Een wonderbaarlijk concept
'Beslist niet alleen voor de jet-set'
Niet alleen het christendom kent de maagdelijke geboorte
Privé-kliniek voor plastische chirurgie in Haarlem
ZATERDAG 17 DECEMBER 1988
EXTRA
PAGINA 31
Fragment van het retabel 'Het Lam Gods' van Jan van Eijck (1432), waarop te zien is hoe de engel Gabriël (links) Maria de blijde boodschap brengt.
Maria. Als maagd en moeder geniet
ze overal ter wereld verering. Gezien
de geringe rol die ze speelt binnen
het Nieuwe Testament is dit
verbazingwekkend. Nog
verbazingwekkender is haar
mysterie. Hoe kunnen
maagdelijkheid en moederschap in
één persoon verenigd zijn? Wat
betekent dit, en is zij in dit opzicht
uniek, of kennen ook andere
godsdiensten het maagdelijke
moederschap?
door Lucinda Dirven
"Zie, de Jonkvrouw zal zwanger
worden en een zoon baren en zij zal
hem de naam Immanuel geven" (Jes
7:14). Deze voorspelling, die in het
oude testament door de profeet Je-
saja werd gedaan, gaat in het Nieu
we Testament bij de evangelisten
Mattheus en Lucas in vervulling
(Mt. 1:18-25/ Lc. 1:27-38).
Bij Mattheus treffen we zelfs een nage
noeg letterlijk citaat aan als de engel aan
Jozef in zijn droom verschijnt. Er bestaat
echter wel een belangrijk verschil tussen
Jesaja en de evangelist. In de oorspron
kelijke Hebreeuwse tekst spreekt Jesaja
van almanah. Dit betekent jonge vrouw,
en dat hoeft niet noodzakelijk een maagd
te zijn. In de Griekse vertaling van het
oude testament, de Septuagint, wordt dit
echter vertaald met parthenos, hetgeen
met maagd vertaald moet worden. Zo
vinden we de voorspelling terug bij Mat
theus, die van de Septuagint is uitge
gaan. Dat we maagd hier inderdaad in de
meest letterlijke zin van het woord moe
ten opvatten, kunnen we lezen in het ver
haal dat ons door beide evangelisten
wordt verteld.
Mattheus en Lucas zijn de enigen van de
vier evangelisten die ons verslag doen
van de jeugd van Jezus. Beiden begin
nen hun relaas over het aardse leven van
de Heiland met de verkondiging van de
engel Gabriël aan een jonge joodse
vrouw, Maria. De engel vertelt haar dat
ze zwanger zal worden en het kind van
God zal baren. Maria begrijpt niet hoe dit
kan gebeuren, omdat ze, volgens haar
zeggen "geen man gekend heeft" (bijbel
taal voor gemeenschap). De engel vertelt
haar dat zij niet zwanger zal worden door
toedoen van een man, maar dat de"Heili-
ge Geest haar zal bevruchten. Maria ge
looft de woorden van de engel en dit is
het moment waarop de conceptie plaats
vindt. Volgens de uitleg van theologen
werd ze zwanger toen ze de logos, het
woord, in zich opnam.
Dogma
De maagdelijke geboorte is pas in de
vierde eeuw tot dogma (leerstuk) van de
kerk geworden. Dit komt gedeeltelijk
voort uit het feit dat dit verschijnsel in
het Nieuwe Testament alleen bij de evan
gelisten Mattheus en Lucas ter sprake
komt. In de rest van het Nieuwe Testa
ment wordt de maagdelijke geboorte
niet genoemd. De verklaring hiervoor is
dat de geschriften van het Nieuwe Testa
ment niet op dezelfde plaats, in dezelfde
tijd en door mensen met dezelfde achter
grond zijn geschreven.
Enerzijds hebben deze factoren de in
terpretatie van de heilsboodschap be
paald en hebben ze geleid tot accentver
schuivingen binnen de verschillende ge
schriften. Anderzijds waren hierdoor be
paalde overleveringen niet bij iedereen
bekend. Zo kon het gebeuren dat in het
ene geschrift iets werd beschreven wat
in een ander achterwege werd gelaten.
Iets wordt dus niet vermeld omdat men
er geen belang aan hecht of omdat men
de overlevering niet kent.
Dat dit het geval is geweest bij de
kwestie van de maagdelijke geboorte
wordt bevestigd door het feit dat ook de
apostolische vaders de maagdelijke ge
boorte niet noemen in hun geschriften.
We kennen echter één uitzondering op
deze regel, en wel in de persoon van de
bisschop Ignatius,' afkomstig uit Syrië.
Hij was in het begin van de tweede eeuw
de eerste die de maagdelijke geboorte
een plaats gaf binnen zijn theologie en
haar een algemeen geldige waarde toe
schreef. Na hem is het weer enige tijd stil
en het eerste bericht dat we weer verne
men is afkomstig van Justinus, die even
eens afkomstig is uit het Syro-Palestijn-
se gebied.
Omdat dit zeer waarschijnlijk ook de
omgeving is waar de kinderverhalen van
Mattheus en Lucas zijn ontstaan, is het
zeer aannemelijk dat het verhaal van de
maagdelijke geboorte in deze regionen
voor het eerst bekend is geweest. Alge
mene verbreiding kreeg het pas na de ka
nonvorming, dat wil zeggen nadat men
in de vierde eeuw had vastgesteld welke
geschriften wél en welke niet opgeno
men mochten worden in het Nieuwe Tes
tament. Het was dan ook op basis van de
bijbelse overlevering dat de maagdelijke
geboorte vrij snel en bij nagenoeg ieder
een als leerstuk werd geaccepteerd. Op
gave van de theologen was dan ook nooit
zozeer om dit te verdedigen als wel om
de betekenis uit de doeken te doen.
Geen twijfel
Uitgangspunt bij de latere theologische
uitleg waren uiteraard de enige bestaan
de bronnen, de evangeliën zelf. Ook de
verhalen bij de twee evangelisten zijn
echter niet identiek. Door beiden wordt
de maagdelijke geboorte beschouwd als
een wonder van God waarmee de zen
ding van de Heiland op aarde begint,
maar ze leggen toch duidelijk andere ac
centen. In het verhaal van Lucas wordt
benadrukt dat Jezus de Zoon van God
genoemd kan worden vanwege zijn won
derbaarlijke conceptie. Van enige twijfel
over het gebeuren is bij de betrokkenen
geen sprake want "bij God is geen ding
onmogelijk". (Lc. 1:36 e.v.) Zoals God er
voor kan zorgen dat Maria's nicht Eliza
beth op hoge leeftijd nog een kind ver
wacht, zo kan hij óok zijn dienstmaagd
bevruchten met de Heilige Geest.
Bij Mattheus staat het verhaal niet zo
op zichzelf als bij Lucas. Het gaat hem er
vooral om aan te tonen dat Jezus naar
herkomst werkelijk de in het Oude Tes
tament verwachte Messias en «Davids
zoon is. Het verhaal heeft bij hem een
verdedigend karakter en wel ten opzich
te van de joden. Zij geloofden niet in de
maagdelijke geboorte. De joden worden
in het verhaal gepersonificeerd door Jo
zef, die, om Maria niet in opspraak te
brengen, van haar wil scheiden. Dat zou
volgens de joodse wet mogelijk en zelfs
gebruikelijk geweest zijn. De engel die
hem vervolgens in zijn droom verschijnt,
toont met behulp van een oudtestamen
tische voorspelling de hierboven geci
teerde profetie van Jesaja - aan dat hij
ongelijk heeft en Maria valselijk beschul
digt van overspel.
Beide evangelisten vertellen het ver
haal dus vanuit een ander gezichtspunt
en met een andere bedoeling. Bij Lucas
heeft ze vooral een dogmatische functie.
De maagdelijke geboorte op zichzelf is
voor hem al een bewijs voor de godde
lijkheid van het kind. Bij Mattheus daar
entegen heeft het verhaal vooral een ver
dedigend karakter. Jezus is bij hem de
vervulling van de oudtestamentische
voorspellingen en het verhaal van de
maagdelijke geboorte past hier in. Om
dat de latere theologen zijn uitgegaan
van deze twee bijbelteksten vinden we in
hun interpretatie daarvan dezelfde ten
dens.
Wonderen
De vraag waarom de moeder Gods
maagd moest zijn en hoe zij als sterfelijke
vrouw een kind kon baren dat zowel vol
ledig God als mens was, werd door de
evangelisten niet gesteld. Simpelweg
omdat dit niet belangrijk was voor func
tie van hun verhaal. Zij willen aantonen
dat Jezus de Zoon van God is, en het
wonder van zijn conceptie is slechts de
eerste aanzet van een leven dat vol zal
zijn van wonderen.
Een uitleg van het gebeuren werd pas
relevant toen de theologen zich gingen
bezighouden met de natuur van Chris
tus. Hoe kon een goddelijk persoon ge
boren worden uit een sterfelijke vrouw
zonder door haar "zondige aardse na
tuur", veroorzaakt door de erfzonde, te
worden besmet? Maria's maagdelijkheid
werd nu een belangrijke kwestie. Men
was er namelijk van overtuigd dat de erf
zonde werd overgebracht door seksuali
teit. Hier had Maria niets mee te maken
gehad en dus was ze hier ook niet door
besmet geraakt.
Hoewel uit de evangeliën het tegen
deel blijkt (zie bijvoorbeeld Marcus 3,31,
waar gesproken wordt van Jezus' moe
der en broeders) is zij volgens latere theo
logen altijd maagd gebleven. Later heeft
men dit nog verder doorgetrokken door
hier aan toe te voegen dat ook Maria zélf
op wonderbaarlijke wijze, zonder ge
slachtelijk verkeer, was verwekt. De spe
culaties omtrent Maria's maagdelijkheid
zijn dus talrijk geweest en de ideeën van
de theologen hierover blonken vaak
meer uit in spitsvondigheid dan dat ze
getuigden van enige eerbied voor het
mysterie.
Annunciatie
Men heeft het dogma van Maria's maag
delijkheid al vrij vroeg op een aantal ma
nieren in de kunst verbeeld. De wonder
baarlijke conceptie wordt al van de zesde
eeuw af op grond van de beide evangelie
teksten afgebeeld in een scène die we de
annunciatie (aankondiging) noemen.
Hier brengt de engel Gabriël Maria de
blijde boodschap. We zien een lichtstraal
met hierin een duifje dat de Heilige
Geest symboliseert. Lichtstraal en duifje
dalen af naar het oor van de toekomstige
Moeder Gods. Later kan dit op nog plas-
tischer wijze worden voorgesteld, ais in
de lichtstraal het kleine Christuskind op
Maria neerdaalt.
Ook op afbeeldingen van het kerstge
beuren kan op indirecte wijze naar de
maagdelijkheid van Maria worden ver
wezen. Zo ziet men soms dat Jozef, met
zijn rug naar het gebeuren gekeerd, in
een hoekje een beetje sip voor zich uit zit
te kijken. Hij lijkt weinig met de geboorte
te maken te hebben en dat is precies wat
men met zijn houding wil zeggen. Hij is
immers niet de echte vader van het kind.
Op vroegere afbeeldingen van de ge
boorte wordt op meer plastische wijze
naar Maria's maagdelijkheid verwezen
als men het apocriefe verhaal van de on
gelovige hebamme (vroedvrouw) Salome
afbeeldt. Hierin wordt verteld dat Jozef
twee vroedvrouwen haalt, Zelami en Sa-
lome. De eerste vroedvrouw merkt als ze
Maria onderzoekt dat deze maagd is ge
bleven en in verbazing roept zij: "Als
maagd heeft zij ontvangen, als maagd
heeft zij geboorte gegeven en maagd is zij
gebleven".
Wonderbaarlijk
De tweede vroedvrouw, de ongelovige
Salome, gelooft haar echter niet op haar
woord en wil Maria zelf onderzoeken. Als
zij de maagd aanraakt schrompelt haar
hand echter terstond ineen. Salome is
zich onmiddellijk pijnlijk bewust van
haar ongeloof en begint luid te huilen.
Maria gebiedt haar het kind te aanbidden
en aan te raken. Op het moment dat de
ongelovige dit doet is zij onmiddellijk ge
nezen. We vinden dit motief prachtig ver
beeld op een zesde-eeuws ivoren paneel
tje afkomstig van de troon van Maxen-
tius, waar we zien hoe de vroedvrouw
haar verschrompelde hand naar Maria
uitstrekt.
De maagdelijke geboorte is in geen geval
een motief dat alleen in het christendom
te vinden is. En een godsdiensthistorisch
onderzoek zou, zonder aan het verhaalde
afbreuk te doen, misschien wat meer
licht kunnen werpen op de religieuze be
tekenis van dit motief. In de context van
mythe en religie zouden we de maagde
lijke geboorte kunnen plaatsen in de rij
van wonderbaarlijke geboorten van go
den en halfgoden. Of de moeder nog
Aan een facelift heeft Jenny Aarts (30),
algemeen directrice van Meditransplant in
Haarlem, zelf nog niet gedacht. "Maar als ik
ouder word en alles begint uit te zakken, sluit ik
het niet uit", zegt ze. Wie vindt dat zijn ooglid te
veel gaat hangen, meent dat haar neus te
scheef staat of nu eindelijk van zijn of haar
tatoeage af wil, kan sinds vorige week
aankloppen bij de privé-kliniek voor plastische
chirurgie.
door Marcel Goedhart
Plastische chirurgie in een privé-kli
niek wordt vooral geassocieerd met
artiesten en iets te oude zangeres
sen, die een facelift laten uitvoeren
of hun borsten willen oprekken. Om
er maar vooral zo goed mogelijk uit
te zien.
"Ik heb wel mensen uit die hoek in mijn
patiëntenkring. Maar het is absoluut niet
zo dat de jet-set van Hilversum over de
vloer komt", verdedigt Jenny Aarts zich.
"Integendeel. Negentig van de honderd
patiënten zijn huisvrouwen, die hier met
de bus naar toe komen".
Dat moeten dan wel mensen zijn met
geld. Een neuscorrectie of het vergroten
van de borsten kost tussen de drie en zes
duizend gulden, afhankelijk van de duur
van de onderzoeken en de operatie. Het
enige dat Meditransplant niet doet, is het
weghalen van vetkwabben bij de buik en
het verkleinen van borsten. Dat zijn in
grijpende operaties, waarvoor mensen
langer dan een dag moeten worden opge-
In 1984 opende Jenny Aarts, die haar
studie geneeskunde afbrak, haar eerste
kleine kliniek op de Amsterdamse He-
maagd was op het moment van de be
vruchting is hier niet van enorm groot
belang. Waar het om gaat is dat zowel be
vruchting als geboorte in het verhaal op
wonderbaarlijke wijze plaats vinden.
Dit soort geboorten vinden we in de re
ligieuze verhalen van een groot aantal
culturen. Ze zijn hier altijd een onder
deel van het leven van de god of halfgod.
Men wil op deze manier aan het begin
van de beschrijving van dit leven al dui
delijk maken dat het in geen geval gaat
om het leven van een gewone, sterfelijke
persoon. Het blijft dan ook niet bij deze
ene wonderbaarlijke gebeurtenis, maar
het vormt slechts het begin van een leven
dat vol zal zijn van wonderen en bijzon
derheden. Dit is ook het geval in het
Nieuwe Testament.
In grote lijnen vertonen deze verhalen
dezelfde kenmerken. De manier waarop
de bevruchting plaatsvindt is altijd onge
woon en geschiedt door toedoen van een
hogere kosmische macht. Deze goddelij
ke macht kan zich in vele gedaanten ma
nifesteren. Vaak vindt de geboorte plaats
in een grot of een andere verborgen plek.
ver van de bewoonde wereld (vergelijk
bijvoorbeeld de stal in het kerstverhaal).
Elementen als pijn en bloed zijn niet zel
den afwezig. In een aantal gevallen bezit
het kind bij zijn geboorte al eigenschap
pen van een volwassene of andere bij
zondere kwaliteiten. In een niet gering
aantal verhalen verdwijnt de moeder na
de geboorte op de achtergrond of sterft
zij zelfs. Nu is dit laatste in de evangeliën
niet het geval, maar Maria verdwijnt hier
wel vrijwel geheel van het toneel, al zou
je dit, gezien de enorme verering die ze in
latere tijd vaak genoten heeft, in eerste
instantie misschien niet denken.
rengracht. "Iedereen zei dat het me niet
zou lukken. Ik was 25 jaar en moest geld
lenen. Bij vijf banken ben ik de deur uit
gezet. Ze lachten me uit en zeiden: Me
vrouw, wij doen niet in ritssluitingen".
De Amsterdamse kliniek werd te klein.
Momenteel werkt ze zo'n tachtig uur per
week en is ze volgens haar de enige Ne
derlandse vrouw, die actief is in de we
reld van de plastische chirurgie. "Ik
werk hoofdzakelijk met mannen. In het
begin was dat moeilijk. Artsen konden er
niet tegen dat ik de leiding had. De
laatste jaren is er een vaste ploeg en dat
loopt goed".
De villa in de Van Eedenstraat in Haar
lem is door Aarts niet als een koel wit zie
kenhuisje ingericht. Roze tinten over
heersen. "Ik weet niet of het typisch
vrouwelijk is, maar ik let heel erg op de-
Dat het motief van de maagdelijke ge
boorte zeer oud is, blijkt vooraleerst uit
het veelvuldig voorkomen ervan in de
verhalen van schriftloze volkeren. In de
oudste van dit soort verhalen wordt het
kind geboren uit een meisje dat contact
heeft gehad met een natuurlijk object of
fenomeen, zoals bijvoorbeeld een veer
tje, een zonnestraal, of, zoals in het ver
haal van de Tewa-indianen uit Noord
Amerika, een stukje klei. In dit verhaal
raakt een meisje zwanger wanneer een
stukje klei in haar binnendringt als zij
een waterkruik aan het maken is. Na een
korte zwangerschap schenkt zij het le
ven aan een baby zonder armen en benen
die er uitziet als een pratende wa
terkruik. In twintig dagen is de jongen
volwassen. Wanneer hij aan het jagen is
met zijn grootvader loopt hij tegen een
rots, waardoor de kruik breekt en hij er
als een volwassen krijger uit tevoor
schijn komt. Vervolgens gaat hij op zoek
naar zijn vader, die een onderwereld-god
blijkt te zijn.
De bekendste verhalen aangaande
wonderbaarlijke geboorten zijn afkom
stig uit drie grote religies, het hin
doeïsme, het boeddhisme en natuurlijk
het christendom. Vooral het boeddhisti
sche verhaal vertoont een aantal over
eenkomsten met het christelijke verhaal.
In de legende die het leven van Gautama
Boedha verhaalt, lezen we dat zijn toe
komstige moeder, de koningin Maha-
maya, op een nacht droomt dat zij mee
genomen wordt naar het Himalaya ge
bergte. Hier wordt zij eerst gereinigd met
water, om haar te ontdoen van alle men
selijke smetten. Dit was nodig omdat zij
als reeds getrouwde vrouw geen maagd
tails. Ik ben er zeer kien op hoe de opera
ties worden afgewerkt. In het begin
stond ik er met mijn neus bovenop. Dat
is nu niet meer het geval. Wel bekijk ik
nog steeds alle eindresultaten".
De vraag is onvermijdelijk. Doet Medi
transplant alles wat een klant vraagt?
Waar liggen de grenzen? Jenny Aarts:
"Het is heel moeilijk om te zeggen wat
het criterium is om wel of niet te opere
ren. We beoordelen of het geestelijk ver
antwoord is. Dat doen we op basis van
twee gesprekken. Als een vrouw met
haar man hier komt en hij begint te roe
pen dat haar borsten vroeger groter wa
ren dan die van de gemiddelde vrouw in
Nederland, merkje dat niet zy de opera
tie wil, maar haar man. De ingreep gaat
dan niet door".
meer was. Vervolgens wordt zij op een
"goddelijk rustbed" gelegd, waarna de
toekomstige Boeddha verschijnt in de
gedaante van een reusachtige witte oli
fant. Driemaal loopt hij rond het rustbed
van zijn moeder, waarna hij langs haar
rechterzij strijkt en haar buik binnen
gaat.
Wedergeboren
Ook de geboorte van de Boeddha ge
schiedde op wonderbaarlijke wijze. Als
zijn moeder voelt dat hij op het punt
staat om geboren te worden, gaat zij naar
een tuin waar zij zich vasthoudend aan
een boom uit haar rechterzij de Boed
dha baart Zoals dat altijd het geval is bij
moeders van Boeddha's, sterft Maha-
maya zeven dagen na de geboorte en
wordt zij in de Tusita-hemel wedergebo
ren. In de uitleg die men meestal aan de
ze legende geeft, wordt er de nadruk op
gelegd dat de Boeddha ervoor koos als
mens geboren te worden. Zo kon hij de
mensen leren hoe ze de door hem bereik
te perfectie zouden kunnen bereiken.
Evenals Jezus van Nazareth kwam hij tot
de mensen met een verlossende bood
schap.
Zoals reeds gezegd is de moeder in dit
soort verhalen vaak geen maagd meer in
de meest letterlijke zin van het woord.
Dit wordt in het Christelijke verhaal ech
ter wel benadrukt. Binnen enkele joodse
groepen werd Maria immers beschul
digd van overspel en dit zou volgens hen
de wonderbaarlijke conceptie verklaren.
Ik wil deze mogelijkheid niet uitsluiten,
maar ook hier kan een godsdiensthistori
sche vergelijking verhelderend zyn.
In de eerste plaats heeft maagdelijk
heid in een groot aantal culturen de bete
kenis van rein en zuiver. Vaak ook is de
maagdelijkheid van de meisjes van de
groep symbool voor de reinheid van de
groep in z'n geheel. Een meisje dat deze
regel overtreedt wordt dan ook door de
hele groep uitgestoten en loopt soms
zelfs het risico gedood te worden.
Bemiddelen
Reinheid en zuiverheid zijn eigenschap
pen die bijzonder van toepassing zijn op
de moeders van goden. Maagdelijkheid
heeft echter nog een tweede betekenis.
Door het ontbreken of verwerpen van
seksualiteit zijn maagden noch manne
lijk, noch vrouwelijk. Dit maakt hen tot
een aparte groep binnen de gemeen
schap waarin zij vrij gemakkelijk een be
middelende rol kunnen spelen, juist om
dat ze eigenlijk nergens by horen. Dit
maakt hen ook bijzonder geschikt voor
het contact met de hogere werkelijkheid,
de wereld der goden. Vaak krijgen zij
dan ook een religieuze functie toebè-
deeld.
Zo zijn bijvoorbeeld in de Grieks-Ro
meinse tijd priesters van verscheidene
culten maagden. Deze geslachtelijke ge
spletenheid is bijzonder duidelijk te zien
bij de Vestaalse maagden, die vlak voor
het begin van onze jaartelling dienst de
den in het Romeinse rijk. Enerzijds had
den zij vrouwelijke kenmerken. Zo droe
gen zij de kleding en haardracht van jon
ge bruiden. Anderzijds genoten ze be
paalde voorrechten die in het gewone da
gelijkse leven alleen aan mannen waren
voorbehouden.
De maagd als moeder van een Godheid
heeft uiteraard een bemiddelende func
tie bij uitstek. Zij is immers het instru
ment waardoor het goddelijke zich met
het aardse verbindt. Zo wordt de maagd
een krachtig symbool van de relatie tus
sen het natuurlijke (menselijke) en bo
vennatuurlijke (goddelijke). Alleen door
de maagd Maria kon Christus worden tot
de bemiddelaar van beide sferen, volle
dig God en volledig mens. Net als hij kon
ook Boeddha alleen met behulp van zijn
gezuiverde moeder Mahamaya tot de
mensen komen. Zo bezien wordt de
maagd een "instrument" waarmee de
grenzen van het aardse bestaan overste
gen kunnen worden. Zonder de maagd
kan de goddelijke gestalte immers geen
menselijke gedaante krijgen.
Lucinda Dirven is studente theologie en
kunstgeschiedenis te Leiden.
"Recentelijk nog is er een vrouw ge
weest, die haar gezicht wilde verande
ren. Naderhand bleek dat ze een grote
hekel had aan haar vader. Wanneer ze in
de spiegel keek, werd ze aan hem herin
nerd. Begin dan niet aan een operatie. Zo
iemand zal nooit tevreden zijn".
Tijdens haar studie assisteerde Jenny
Aarts twee plastisch chirurgen in een zie
kenhuis, van wie er één veel aan estheti
sche chirurgie deed. Ze keek zeer scep
tisch aan tegen die tak van geneeskunde.
"Ik vond het volstrekt belachelijk. Maar
na een paar maanden veranderde die me
ning. Als jouw oren een beetje kleiner
zouden zyn of je neus een beetje langer
en je voelt je daardoor veel prettiger, dan
is dat toch prachtig", zegt ze.
Iemand, die na goedvinden van de chi
rurg en huisarts in een regulier zieken
huis wordt geholpen aan zijn scheve
neus,' krijgt in principe van ziekenfonds
of verzekering de kosten van de operatie
terug. Dat is dus niet het geval wanneer
de ingreep in een privékliniek gebeurt.
Een verwijskaart van de huisarts is dan
ook niet nodig.
"Maar", zegt Jenny Aarts, "wij kunnen
meer aandacht besteden aan onze pa
tiënten dan in een ziekenhuis. Slechts
drie mensen per dag kunnen worden
geopereerd en er is een verpleegkundige,
die hen verzorgt. Het is hier geen fa
briek".
Jenny Aarts zegt altijd uit te gaan van
de wensen van de patiënt. "Het is niet zo
dat wat wij mooi vinden opleggen aan
onze patiënten. Als iemand in een ge
woon ziekenhuis komt, kun je horen van
de chirurg: 'Dit is alleszins binnen de
grenzen van het aanvaardbare. Kleedt u
huis'. Er wordt dan niet geopereerd. Ik
vind dat die man daar niet over heeft te
beslissen. Een chirurg vindt kleine
borsten misschien mooi, terwijl het voor
een vrouw een probleem kan zyn".
Jenny Aarts: Negentig van de honderd patiënten zijn huisvrouwen".
(foto GPD)
