Beveiliging kunstschatten wereldwijd een probleem ONTMOET NIVEAU Reportage Rol van kerk in stad: in bescheidenheid beschikbaar PAGINA 2 DONDERDAG 15 DECEMBER 1981 Persoonlijke aandacht voor moet voor de kerk in de stad voorrang hebben. Dat is een van de belangrijkste artikelen in het assortiment van de kerk, een onmisbaar onderdeel van haar leven en dienst. Schrijft ds. F. Nijssen in zijn laatste werkver- slag als diakonaal predikant in Den Haag. Nijssen, die de eerste diakona- le predikant in ons land was (1980) en zijn werk vorige week beëindigde wegens vervroegde uittreding, was initiatiefnemer van het Aandachtscentrum in de Haagse binnenstad, waar men sen zomaar kunnen binnenlopen als ze eens met iemand willen praten of hulp behoeven. Hij werkte eerst als directeur bij het hervormd instituut 'Kerk en We reld' in Driebergen. De persoonlijke aandacht voor mensen vraagt wel creativiteit en bekwaamheid, zegt Nijssen in zijn verslag. "De vroeger vanzelf sprekende entree via het traditio nele huisbezoek is grotendeels voorbij. Ook 'groothuisbezoek- avonden' zijn vaak onmogelijk, in ieder geval niet meer aanslui tend bij de leefpatronen van mensen. Bovendien komen daar alleen een paar mensen uit de (slinkende) kaartenbak. Nieuwe vormen zijn nodig en zijn ook al aan 't ontstaan, zoals aanloophui zen, maaltijdavonden, ontmoe tingen van lotgenoten (rouwen den, gescheidenen), de aanwe zigheid van gemeenteleden in wijk- en dienstencentra, tele fooncontacten na radio- of tv-uit- zendingen". Onderscheidingen tussen pas toraat en diakonaat en kerkelijke gescheidenheid vallen daarbij weg. "Ook hoeft de bestaande kerkelijke organisatie geen be lemmering te zijn voor gezamen lijke aanpak, gericht op het heil van mensen, dus niét op de glorie van eigen organisatie en verster- kine yan eifien macht". ADVERTENTIE P. L. WARNARS Sind» 1874 EXCLUSIEVE MEUBELEN - INTERIEURSTOFFEN. Noordeinde 23a 's-Gravenhage Molenstraat 18 's-Gravenhage 070-642835 070-463467 De christelijke gemeente moet ook letten op buurt en samenle ving. Ze zal dan stuiten op de veelvormigheid van samenle ving en cultuur. Nijssen: "De rol van de kerken als minderheid kan er alleen een zijn van bescheiden beschik baarheid. Ze kunnen niet meer dan een kleine bijdrage leveren aan het heil van mens en samen leving. Maar dat kleine kan juist een teken zijn van het Meer. De uitdaging voor de stadsgemeen te is niet om alles bij het oude te. laten terwille van de lieve vrede, maar noden en vragen op zich te laten inwerken en open te staan voor geestelijke en structurele vernieuwingen". Nijssen was dus de eerste diakonale predikant in Neder land. Zijn salaris werd betaald uit de rente-inkomsten van de Haagse hervormde diakonie. Na zijn aanstelling zijn ook in Rot terdam, Leiden, Nijmegen en Eindhoven diakonale predikan ten gekomen. Engelse en Ameri kaanse kerken kenden allang predikanten en priesters met speciale taken voor probleemge bieden. Pensioen. Voor gepensio neerde hervormde predikanten is er goed nieuws: hun pensioen wordt volgend jaar met 5 procent verhoogd, in plaats van de 3 pro cent die hun in 1987 en dit jaar cent die hun in 1987 en dit ten deel viel. De 2 procent r is te danken aan het besluit van de Raad voor de Predikantspen sioenen om de overheidsmaatre gel tot verlaging van de vut-leef- tijd van 61 naar 60 jaar te vertalen in extra verhoging. Reformatie Opgericht is de Stichting ter bevordering van de kennis van de Reformatie. Voorzitter is pro fessor dr. W. van 't Spijker, hoog leraar aan de theologische hoge school van de Christelijke Gere formeerde Kerken in Apeldoorn, secretaris de hervormde predi kant W. de Greef uit Vlaardin- gen, die enige jaren geleden pro moveerde op een studie over Cal- vijn. Dr. De Greef zei over de aanlei ding tot deze stichting dat in ons land te weinig wetenschappelijk onderzoek wordt gedaan naar de Reformatie. Dat is bijvoorbeeld in de Bondsrepubliek en de Ver enigde Staten anders. De stich ting wil daarin verandering bren gen. Andere bestuursleden zyn dr. W. Balke, hervormd predikant te 's Graveland, drs. E. A. de Boer, vrijgemaakt-gereformeerd pre dikant in Amsterdam-Zuidwest, drs. M. van Campen, hervormd predikant in Woerden, professor dr. O. J. de Jong, hoogleraar kerkgeschiedenis aan de Utrechtse universiteit, en drs. H. J. Selderhuis, christelijk gerefor meerd predikant in Hengelo (Ov.). De stichting is een vrucht van het internationaal Calvijn-con- gres, dat eens in de vier jaar wordt gehouden. Het plan is ver schillende studiegroepen in te stellen, die ook onderzoek doen naar invloeden op de Reformatie en de nawerking van de Refor matie op latere ontwikkelingen. De studies zullen uitlopen op een jaarlijks te houden congres. Het eerste is volgend jaar in Apel doorn. Verder wil de stichting (adres: dr. W. de Greef, Willem de Zwij gerlaan 5, 3136 AP Vlaardingen, 010-4750435) geschriften gaan uitgeven uit de tijd van de Refor matie in hedendaags Neder lands. Viermaal per jaar ver schijnt een mededelingenblad. Nog een streven van de stich ting is de oprichting van een we tenschappelijk instituut, moge lijk in samenwerking met een van de universiteiten. Daarvoor is al een adviesraad ingesteld. Leden van deze raad zijn onder anderen de hoogleraren Ober man (Tübingen), Schutte (Vrije Universiteit), Graafland (Utrechtse universiteit) en Trimp (vrijgemaakte Theologische Uni versiteit Kampen). Gezien haar ontstaansgeschie denis speelt de lutherse traditie in de opzet van de stichting (nog) geen rol. Maar, zei dr. De Greef, dat is geen principiële keuze. Voorzitter. Drs. Wil Bus (47) is benoemd tot voorzitter van het Interkerkelijk Vormingswerk in zake Ontwikkelingssamenwer king (Ikvos). Zij werkt nu ruim 20 jaar bij het Kontakt der Konti nenten in Soesterberg, een trai nings- en opleidingscentrum voor mensen die gaan werken in ontwikkelingslanden, en vor mingscentrum inzake ontwikke lingsvraagstukken. Tot voor kort was Bus voorzit ter van de werkgroep 'Vrouw en kerk' van de Katholieke Raad voor Kerk en Samenleving. Zij is ook bestuurslid geweest van de Bisschoppelijke Vastenaktie. Hervormde Kerk: aangeno men het beroep door de provin ciale kerkvergadering Noord- Brabant en Limburg tot zieken huispredikant in Den Bosch L. van Wingerden Sprang; bedankt voor Herwijnen C. van de Scheur Nederlangbraek. Gereformeerde Kerken: aan genomen naar Franeker voor missionaire toerusting (in dienst van de regionale synode Fries land-Noord) kandidaat J. Strik- werda aldaar, naar Heerde B. J. Ramaker Oude Pekela; beroe pen te Kampen W. van Herwij nen Bergentheim, te Culemborg R. A. Blaauw Wolvega; bedankt voor Bodegraven W. Jeroense Hoofddorp (leraar godsdienston derwijs in Nieuw-Vennep). Vakbond. Braziliaanse gees telijken staan op het punt een vakbond op te richten. Doel is betere werk- en levensomstan digheden te scheppen voor de 13.000 priesters in het land. De grootste vakcentrale van Brazilië heeft de nieuwe bond al uitgeno digd zich bij haar aan te sluiten. Feestdag. Voor het eerst sinds 44 jaar is kerst in de Sovjet republiek Litouwen weer een of ficiële feestdag, waarop niet ge werkt hoeft te worden. Kardinaal Vincentas Sladkevicius deelde gisteren voor Radio Vaticana mee, dat de Litouwse autoritei ten zijn verzoek zonder enig pro bleem hadden ingewilligd. De overheid bood de kardinaal zelfs aan, een van de kerstdien sten op de tv uit te zenden. Daar over wil Sladkevicius nog met de andere bisschoppen van het land overleggen. Niet alleen in Nederland maar ook in het buitenland heb ben directies van musea en overheidsinstellingen voor cul tuur grote zorgen over de beveiliging van kunstwerken te gen diefstal, aanvallen en brand. Aangezien zij in veel ge vallen van onschatbare waarde zijn, is de verzekering van de werken vaak in handen van de staat, die meestal ook de eigenaar is. werd een studie van Matisse mee genomen uit het Museum voor Mo derne Kunst in Parijs en werd Rembrandts 'Vlucht uit Egypte' ontvreemd uit het museum van Tours. door Helen Gorter en Hans Riddersma/ANP Een selectie van grote kunstdief stallen in deze eeuw toont aan dat bij veel nationale musea in Europa belangrijke werken zijn ont vreemd. In 1939 werd het doek 'L'Indifférent' van Watteau gesto len door Serge-Claude Boguslavs- ki, die later verklaarde het doek te hebben willen restaureren. Uit de National Gallery in Londen werd in 1961 het Portret van de Hertog van Wellington van Goya gestolen. In 1971 werd uit het Paleis voor Schone Kunsten in Brussel de 'Liefdesbrief van Vermeer, dat was geleend van het Rijksmuseum in Amsterdam, tijdens een exposi tie op grove wijze uit de lijst gesne den en gestolen. Er werd een los geld geëist ten behoeve voor vluch telingen in Bengalen, maar het doek werd korte tijd later in België teruggevonden. Een andere Vermeer, 'de Fluit speler', werd in 1973 ontvreemd uit het Britse Kenwood House. In 1975 Gepantserd glas Voor de waardevolste werken zijn vaak speciale beveiligings maatregelen getroffen. Zo kan de 'Mona Lisa' (La Gioconda), waar van de waarde al in de jaren zestig op 500 miljoen gulden werd ge schat, in Parijs slechts achter ge pantserd glas worden bezien. Dit wereldberoemde schilderij van Leonardo Da Vinci was in 1914 het voorwerp van de spectaculairste kunstroof uit het Louvre-museum. Het werd in 1917 teruggevonden nadat de dieven, zo verklaarde woensdag de conservator van de schilderijenafdeling Stéphane Loi re, hadden getracht het te "restau- De laatste maal dat de 'Mona Li sa' door het Louvre werd uitge leend was in 1974. Het lijkt er niet op dat het kleine doek, "het meest prestigieuze werk van het museum met potentieel de hoogste verzeke- ringswaarde", ooit nog door de Louvre-directie in bruikleen zal worden afgestaan. De jongste kunstroof uit het Louvre was in de jaren zeventig, toen één van de Kroonjuwelen, het zwaard van ko ning Karei X. werd gestolen. Het werd nooit teruggvonden. In Frankrijk is de staat voor kunstwerken in de nationale mu sea zijn eigen verzekeraar. Hoewel er bij eventuele ontvreemding sprake is van het vestzak-broek zakprincipe, is dus wel sprake van een, zij het theoretische, uitkering. "Alleen op het moment dat een kunstwerk wordt uitgeleend, komt er een particuliere verzekeraar aan te pas en wordt de waarde geschat op basis van de op dat moment gel dende prijzen op de kunstmarkt", aldus Loire. De animo om de be langrijkste werken uit te lenen wordt, gezien ook de sterk geste gen prijzen op de internationale markt, echter steeds minder. Brandweer Het Louvre wordt 's nachts be waakt door "een aantal" nachtwa kers die permanent rondes lopen. Er is een modern bewakingssys teem met camera's, monitors en ra dars. Het grootste deel van de col lectie is voorzien van een alarmsys teem dat is aangesloten op het dichtst bij zijnde politiebureau. Bovendien is in het museum een speciaal detachement van de Parij- se brandweer gestationeerd, zodat de altijd aanwezige brandweerlie den sneller kunnen ingrijpen dan de politie. Dat de Nederlandse politie er ze ven minuten voor nodig had om het museum Kröller-Müller te be reiken vindt de Louvre-conserva- tor "niet extreem lang". Hij wijst erop dat gezien de betrekkelijk geï soleerde ligging van het Louvre de politie in Parijs ook wel enige mi nuten nodig zou hebben om ter plekke te zijn. Maar "dat de diefstal kón plaatsvinden, verbaast ons wel omdat wij er het maximale aan doen om zoiets te voorkomen", zegt hij. Naar schatting zijn sinds 1954 in Frankrijk meer dan 14.000 kunst voorwerpen gestolen. Van de ge stolen schilderijen kwam drie kwart gemiddeld na zeven jaar weer boven water. De laatste grote kunstroof in Pa rijs werd in 1985 op klaarlichte dag en onder bedreiging van wapens gepleegd in het Musée Marmottan, dat valt onder een particuliere stichting. Van de negen impressio nistische schilderijen die door de zes gewapende dieven werden ge stolen, is het bekendste 'Impres sion de soleil levant' van Claude Monet. Behalve enkele Monets werden ook doeken van Jean Re noir en Berthe Morisot ontvreemd. Geen van de doeken werd terugge vonden. Losgeld Ook voor particuliere musea in Frankrijk geldt dat zulke doeken niet te verzekeren zijn, omdat zij De Mona.Lisa van Leonardo da Vinei: alleen nog achter gepantserd glas te bezichtigen. van onschatbare waarde zijn, zegt woordvoerster Delafont. Wat er met dergelijke bekende schilderij en gebeurt is haar een raadsel om dat zij niet zijn te verhandelen. De dieven hebben later losgeld geëist van de Franse staat, die weigerde daar op in te gaan. Delafont vergelijkt.de kunstroof met een gewapende bankoverval. Zowel bewakers als bezoekers wer den in een hoek gezet. "Daar is het modernste alarmsysteem niet te gen bestand". Toen alarm kon wor den geslagen, waren de dieven al verdwenen. Het museum wordt be waakt door twee bewakersechtpa ren, die in het gebouw zelf wonen. In Italië wordt vooral het ontbre ken van beveiliging van waarde volle kunstwerken in de vele ker ken in het land al jaren sterk bekri tiseerd. Volgens schattingen zijn sinds 1954 zeker 40.000 waardevol le objecten, waaronder veel schil derijen, gestolen. Voor de belangrijkste musea in Italië, zoals de Galeria degli Uffizi in Florence, een der rijkste musea ter wereld, gelden wel strenge vei ligheidsmaatregelen. Maar de over heid in Rome stelt, zo luidt de kri tiek, te weinig geld beschikbaar om in andere delen van het land grote kunstwerken te beveiligen tegen diefstal of beschadiging. In Rome zou men aan het Piazza Ravona, staande op een stoeltje, zelfs de werken van de grote Re- naissance-kunstenaar Caravaggio kunnen aanraken. In Groot-Brittannië is één orga nisatie, de National Security Advi sor, verantwoordelijk voor de be waking van de in totaal rond twee duizend Rijksmusea. Woordvoer der John Pratt wil geen commen taar geven op de vraag of en hoe de kunstwerken zijn verzekerd in Britse musea, zoals in de beroemde National Gallery in Londen dat i tot de rijkste ter wereld 'Leesmoeders' nuttig, maar niet voor hun eigen kinderen der andere aanwijzingen krijgen dan van de onderwijzer. "Mama vindt dat ik te snel lees, terwijl de meester daar nooit iets van ge zegd heeft", is volgens Smit een veelgehoorde reactie. Ouders die leuke dingen op school organiseren, hebben wel succes bij hun eigen kind. Het onderzoek van Smit toont aan dat die kinderen zich sneller ont wikkelen dan de anderen. Zo is de 'feestmoeder' heel populair. "Het is mijn mama die de school zo mooi heeft versierd", zeggen de kinderen vol trots. Het kind voelt zich dan goed op z'n gemak in de school en dat gaat samen met betere leerprestaties. In het begin van de jaren '70 gingen ouders zich voor het eerst actief bemoeien met de inhoud van het onderwijs dat aan hun kind werd gegeven. Voor die tijd keken veel ouders op tegen leer krachten, ze kwamen alleen maar op school als er een ouder avond was. Maar op den duur raakten ouders ontevreden over de manier van lesgeven en eisten meer inspraak. Ook onderwijzers vonden het een goed idee om ouders bij de lessen te betrekken. Smit: "In die tijd begonnen ouders te be seffen dat onderwijzers gewone mensen waren die je kon aanra ken. Ze zagen dat ook een leer kracht 's avonds de school kon verlaten met zweetplekken on der zijn armen. Door ouders de school binnen te halen, werd de afstand tussen ouders en leer krachten kleiner". De verhouding tussen ouders en onderwijzers is veel beter ge worden. Sommige scholen zijn op bepaalde gebieden afhanke lijk van de kwaliteiten van ou ders. Smit noemt in zijn onder zoek het voorbeeld van de 'lui zenmoeder'. "Zij wordt inge schakeld als er een luizenepide mie uitbrèekt op school. Ze was vroeger verpleegster en zo'n vrouw weet precies hoe ze een luizenplaag goed moet aanpak ken. Leerkrachten zijn niet capa bel om dergelijke dingen snel op te lossen". Inspraak Toch is de kloof tussen ouders en leerkrachten nog niet hele maal weggewerkt. Ouders zijn goed om te helpen, maar ze heb ben veelal geen inspraak in het beleid van de school, zo blijkt uit het onderzoek. Smit: "Tijdens een vergadering van de ouder raad (waar vaak ook leerkrach ten aan deelnemen), hebben de onderwijzers een stapel paperas sen voor zich. De ouders willen ook meedenken, maar zij krijgen geen inzicht in die papieren, ze worden niet bij belangrijke be slissingen betrokken". De onderzoeker zou dit graag anders zien. Hij vindt dat leer krachten en ouders samen moe ten besluiten over belangrijke za ken. Smit: "Ik heb het meege maakt dat er eèn klimrek op het schoolplein werd neergezet, maar dat er te weinig geld was voor rubberen tegels onder het rek. De school legde er toen maar een kleedje neer. Zoiets is na tuurlijk levensgevaarlijk. Ou ders moeten in zo'n situatie kun nen meebeslissen over'de veilig heid van hun kind". behoort. De collectie van onschat bare waarde omvat werken van on der anderen Rembrandt en andere vertegenwoordigers van de 17e- eeuwse Noordnederlandse schil-! derkunst, van Da Vinci, Manet, Gainsbourough, Watteau, Titiaan, Rafaël, Poussin en Holbein. Het verbaast Pratt wel dat in Ne derland waardevolle objecten niet zijn verzekerd, maar hij voegt er aan toe de Nederlandse situatie niet goed te kennen. Dat in Neder land ervan wordt uitgegaan dat kunstwerken onvervangbaar zijn en dus niet kunnen worden verze kerd, hoort hij met kennelijke ver bazing aan. "Ja, duidelijk, de mees te schilders zijn dood, dus je kunt zo'n werk niet opnieuw laten ma ken", zegt hij. Op de vraag hoe de beveiliging van de Britse musea is georgani seerd en of er vaste criteria zijn voor het aantal beveiligingsbeamb ten wil Pratt niet reageren. Wel staat vast dat er geen voor heel Groot-Brittannië geldende criteria zijn, dat de politie bij alarm binnen vijf minuten ter plaatse moet kun nen zijn. "Dat hangt zeker af van de plaats van het museum", zei hij. Maar voorop staat voor de Britse bewakingsorganisatie, dat het pu bliek zo optimaal mogelijk toegang moet hebben tot de kunst en dat de overlast van beveiligingsmaatrege len zo gering mogelijk dient te zijn. "Wij willen van de musea duidelijk geen bunkers maken", aldus Pratt. ADVERTENTIE tel. 071-171441 De uit het Kröller-Möller gestolen aardappeleters van Vincent van Gogh. OTTERLO (ANP) - Het rijksmuse um Kröller Müller in Otterlo heeft gisteren een drukke dag beleefd. Grote groepen belangstellenden trokken langs de hekken van het Nationaal Park de Hoge Veluwe en de balie van het museum, om met eigen ogen te zien waar het alle maal gebeurd was maandagavond. De bezoekers zijn in twee groe pen te verdelen: degenen'die ko men omdat ze de diefstal van de drie Van Gogh's echt betreuren en mensen die sensatie zoeken. "Om de politie te helpen speuren" naar de vermiste schilderijen, maken veel mensen eerst een wandeling door het park alvorens het muse um te bezoeken. G. Draaienga uit Veel kijkers en 'helpers' bij Kröller-Möller Drachten: "We zijn vanmorgen vroeg vertrokken, omdat we ver wachtten dat het hier druk zou worden. Het is toch iets unieks wat hier gebeurd is; dat wil je dan wel Sommige bezoekers zagen uit eindelijk af van het plan "de plaats van het misdrijf te bezoeken", toen zij bemerkten dat een bezoek aan de prijzige kant is. Toegang tot het park en het museum kost namelijk 6 gulden 25 per volwassene, 3 gul den per kind en nog eens 6 gulden voor de auto. Een gemiddeld gezin betaalt dus 25 gulden om binnen de hekken van de Hoge Veluwe te ko- De directie van wacht ook komende weekeinde veel extra drukte. Vooralsnog ziet de directie geen aanleiding extra bewakingspersoneel in te zetten. "De mensen komen toch alleen maar om naar drie lege spijkers te kijken", aldus het commentaar van een woordvoerster van WVC, het ministerie dat de Voorlichting voor het museum op zich genomen heeft voor de komende tijd. DEN HAAG - Kinderen ont wikkelen zich beter als hun ou ders helpen bij activiteiten op school. De leerprestaties hangen echter samen met wat de ouders op school doen. Zo blijkt dat kin deren die van hun eigen moeder op school leesles krijgen, niet be ter presteren dan andere leerlin gen. De meeste scholen streven er daarom naar dat 'leesmoeders' niet hun eigen kinderen helpen. Dit zijn de belangrijkste con clusies uit het onderzoek 'Ouder participatie in het basisonder- door Carine Neefjes wijs' dat morgen wordt gepre senteerd. Het onderzoek is ge houden door Frederik Smit, we tenschappelijk onderzoeker aan het Instituut voor Toegepaste Sociale Wetenschappen (ITS) in Nijmegen. Voor zijn onderzoek bezocht hij 500 basisscholen. Het rapport geeft aan op welke ma nier ouders op school meehelpen en wat voor invloed dit. heeft op het kind. Volgens het onderzoek van Smit maken bijna alle basisscho len gebruik van hulpmoeders. Veel scholen hebben niet alleen een 'leesmoeder', maar ook een 'schoonmaakmoeder' en een 'feestmama'. Smit: "Veel kinde ren vinden het niet leuk om van hun eigen moeder leesles te krij gen. De moeder neemt dan de rol van de onderwijzer over. Kinde ren krijgen thuis van hun ouders al te horen hoe het moet. Op school moeten ze weer naar ma ma luisteren en daar hebben veel kinderen geen zin in". In de war Ook raken sommige kinderen in de war, omdat ze van hun moe

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 2