'Bestrijding
werkloosheid
deugde niet'
JAMMER
DAT JE HEM
DONKER
MOET
BEWAREN.
Belang Heerema in HBG
Shell moet miljarden kostende
reiniging grond zelf betalen
Philips wil Belgische
ontslagen uitstellen
WOENSDAG 21 DECEMBER 1988
ECONOMIE
PAGINA 7
Topambtenaar veroordeelt overheid
UTRECHT (ANP/GPD) Onsamenhangend kabinetsbe
leid heeft geleid tot de huidige hoge werkloosheid. Wisse
lende politieke coalities volgden verschillende economen-
profeten, waardoor de werkloosheid telkens op een ander
manier werd aangepakt. Bovendien werd het belang van
de technologische ontwikkeling in de vorm van de sterk
opkomende automatisering en dataverwerking te laat in
gezien.
Aldus veroordeelde topambtenaar
mr. F. Kruse, directeur-generaal ar
beidsvoorziening van het ministe
rie van werkgelegenheid, gisteren
op een congres van het Nederlands
Instituut voor Maatschappelijke
Opbouw (NIMO) in Utrecht het ar
beidsmarktbeleid van de overheid.
Zijn oordeel was in hoge mate een
reactie op de felle kritièk van de
Zweedse hoogleraar politicologie
Therborn, die eerder zei dat de
overheid in ons land zo weinig doet
aan de werkgelegenheid, dat Ne
derland een land wordt met 'ghet
to's van blijvende armoede en van
drugs en misdaad'.
Kruse schreef het falende werk
gelegenheidsbeleid niet alleen op
het conto van de verschillende
kabinetten tussen 1970 en 1978,
maar weet dit ook aan de strakke
greep van de regering op de ont
wikkeling van de lonen. Ook de
harde gulden bestempelde hij als
bijkomende oorzaak.
"Wij en vele landen met ons
hebben met name te veel waarde
gehecht aan de zogenaamde olie
crisis en aan de conjuncturele in
vloed daarvan op de economische
activiteit. Daardoor is niet onder
kend dat deze conjuctuurbewe
ging samenviel met een aanzienlij
ke structurele wijziging in produk-
ten en produktieprocessen en dus
de introductie van allerlei
van geautomatiseerde dataverwer
king", aldus de topambtenaar.
Kruse vond de vergelijking van
Therborn tussen Zweden (waar
door hardere maatregelen de werk
loosheid aanzienlijk lager is) en de
Nederlandse situatie op verschil
lende onderdelen niet opgaan. "Zo
rekent Therborn niet de enorme
maatschappelijk kosten mee van
de acceptatie van grote aantallen
mediterrane gastarbeiders, een ar-
beidsmaatregel van de jaren zes-
tigs", aldus Kruse.
"En ook de miljardensteun aan
bedreigde bedrijven en bedrijfs
takken als de strokarton, de con
fectie, de scheepsbouw en de me
taal, de subsidies voor onderne
mingen als Fokker, DAF en Philips
en de ondersteuning van de land
bouw vergeet Therborn. En die
moet je wel meerekenen om een
compleet beeld te krijgen van de
uitgaven voor ons arbeidsmarktbe
leid".
"De narigheid is dat wij dat met
zijn allen zo hebben gewild en dat
nog willen. In onze parlementaire
democratie is wat wij in meerder
heid willen nog belangrijker dan
het voluit najagen van de doelstel
ling volledige werkgelegenheid. Ik
heb overigens nimmer meege
maakt dat in het beleid bewust ele
menten zijn opgenomen tot vergro
ting van de werkloosheid", aldus
Kruse.
ROTTERDAM/SAN FRANCISCO
(GPD/Rtr) - De oliemaatschappij
Shell Oil Co. kan de kosten voor
het schoonmaken van een vervuild
terrein in de Rocky Mountains, tot
een bedrag van 4 miljard gulden,
niet op haar verzekeringsmaat
schappij verhalen. Dit heeft een
rechtbank in de Amerikaanse staat
Californië deze week bepaald.
De op vier na grootste oliemaat
schappij in de Verenigde Staten
gaat in beroep tegen de uitspraak
van de juryrechtbank in het proces
dat in oktober 1987 begon en waar
bij 80 advocaten betrokken waren.
De jury sprak uit dat de verzeke
ringsmaatschappij niet aansprake
lijk is voor de kosten van het
schoonmaken van het terrein op
een militair complex, dat Shell in
1983 op last van de Amerikaanse fe
derale overheid schoonmaakte.
Het is een al vijf jaar lopende
rechtszaak, die de internationale
verzekeringswereld en petroche
mie op de voet volgen. De Ameri
kaanse advocaat, die onder, meer
via Lloyds Londen Nederlandse
verzekeringsmaatschappijen ver
tegenwoordigt, vindt dat Shell zijn
schadeclaim moet deponeren bij
Oil Insurance Ltd (OIL) op de Ber
muda's. Dat is een onderlinge ver
zekering van Shell en 35 andere
oliemaatschappijen. Advocaat
Barry Bunshoft uit San Francisco
zegt: "Ons uitgangspunt is dat al
gemene aansprakelijkheidsverze
keringen nooit bedoeld zijn om de
Schuld
Volgens een woordvoerder van
Shell Nederland heeft de uitspraak
van de Californische rechtbank
geen enkele invloed op de milieu
zaken, die in ons land tegen Shell
lopen. P. Stroink: "Het recht in
Amerika is niet te vergelijken met
de Nederlandse rechtsgang. De
overeenkomst, die Shell Oil daar
met de overheid heeft getroffen
voor de sanering van het Rocky
Mountains Arsenaal wil bij Voor
beeld niet zeggen, dat de maat
schappij ook schuld bekent. Bij de
rechtszaken in ons land daarente
gen draait het om de schuldvraag,
die eerst beantwoord moet worden
voordat over aansprakelijkheid en
de eventuele verzekering hiervan
gesproken kan worden".
Shell Nederland is behalve voor
de milieuschade in Gouderak (90
tot 150 miljoen gulden) ook verant
woordelijk gesteld voor de bodem
verontreiniging op twee andere
plekken langs de Hollandsche IJs-
sel. Landsadvocaat mr. Wubs is al
procedures bij de Rotterdamse
rechtbank begonnen om de sane-
ringskosten van De Geite'nwei en
de Schanspolder in Ouderkerk aan
den IJssel eveneens op Shell te ver
halen, omdat daar ook resten van
drins (nu alleen nog in Pernis ver
vaardigde bestrijdingsmiddelen)
zijn aangetroffen.
De rechtszaak over de Zelling-
wijk in Gouderak is, net als de
Amerikaanse verzekeringszaak, in
1983 begonnen. De rechtbank van
Rotterdam heeft Shell schuldig
verklaard. Er loopt thans een door
de maatschappij aangetekend ho
ger beroep bij het gerechtshof in
Den Haag, waarin onlangs door
Shell een zeer technisch rapport is
ingebracht. Landsadvocaat Wubs:
"Ik denk ik in het voorjaar met een
memorie van antwoord zal komen.
De technici buigen zich nu over het
rapport van Shell".
De Gouderak-affaire kreeg giste
ren een nieuw hoofdstuk. De Raad
van State behandelde in spoedzit
ting een verzoek van Shell om een
aantal vergunningen in het archief
van het ministerie van verkeer en
waterstaat in te mogen zien. In een
poging om Shell op te laten draaien
voor de enorme kosten van het ver
wijderen van Shell-gif uit Gou
derak, had het ministerie betoogd
dat al ten tijde van het storten van
het gif in de bewuste vergunningen
een verbod tot storten van chemi
caliën vermeld stond. Shell had
dus kunnen weten dat het storten
illegaal was, redeneerde het minis
terie.
Nadelig
Het ministerie weigerde de inzage
omdat de Staat zichzelf in een der
gelijke procedure niet in een nade
lige positie hoeft te brengen, aldus
de landsadvocaat. De Raad van
State zal nu over enkele dagen uit
spreken of Shell de vergunningen
inderdaad mag inzien of niet.
Shell verwierf in 1952 door de
overname van het Amerikaans be
drijf Julius Hyman de wereldrech
ten voor de exclusieve produktie
van drins, een voor de Tweede We
reldoorlog in Duitsland ontwik
keld chemisch proces. Drins zijn
gechloreerde koolwaterstoffen, die
ten. Ze"zyn Duitengewoon giftig en
gevaarlijk voor mensen, planten en
dieren.
Op het Rocky Mountains Arse
naal is met drins vervuild afval ge
stort dat in in het riool, het opper
vlaktewater of in de grond terecht
kwam en vernielde delen van een
zuiveringssysteem van het leger.
Drinkwatergebieden werden aan
getast en kostbare zuiveringsin
stallaties zijn inmiddels bij water
leidingbedrijven in gebruik geno
men. Boeren in de omgeving hiel
den na besproeiing van hun akkers
met putwater beschadigde oogsten,
over. Overwinterende vogels en an
dere dieren zijn er door vergiftigd.
Het leger heeft met Shell en het
Amerikaanse milieubureau EPA
een saneringsplan opgesteld, waar
van de uitvoering miljarden gul
dens gaat vergen. De eerste maat
regelen zijn al genomen. Zo'n 700
continuwerkers en dagelijks 700
vrachtwagens zijn nodig om de
zaak uiterlijk in 1995 schoon te krij
gen. Drie gigantische verbran
dingsovens van vijf meter breed en
zo lang als een voetbalveld zijn er
voor gebowud. Alle af te graven
vuile grond van het Rocky Moun
tains Arsenaal bij elkaar zou heel
Nederland met een laag van dertig
centimeter bedekken.
EG onderzoekt
dumping printers
BRUSSEL (Rtr) De Europese
Gemeenschap stelt een onderzoek
in naar de klachten van Europese
producenten van printers dat Ja
panse bedrijven de in mei ingestel
de en in november verlengde anti-
dumpingheffingen op uit Japan in
gevoerde matrix-printers omzei
len. Volgens de Europese fabrikan
ten vervaardigen Japanse bedrij
ven op grote schaal printers in Eu
ropa met hoofdzakelijk ingevoerde
Japanse onderdelen.
De Europese printerproducen
ten klagen erover dat de produktie
van printers in de in Europa geves
tigde Japanse bedrijven sinds mei
aanzienlijk is toegenomen. Deze
printers worden tegen onredelijk
lage prijzen op de markt gebracht.
Volgens de Europese Commissie is
het aantal door Japanse bedrijven
in Europa verkochte matrix-prin
ters tussen 1983 en 1986 vervier
voudigd tot 1,5 miljoen stuks per
jaar.
RIJSWIJK (ANP) - De Holland
sche Betongroep (bouw, offshore
en staalconstructies) betaalt het
Leidse offshorebedrijf Heerema in
aandelen voor de overname van
een belang in het bouwbedrijf Vol-
ker Stevin.
In totaal gaat het om ongèveer
tien procent van het geplaatste
Piper Alpha
Smit International staat in de
startblokken om de restanten van
het ramp-olieplatform Piper Alpha
op te blazen. Occidental Internatio
nal Oil, de eigenaar van het pro-
duktieplatform, heeft het Rotter
damse bergingsbedrijf onlangs de
opdracht voor de opruimprocedu-
re gegeven. Het platform wordt
verwijderd tot een diepte van 75
meter onder de zeespiegel.
Betalingsverkeer
De algemene banken, de Post
bank, de Rabobank en de spaar
banken hebben voor het tot stand
brengen voor het elektronische be
talingsverkeer Beanet in Hoofd
dorp opgericht. Het bedrijf moet in
het najaar van 1989 operationeel
zijn. Beanet krijgt een schakelfunc
tie tussen betaalautomaten bij de
detailhandel en de centrale compu
ters van de banken. Voor de consu
ment zal Beanet betekenen dat de
betaalpas met pin-code in iedere
betaalautomaat kan worden ge
bruikt.
Urenco
De Industrie- en Voedingsbond
CNV wil dat de SER gaat onderzoe
ken of Ultra-Centrifuge Nederland
de fusiegedragsregels heeft over
treden. UCN vergrootte dit najaar
zijn belang in de verrijkingsfabriek
Urenco Nederland van 50 naar 75
procent. Met de Duitse Urenco-
partner Uranit was al eerder afge
sproken dat die zijn belang in 'Al
melo' zou verminderen.
Koninklijk
De PTT is vanaf 1 januari aan
staande niet alleen staatsbedrijf af
en naamloze vennootschap gewor
den. Ook mag het vanaf die datum
de titel 'Koninklijk' voeren, aldus
de commissaris van de koningin in
Groningen, Vonhoff, tijdens de
feestelijke overdracht van de boe
del, gisteren in Den Haag. Minister
Smit-Kroes (verkeer en waterstaat)
benoemde de scheidend directeur-
generaal van de PTT, ir. C. Wit, tot
commandeur in de orde van Oranje
Nassau.
Koopwoningen
De stichting Waarborgfonds Wo
ninggarantie Nederland uit Gouda
en de stichting Woninggarantie uit
Rotterdam gaan begin volgend jaar
op in een stichting Woningborg, al
dus een gezamenlijke*mededeling
woensdag. De samenwerking le
vert zowel deelnemers als kopers
van nieuwbouwwoningen finan
cieel voordeel op. De kosten voor
een garantie-certificaat gaan met
10 procent omlaag.
aandelenkapitaal dat in twee ter
mijnen zal worden overgedragen.
Heerema verwerft daardoor een
belang van circa tien procent in
HBG, waarvan het Leidse con
structiebedrijf HCG, dat voor een
belangrijk deel werkzaam is in de
offshore, een volledige dochter is.
HBG deelde gisteren mee dat
geen nieuwe aandelen zijn ge
plaatst. Dat betekent dat het aantal
uitstaande aandelen op 2.752.000 is
gebleven. Vandaag wordt het eer
ste gedeelte (5 procent) van de in
middels ingekochte aandelen over
gedragen. De betaling van het
tweede gedeelte, eveneens onge
veer 5 procent van het HBG-kapi-
taal, volgt in 1989. Die kan, zo
maakte HBG bekend, eventueel
ook in contant geld geschieden.
HBG maakte niet bekend tegen
welke koers de aandelen zijn ge
kocht. Gerekend naar de beurs
koers van gisteren kan de waarde
van de transactie voor Heerema
worden gesteld op 47,8 miljoen gul
den.
Begin oktober kwam het Rijs-
wijkse aannemingsconcern in
principe met Heerema overeen dat
HBG het belang van Heerema in
Volker Stevin zou overnemen.
Hoewel noch HBG noch Heerema
mededelingen wilde doen over de
grootte van dat belang, gaan beleg
gers er vanuit dat het om 27 pro
cent gaat. In een destijds uitgege
ven verklaring stelde HBG dat het
ging om een 'aanzienlijk pakket
aandelen Volker Stevin'.
'Meer geld voor
achter gebleven
loon en uitkering'
DEN HAAG (GPD) - Uitke
ringstrekkers, ambtenaren en zij
die de arbeidsvoorwaarden van
ambtenaren volgen (trendvolgers)
kunnen na 1989 rekenen op meer
geld. Minister De Koning (sociale
zaken) heeft dit gisteren in de Eer
ste Kamer te kennen gegeven.
De bewindsman zei dat zij de ko
mende jaren de ontwikkelingen
van de arbeidsvoorwaarden in de
marktsector kunnen volgen. De
minister wilde niet zo ver gaan om
een automatische koppeling te be
loven van de arbeidsvoorwaarden
voor de achtergebleven ambtena
ren en trendvolgers aan die in de
marktsector. Ook zei hij dat er
nooit zo vrij over de arbeidsvoor
waarden voor ambtenaren en
trendvolgers onderhandeld kan
worden als in de bedrijven gebeurt.
Naar aanleiding van de 200 mil
joen gulden die het kabinet in 1989
beschikbaar heeft voor het verbe
teren van de koopkracht bij uitke
ringstrekkers, merkte De Koning
op dat dit een voorschot is op het
geen het kabinet voor 1990 en late
re jaren wil. In die jaren moeten al
le mensen met een uitkering een
inkomensverbetering kunnen on
dervinden, aldus De Koning.
Heerema wilde dat, reeds jaren
in bezit zijnde, belang verkopen
omdat het verlegen zat om finan
ciële middelen. HBG heeft steeds
gezegd dat zij dit wilde overnemen
om te voorkomen dat de stukken in
buitenlandse handen zouden ra
ken.
Volker Stevin heeft zich inmid
dels tegen onvrijwillige overne
ming beveiligd door de plaatsing
van 2,5 miljoen preferente aande
len (aandelen met stemrecht) bij
een bevriende stichting. Aandeel
houders hadden stevige kritiek op
die stap, omdat zij de onderneming
al ruimschoots beveiligd achten.
VLAARDINGEN In de Wilhelminahaven is gisteren met het Westduit-
se vrachtschip Ines de eerste lading citrusvruchten aangekomen uit de Ga-
zastrook. Een handvol Palestijnen in de Wilhelminahaven toe, hoe de on
geveer duizend ton grapefruit uit het ruim werd gehesen. De aankomst
van het Westduitse schip is het begin van de import van in totaal 16.000
ton sinaasappelen en grapefruits uit Gaza in de Europese Gemeenschap.
Deze hoeveelheid is vastgesteld in overleg tussen Israël en de Europese Ge
meenschap. Dit fruit kan evenals sinaasappels, grapefruits en citroe
nen uit de Westelijke Jordaanoever op dezelfde gunstige voorwaarden
de EG binnenkomen als dat uit Israël. De Israëlische autoriteiten hebben
de uitvoer van citrusfruit uit de bezette gebieden maandenlang vertraagd
en bemoeilijkt. (fotoAP)
BRUSSEL (GPD) - Philips ziet
voorlopig af van het plan om bin
nen enkele maanden 810 van de
1210 werknemers van de Philips-
vestiging in het Belgische Leuven
te ontslaan. De 'afslanking' van het
bedrijf wordt uitgesteld tot sep
tember 1990.
Philips wil de vermindering van
het personeel wel doorzetten, maar
hoopt door het uitstel in staat te
zijn gedwongen ontslagen te voor
komen. De komende twintig maan
den zullen worden gebruikt om
personeel te herscholen en over te
plaatsen naar andere vestigingen
in België.
Dat heeft de Philipsleiding me
degedeeld in een gesprek met de
vakbonden. Die hebben zich fel
verzet tegen de plannen van Phi
lips om zijn personeelsbestand in
te krimpen. De vakbonden eisten
dat voor eind 1990 geen ontslagen
zouden vallen.
Toen enkele weken geleden de
plannen bekend werden, trokken
boze Philips-werknemers naar
Eindhoven. Een deel van de Leu
vense fabriek, waar vooral hifi-au-
dio-apparaten worden gemaakt,
werd bezet. Philips wil de produk
tie van die apparaten overplaatsen
naar lage-lonenlanden in Azië.
Maar de vakbonden zijn nog niet
gerustgesteld door de mededelin
gen van Philips. Zij hebben geëist
dat morgen een volledig uitge
werkt sociaal plan op tafel ligt. Ge
beurt dat niet, dan zullen alsnog
harde acties volgen.
De bonden zijn het niet eens met
de voorwaarden die Philips aan het
uitstel verbindt. Zo wil Philips in
1989 geen eindejaarspremie uitbe
talen en de werknemers extra ver
lof geven als aanloop naar een sys
teem van 'technische werkloos
heid'.
ADVERTENTIE
Het is niet anders. Ons bier voelt zich
nu eenmaal het lekkerst in het donker. En 't liefst
op een koele plaats.
Dat komt omdat Grolsch haar bier al
meer dan 300 jaar op natuurlijke en ambachte
lijke wijze brouwt. Eén klein lichtpuntje is dat
u er des te meer van geniet als u 't eenmaal te
voorschijn haalt.
VAKMANSCHAP IS MEESTERSCHAP
Dat is een systeem waarbij de
werknemers officieel in dienst van
Philips blijven, maar niet werken.
In plaats van hun loon krijgen zij in
die periode een werkloosheidsuit
kering. Philips past dat systeem al
enkele jaren toe in de maand de
cember, maar wil dit uitbreiden tot
een kwartaal per jaar.
Bod Rodamco
ROTTERDAM (ANP) Rodamco,
de onroerend-goedpoot van de Ro-
beco-groep handhaaft haar uitge
brachte bod van 4,6 miljard gulden
op het Britse vastgoedfonds Ham-
merson. De directie van Ham-
merson heeft het bod bespottelijk
en lachwekkend genoemd en haar
aandeelhouders aangeraden er niet
op in te gaan.
Hammerson zegt in haar officiële
antwoord aan Rodamco dat het
management van Rodamco veel te
zwak is om Hammerson te gaan lei
den en dat bij Hammerson de winst
per aandeel in de afgelopen vier
jaar met 81 procent is gestegen en
bij Rodamco maar met 8 procent.
Ook groeit het dividend bij Ham
merson harder dan bij Rodamco.
NISSAN Het Japanse auto-con
cern Nissan gaat zijn Europese
hoofdkantoor, zijn distributiecen
trum en zijn telecommunicatie-ac-
tiviteiten vestigen in Amsterdam.
Met de concentratie van deze acti
viteiten in de hoofdstad is een in
vestering van tussen de 70 en 90
miljoen gulden gemoeid. Nissan
verhuist het hoofdkantoor volgend
jaar van Brussel naar Amsterdam.
In april gaan de eerste palen van
het gebouw de grond in.
Kledingconcerns
doen zaken met
illegale ateliers'
AMSTERDAM (ANP) - De kle
dingbedrijven C&A Nederland,
Peek&Cloppenburg en Cool Cat
besteden stelselmatig via tussen
personen opdrachten uit aan illega
le naaiateliers. Leden van de Stich
ting Opstand en de organisatie
XminY zeggen hiervoor de bewij
zen te hebben gevonden bij hun
studie 'Kolonievorming in het Wes
ten'.
Eén van de onderzoekers, H.
Krikke, zegt dat tijdens het ander
half jaar durende onderzoek diver
se mensen, die in het illegale naaia
teliercircuit werken, verklaringen
hebben afgelegd over het handelen
van bedrijven als C&A en Cool Cat.
Ook troffen de onderzoekers bij di
verse naaiateliers kaartjes van C en
A tussen de kleding aan.
Krikke schat dat in Amsterdam
zo'n zevenhonderd illegale naaiate
liers actief zijn. Maar ook elders in
het land schieten ze volgens hem
als paddestoelen uit de grond. Ge
middeld werken zo'n vijftien men
sen vooral Turken in een ate
lier. Totaal betekent dat, zo reke
nen de onderzoekers voor, dat in de
hoofdstad ruim 20.000 mensen in
confectieateliers de kost verdie
nen. Daarvan zou zestig procent il
legaal werken.
De onderzoekers troffen in alle
illegale naaiateliers 'erbarmelijke
werkomstandigheden' aan. "Er is
echt sprake van afgrijselijke uit
buitingspraktijken. Zeer lage lo
nen, stukloon, kinderarbeid en
werkdagen van twaalf en soms zes
tien tot achttien uren, zijn er een
gewoon verschijnsel. Het is een
bloeiende bedrijfstak, maar helaas
over de ruggen van de arbeiders
heen", aldus Krikke.
C&A-woordvoerder P. Remar
que ontkent de betrokkenheid van
C&A bij illegale naaiateliers. Vol
gens Remarque is het concern zelfs
fervent tegenstander van dergelij
ke ateliers. "Wij willen zelfs van de
ateliers die voor ons werken een
waarborg eisen dat het aan alle ver
plichtingen voldoet. Zo niet, dan
gaat het contract niet door."
