Van den Broek wil
contacten met PLO
Ark van Amersfoort doemt op
tussen dennen in dierenpark
Hongaarse partijleider kondigt referendum aan
-VRIJE TIJD
Oppositie en CDA voor, WD tegen
A i
VRIJDAG 16 DECEMBER 1988
Het doet bizar aan. De plecht
van een groot schip, die
opdoemt tussen de
dennebomen. Schip ahoy in
een landelijk decor. De
vervreemding valt echter
snel van de bezoeker af, als-ie
eenmaal binnen tegen de in
details zo prachtige wilde
dierenfoto's van Johan
Elzenga aanloopt. Dit is
dierentuin; dit is dan ook de
Ark van Amersfoort, de
nieuwe attractie van het
Dierenpark Amersfoort.
Alhoewel een ark al vanuit de bij
belse geschiedenis het verband
met wilde dieren legt heeft dit edu
catieve centrum van het dieren
park toch geen enkele bijbelse rela
tie. De vondst is meer uit eenvoud
te verklaren.
Astrid Vis, directrice van het die
renpark is helemaal weg van die
ren, speciaal de wilde dieren. De
grote passie van haar man, oud
scheepsbouw-werktuigkundige,
ligt op het nautische vlak. De op
zich weinig verenigbare hobby's
van de twee hebben in dit gebouw
gestalte gekregen.
"Maar het had even goed een ge
woon vierkant gebouw kunnen
zijn. En hoort dat thuis in een den-
nebos?", vraagt Astrid Vis. Haar
idee was om aan het kijken van de
wilde dieren in het park een attrac
tie te koppelen, die ook bij slecht
weer de mensen zou trekken. Bo
vendien heeft zij in de Ark van
Amersfoort een middel gevonden
om iets van haar uitgebreide ken
nis van de dieren over te brengen
op de bezoekers en dat dan in een
omgeving, die ook op zich attrac
tief genoeg is voor de bezoekers.
Dat zijn niet alleen de kinderen,
maar ook de volwassenen. Of die
nu komen om naar de capriolen
van de chimpansees te kijken, het
grimmige van de leeuwen, tijgers
en hyena's te ervaren of om onder
de indruk te raken van het impo
sante van de olifanten van het park.
Er komen ook tekenaars, amateur
schilders of fotografen, die vanaf
de overdekte wandelpassage hun
hobby ook bij slecht weer kunnen
uitleven.
Alhoewel die fotografen natuur
lijk met enig verlangen de fraaie
expositie van de al eerder genoem
de Johan Elzenga zullen bezien.
Deze man fotografeerde ter plaatse
impala's, luipaarden, wilde hon
den, cheeta's en andere bewoners
van de steppen rond het Nakuru-
meer en het Bojovia-meer in Ke
nya. Zijn expositie van boeiende
opnamen tegen schemertijd in de
Oostafrikaanse wildernis is als het
ware de entree van de Ark.
Wereldnatuurfonds
In deze expositiezaal treft de be
zoeker ook enkele tableaux aan
van het Wereldnatuurfonds en
daarmee wordt al aangegeven, dat
de oer-wildernis niet alleen is om
van te genieten, maar ook bescher
ming behoeft.
De liefde voor het dier en de
noodzaak tot respect en bescher
ming dringt zich eigenlijk op alle
dekken van de Ark op. Op een
speelse manier kan hier veel wor
den opgedaan over het leven van
de dieren. "In de Zoo begint het
zoo" is de slagzin van de ingang
van de grote ruimte, waar van alles
over het dierenleven in beeld is ge
bracht. Op eenvoudige wijze wordt
kennis aangeleverd. Het kleinste
vogeleitje (van de kolobri) wordt
tentoongesteld naast het grootste
ei, dat van de struisvogel. Aan
schouwelijk onderwijs, bijna zon
der woorden.
Opgezette vogels, tekeningen,
mini-exposities, spelen, alles
wordt gebruikt om de (jonge) be
zoekers enige kennis van het die
renleven bij te brengen. Daarbij is
het verrassings-effect niet verge
ten.
Zo kan het publiek bijvoorbeeld
genieten van de bezoekertjes zelf.
Die kunnen zich binnen uitleven in
een eigen hoek met twee grote
speelgoedberen. Wat de bezoeker
tjes dan niet weten is, dat hun ra
votten met die beren vanaf de gang
via glas kan worden gevold. Dat is
bijna even amusant als het kijken
naar jonge aapjes.
En hoe mallotig, menselijk en te
gelijk vertederend baby-chimpan
sees kunnen zijn is te zien in de kin
derkamer. In deze babyruimte, in
gericht als een gewone kinderka
door
Wim Breedveld
In de Ark van Amersfoort kan op een speelse
veel worden geleerd over het leven van de dieren. (Foto c
mer thuis, verblijft een chimpan
see, die door Astrid Vis zelf is groot
gebracht met de fles.
Leslokaal
Een belangrijk element van de Ark
is het leslokaal, waar schoolklassen
een biologieles kunnen krijgen;
van de eigen leraar of van een des
kundige van het dierenpark.
De Ark is verder voorzien van
een heuse kombuis - het zelfbedie
ningsrestaurant - en een bovendek,
dat vooral is ingericht voor de kin
deren, die eens aan het grote stuur
rad willen draaien. Het bovendek
zal overigens nog verder ingericht
worden voor de kinderen. Alhoe
wel ook de ouderen niet vergeten
zijn, want er staan ruimschoots zit-
en rustbanken opgesteld. Van hier
uit heeft de bezoeker dan ook een
mooi uitzicht op de omringende
vijver en tuinen.
De Ark staat dus niet helemaal
op het droge. De vijver is niet lou
ter bedoeld om het grote schip een
geëigend decor te geven. De vijver
is voor enige soorten watervogels
en planten en een reservoir voor de
grote waterval. Aan de ene kant
van de boot krijgt de grote flamin
go-kolonie haar plaats met die van
de kraanvogels. Aan de andere zij
de van de vijver komen de savan-
ne-dieren (gnoes, elanden, zebra's,
antilopen, struisvogels). Over hun
kooien heen loopt de overdekte
promenade, die ook voor rolstoe
len bereikbaar is.
De Ark heeft nogal wat steun ge
kregen van de overheid, die omwil
le van de bevordering van de werk
gelegenheid en het toerisme twee
miljoen beschikbaar stelde. Het
ministerie van landbouw stak 1,3
miljoen, de provincie 275.000 gul
den en de gemeente Amersfoort
500.000 gulden in de onderneming.
Voor het dierenpark zelf bleef toch
ook nog een anderhalf miljoen te fi
nancieren over. Met die investering
is het werk van 35 full-time mede
werkers verzekerd.
Vogeltoren
Met de nieuwe aanwinst is het Die
renpark Amersfoort, dat dit jaar
veertig jaar bestaat, nog niet 'uitge
bouwd'. Op het programma staat
nog de bouw van een vogeltoren
van dertig meter, die iets verder in
de bossen van het park een plaats
moet krijgen.
Astrid Vis is als kind in het park
opgegroeid. Haar vader en moeder,
die werkzaam waren geweest in
het Wassenaarse Dierenpark,
kochten veertig jaar geleden de uit
spanning, waar omheen nog
slechts enkele dieren liepen. Dat
was het begin van het Dierenpark,
dat aanvankelijk als een horeca-on-
derneming was opgezet. Van lie
verlede is het accent duidelijk ver
schoven naar het houden van die
ren en dat is ook de grote passie
van Astrid Vis geworden.
"Als ik dan al eens op vakantie ga
in het buitenland, dan is dat vooral
om bij de collega's te gaan kijken.
Vorig jaar waren we in Amerika en
daar hebben we vier weken lang ie
dere dag een dierentuin bezocht.
Heerlijk. Ook fijn om het werk en
de ideeën van de collega's te bekij
ken. Je raakt nooit uitgeleerd."
Praktijk
Dat leren heeft ze altijd in de
praktijk gedaan, want met haar la
ge biologie- en natuurkundecijfers
van de eigen middelbare schoolop
leiding kan ze nauwelijks pronken.
In de praktijk leerde ze wat in geen
enkel dierenboek te vinden is. Bij
voorbeeld welke melk-mixture een
hyena-baby nodig heeft.
"Ik heb ooit een hyena-jong ge
had, waarvan de moeder een infec
tie had en daardoor het jong niet
kon zogen. In geen enkele publika-
tie kon ik vinden wat voor soort
voeding daarvoor nodig was. Dan
rest je niets anders dan te experi
menteren. Met koffieroom en wat
ingrediënten kwam ik er uiteinde
lijk toch uit. Het is een prachtbeest
geworden."
Door die uit ondervinding opge
dane kennis heeft ze goede naam
en faam verworven. Zo zeer, dat
dierentuinen uit Peking, Taiwan
en Japan, maar ook uit Nederland
op de wachtlijst staan om chim
pansees en andere jonge dieren af
te nemen uit Amersfoort.
Snelle verbinding
De Spaanse veerdienstmaatschap
pij Trasmediterranee heeft onlangs
een nieuwe snelle verbinding ge
opend tussen Alicante en Ibiza. De
ze veerdienst wordt uitgevoerd
met de draagvleugelboot 'Pez
Volador' (Vliegende Vis). Er zijn
dagelijks twee retourafvaarten en
de overtocht duurt twee uur en drie
kwartier. Voor meer informatie:
020-252552.
Prijs
De 'product award' binnen de Ne
derlandse reiswereld is dit jaar toe
gekend aan de Kwibus. Dit is een
speciaal voor de jeugd ingerichte
touringcar, waarmee ouders en
hun kinderen op vakantie kunnen.
Zo kent de Kwibus, naast het bo
venste gedeelte als zitgedeelte voor
ouders, een onderste gedeelte dat
als een kinderdagverblijf is inge
richt. In het onderste busruim is er
speelgoed voor de kinderen en ver
der kunnen ze daar lekker naar te
kenfilms kijken.
De 'product award' wordt jaar
lijks toegekend door het vakblad
Travel Market Magazine. Voor
meer informatie: 01804-25900.
Overzichtskaart
Bij de Stichting Lange Afstand
Wandelpaden (LAW) is een nieuwe
overzichtskaart verschenen met al
le Nederlandse LAW's. Wie wil we
ten hoe de bijna 27 1-a-wandelpa-
den met een totale legte van 3300
kilometer in grote lijnen lopen en
hoe ze onderling aansluiten, kan
met deze kaart (schaal 1 500.000)
duidelijkheid verkrijgen.
Zeker zo interessant is de achter
kant van de kaart. Daarop wordt
uitgelegd wat een LAW nou eigen
lijk is en hoe je hem kunt volgen.
Ook de aansluitingen op de paden
in België en Duitsland komen aan
de orde.
Om in het bezit te komen van de
nieuwe overzichtskaart kunnen
liefhebbers 3,50 gulden overmaken
op postrekening 4205157 ten name
van de Stichting LAW in Nieuwe-
gein. Voor nadere informatie:
03402-47073.
Redelijk jaar
De Stichting Nederlandse Jeugd
herberg Centrale (NJHC) zal het
jaar 1988 afsluiten met een redelijk
resultaat.
Overnachtingen van buitenland
se scholen in Nederland zijn geste
gen. Volgens een schatting zal de
NJHC in 1988 evenals vorige jaren
ruim 650.000 overnachtingen reali
seren. In 1989 viert de NJHC haar
60-jarig bestaan.
BINNENLAND/BUITENLAND/ECONOMIE
DEN HAAG (GPD) Minister Van den Broek (Buitenlandse Zaken) wil politiek overleg
voeren met de Palestijnse bevrijdingsorganisatie PLO, wanneer het vredesproces in het
Midden-Oosten daarbij gebaat is. Nu de Amerikaanse regering de PLO als onderhande
lingspartner heeft aanvaard, moet Nederland „politieke contacten met de PLO niet uit de
weg gaan", aldus de minister.
Geen regeling
voor omgang
spermadonor
UTRECHT (ANP) - De
Utrechtse kinderrechter mr.
A.C. Quik-Schuijt heeft het ver
zoek van een spermadonor die
een omgangsregeling wilde
met het met zijn zaad verwekte
kind, gisteren afgewezen.
De man was aanvankelijk be
vriend met de lesbische moe
der, die zichzelf met zijn zaad
heeft geïnsemineerd. Na de ge
boorte van een dochter had hij
wekelijks contact met het kind,
tot hij ruzie kreeg met de moe
der en haar vriendin. Mede van
wege de emotionele banden die
door de contacten met het kind
waren ontstaan, verklaarde de
rechter hem ruim een maand
geleden wel ontvankelijk in de
ze zaak.
Volgens mr. Quik vertoont de
situatie van het met zaad van
een bekende donor verwekte
kind de meeste overeenkomst
met die van het adoptief kind
ten opzichte van zijn biolo
gische ouders. Daarom moet
het uitgangspunt zijn: geen om
gangsregeling, tenzij zich zeer
bijzondere omstandigheden
voordoen.
De organisatie voor homo
seksuelen, het COC, reageerde
fel op de uitspraak. "De verge
lijking die de rechter maakt tus
sen een kind van een lesbisch
paar en een adoptiefkind deugt
niet. De vergelijking duidt erop
dat naar de mening van de rech
ter de opvoeding van een kind
het meest gebaat is bij regelma
tige aanwezigheid van een va
der", aldus het COC.
In januari vertrekt een ambtelijke
delegatie naar Tunis, waar het
hoofdkantoor van de PLO is geves
tigd. De contacten met de PLO
moeten alle partijen in het Midden-
Oostenconflict aan de onderhande
lingstafel doen belanden, zo ver
klaarde Van den Broek gisteren in
de Tweede Kamer. Hij verklaarde
nogmaals bij Israël een „volstrekt
gebrek aan beweging, aan politieke
wil" waar te nemen om in te spelen
op de uitspraken van de Palestijn
se Nationale Raad én PLO-leider
Arafat.
„De legitieme rechten van de Pa-
lestijnen kunnen niet worden ont
kend. Israël moet bereid zijn de
dialoog aan te gaan". De bewinds
man begrijpt dat de Israëlische re
gering weinig enthousiast zal zijn
over dit soort uitspraken. „Maar",
aldus Van den Broek, „we nemen
geen afstand van Israël: er veran
dert niets in de Nederlandse hou
ding ten opzichte van Israël".
De WD wijst politieke contac
ten met de PLO af. WD-woord-
voerder Ploeg meent dat de PLO
nog ondubbelzinniger de vernieti
ging van de staat Israël moet afzwe
ren. Van CDA-woordvoerder Van
Weezei „krijgt de minister de ruim
te" om eventueel op politiek ni
veau met de PLO te spreken.
„Maar van de aanwezigheid
Arafat op het Catshuis kan op dit
moment geen sprake zijn", aldus
de CDA'er.
Hij raadde Van den Broek aan
'een afwachtende houding' aan te
nemen, totdat de resultaten van de
ambtelijke missie naar Tunis be
kend zijn. Van de oppositiepartijen
PvdA en D66 kreeg Van den Broek
complimenten voor zijn opstelling.
DEN HAAG - Prinses Juliana heeft gisteren in Den Haag een bronzen
beeld van haar echtgenoot, prins Bemhard, onthuld. Het beeld is een ge-
schenk van de stichting 'Verjaardag prins Bernhardaan de 75-jarige Ko
ninklijke Luchtmacht. Op de foto het prinselijk paar op de rug gezien en
links generaal De Jong. (foto anp>
Nieuwe uitgaven
roepen. Debuut van Paul I
geverij Van Oorschot, f26,50.
'De liefdes van Jan Cremer'. Een ver
zameling al eerder gepubliceerde tek-
Jan Cremer en anderen over
zijn kijk op vrouwen en seks. Uitgeverij
Loeb, f25,-
'De huwelijkse wereld' van Roald
Dahl, 'Kunstfruit en andere verhalen'
van Jan Wolkers en 'Kannonevoer' van
L.F.Céline. Drie titels in de reeks Mo
derne Classics van Uitgeverij Meulen-
hoff, f 10,- per deel.
'Ik schrijf het je grof-eerlijk'Verslag
van de briefwisseling van Anna Blaman
met Emmy van Lokhorst en Sonja Wits-
tein. Uitgever Meulenhoff, f37,50. 'Be
zorgde ouders'. De nieuwe roman van
Gerard Reve. Uitgever Veen, f29,50.
Bij Nijgh en Van Ditmar is een specia
le jubileum-editie verschenen van de 50
jaar geleden voor het eerst gepubliceer
de roman 'Karakter' van F.Bordewijk.
Prijs f39,50.
'De moskee in de steeg'. De eerste ver
taalde verhalen van nobelprijswinnaar
Nagieb Mafoez. Uitgeverij Het Wereld
venster. f 17,50.
Non fiction
'In deze halve gevangenis'. Dagboek
van mr.dr. L.F. Jansen over Batavia/D-
jakarta in de oorlogsjaren 1942-1945, be
werkt en geannoteerd door dr. G.J.
Knaap. Jansen was tijdens de Japanse
bezetting van het voormalige Neder
lands Indië waarnemend secretaris van
de Raad van Indië. Uitgeverij Van Wij-
nen-Franeker, f 42,50.
'Zijne Majesteits Radarstoomschip
Soembing overgedragen aan Japan'.
Over de drie diplomatieke reizen van ka
pitein G. Fabius in 1854-1856 en de Ne
derlandse rol bij het openen van japan
voor de wereldhandel. Een werkstuk
van de Linschoten-vereeninging onder
redactie van J. Stellingwerff. Uitgeverij
De Walburg Pers, f28,-.
'Archeologie en oecologie van Holland
tussen Rijn en Vlie', onder redactie van
J.H.F. Bloemers. Uitgave in de serie
Studies in Prae- en Protohistorie. Uitge
verij Van Gorcum, f62,50.
'Japan, mythe en werkelijkheid'. Een
boek dat een antwoord moet geven op
de vraag hoe Japan kans zag in 40 jaar op
te klimmen van verliezende oorlogsna
tie tot een industriële en technologische
mogendheid. De KRO zendt komend
voorjaar een 4-delige documentaire uit
naar aanleiding van dit boek. Uitgeverij
Van Holkema en Warendorf, f55,-.
'Herman Gordijn'. Het oeuvre van de
in 1932 geboren schilder-graficus in
druk. met begeleidende teksten van
Gerrit Komrij, Dick Adelaar. Michiel
Roding, Judith Herzberg en Joseph
Kessels Het boek verschijnt ter gele
genheid van een overzichtstentoonstel
ling in Arnhem. Uitgeverij Meulenhoff,
f39,50.
Science fiction
'Ondeeds de Loutere', een nieuw fan-
tasy-verhaal van de Nederlandse auteur
Peter Schaap. Uitgeverij Meulenhoff,
f 18,50.
Diversen
'Astrologisch jaarboek'. Wat gebeurt
er in 1989 op persoonlijk gebied? Hans
Vos (red.) en anderen lazen de sterren.
Uitgeverij M&P, f 19,90.
'Droogbloemen'. Ruim 90 composi
ties, beschreven door Sarah Waterkeyn.
Uitgeverij Van Holkema en Warendorf,
f29,90.
BUDAPEST - De Hongaarse be
volking zal zich in 1990 per referen
dum over een nieuwe grondwet
kunnen uitspreken. Partijleider
Karoly Grosz kondigde dit gisteren
aan na een zitting van het centraal
comité, het 'parlement' van de par
tij.
door
Hans Geleijnse
Grosz noemde de volksraadple
ging een vorm van dubbele contro
le op het democratische karakter
van de nieuwe constitutie. De ont-
werpwet zal namelijk eerst door
het parlement moeten worden
goedgekeurd. Belangrijkste onder
deel is de definiëring van de positie
van politieke partijen, inclusief de
communistische. In de huidige
grondwet, nog stammend uit de
stalinistische periode, wordt de
partij de leidende rol toegekend.
In principe kan de nieuwe
grondwet Hongarije een meerpar-
tijenstelsel geven. Eigenlijk vindt
de partij dat niet nodig, zo maakte
Grosz duidelijk, "maar als de pu
blieke opinie vindt van wel, dan
zijn we gereed om de uitdaging aan
te nemen". Een eerste versie van de
nieuwe grondwet zal komend jaar
onderwerp zijn van maatschappe
lijke discussie: "Iedere organisatie,
elk individu, kan er zijn mening
over geven en wijzigingsvoorstel
len indienen", aldus Grosz.
Hij gaf overigens meteen aan
waar de grenzen liggen voor ande
re politieke groeperingen. Aan het
socialistisch karakter van de Hon
gaarse samenleving kan niet wor
den getornd, evenmin aan de inter
nationale verplichtingen van
Hongarije, aldus de partijleider.
Grosz gebruikte de gelegenheid
meteen voor boetedoening over
een eerder gedane uitspraak, dat
een "dictatoriaal leiderschap" no
dig is om Hongarije uit de politieke
en economische crisis te halen.
Maar hij wenste niets terug te ne
men van zijn dreigement dat de
partij geen kans zal geven aan de
"witte terreur van extreem
rechts".
Volgens Grosz bestaat er in
Hongarije geen gevaar voor een te
rugkeer naar de stalinistische pe
riode (die hier "extreem links"
wordt genoemd), maar kunnen
rechtse krachten "anarchie en cha
os" stichten onder de dekmantel
van politieke hervormingen. Hij
gaf evenwel niet aan, om welke
groeperingen het gaat.
"We weten dat ze er zijn, maar we
tasten nog in het duister, omdat er
geen programma's publiek zijn ge
maakt", aldus Grosz. Zijn opmer
kingen, eind november voor een
bijeenkomst van regionale partij
chefs, zorgden voor de nodige op
winding bij de nieuwe politieke or
ganisaties die het laatste jaar zijn
opgericht.Een ervan, de jongeren
organisatie van Vrije Democraten
(Fidész), schreef hierover een pro
testbrief aan de partijleider. Vol
gens de Fidesz moeten regering en
partij de Hongaren niet bescher
men tegen 'witte' (een verwijzing
naar de fascistische periode vlak
voor en in de Tweede Wereldoor
log), maar 'rode terreur'.
Gisteren zei een Fidesz-woord-
voerder dat verschillende leden
van de organisatie de laatste weken
door de politie zijn mishandeld, on
langs nog bij een politie-inval in
een woning van een bestuurslid,
waarbij ook documenten van de Fi
desz en een onafhankelijke vakbe
weging in beslag werden genomen.
Slachten 900
koeien gevolg
van veeziekte
ERP (ANP) - Een melkveehouder
in het Brabantse Erp moet zijn hele
veestapel van 900 koeien laten
slachten omdat op zijn bedrijf de
besmettelijke ziekte abortus bang
is uitgebroken. Dat levert een scha
de op van ongeveer 1,2 miljoen gul
den. De ziekte leidt bij drachtige
koeien tot een spontane abortus.
De besmetting is veroorzaakt
door 20 kalveren die de veehouder
in augustus 1987 uit Frankrijk im
porteerde. Die dieren waren voor
zien van een EG-certificaat, een be
wijs dat ze gezond waren. Later zijn
de kalveren ook nog tweemaal ge
keurd door de Gezondheidsdienst
voor Dieren. "Het probleem is dat
de bacterie die de abortus bang
veroorzaakt pas kan worden aange
toond als een koe drachtig is. Voor
die tijd reageert een besmette koe
negatief op de test", aldus direc
teur drs. T. de Ruijter van de pro
vinciale Gezondheidsdienst voor
Dieren.
Onderzoek heeft aangetoond dat
inmiddels zo'n dertig dieren op het
bedrijf in Erp zijn besmet. Om te
voorkomen dat de besmetting zich
uitbreidt is het nodig alle koeien te
slachten. Daarna wordt het bedrijf
helemaal ontsmet
Astrid Vis met twee jonge apen.
