Snel akkoord verwacht
over produktie paspoort
DM-DM zitten in stijl
Koningin wijst in
kersttoespraak op
zorg voor milieu
Leider Satanskerk spoorloos
Rode-Kruismedewerker
wil terug naar Libanon
Politie slaags
met Turken
DINSDAG 27 DECEMBER 1988
BINNENLAND
PAGINA 3
meeting Point
DEN HAAG (ANP/GPD) - Zorg
voor het milieu en behoud van de
aarde voor toekomstige generaties.
Dat waren de belangrijkste the
ma's in de kerstrede van koningin
Beatrix. "Wat wij thans meema
ken, is niet de vernietiging van de
aarde in één klap, maar in een stil
drama", zei ze zondag in haar toe
spraak.
Haar kerstrede was in duidelijke
tegenspraak met de optimistische
woorden over het milieu, die ze bij
de Troonrede in september uit
sprak. Toen verklaarde de konin
gin nog namens de regering dat
lucht, water en bodem in ons land
schoner werden. Nu zei ze: "Onze
wereld lijdt onder ontbossing,
woestijnvorming, vervuiling en
vergiftiging van lucht, bodem en
water, uitsterving van dier- en
plantsoorten, aantasting van de
ozonlaag die ons tegen gevaarlijke
straling moet bescherming en stij
ging van de temperatuur met be
dreigende gevolgen, zoals verho
ging van de zeespiegel".
Sanering vervuild
fabrieksterrein
kost miljoenen
OUDWOUDE (ANP) - Sanering
van het door Kollum Chemie in
Oudwoude (Friesland) verontrei
nigde terrein kost tussen de 10 en
14 miljoen gulden. Dit heeft wet
houder Hogendorp van Kollumer-
land zaterdag bekendgemaakt.
Kollum Chemie produceerde in de
jaren zestig en zeventig chemische
bestrijdingsmiddelen. In de bo-
'dem en het grondwater zijn ver
hoogde concentraties chloorhou-
dende pesticiden, kwik, arceen,
cyanide en onder meer vluchtige
aromaten aangetroffen.
Het bedrijf is in 1981 failliet ge
gaan. De staat heeft inmiddels een
claim gelegd op de gebouwen en
grond. De waarde daarvan wordt
geschat op zo'n vier ton. De ge
meente Kollumerland moet 10 pro
cent van de saneringskosten beta
len, een bedrag van ongeveer 1 mil
joen gulden.
Hogendorp zei dat een dergelij ke
'investering de gemeente in grote fi
nanciële problemen kan brengen.
"Het betekent een enorme aanslag
iop de krappe financiële situatie
waarin wij zitten". Dat er nog iets te
halen valt by het bedrijf, de vervui
ler, sluit Hogendorp uit. "Van een
kale kikker kun je geen veren pluk
ken". Waarschijnlijk ontvangt de
provincie Friesland volgende
maand een definitief sanerings
voorstel.
Binnenland kort
Protest
De Nederlandse regering heeft za
terdag een ernstig protest aangete
kend tegen de arrestatie van de Ne
derlandse zaakgelastigde Van der
Kroon in Suriname. De Surinaam
se ambassadeur in Nederland,
Ramkisoor, is zaterdag voor een
onderhoud ontboden op het minis
terie van buitenlandse zaken in
Den Haag. Hem is om opheldering
gevraagd op korte termijn.
Beschoten
De politie heeft gisteren een 18-ja-
rige inwoner van Schoonoord aan
gehouden die ervan wordt ver
dacht zondag twee keer kort na el
kaar een schot te hebben afge
vuurd op een woning in Beilen. Er
raakte niemand gewond. De be
woonster van het huis, die in de
gang stond toen de schoten werden
afgevuurd, heeft meteen aangifte
gedaan. Omtrent de motieven van
de vermoedelijke dader bestaat
nog geen duidelijkheid. De man is
ingesloten.
Nooduitgang
De nooduitgangen van winkels, su
permarkten en warenhuizen zijn
vaak slecht te bereiken. Wegwij
zers ontbreken, looppaden naar de
nooduitgangen zijn te smal, de
deuren zitten vaak op slot of de uit
gangen zijn versperd door pallets
en dozen. Dat meldde NCRV's'Hier
en Nu naar aanleiding van een on
derzoek van de Consumenten
bond. Twee werkgroepen onder
zochten de veiligheid van winkels,
supermarkten en warenhuizen in
Eindhoven en Maassluis. De con
clusie is dat het met noodmaatre
gelen slecht is gesteld. Sommige
bedrijven zijn ronduit gevaarlijk te
noemen.
Praktijkkosten
De medisch secretaressen en dok
tersassistenten zijn in het geweer
gekomen tegen de verlaging van de
praktijkkostenvergoeding aan me
disch specialisten. De secretares
sen vrezen dat de verlaging zal lei
den tot ontslagen of het niet meer
opvullen van vacatures, waardoor
de werkdruk zal stijgen. De Neder
landse Vereniging Doktersassis
tenten en de Landelijk Medisch Se
cretaressen Vereniging hebben
daarom een beroepschrift inge-
diend bij het college van beroep
Volgens de koningin is er de af
gelopen jaren genoeg gewaar
schuwd. Ze verwees onder meer
naar het twintig jaar geleden ver
schenen rapport 'Grenzen aan de
groei' van de Club van Rome: "Dui
delijk werd toen al dat we ons ge
dragen als onwaardige gasten op
aarde. Bij onze activiteiten, die
winst opleveren, lijden wij tegelijk
look verlies - al is dit minder zicht
baar. De winsten benutten we voor
onszèlf, de verliezen schuiven we
lichtzinnig door naar de toekomsti
ge bewoners, de generaties die na
oiïs komen".
Zij constateerde dat de.mens zelf
een bedreiging voor de planeet is
geworden. "Mens en natuur zijn
geschapen als bondgenoten, als
partners in één schepping. Dat
bondgenootschap betekent niet
dat wij een abonnement hebben op
de schepping dat van generatie op
generatie automatisch wordt ver
lengd Nu staan we voor de uit
daging een nieuwe relatie tot de na
tuur te vinden, gekenmerkt door
eerbied voor ecologisch even
wicht, behoedzaamheid en zorg
vuldig beheer".
Zij pleitte ervoor na de rechten
van de mens ook de rechten van de
we hebben daarom de plicht ons te
huis in tenminste zo goede staat
achter te laten, als waarin we het
aantroffen. De kwaliteit van het le
ven zelf gaat uit boven de belangen
die in onze tijdelijke levens tellen",
aldus de koningin.
Toch hoeft dit alles volgens haar
niet te leiden tot ontmoediging.
"We moeten elkaar geen angst aan
praten. Wij mensen zijn niet ge
schapen voor het passief aanvaar
den van 'ons lot'. God gaf ons het
vermogen te onderscheiden tussen
goed-en kwaad en verantwoorde
lijkheid te dragen".
Nederlander
besteedt steeds
meer met Kerst
DEN HAAG (GPD) - Nederlan
ders hebben dit jaar meer geld dan
ooit aan hun kerstinkopen besteed.
Ze gaven zo'n 3 miljard gulden uit
aan kerstgeschenken, eten en
feestkleding. Daarmee is Kerstmis
voor de winkeliers een even bè-
langrijk feest geworden als Sinter
klaas. Daaraan werd dit jaar het
zelfde bedrag uitgegeven. Een paar
jaar geleden lagen de omzetcijfers
van beide feesten nog ver uit el
kaar. Toen werd aan Sinterklaas 4
miljard uitgeven en aan Kerstmis 1
miljard.
Bij de kerstinkopen was vooral
grote belangstelling voor dure ge
bruiksgoederen. Net als bij Sinter
klaas deden de CD-spelers het
goed. Daarnaast vonden goud, ju
welen en parfums grote aftrek. De
groeiende vraag naar feestkleding
zette ook dit jaar door.
SCHIPHOL (ANP) - Een groep van 30 tot 35 Tamils en sympathisanten heeft op Kerstavond op de luchthaven
Schiphol gedemonstreerd tegen het regeringsbeleid inzake vluchtelingen. Op spandoeken en pamfletten spraken
zij hun ongenoegen uit over de problemen rond de opvangruimte voor asielzoekers op SchiphoLOost. Ze vinden
dat deze "asielgevangenis" in strijd is met de rechten van de mens. Ook pleitten ze voor een ruimer toelatingsbe
leid. (foto ANP)
Omstreden seks-imperium staat op instorten
AMSTERDAM (GPD) - Het Am
sterdamse seks-imperium van ma
gister Maarten Lamers staat op in
storten. Zijn Satanskerk is onlangs
plotseling verkocht. De seksclub
Casa Rosso is bijna failliet gegaan,
na overname door Lamers. Inmid
dels heeft Edith de Vries, de doch
ter van de vroegere eigenaar, de lei-
'ding van de club weer overgeno-
Lamers zelf is, terwijl hem een
gevangenisstraf van een jaar we
gens fraude boven het hoofd hangt,
spoorloos. Zijn advocaat en com
pagnon mr. L. Velleman, is even
eens onvindbaar. Geruchten gaan
dat magister Lamers zijn toevlucht
heeft gezocht in een onlangs ge
kocht kasteel in Zuid-Frankrijk,
dat op naam van een vriendin staat.
Maarten Lamers (41) begon zijn
seksimperium zo'n 20 jaar geleden
met een ludiek theater in het kerk
je van Etersheim, een gehucht 25
kilometer ten noorden van de
hoofdstad. Daar richtte hij zijn Sa
tanskerk op. Een sekstheater on
der het vaandel van een kerkorde.
Bedoeld als grap, ontdekt hy al
snel dat kerkgenootschappen geen
belasting hoefden te betalen. Van
Etersheim verhuisde hij naar de
Amsterdamse rosse buurt, waar
aan de Oudezyds Voorburgwal zijn
sekstheater uitgroeide tot een ver
maarde attractie.
Het vrouwelijk personeel en de
mannelijke spelers werden onder
gebracht in de Walburga-Abdij en
met behulp van advocaat mr. L.
Velleman ontwierp hij een lithur-
gie, gebaseerd op een wereldwijde
kerk van de Satan, de duivel. En
treegelden voor de seksshows, 35
gulden per half uur, werden omge
doopt tot donaties. De medewer
kers werden theologiestudenten
en uit alle delen van de wereld haal
de Lamers zijn studentes.
Tien jaar lang kon Lamers zich
het aureool van kerkgenootschap
veroorloven, voordat de belastin
gen hem het leven zuur maakten.
Advocaat Velleman hielp hem in
de juridisch gecompliceerde strijd
om als kerkgenootschap betiteld te
worden. Maar zwakker stond hij in
zijn personeelsbeleid. De mede
werksters bleken voor het meren
deel ook van de bijstand te leven,
terwijl ze wel degelyk royale in
komsten hadden uit de als rituelen
omschreven seksshows. Twee
maanden geleden werd Lamers
dan ook veroordeeld tot een jaar
gevangenisstraf wegens belasting
fraude. Tegen het vonnis tekende
hij cassatie aan, waardoor de straf
(nog) niet kon worden opgelegd.
Lamers speelde ook een rol in de
Engelse bv Gold Water. Die bv
kocht de inventaris en goodwill op
van Casa Rosso, het meest succes
volle seks-imperium van de wallen
en bezit van de twee jaar geleden
overleden Maurits de Vries. Nog
geen jaar nadat Lamers direkteur
van de seksclub werd, is het miljoe
nenbedrijf aan een faillissement
ontsnapt en weer in handen van
dochter Edith de Vries. Lamers
schijnt zijn Satanskerk te hebben
opgeheven en de panden te hebben
verkocht aan de familie van Mau-
BERGEN OP ZOOM (GPD) -
"Als het Internationale Comité en
het Nederlandse Rode Kruis de si
tuatie in Libanon weer veilig ge
noeg vinden, ga ik terug". Rode-
Kruismedewerker Ad Beljaars uit
Bergen op Zoom maakt er geen en
kel probleem van. "In Hammana,
het dorp waar ik werk, is eigenlijk
weinig te merken van de burger
oorlog in het land", zegt hij.
Afgelopen week trok het Inter
nationale Comité van het Rode
Kruis in Genève met de grootste
spoed de buitenlandse medewer
kers terug uit Libanon. Ad Bel
jaars, die orthopedische hulpmid
delen maakt en de enige Neder
landse Rode-Kruisman in Libanon
was, zat op dat moment alleen in
Hammana, een plaatsje op zo'n
twintig kilometer van Bayrut waar
de andere medewerkers van het
Rode Kruis zaten.
"Ik weet eigenlijk nog altijd niet
waarom we met onmiddellijke in-
ing werden teruggetrokken door
e. Ik heb geen contact gehad
met mijn collega's. Het toeval wil
de dat ik toch al zou vertrekken. Ik
had mijn ticket al omdat ik mijn
kerstvakantie in Nederland zou
doorbrengen".
De medewerkers van het inter
nationale Rode Kruis werden dus
danig ernstig bedreigd dat het
hoofdkantoor in Genève hen uit
veiligheidsoverwegingen terug
haalde. Vlak daarvoor was een
Zwitserse collega van Beljaars ont
voerd. De Zwitser is intussen ook
weer vrijgelaten en heeft het land
ook verlaten.
"Op het moment dat je zoiets
hoort, schrik je natuurlijk. Je
wordt nog voorzichtiger dan je r
maal al bent. We mogen
niet reizen zonder toestemming
van het kantoor in Bayrut. Op dat
moment beperk je je reizen tot het
absolute minimum. Net zoals je
niet naar Bayrut gaat als daar weer
eens hevig wordt gevochten", zegt
hy.
Hoewel Bedaars op maar 20 km
afstand van de roerigste hoofdstad
ter wereld in een orthopedisch cen
trum werkt, zegt hij weinig te mer
ken van de oorlog. "Een paar jaar
geleden zei ik dat ook al en feitelyk
is de situatie bij ons in het dorp niet
veranderd. Maar het wordt natuur
lijk anders als de normaal gespro
ken veilige positie als Rode-Kruis
medewerker niet meer wordt gega
randeerd".
Het Rode Kruis is eigenlijke de
enige organisatie in het land die
overal kan komen en die als neutra
le onderhandelaar kan bemiddelen
voor de vrijlating van gevangenen.
"Juist omdat iedereen in conflictsi
tuaties belang heeft bij de aanwe
zigheid van neutrale onderhande
laars, is de positie van het Rode
Kruis nu al ruim honderd jaar vei
lig", vertelt Beljaars.
De Nederlander gaat er dan ook
vanuit dat hij binnen niet al te lan
ge tijd terugkeert naar Libanon.
"Er zijn nu al verschillende milities
en partyen in Libanon die hebben
aangedrongen op onze terugkeer.
Genève is, naar ik begrepen heb,
druk in onderhandeling om vol
doende garanties voor de veilig
heid van de medewerkers te krij
gen. Zodra die garanties er zyn,
verwacht ik dat we teruggaan. We
zijn eigenlyk onmisbaar in dat
land", aldus Beljaars.
DEN HAAG - Zelfs voor de
hoofdrolspelers in het paspoort-
drama lijkt het moment van ver-
zoening onontkoombaar. Van har-
te zal het niet gaan, daarvoor is'de
strijd tussen KEP, Staatsdrukkerij,
banken en overheid de afgelopen
jaren te hard geweest. Maar als ie
dereen zich aan het uitgestippelde
scenario houdt, wordt vandaag 'of
morgen bekend dat er een akkoord
is over een nieuwe opzet van het
paspoortproject.
De kerstdagen zijn vooral ge
bruikt om alle betrokkenen aan het
onvermijdelijke te laten wennen.
De omstreden drukker Baard moet
slikken dat aartsrivaal de Staats
drukkerij (SDU) de paspoortorder
feitelijk overneemt, de SDU moet
accepteren dat daarvoor een fiks
bedrag dient te worden betaald en
dat Baard in de marge nog een rol
letje blijft spelen. De banken moe
ten hun financiële verlies verwer
ken. En de Staat? Die heeft al ge
noeg geleden onder het paspoort-
drama.
Wanneer de strijdende partijen
vandaag weer bijeen komen, moet
blijken of iedereen de last van het
verleden voldoende van zich af
heeft weten te schudden. Het doek
kan dan opgaan voor een wellicht
.minder tumultueuze acte in het
paspoortdrama. Blijft overeen
stemming uit, dan kan het inmid
dels vertrouwde script van geruzie
(en geblunder voortgezet worden.
door
Peter de Vries
Overname
Zo beladen en ingewikkeld als de
voorgeschiedenis was, zo eenvou
dig is het bedrijfseconomische ak
koord dat nu bijna rond is. Dat plan
voorziet in een overname van het
KEP-procedé voor een nieuw pas
poort door de Staatsdrukkerij
den. Gelddrukker Joh. Enschedé
Zn. wordt een van de belangrijk
ste toeleveranciers. De SDU be
taalt, afhankelijk van de precieze
omvang van de overname, een be
drag tussen de dertig en vijftig mil
joen gulden voor het KEP-procedé.
De zo grotendeels leeggehaalde
KEP-holding wordt failliet ver
klaard. De man die het paspoort
project opzette, Elba-directeur en
drukker Will Baard, trekt zich te
rug op zijn oude bedrijf, al is het
nog de vraag of dat het paspoort-
avontuur financieel overleeft. Om
dat Baards deskundigheid onmis
baar is voor de toepassing van het
KEP-procedé, blijft hij wellicht op
grote afstand toch nog betrokken.
Een flink deel van de details
moet nog verder worden uitge
werkt. De overname-prijs staat nog
niet vast, evenmin als duidelijk is
welke machines en hoeveel perso
neelsleden er precies naar de SDU
gaan. Ook moet de nieuwe rol van
Baard nog exact worden vastge
steld. Die uitwerking volgt wellicht
vandaag nog, maar kan ook wor
den uitgesteld tot na de tekening
van een 'intentieverklaring'.
Het bijna-akkoord is de afgelo
pen week vooral door de banken
geforceerd. Ook de Nationale In
vesteringsbank (NIB) en de NMB-
bank willen klinkende munt zien.
De afgelopen hebben ze meer dan
70 miljoen gulden in de paspoort-
produktie gestoken. De banken
stellen zich daarbij spijkerhard op
("op het immorele af', aldus een in
gewijde). Hun belangrijkste troef
kaart is dat ze altijd nog een scha
declaim kunnen indienen bij de
overheid, die immers in de persoon
van minister Van den Broek het
contract met KEP verbrak.
De tweede troefkaart van de ban
ken is het feit dat KEP feitelijk al
heel ver is met de ontwikkeling van
het paspoortprocedé. Hoewel voor
al door Van den Broek de indruk is
gewekt dat KEP nog geen bio
scoopkaartje kan drukken, ziet het
het KEP-procedé op korte termijn
paspoorten kan afleveren. Derde
bepalende element in de onderhan
delingen is dat de SDU de order
dolgraag wil hebben.
Wonden
Een overname van KEP door de
Staatsdrukkerij is logisch. Maar
juist in een paspoortaffaire die zich
kenmerkt door permanent gebrek
aan logica, betekent dat nog niet
dat die overname er daadwerkelijk
komt. De wonden uit het verleden
helen niet zomaar.
Will Baard byvoorbeeld, de nu
op een zijspoor gerangeerde druk
ker en man achter KEP, moet met
lede ogen aanzien hoe zijn plaats
wordt ingenomen door de oude
concurrent. Baards positie geldt
als onmogelijk: hij haalde zich de
gram van politiek Den Haag op de
hals door ooit te dreigen paspoor
ten te zullen verkopen op de zwarte
markt. Maar niemand kan hem be
letten tot het laatste moment door
te vechten.
Ook de SDU boekt deze week
geen echte overwinning. Het be
drijf kreeg van de parlementaire
enquêtecommissie naar het pas
poortdrama een veeg uit de pan
omdat het alles op alles had gezet
KEP te laten struikelen. Zelfs het
geheime contract tussen KEP en
overheid vond via de Staatsdruk
kerij haar weg naar de openbaar-
De zuurste druiven zijn echter
voor minister Van den Broek van
buitenlandse zaken. Hoeveel moei
te deed dat ministerie onder staats
secretaris Van Eekelen niet om de
SDU buiten de deur te houden.
Hoeveel moeite had dat departe
ment niet met het compromisvoor
stel van premier Lubbers uit 1986,
dat voorzag in samenwerking tus
sen KEP en SDU. Nu, byna drie
jaar later en een minister en een
•nrsrlpr urnrHf Hat
rits de Vries. Wat er met de panden
gaat gebeuren is, zolang dochter
Edith op vakantie is, niet duidelijk.
Wel is er van het pand nu al een ver
kooppunt gemaakt voor de kaart
jes van de seksshow in Casa Rosso.
Onlangs bleek dat Lamers ook
op Curacao actief is, waar hij, al
weer via een Engelse bv, een tele-
communicatie-systeem zou op
richten. Daarvoor had hij niet min
der dan vijf miljoen dollars nodig
van de 'Antilliaanse overheid. Toen
het die duidelijk werd met wie za
ken werden gedaan, was Lamers al
verdwenen.
AMSTERDAM (ANP) - De politie
van Amsterdam heeft zaterdag
middag bij het hoofdbureau van
politie een korte felle botsing ge
had met een groep Turkse beto
gers. Daarbij werden drie mensen
aangehouden.
De groep Turken demonstreerde
tegen het neerschieten vorige week
van een Turk by een Turks koffie
huis in Amsterdam. De actievoer
ders gingen bij het koffiehuis waai
de fatale schoten waren gevallen,
naar binnen en bedreigden enkele
mensen met een vuurwapen. Toei:
ze daarna hun demonstratie ver
volgden werden nog enkele pas
santen bedreigd met een vuurwa
pen.
Daarna gingen de demonstran
ten naar het hoofdbureau van poli
tie, waar een groep agenten de ac
tievoerders opwachtte. De politie
agenten wilden één van de actie
voerders, die tijdens de demonstra
tie voorbijgangers had bedreigd
met een vuurwapen, aanhouden.
Daarbij ontstond volgens de poli
tiewoordvoerder een nogal fel
handgemeen. De Turk die gezocht
werd en twee andere demonstran
ten werden aangehouden wegens
openlijke geweldpleging. Na de
confrontatie tussen politie en de
monstranten vertrokken de actie
voerders.
DEN HAAG (ANP) - Tussen de 1500 en 2000 Afghanen hebben gisteren in
Den Haag gedemonstreerd tegen de Russische invasie in Afghanistan. Ze
togen van het Malieveld naar de Russische ambassade, waar geruime tijd
leuzen werden geroepen. Er werden ook toespraken gehouden. De actie bij
de ambassade werd beëindigd met het afvegen van voeten op Russische
vlaggen. De invasie had negen jaar geleden plaats en zal in februari wor
den beëindigd. Volgens een door de demonstranten uitgegeven manifest
zullen de Afghaanse vrijheidsstrijders totdat de laatste Rus uit hun land
1 is verdwenen. (foto anp)
ADVERTENTIE
Rijnstraat 74, Katwijk, tel. 01718-29576.
