat, bleek uit een
op televisie uitgezonden discus
sie tussen een groep Amerikaan
se en een groep Russische stu
denten. De Amerikaanse studen
ten praatten vrijelijk over het
grote aantal zwangerschappen
onder tieners en andere seksuele
problemen in de VS. Toen een
van hen aan zijn Russische colle
ga's vroeg of er in de Sovjetunie
ook zulke problemen waren, was
het half grappende antwoord:
„Wij hebben geen seks".
Het standpunt van de overheid
met betrekking tot seks, dat vol
gens Kon neerkomt op een ont
kenning dat seks bestaat, is te
vinden in een boek uit de jaren
'70 getiteld „Achter het Bewust
zijn". In het boek worden Sig-
mund Freud en de psycho-analy-
se gehekeld als „een rechtvaardi
ging voor seksuele uitspattin
gen, wellust, pornografie en alle
vormen van moreel verval die
kenmerkend zijn voor kapitalis
tische landen".
De 60-jarige Kon probeert die
houding nu te veranderen met
een reeks boeken, interviews en
lezingen. Hij heeft een bezoek
van 3 1/2 maand gebracht aan de
VS, waar hij een kijkje heeft ge
nomen bij aids-klinieken en cen
tra voor geboortebeperking. In
een lezing in Moskou hield hij
een volle zaal voor dat de Sov
jetunie lichtjaren achter ligt op
het Westen waar het de kennis
over seks betreft. „Dingen waar
over in de kranten in het Westen
wordt geschreven zijn hier nog
niet eens bij de specialisten be
kend," zei hij.
De Sovjetunie heeft een klein
maar groeiend aantal aids-pa-
tienten, en heeft sinds lang te
maken met een hoog percentage
echtscheidingen en abortussen.
Kon's lezing bracht bij sommige
toehoorders enige ontsteltenis
teweeg. Er zijn maar weinig cij
fers bekend over de houding van
de Sovjet-burger ten aanzien van
seks, maar de vragen uit Kon's
publiek gaven wel wat aanwij
zingen. De meesten maakten
zich zorgen over de pornografie
en homoseksualiteit en over een
algeheel moreel verval. Kon ant
woordde daarop dat de seks-sce-
nes in nieuwe films van Russi
sche regisseurs, zoals 'Kleine
Vera', die vorig jaar veel succes
oogstte, niet pornografisch zijn.
Volgens hem kunnen juist scha
delijke remmingen voorkomen
worden wanneer normale seksu
ele scenes op het witte doek wor
den vertoond.
Verder hield hij zijn gehoor
voor dat homoseksualiteit een
normale geaardheid is en dat een
wet waarin homoseksualiteit
strafbaar wordt gesteld „uit het
stenen tijdperk" dateert.
Kon is van mening dat seksue
le voorlichting verplicht moet
worden in de Sovjetunie. Op het
ogenblik wordt daar nauwelijks
iets aan gedaan. In Moskou
wordt een mop verteld over een
leraar die de klas binnen komt en
aankondigt dat er met ingang
van die dag seksuele voorlich
ting wordt gegeven. „Er zijn ver
schillende soorten liefde," legt
de leraar dan uit, "Er is de liefde
tussen een man en een vrouw, en
die is mooi en schoon; tussen
twee mannen, en die is immoreel
en smerig; tussen twee vrouwen,
en die is ook verkeerd. Tenslotte
is er de liefde van het volk voor
de communistische partij, en dat
is de beste liefde, en die zullen
we bestuderen in onze lessen
seksuele voorlichting."
