hhhhhJ 'Ons probleem is dat we te goed kunnen vissen' 'Geen bolhoeden, geen zwarte snorren' Interview wbsêêêkuêêêêsêbêêbbKÊM Ben Daalder voorziet nieuwe zakelijkheid op zee Graham (70) nooit alleen met andere vrouw in auto WOENSDAG 28 DECEMBER 1981 De Algemene Inspectiedienst (AID) aan boord van binnenge lopen kotters, in de rug gedekt door een macht ME'ers op de kade. Dat werd in 1988 een vertrouwd beeld in de havens. Getergde vissers, toch opgevoed het wettelijk gezag te eer biedigen, die op slinkse wijze proberen de wet te omzeilen en hun woede over de vangstbeperkingen afreageren op de con troleurs; een overheid die antwoordt met machtsvertoon. Ben Daalder werd als voorzitter van het Visserijschap een illusie armer, maar ook een ervaring rijker. In 1989 moet het vertrouwen worden hersteld. "Want in eendracht kunnen de vissers en de overheid verschrikkelijk mooie dingen doen", zegt de man die als directeur van de Katwijk-IJmuidense re derij Kennemerland in 1989 vol vertrouwen een nieuwe toe komst tegemoet gaat, maar terugblikkend zegt: "We hebben gefaald in het vinden van de balans tussen economie en biolo gie". Een interview. Ben Daalder (44) bouwt luchtkasteeltje: "Als de helemaal vrij was er niet meer aan beperkende maatre gelen gebonden, dan zouden de Nederlanders hun EG-partners vierkant uitlachen. Andere landen kunnen niet aan ons tippen, dat is wel duidelijk. Maar eigenlijk is dat ons grootste probleem: we kunnen veel te goed vissen". door Jurriaan Geldermans Daalder heeft het geweten. De overbevissing dreigde in het afge lopen jaar te ontaarden in een oor log rond de visafslagen. Vooral de Zeeuwse affaire - gekenmerkt door veldslagen met de ME en trucs als schepen met dubbele bodems - kwam hard aan bij de voorzitter van het Visserijschap. Hij voelde hij zich bedrogen door zijn eigen achterban. "Maar dat is voor mij een afgeslo ten hoofdstuk", zegt Daalder nu. "Er is - om het zachtjes te zeggen - zeer indringend gesproken met de Vlissingse vissers. En ik heb de in-, druk dat ook daar enig besef groeit hoe het zal moeten gaan "De Nederlandse vissers hebben vele jaren de regels aan hun laars gelapt. Daarmee hebben ze zich het wantrouwen van de overheid op de hals gehaald. De ellende is echter dat deze beroepsgroep internatio naal gezien zelf niets kan afdwin gen. 'Den Haag' is de partij die dat wèl kan. Daarom is het zo belang rijk dat er weer vertrouwen groeit. Want in eendracht kunnen de vis sers en de overheid verschrikkelijk mooie dingen doen". Zeeziek Geboren in het Texelse Oosterend als zoon van postbode Jan Daalder, tevens raadslid/wethouder/loco burgemeester, kwam Daalder jr. op zijn zevende voor het eerst in con tact met de visserij. Dat geschiedde via zijn vriend Maarten Drijver, wiens vader visserman was en Daalder in de zomervakantie een weekje meenam op de TX-33. "Ontstellend zeeziek werd ik die eerste keer. En iedere zomer dat ik weer even de neus buiten de pieren stak was ik opnieuw doodmisse lijk. Dat bleef zo toen ik als vijftien jarige knaap de school liet voor wat-ie was en aanmonsterde op diezelfde TX-33. Ik heb nog wel 'ns overwogen om boer te worden of zoiets. Toen ik uit dienst kwam was het in één klap gedaan met die zee ziekte. Nooit meer last van gehad". Direct na zijn diensttijd keerde Daalder terug naar zijn oude stek. Maar hij wilde al gauw zelf het roer in handen nemen. "Ik dacht alleen dat ik dat zelf ook wel kon. En dus kocht ik in 1966 een eigen schip. De TX-34, één nummertje hoger. Vijf jongens aan boord en samen 98 jaar. Een lekker jong ploegje, van wie ik met m'n 21 jaar de oudste was. Later is mijn broer Hans erbij gekomen en runden we het bedrijf je met z'n tweetjes. Geen spectacu laire vissers. Maar dat kon ook niet met die eerste kotter, die een 'kar' van 280 pk in de machinekamer had staan. De nieuwste TX-34, ei gendom van broer Hans, heeft 1800 paardekrachten beneden staan. Dat is nü modaal. Dat geeft toch aardig de groei aan". Op de zeilen In 1971 werd Daalder voorzitter van de Texelse afdeling van de Ne derlandse Vissersbond. Dat lever de hem ook aan plaats op in het lan delijk hoofdbestuur, dat wel wat jong bloed kon gebruiken. "Pak weg 26 was ik, toen ik zitting nam tussen bestuurders met een gemid delde leeftijd van 70 jaar. Respecta bele mensen, die vrijwel zonder uitzondering nog 'op de zeilen' hadden gevist. Maar zij leken niet helemaal klaar voor de tijden die de Nederlandse visserij voor de boeg had". Waarmee Daalder doelt op de in ternationale concurrentieslag tus sen de EG-partners. "Mijn leeftijd genoten in de visserswereld voel den wel wat voor een snelle, harde aanpak. Er moest een sterke be drijfstak op poten worden gezet, die deze slag aan zou kunnen. En daarvoor was weer een vent met een grote mond nodig. Welnu, die had ik". De spanning tussen het behou dende hoofdbestuur en de jonge visserlui mondde ten slotte uit in de afsplitsing van de Federatie van Visserijverenigingen. Een club van vooruitstrevende vissers, onder lei ding van Daalder. "Het waren de schippers die mikten op vooruitgang, groei en modernisering als wapen in de in ternationale concurrentieslag. Achteraf vraag ik mij wel eens af of we niet te ver zijn doorgeschoten met ons 'steeds maar groter'. Als we destijds al genoegen hadden ge nomen met maximaal 2000 pk in de machinekamer, was de nood nu veel minder hoog geweest. Eigen lijk wil ik dit wel hardop gezegd hebben: we hebben gefaald in het vinden van de balans tussen econo mie en biologie". Boomkor Daar moest wat aan gedaan, daar is ook wat aan gedaan. In 1986 werd de maximumlengte van de boom- kor teruggebracht van 16 tot 12 me ter, waardoor de netten aanzienlijk kleiner worden. "Een bijzonder straffe maatregel, maar zonder meer nodig. Het heeft alleen wel twee jaar lang ouwehoeren gekóst om het er op ambtelijk niveau doorheen te drukken", aldus Daal der. Inmiddels gaan de maatregelen verder. Zo is het nu verboden sche pen te bouwen met een motorver mogen groter dan 2000 pk. Daal der: "Maar in de jaren dat ik de ga ten in m'n sokken lulde om dat te bereiken, zijn nog wel tig schepen gebouwd met 4000 pk. Sterker, ook dit jaar lopen nog kotters met een ouderwets zware kar erin van sta pel". De echte klappen moeten dan ook nog vallen. De overheid wil dat het aantal pk's van de Nederlandse vloot met 160.000 wordt ingekrom pen, het Visserijschap wil niet ver der gaan dan 95.000 pk. Hoe het ook zij: er dient gesaneerd te wor den. Daalder weet wel waar. "De vissers zonder vangstrechten bren gen nu nog steeds vis aan wal. De overheid moet duidelijk maken dat dit niet langer wordt gepikt. Leg een schip desnoods aan de ketting. En de schippers die weinig vangstrechten hebben moeten ook maar eens over sanering gaan den ken. Het klinkt hard, maar het is het eerlijkste systeem". Volgens Daalder kan een kotter met 2000 pk ook nog prima uit de voeten. Vooral dank zij de moder ne techniek, die de stuurman in staat stelt even moeiteloos scholen vis op te sporen als aanvaringen te voorkomen. "De Noordzee is door kliefd met vierbaans snelwegen. Ik ben blij dat mijn zoons, die even eens op de vloot zitten, een oplei ding hebben gehad aan de Visserij- school. Die hebben het wat dat be treft beter gedaan dan ik". Knotsgezellig Daalder wordt niet overspoeld door nostalgische gevoelens als hij zijn eigen dagen op de kotter verge lijkt met de huidige visserij. "De accommodatie is zoveel beter dan vroeger. Niet alleen op de brug - de schipper stond vroeger ook al warm, al kwam dat van een straal kacheltje - maar ook aan dek is veel verbeterd. Maar ik klaag niet over mijn jaren op zee. Integendeel, ik ben nog nooit met tegenzin uitge- En dan: "Ik word kennelijk oud, want toch is er wel wat weemoed. Die voel ik als ik terugdenk aan de gezelligheid van vroeger. Als het windkracht zeven was vonden we het slecht weer en gingen we niet de zee op. Dan werd er bij collega's aan boord een bakkie gedaan. Knotsgezellig. Tegenwoordig is daar vrijwel geen tijd meer voor. Het is alles zo zakelijk". Wat hij vooral mist is de speelruimte om 'dingetjes te regelen'. "Op die manier doe ik graag za ken, maar dat kan steeds minder. Een voorbeeld. Naar aanleiding van de opstand van de Zeeuwse vissers, die hun toegestane bij vangst van kabeljauw telkens ver overschreden, had ik een plannetje bedacht: het leek mij logisch dat de vissers in de noordelijke havens, die veel minder omhoog zitten met de kabeljauw, een deel van hun toegestane quotum af zouden staan 'aan de Zeeuwen. Maar dat voorstel is door de vissers verworpen uit concurrentie-overwegingen". Frisse wind Het is tijd voor een nieuwe man bij het Vissenjschap, constateert hij zelf. "De jaren '90 zullen worden gekenmerkt door een manage- mentbenadering in de visserij. Het is niet langer voldoende om alleen maar de vissen. De schipper zal ook ondernemer moeten worden. Gezien die veranderingen is dit misschien wel een goed moment om een frisse wind door het Visse rijschap te laten Zal Ben Daalder, in zijn i functie van directielid van Rederij Kennemerland, niet aan de andere kant van de onderhandelingstafel komen te zitten? "Ja, dat ligt voor de hand. Wat ik in de afgelopen ja ren loop te kakelen tegen al die vis sers, moet ik nu zelf in de praktijk brengen". Ook ingehuurd om te lobbyen voor de nieuwe baas? Daalder: "Ik acht het niet uitgeslo ten, want ik ken m'n pappenhei mers in Den Haag. Overigens lig ik nog wel eens wakker van het idee dat ik Texel vaarwel zal moeten zeggen. Maar goed, ik heb er veel zin in. Het is een echte uitdaging". EDE "We leiden hier geen spion nen op die in het Kremlin moeten infiltreren", zegt kolonel P. Haks, commandant van de School Mili taire Inlichtingendienst (SMID). Toch krijgen de studenten les in al lerlei zaken die een beetje geheim agent ook moet weten. Haks verzet zich echter tegen de benaming 'spionnenschool'. Het zal hem wel veel te James-Bondachtig in de oren klinken. Cursisten wordt dan ook meteen op het hart gedrukt: "Heren, geen hus-hus, geen rooie rul, geen zwarte snorren, blauwe brillen, bolhoeden en bordeelslui- pers". door Weert Schenk De 'geheime' Binnenlandse Vei ligheidsdienst heeft in elk geval be langstelling voor sommige afgestu deerden. De BVD werft nieuwe medewerkers onder afgezwaaide specialisten op het gebied van het militaire inlichtingenwerk. Kolo nel Haks zegt daarover niets te we ten. Het gaat hem ook niet aan. Hij heeft slechts met het leger te ma ken. Op aanvraag van diverse on derdelen van land-lucht- en zeem acht leidt hij allerlei specialisten op die informatie over de vijand moe ten verzamelen. "Dat klinkt spannender dan het is" zegt Haks, "Op de SMID doen we niet geheimzinnig". Dat is te veel gezegd. Het is weliswaar een hele vooruitgang dat de kolonel 'Spionnenschool' houdt niet van James-Bondachtige toestanden met de pers praat over de school, maar dat maakt van het instituut nog geen toonbeeld van openheid. Op de SMID is sprake van "een relatieve veiligheid", zoals Haks dat noemt. Dat betekent dat het nieuwe gebouw op het bewaakte kazerneterrein in Ede, waar de school sinds kort is gevestigd, niet zonder speciaal pasje kan worden betreden. Een rondleiding is niet mogelijk, omdat dan teveel spullen zouden moeten worden opgebor gen. Het is de studenten niet toege staan om met buitenstaanders over de inhoud van hun opleiding te praten. En kolonel Haks mag niet op alle vragen antwoorden. Top secret De commandant legt uit dat een groot deel van de opleiding een NAVO-classificatie draagt. Alleen gescreende personen mogen van de 'top-secret-informatie' kennis nemen. Haks geeft dus slechts een globaal beeld van de SMID. Het opleidingsinstituut voor de militaire inlichtingendienst heeft gemiddeld 150 studenten per jaar, zowel beroepsmilitairen als dienst plichtigen. Voor hen zijn er 32 ver Kolonel Haks: ..."Er wordt dus niet gemarteld".... schillende duur kan varieren van een week tot twee jaar. Aan de SMID zijn 60 in structeurs verbonden. De opleidingen zijn in vijf hoofd groepen onder te verdelen. De BI- MA (Beeldinterpretatie Militaire Aardrijkskunde), gevechtsinlich tingen, ondervragingstechnieken van Russische krijgsgevangenen, het aftappen en vertalen van ver bindingen van het Warschaupact en de contra-inlichtingendienst. De BIMA-specialisten doen in oorlogstijd verslag over de gesteld heid en bruikbaarheid van allerlei terreinen. Zy maken daarbij ge bruik van archiefmateriaal, sate- lietfoto's, weerkaarten en, indien noodzakelijk, speciale grondon derzoeken. De dienst gevechtsinlichtingen, 'de S-2', doet soortgelijk werk, zij het op kleinere schaal. De S-2-men- sen winnen voor hun eigen batal jon informatie in over de directe te genstander. Haks: "In oorlogstijd zijn er ontzettend veel onzekerhe den. Die moetje zoveel mogelijk te rugbrengen. Wy leiden dus men sen op die vermoedens, naar ik hoop, omzetten in zekerheden. Op grond daarvan kunnen de bevel hebbers hun tactièk bepalen". Humaan Informatieverzamelaars van een ander kaliber zijn de taaispecialis ten. Zij leren de Russische taal ac tief te gebruiken en de techniek om Russische krijgsgevangenen te on dervragen. Haks: "Het is de truc om gevangenen meer te laten zeg gen dan alleen hun naam, rang en registratienummer. Die informatie kan bijdragen tot meer zekerheid over de vijandelijke bedoelingen". De kolonel onderstreept dat de ondervragingstechniek humaan is. "Er wordt gebruik gemaakt van het gevoel van onzekerheid en een zaamheid dat zich meestal van krijgsgevangenen meester ge maakt. Er wordt dus niet gemar teld". Er is nog een taalcursus Rus sisch, voor militairen die de taal niet hoeven spreken maar wel moeten kunnen verstaan en lezen. Zij moeten analyses maken van af geluisterde radio-, telefoon-, telex verbindingen. Ook in vredestijd worden op allerlei strategische ver bindingen 'ingeluisterd', zodat 'de regering mede op basis van die ge gevens antwoord krijgt op de vraag hoe groot de dreiging is.' De contra-inlichtingendienst, de vijfde poot van de SMID, richt zich minder op de dreiging van de Rus sische Beer en komt bij het uitoefe nen vandaar taak wat vaker dan de andere 'spionnen' achter de bure len vandaan. De CID moet de mili taire organisatie beschermen tegen inbreuken op de veiligheid. Deze dienst moet onder andere de be trouwbaarheid nagaqn van alle mensen die kennis dragen van ge heime gegevens. Observeren De CID'ers. leren ook het op af stand observeren en achtervolgen van verdachte elementen. Ongewa pend gevecht wordt hen niet ge leerd, zegt Haks. Hij ontkent ook dat de CID-studenten leren inbre ken zonder sporen achter te laten. Verklaringen van oud-CID'ers dat deze vaardigheid wel degelijk tot de leerstof behoorde en in de prak tijk werd geoefend in fabrieken, waarbij alleen de directeur op de hoogte was, noemt hij 'hus-hus- verhalen'. Kolonel Haks zegt dat bij de se lectie voor de SMID niet wordt ge let op geslacht, seksuele of politie ke voorkeur. "Naar politiek wordt niet gevraagd. Maar je kan wel na gaan dat iemand die uit zichzelf op het selectiecentrum een commu nistische zendingsdrang ten toon spreidt het je wel erg moeilijk maakt. Het gaat te ver om zo'n per soon hier te plaatsen". Billy Graham heeft weinig te lijden gehad van de schandalen rond tv-evangelisten. Terwijl de inkomsten van anderen met 25 procent daalden, kreeg Graham in 1987 maar 4 procent minder dan het jaar daarvoor. Zijn in komsten daalden met 3,6 miljoen dollar tot 81,7 miljoen (ruim f160 miljoen). De uitgaven van Grahams or ganisatie zakten met 7,4 tot 72,8 miljoen dollar. Daarvan werd 87,4 procent voor evangelisatie- arbeid besteed, terwijl 6,8 pro cent ging naar de administratie en 5,8 procent aan geldwerving opging. Eerder dit jaar besloot Graham te bezuinigen door al zijn kantoren in het buitenland te sluiten. Aanleiding was de la ge koers van de dollar. Graham, die vorige maand 70 jaar werd, wilde nooit commen taar geven op de schandalen rond de tv-predikers Bakker en Swaggart. Zelf heeft hij, om praatjes te voorkomen, z'n hele leven nooit alleen met een ande re vrouw gedineerd of in een au to gereden, zo zei hij onlangs in een vraaggesprek. De wereldvermaarde evange list raakte in 1977 verwikkeld in een financieel schandaal toen de krant in zijn woonplaats Charlot te onthulde dat zijn organisatie er een geheim fonds van 23 mil joen dollar (toen f. 60 miljoen) op nahield. Na deze publikatie werd het fonds opgeheven. Op het eer ste internationale congres van rondreizende evangelisten, in 1983 in de RAI in Amsterdam, riep hy zijn collega's op tot finan ciële rechtschapenheid. "Ook evangelisten moeten hun inkom sten en uitgaven kunnen verant woorden". Moeilijker Met een eenvoudige tentcam pagne op de hoek van Washing ton Boulevard en Hill Street in Los Angeles begon Graham in juni 1949 zijn activiteiten. Vol gens cijfers van zijn organisatie heeft hy meer dan 100 miljoen mensen onder zijn gehoor gehad, van wie ruim 3 miljoen tot geloof kwamen. Ontelbaren hoorden hem via radio of tv. Sinds 1951 prijkt zijn naam op de jaarlijkse lijst van de Gallup-organisatie van 'De tien meest bewonderde mensen in de wereld'. De Amerikaanse kerkhistori cus Martin Marty schreef kortge leden dat toekomstige generaties Billy Graham zullen zien als de gene die in de tweede helft van de 20ste eeuw het gezicht van de evangelisatie bepaalde. Boven dien was zijn taak moeilijker dan van bekende evangelisten uit de eerste helft van deze eeuw, zoals Charles Finney en Dwight Moody. Hy moest werken in een samenleving die veel minder ontvankelijk was voor de evan gelische boodschap. Marty vindt het de grootste prestatie van Billy Graham dat hij weerstand heeft kunnen bie den aan allerlei verleidingen. Hy had een demagoog kunnen wor den. Hij had politiek voordeel kunnen halen. Hij had Amerika kunnen verdelen in een christe lijk en niet-christelyk deel. Graham heeft dat allemaal niet gedaan. Wel moest hij van allerlei kant kritiek incasseren. Calvinisten hadden moeite met zijn opvattin gen over de 'vrije wil'. Vooruit strevende christenen vonden zijn boodschap te simpel ofte po sitief over het Amerikaanse kapi talistische systeem. En.conserva- tieven lieten scherpe kritiek ho ren toen Graham in 1983 voor de - eerste keer naar de Sovjetunie reisde, waar hij, naar hij later ver klaarde, geen noemenswaardige vormen van kerkvervolging had geconstateerd. Brug Volgens Marty heeft Graham een brug geslagen tussen evangeli sche en oecumenische christe nen. Zelf woonde Graham in 1948 in Amsterdam de oprich ting bij van de Wereldraad van Kerken. Aan de vooravond van de algemene vergadering in Van couver (1983) spoorde hij de We reldraad aan, de hoogste priori teit aan evangelisatie te geven. Graham heelt één groot pro bleem: er is geen opvolger. Zijn zoon Franklin is als prediker veel minder begaafd en stelt zich te vreden met de leiding van de diakonale afdeling van vaders or ganisatie. Leighton Ford, zwager van Billy, was sinds 1955 naaste medewerker, maar ging in 1985 weg. Ford wilde zich geheel wij den aan de voorbereiding van het congres van het Lausanne- comité voor wereldevangelisa tie, komende zomer in de Filip pijnse hoofdstad Manila. Dat co mité was een initiatief van Graham. Misschien ligt de oplossing wel in de weg die Graham zelf heeft gewezen door in 1983 en '86 in Amsterdam meer dan 10.000 evangelisten te trainen. Welke boodschap heeft hij voor predi kanten en evangelisten in Ameri ka en daarbuiten, zo werd hem onlangs gevraagd. Zijn antwoord was: "Blijf het evangelie verkon digen". Arrestaties Bisschop Werner Leich van de Evangelische Kerk in Thüringen (DDR) heeft fel gereageerd op een predikant in Weimar die de politie in een kerkgebouw had toegelaten om er mensen te ar resteren. Ds. Hans Reder riep de politie te hulp toen drie mannen en twee vrouwen zich in de consistorie van de kerk hadden opgesloten om zo emigratie naar het Westen af te dwingen. De vijf weigerden in te gaan op een verzoek van Re der de kerk te verlaten. Daarop schakelde hij de politie in, die met vijf auto's naar de kerk kwam. De agenten wachtten daar tot de kerkdienst, waarin Reder voorging, v/as afgelopen, boeiden vervolgens het vijftal en voerden hen af naar het politie bureau. Bisschop Leich betuigde openlijk zijn spijt over dit voor val, temeer omdat de predikant met niemand overleg had ge pleegd. Zijn handelwijze is een schending van de richtlijn dat de politie niet in een kerk wordt toe gelaten, tenzij er sprake is van geweld. In Erfurt, Weimar en andere steden in Thüringen zijn derge lijke acties de laatste maanden zeker twaalf keer voorgekomen. Behalve in Weimar liepen ze na gesprekken met advocaten en functionarissen van kerk en overheid zonder problemen af. Paus. De paus hoopt in okto ber volgend jaar voor de tweede keer een bezoek te brengen aan Zuidkorea, in aansluiting op het 44ste internationale eucharis tisch congres dat van 7 tot en met 9 oktober daar wordt gehóuden. Het Vaticaan onderhandelt nog met de regeringen van China en Noordkorea over een pausbe zoek aan deze landen. Dat is ver nomen uit rk kringen in Zuidko- Voor het eerst ging de paus in 1984 naar Zuidkorea. Zijn kerk daar herdacht toen het 200-jarig bestaan. Leiden. Het Jongerenkoor in de Leidse Merenwijk bestaat tien jaar. Dat zal worden gevierd op zondag 15 januari met een kerk dienst in het kerkelijk centrum 'De Regenboog' (kwart over 11) en een korte receptie daarna. Dit koor is voor jongeren van 15 jaar en ouder. De repetities zijn op dinsdagavond van 8 uur tot kwart voor 10. Elke tweede zondag van de maand werkt het koor mee in een dienst. Dirigent is Jos Schohaus, die in deze om geving verscheidene koren leidt. Hervormde Kerk: aangeno men de benoeming tot pastoraal werker te Buurse (Ov.) voor deel werk L. Neijmeijer Enschede, naar Silvolde C. Maris Piershil; beroepen te Groot-Ammers M. A. van den Berg Harderwijk. Gereformeerde Kerken: be roepen te Dedemsvaart G. B. Huiskamp Arum, te Dieren (voor deelwerk) kandidaat J. ter Avest Kampen, te Ruinerwold-Koe- kange C. A. D. van der Meulen 's Gravenmoer. Gereformeerde Gemeenten: bedankt voor Klaaswaal J. Mol Werkendam. Ben Daalder: "De Noordzee is tegenwoordig doorkliefd met vierbaans wegen' (foto GPD)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 2