Tanita Tikaram is al jaren volwassen
Jeugd kijkt veel meer televisie
Jonge Britse zangeres met opvallend debuutalbum
^FW
Kinderen Zuidafrika maken (protest)kalender
VS en PLO
Onvolledig naslagwerk
DECEMBER 1988
PAGINA 11
Eindredactie Paul de Tombe
Telefoon 071-144941, toestel 242
AMSTERDAM (GPD) - Tani
ta Tikaram begint plotseling
heftig te steunen en te puf
fen. "Wat jammer nou! Ik had
echt de hoop dat we dit keer
aan dit vervelende onder
werp voorbij zouden gaan.
Kennelijk is het dan toch on
vermijdelijk", jammert ze.
Aanleiding tot haar oprechte
klaagzang is de (verplichte)
vraag of ze zich verwant voelt
met de andere vrouwelijke sin
ger-songwriters, die inmiddels
hun stempel op het popjaar 1988
hebben gedrukt. "Nee, nee, nee",
blaast de zangeres van 'Good tra
dition' en 'Twist in my sobriety'
vervolgens met haar handen aan
de mond in de microfoon van de
cassetterecorder. "Er is geen
sprake van een stroming. Hoog
uit van toeval, maar zelfs dan nog
vind ik het overdreven om die
paar meiden die dit jaar zijn
doorgebroken, apart te nemen.
Alsof er verder niets gebeurd zou
zijn! Kijk je naar de platenverko-
pen dan stelt die hele zogenaam
de vrouwenbeweging niets voor.
In verhouding tot de werkelijke
belangstelling is al die publiciteit
rond Tracy Chapman en noem ze
maar op, zwaar overdreven".
Met eenzelfde nuchterheid be
nadert Tanita Tikaram haar ei
gen doorbraak. Dat ze op 19-jari-
ge leeftijd al een opvallend vol
wassen dbuuta-lbum - 'Ancient
heart', waarop voornoemde hits -
heeft afgeleverd vindt ze zelf
minder bijzonder dan alom
wordt gesuggereerd. "Zo jong is
dat toch niet. Van Morrison, Bob
Dylan, Jackson Browne, die zijn
ook allemaal nog in hun tienerja
ren met schrijven en zingen be
gonnen. Wat die toen deden was
evenmin kinderachtig. En wat
mijn stem betreft: die is welis
waar zwaar, maar daarom nog
niet ouwelijk. Tenminste, dat
vind ik".
Leeftijdloos
Uit een onderzoek van de NOS blijkt dat kinderen in de leeftijd v
televisie kijken en vaker een krant of een boek laten liggen.
LEIDEN/ ALPHEN AAN DEN
RIJN - Nederlandse jongeren kij
ken steeds meer televisie en le
zen steeds minder een boek of de
krant. Dat is de uitslag van een
onderzoek dat de afdeling Kijk
en luisteronderzoek van de NOS
in samenwerking met het minis
terie van wvc en de Stichting
voor het Kind heeft gehouden
onder kinderen in de leeftijds
groep van drie tot en met zestien
jaar. KLO-medewerker drs. J.
van Lil, die in het kader van een
promotie-onderzoek samen
werkt met de afdeling Kind en
media van de subfaculteit Psy
chologie van de Leidse universi
teit stelde het rapport 'Beeld van
een Kind' samen. Ook het Soci
aal en Cultureel Planbureau
heeft het kijkgedrag van de Ne
derlandse bevolking onderzocht.
Het onderzoek van dè NOS
was een steekproef onder kinde
ren in de leeftijd van drie tot en
met zestien jaar. Zij kregen in de
laatste week van mei vorig jaar
een lijst thuis met vragen over
hun vrijetijdsbesteding. Ook
hielden de kinderen thuis een
dagboekje bij waarin ze opschre
ven wat ze die week hadden ge
daan. Van de lagere schoolkinde
ren werden ook de leerkrachten
en de ouders ondervraagd. Bij
het onderzoek werd vooral geke
ken naar het lezen van boeken,
kranten en tijdschriften, het luis
teren naar muziek, het kijken
naar televisie en video, het bin
nen en buiten spelen, sporten,
het bezoeken van clubs, uitgaan,
huiswerkmaken, eten en slapen.
De laatste reis
"Op het laatst
komt de laatste
Alle zwarten in
Zuidafrika vech
ten voor de vrij
heid waarvan ze
hopen dat die snel
komt. Want we
boycotten en sta
ken, zodat we ge
lijke rechten krij
gen*
<idato
Als de blanken
vrede willen in
Zuidafrika, dan
moeten ze ons vrij
heid geven, ik be
doel dat er geer
apartheid en ra
mag
zijn.
Mokgethi, 15 jaar.
De resultaten werden inge
deeld naar de verschillende leef
tijdsgroepen en de onderzoekers
kwamen tot de conclusie dat het
televisie- en video kijken toe
neemt naarmate de leeftijd stijgt.
Zo kijken kinderen van drie tot
en met vijfjaar gemiddeld 58 mi
nuten per dag naar de televisie.
Voor zes- tot achtjarigen ligt dat
gemiddelde op 66 minuten, voor
negen- tot en met elfjarigen op 91
minuten. Daarna wordt het weer
iets minder, want voor twaalf- tot
en met 16-jarigen ligt het gemid
delde op tachtig minuten.
Het is in alle gevallen veel
meer dan bij een vorig onder
zoek in 1978. Toen keken kleu
ters achttien procent minder te
levisie dan nu. Kinderen in de
leeftijd van zes- tot en met elf jaar
keken een kwart minder en de
jeugd van twaalf tot en met zes
tien jaar maar liefst een derde
minder. Bij deze cijfers is het
weekeinde niet meegerekend,
omdat dan veel meer tv wordt ge
keken dan normaal. Uit het on
derzoek blijkt ook dat de jeugd
tot twaalf jaar meer tijd besteedt
aan spelen dan aan televisie kij
ken.
Toch is dit onderzoek niet he
lemaal betrouwbaar, omdat het
maar een week duurde. De kans
is groot dat de uitslag heel anders
is als het onderzoek in een ande
re week van het jaar wordt ge
houden. Zo kijken de leerlingen
van de Thorbecke basisschool in
Alphen aan den Rijn bijvoor
beeld, veel meer naar de televisie
dan de 'landelijke' cijfers aange
ven. De Alphense schoolkinde-
ren in de leeftijd van zes tot en
met acht jaar kijken gemiddeld
anderhalf uur per dag, zo blijkt
uit een kort eigen onderzoekje.
Dat is een half uur meer dan in
het onderzoek van de NOS.
Ook de negen- tot elfjaren kij
ken in Alphen vaker tv: ruim
tweeënhalf uur tegen twee uur in
het land. Vooral Sky Channel is
populair bij de Alphense jeugd
vanaf negen jaar. Sommigen kij
ken al voordat ze naar school
gaan naar deze zender.
Een groot verschil dus. De
NOS is dan ook van plan om in
de toekomst in elk jaargetijde
een onderzoek te houden, 's Win
ters kijken de mensen namelijk
veel meer televisie of video dan
bijvoorbeeld 's
Een andere enquête onder
mensen van twaalf jaar en ouder
aangaande vrijetijdsbesteding
werd uitgevoerd door het Sociaal
en Cultureel Planbureau. Vorige
week woensdag verschenen de
resultaten van dat onderzoek,
dat tien jaar duurde en de naam
'Van woord naar beeld?' mee
kreeg. Uit de resultaten daarvan
blijkt dat de aandacht voor de tv
vooral in de periode 1980-1985 is
gestegen.
Oorzaken hiervoor zijn, vol
gens het bureau, de uitbreiding
van het kabelnet, de uitbreiding
van de zendtijd van de omroepen
en de doorbraak van de videore
corder. Kranten en de tijdschrif
ten worden minder gelezen.
Vooral kinderen die met de tele
visie zijn grootgebracht, kijken
meer en lezen minder.
MARIJN VAN GELDER
-fm
mr
LEIDEN - Zwarte kinderen uit Zuidafrika hebben
een kalender ontworpen met als thema, hun leven
in dat land. Hierin staan tekeningen die ze hebben
gemaakt en aan elke tekening is een verhaaltje toe
gevoegd van een van de kinderen over bijvoorbeeld
geweld, vrouwen, kinderen in de gevangenis en rijk
en arm. Kortom allerlei onderwerpen waarmee kin
deren uit Zuidafrika iedere dag worden geconfron
teerd.
In Zuidafrika heerst apartheid. Zwarten leven
apart van blanken en deze laatste groep heeft de
touwtjes in handen. In het land bestaan allerlei re
gels en wetten die zorgen dat de zwarten minder
rechten hebben dan de blanken. Scholen voor
zwarte kinderen zijn vaak overvol en er zijn veel te
weinig docenten. Per blanke leerling wordt 3.300
gulden per jaar uitgegeven, per zwart kind ligt dit
bedrag op 470 gulden.
'Molo Songoio' betekent 'Hallo Duizendpoot' en is
een blad voor kinderen uit de Zuidafrikaanse stad
Kaapstad. Het blad verschijnt om de zes weken en
kinderen mogen het voor een groot deel zelf met te
keningen en verhaaltjes vullen. Bovendien organi
seren de mensen die 'Molo' uitgeven allerlei activi
teiten voor de zwarte kinderen in Kaapstad. Zo hou
den ze opstelwedstrijden, maken ze video-opnames
en spelen ze toneel met de kinderen.
Net zoiets als 'Molo Songoio' is het project 'Open
School' voor kinderen in Zuidafrika. Op deze
school wordt onderwijs gegeven maar er zijn ook
workshops voor schrijven, toneel en video. Het pro
ject probeert een bijdrage te leveren aan de zelfont
plooiing van de kinderen uit alle bevolkingsgroe
pen en daardoor aan de toekomst van Zuidafrika.
De kalender over het leven in Zuidafrika, gezien
door de ogen van zwarte kinderen, is door de 'Open
School' uitgegeven en kost 20 gulden. Van elke ka
lender die wordt verkocht gaat 3 gulden naar het
project. Als je er een wil bestellen kan dat door 20
gulden over te maken naar gironummer 600657, Ko-
mitee Zuidelijk Afrika Amsterdam. Vermeld er dan
even bij dat het om de 'Open School' -kalender gaat.
WYTZIA SOETENHORST
In plaats van vroegrijp ziet het
exotische Britse talent - haar va
der is afkomstig van de Fiji-ei-
landen, haar moeder uit Borneo -
zichzelf veel eerder als leeftijd
loos. "Ik beken dit niet graag,
maar eigenlijk ben ik al sinds
mijn twaalde niet meer veran
derd. Toen, misschien was het
wel eerder, leerde ik afstand ne
men van alles wat er met me ge
beurde. Ik ben gaan zoeken naar
verklaringen en daarmee nooit
mee opgehouden".
Zodoende begon Tanita Tika
ram al snel met het schrijven van
liedjes, die ze nu bestempelt als
lullige popsongs. Op haar veer
tiende raakte ze helemaal in de
ban van theater en literatuur,
waarna ze haar gitaar aan haar
broer gaf. Twee jaar later echter
vroeg ze dat instrument weer te
rug, zo ingrijpend was voor haar
de kennismaking met het werk
van Joni Mitchell. "Een geweldi
ge zangeres en een fantastische
schrijfster, ook van korte verha
len".
Eenmaal op die golflengte zit
tend werden vervolgens ook
Tom Waits, Leonard Cohen en
Van Morrison helden van haar.
Achteraf beschouwd is Tanita
("M'n moeder heeft voor de alli
teratie gewoon een T aan Anita
toegevoegd") nog steeds ver
baasd over die ontwikkeling. "Ik
ben namelijk helemaal niet met
dat soort pure muziek opge
groeid. Thuis draaiden mijn ou
ders alleen maar het gangbare
werk: Elvis, The Beatles, Otis
Redding, Wilson Pickett. En ik
vond dat allemaal hartstikke
leuk", bekent de officiersdochter
uit Basingstoke, die werd gebo
ren en deels opgroeide in het
Westduitse Münster.
Totale controle
Anderzijds is er altijd die hang
naar alleen musiceren geweest.
"Bij alle artistieke experimen
ten, die ik achter de rug heb, ben
ik altijd alleen van mezelf uitge
gaan. Ik ben gewoon geen meis
je, dat liever iets met anderen op
Eindelijk is de leider van de
Palestijnse bevrijdingsorgani
satie (PLO), Yasser Arafat, er
in geslaagd de Amerikanen
over te halen tot overleg met
zijn organisatie. Jarenlang
weigerden de Amerikanen een
gesprek omdat de PLO werd
beschouwd als een terroristi
sche organisatie die het voort
bestaan van de staat Israël be
dreigde.
Nog maar een maand geleden
verhinderde VS-minister
Shultz van buitenlandse zaken
dat Arafat naar New York zou
komen om de Verenigde Naties
toe te spreken. Hij verschafte
de PLO-leider geen visum voor
de VS tot woede van de meeste
VN-lidstaten die als tegenzet
de VN-vergadering naar het
Zwitserse Genève verplaats
ten waar Arafat alsnog het
woord kon voeren.
Tijdens die bijeenkomst
maakte Arafat duidelijk dat de
PLO het bestaan van de staat
Israël erkende en toen hij een
dag later op een persconferen
tie ook nog eens nadrukkelijk
terroristische daden veroor
deelde konden de Amerikanen
niet meer om een gesprek heen.
Een eerste gesprek tussen de
Amerikaanse vertegenwoordi
ger Pelletreau en een PLO-de-
legatie heeft inmiddels plaats
gehad in Tunesië. Tot woede
van de Israëlische regering die
nu wel erg alleen is komen te
staan in haar afwijzing van on
derhandelingen met de PLO.
De boosheid en geschoktheid
in Israël zijn wel verklaarbaar
want de Verenigde Staten zijn
altijd de grootste bondgenoot
geweest. Enorme hoeveelhe
den geld en wapens gaan jaar
lijks naar Israël. Dat zal niet
ophouden, maar de erkenning
touw zet. In zo'n geval ben ik al
gauw bang voor gebrek aan vrij
heid en voor de politieke verwik
kelingen, die het samen werken
vanzelf met zich meebrengt.
Kortom, Ik wil totale controle.
Moet ik compromissen sluiten,
dan voel ik me schuldig. De keer
zijde van het alleen zijn is weer
dat je in feite niets met iemand
anders kunt delen. Dat is best
wel eens zwaar".
Worden oëtische Einzelganger
zoals zij nu geboren of door de
omgeving gevormd? Taniota Ti
karam zegt over die kwestie, die
ze zelf omschrijft als 'nature ver
sus nurture', geen uitspraak te
durven doen. "Omdat ik mezelf
toch niet als een typische eenling
beschouw. Verlegen of bang om
met andere kinderen te spelen
was ik nooit. Ik had het alleen in
mijn eentje altijd veel beter naar
mijn zin. Behalve dan misschien
die korte periode dat we op Bor
neo woonden. Daar leefden we
echt van 's morgens vroeg tot 's
avonds laat in een soort commu
ne. Ik was toen pas vijfjaar, maar
ik weet me er meer van te herin
neren dan van al die jaren in
Duitsland. Die kan ik nog slechts
met bepaalde personen associë
ren", aldus de zangeres, die van
eventuele cultuurschokken als
gevolg van haar afkomst en di
verse omzwervingen (inclusief
Fiji-eilanden) niets wil weten.
"Waar we ook woonden is mijn
opvoeding altijd zeer Brits ge
weest. Heel strak dus, geheel in
het teken van de school. Mijn
mazzel was echter altijd dat ik
me toch nooit zo druk hoefde te
maken om de hoogste cijfers te
halen".
Maar ontdekking plus aanslui
tende opmars heeft ze voor een
belangrijk deel te danken aan
haar manager Paul Charles, die
eerder jarenlang de belangen van
Van Morrison behartigde en nog
altijd toerpromotor is voor onder
anderen Tom Waits, John Hiatt,
Elvis Costello, en Jackson Brow
ne. Deze Ierse Londenaar hoorde
ACHTERGROND
door de Amerikanen van de
PLO als serieuze gesprekspart
ner dwingt de Israëliërs tot een
andere houding inzake de Pa-
lestijnen.
De Palestijnen op de weste
lijke Jordaanoever en in de Ga-
zastrook zijn al een jaar lang in
opstand tegen de Israëliërs. Zij
willen een eigen Palestijnse
staat. De PLO van Arafat heeft
vorige maand de instelling van
een dergelijke staat afgekon
digd.
Om uit de impasse te komen
willen vrijwel alle landen, die
op de één of andere manier bij
het conflict betrokken zijn, een
internationale conferentie
houden over het Midden-Oos
ten. Maar Israël ligt dwars. Met
name premier Shamir en zijn
Likud-partij willen van geen
conferentie weten omdat zij
bang zijn dat dan stukken bezet
gebied aan de Palestijnen zul
len moeten worden afgestaan.
Bij de tweede grote partij
van het land, de Arbeiderspar
tij, bestaat wel animo voor een
Midden-Oosten-conferentie,
maar bij de begin november
gehouden verkiezingen kreeg
deze partij te weinig steun om
dit standpunt via de regering te
kunnen doordrukken. Voorlo
pig heeft Shamir de touwtjes in
handen en zijn verklaringen tot
nu toe duiden er niet op dat hij
met de PLO aan één tafel zal
gaan zitten.
Maar of hij die halsstarrige
houding kan volhouden is de
vraag. Vrede kan nou eenmaal
niet worden bereikt met tanks
en geweren. Praten is een veel
betere methode.
BERT PAAUW
nijn twaalfde niet
Tanita Tikaram vorig jaar de
cember voor het eerst tijdens een
optreden voor amper twintig
man en was meteen verkocht.
Door zijn bemiddeling kwam ze
onder contract bij Warner Bro
thers, werd het duo Peter van
Hooke/Rod Argent overgehaald
om haar te produceren en verl
eenden onder anderen David
Lindley, paul Brady, Brendan
Crooker en Mark Creswell als
gastmuzikanten hun medewer
king aan 'Ancient heart'.
Anders gezegd, vanuit het
niets komend was Tanita Tika
ram ineens omringd door vele
tientallen jaren internationale
vakkennis, die ze naar eigen zeg
gen heel vriendelijk en subtiel
naar haar hand heeft gezet. Een
kwestie van geluk of van bereke
ning en/of doorzettingsvermo
gen? "Ik was er op het juiste mo
ment en op de juiste plaats, zei
Elvis", lacht Tanita, die uiterlijk
best veel op de jonge Presley
lijkt. "Nee, in dergelijke theorie
ën geloof ik niet. In mijn geval
gebeuren dit soort dingen ge
woon. Ik bedoel, ik jaag niets fa
natiek na, het overkomt me alle
maal. Dat vind ik ook het span
nende van het artiest zijn. Ik ga
de studio in zonder te weten met
wat ik er uit zal komen. Ik zit wat
te tokkelen op mijn gitaar, vind
daarbij wat woorden en ik heb
een liedje. Niets staat van tevo
ren vast, ik kan alle kanten op.
Verwacht van mij daarom geen
uitspraken over de toekomst.
Dat is volledig open".
Popdossier 1988/1989
De popsterren vlogen ons in 1988
om de oren. Madonna, Peter Ga-
briël, Michael Jackson, Whitney
Houston, Pink Floyd, Prince,
Bruce Springsteen en George
Michael zijn een paar van die gro
te namen. Het Rotterdamse sta
dion De Kuip leek in 1988 nau
welijks door voetballers ge
bruikt te worden.
In Popdossier 1988/1989 van
Alfred Bos en Ton Vingerhoets
wordt uitgebreid stilgestaan bij
het afgelopen concertjaar. Het
tweetal verzamelde onder meer
stukjes uit recensies van twintig
journalisten over die optredens.
'Een onthullend beeld van visies
en meningen, ter leeringh ende
vermaeck', volgens Bos en Vin
gerhoets.
In sneltreinvaart sommen de
schrijvers feiten en feitjes op. De
opmars van de compact disc, het
uiteengaan van de Dolly Dots en
Marillion en de prestaties van
Nederlandse bands en artiesten.
Na de citaten uit concertrecen
sies geven Bos en Vingerhoets
kort commentaar op 90 lp's die in
1988 uit werden gebracht. De de-
buut-lp vqan Wendy Lisa
wordt beoordeeld als vinyl-
verspilling en 'Lovesexy' van
Prince krijgt de maximale vijf
sterren toebedeeld.
Het volgende hoofdstuk is
weer een opsomming van cita
ten. Sterren en sterretjes, oude
poprotten en nieuwelingen in
het muziekcircus deden in het af
gelopen popjaar vele uitspraken.
Een voorbeeld van John Bon Jo-
vi: 'De helft van onze tijd reizen
we en de andere helft jagen we
achter de vrouwen aan. Het is
geen gemakkelijke baan'. En An
nie Lennox: 'Ik wil kinderen. Ik
weet dat het een beetje truttig
klinkt, maar ik kan niet eeuwig
leven met de Eurythmics zoals ik
de afgelopen jaren heb gedaan'.
Met een lijst van overleden
popmuzikanten en een adressen
lijst (platenmaatschappijen, om
roepen, etc.) wordt Popdossier
1988 gesloten. Wat te vroeg, want
de onlangs overleden Roy Or-
bison komt niet in het boek voor.
Dit overzicht lag toen waarshijn-
lijkl al kant en klaar voor verzen
ding bij de uitgeverij.
Als naslagwerk is Popdossier
1988 daarom ruim onvoldoende.
Het boekje ligt begin december
al in de winkels en bevat een
melijk willekeurige hoeveelheid
gegevens. Het werkje telt 106
bladzijden maar kan met goede
wil in ruim een half uur uitgele
zen worden. Een onvolledig en
gemakzuchtig in elkaar geflanst
boekwerkje waar popminnend
Nederland niet zo veel aan zal
hebben.
ERNA STRAATSMA
'Popdossicr 1988/1989, een Jaar
popmuziek in woord en beeld' door
Alfred Bos en Ton Vingerhoets: uit
geverij Loeb; 106 pagina's: prijs:
22,50.
4Lt> noi] gek tow
