'Zo komt er ook incest uit
als er niks aan de hand is'
Achtergrond
Deskundigen kraken onderzoeksmethode in Bolderkar-affaire
Winstbejagen
achterdocht in
het land van
de crematoria
Vrouwen van priesters willen in openbaarheid berg Gr<
PAGINA 2
WOENSDAG 14 DECEMBER 1988
Professor Piet Vroon, hoogleraar
psychologie aan de Universiteit
van Utrecht, is niet overtuigd van
de betrouwbaarheid van onderzoe
ken naar incest of ontucht met kin
deren. Hij heeft als getuige-des-
kundige voor een rechtbank inzage
gehad in een aantal rapporten over
kinderverhoren van een psycho
loog, orthopedagoog en een ("wat
dat ook wezen mag") psychothera
peutisch werker.
"Nou, ik ben me dood geschrok
ken", barst professor Vroon los.
"De manier van vragen stellen was
zo suggestief, dat je er alles uit kon
krijgen. Ik zal een letterlijk voor
beeld geven van wat ik heb gele-
'Was Jan niet de meester van de
peuterspeelzaal?'
'Ja'.
'Deed Jan enge dingen?'
'Nee'.
'Heeft Jan dan nooit aan je buik
je gezeten?
'Ja'.
door
Berend Schilder
en Annemiek Veelenturf
"Dat is toch een schande? Daar
kan ik me vreselijk kwaad over ma
ken!", hervat Vroon. "Die onder
zoeker heeft zijn ideeën van tevo
ren gevormd en stuurt zo'n kind
meteen een bepaalde richting op.
Ik durf te wedden dat als er hele
maal niks met het kind zou zijn ge
beurd, er toch ook incest of on
tucht uit zou komen. Daar kun je
vergif op innemen. Er zijn genoeg
onderzoeken die hebben aange
toond dat kinderen in heel andere
dingen geinteresseerd zijn dan vol
wassenen. Als een kind eerst 'nee'
zegt en hem wordt nog een vraag
gesteld, dan denkt het: oh jé, ik heb
vast iets verkeerds gedaan'. Dat
zegt het gauw 'ja'. Het is afwisse
lend 'nee' en 'ja' en dan weer 'nee',
afhankelijk van het toeval en het
aantal vragen. Proeven hebben dat
al zo vaak aangetoond. En ik vind
het heel erg dat geen van de drie
onderzoekers dat wist. Dat bleek
direct uit hun vraagstelling".
Vroon wordt nog bozer: "Ieder
een in de geneeskunde kan de
proef op de som nemen. Neem
onderzoeker, maak hem
ROTTERDAM Veertien maal vermeende incest, tien
uithuisplaatsingen. De zaak-Bolderkar, het
Vlaardingse medisch kinderdagverblijf, roept vragen
op. Zijn hulpverleners zo op hun hoede voor incest dat
ze te snel ingrijpen? Heeft de stortvloed van publiciteit
over seksueel misbruik ongewenste neveneffecten
gehad? En uithuisplaatsen, kan dat zomaar?
Deskundigen en juristen laten over deze vragen hun
licht schijnen.
voorzichtig kunnen zijn. Zoals bij
de dodelijke mishandeling van een
kind dat we moesten opgraven bij
de Euromast. Dat heeft geleid tot
een beter overleg tussen meerdere
instanties. Ik wil alleen maar aan
geven hoe lastig de keus is. Boven
dien wordt die keuze nog eens be
moeilijkt door de reacties uit het
publiek. Veel mensen hebben kin
deren en menen dat zij deskundig
zijn. Justitie kan het eigenlijk nooit
goed doen. We zijn of te snel of te
voorzichtig".
Poppenspel
De Rotterdamse advocaat Hans
van Zundert vertegenwoordigt re
gelmatig ouders die moeilijkheden
hebben met een medisch kinder
dagverblijf. Vanuit zijn ervaring
pleit Van Zundert ervoor dat veel
zorgvuldiger wordt opgetreden bij
een vermoeden van incest. Hij
geeft een voorbeeld van een zaak
waarin volgens hem op veel te vage
aanwijzingen overhaaste conslu-
sies zijn getrokken.
"Een medisch kleuterdagverblijf
vermoedde dat bij een meisje van
vijf sprake was van incest door de
vader. Het kind werd naar aanlei
ding daarvan uit huis geplaatst.
Toen de Raad voor de Kinderbe
scherming inzage kreeg in het rap
port van het kinderdagverblijf
bleek dat de enige concrete aanwij
zing voor de incest-beschuldiging
een poppenspel was. Het meisje
had verteld dat een poes-pop van
achteren pijn had. De kinderrech
ter zag geen aanleiding tot strafver
volging over te gaan en heeft de on
dertoezichtstelling van het meisje
niet verlengd. Volgende week
komt het kind thuis. Ze heeft an
derhalf jaar in kindertehuizen ge
zeten".
- Dat verhaal sluit niet uit dat de
vader het misschien toch heeft ge
daan.
hij een kind met ontuchtervaring
voor zich heeft en zet in werkelijk
heid een kind voor hem waar niks
mee aan de hand is. Als de onder
zoeksmethode zuiver is, zou er dus
niks bijzonders uit het kind ko
men. Dat heet een blind onder
zoek. Dat gebeurt met ieder nieuw
medicijn. Het proefkonijn krijgt
een echt medicijn of een fopmedi-
cijn. De onderzoeker noch de pa
tiënt weet wie welk medicijn heeft
gekregen. Maar dat is nog nooit ge
beurd met onderzoeksmethoden
voör incest of ontucht".
De Rotterdamse rechtbank, zo zegt
officier van justitie mr. H. W.
Samson-Geerlings, heeft nog nooit
iemand veroordeeld louter en al
leen op basis van één onderzoek.
"Zolang de wetenschappers het
niet eens zijn over de juiste metho
de, is het geen bewijs, hooguit een
aanvulling in het hele onderzoek.
Daarom zal het in de zaak van de
Bolderkar in Vlaardingen ook lang
niet in alle gevallen tot een veroor
deling leiden. In andere zaken is
het bewijs wel te halen bij getui
gen, zoals een oma of een oom te
gen wie het kind huilend alles ver
telt. Een bekentenis van de ver
dachte draagt uiteraard ook bij tot
het bewijs".
Bij de uithuisplaatsing is het be
wijs dat het gaat om een acute situ
atie, een stuk magerder, zo geeft
mr. Samson-Geerlings toe: "Maar
je moet het vergelijken met voorlo
pige hechtenis. Iemand wordt ver
dacht van moord, wordt in voorlo
pige hechtenis genomen, en daarna
wordt de zaak pas verder uitge
zocht".
Is het verliezen van een kind
voor onbepaalde tijd niet erger dan
een paar maanden zitten en dan
worden vrijgesproken?
Medisch kinderdagverblijf De Bolderkar in Vlaardingen: 14 incest-gevallen
Van Zundert: "Dat kan. Daarom
zou een hulpverlener, wanneer hij
denkt incest op het spoor te zijn,
juist verder moeten zoeken. Dat ge
beurt niet. Volgens de ouders had
het meisje bij de dierenarts gezien
dat haar eigen poes getempera
tuurd moest worden. Er is niet op
een normale manier met de ouders
gepraat". Van Zundert heeft excu
ses gevraagd aan het kleuterdag
verblijf. Wanneer die uitblijven
sluit hij niet uit namens de vader
een schadevergoeding te eisen.
De medische kinderdagverblij
ven hebben onderling afgesproken
voorlopig niet op incest- of on-
tuchtzaken in te gaan, zegt een me
dewerkster van een medisch kin
derdagverblijf. Anoniem wil ze wel
kwijt dat deskundigen die een in
cestzaak boven tafel brengen per
definitie moedig zijn. "Zij steken
hun nek uit in de rechtszaal met de
poppenproef en de rest van het on
derzoek. Zij nemen nooit beslissin
gen in hun eentje. De zaak wordt al
tijd doorgesproken in een team",
zegt ze. "Wat ik nooit hoor zijn de
positieve geluiden. De vele ouders
en kinderen die baat hebben gehad
bij het tijdig ontdekken van in
cest".
Niet zorgvuldig
Klinisch psycholoog dr. W. H. G.
Wolters in het Utrechtse Wilhelmi-
na Kinderziekenhuis plaatst kant
tekeningen bij het gebruik van de
poppen. Ze worden volgens hem
niet door iedereen zorgvuldig ge
bruikt. Wolters heeft in zijn werk
zeer veel met seksueel misbruik
van kinderen te maken.
"De poppen kunnen een goed
hulpmiddel zijn bij een veel alge
mener type onderzoek naar incest.
Maar dat gebeurt, helaas, vaak niet.
Je ziet veel dat al een oordeel wordt
geveld na één of twee sessies. Soms
kan dat ook en als er voor het kind
acuut psychologisch of lichamelijk
gevaar dreigt moet het ook. Maar
dat neemt niet weg dat het jammer
is dat de poppen soms in handen
zijn van hulpverleners die niet vol-
doendè deskundig zijn. Eigenlijk
kan alleen een psycholoog of psy
chiater ermee werken".
Wolters benadrukt dat incest en
andere vormen van seksueel mis
bruik bij jongens en meisjes in Ne
derland een groot probleem vormt.
De vele publikaties over het onder
werp hebben volgens hem naast
positieve effecten ook een scha
duwzijde. Niet alleen hulpverle-
ar ook ouders menen uit
het gedrag van een kind soms te
snel seksueel misbruik te kunnen
herleiden. Ook bij de training van
hulpverleners om signalen van in
cest te herkennen bestaat volgens
Wolters het risico dat zij overal in
cest gaan zien.
Anaal
Kinderarts Marietta Higgs uit het
Engelse Cleveland was daar vorig
jaar een spraakmakend voorbeeld
van. Zij meende op grond van be
paalde spierreacties dat van de 134
kinderen die zij anaal onderzocht,
er 78 seksueel misbruikt waren,
van een baby van acht maanden tot
een meisje van dertien jaar. Alle
'incestslachtoffers' werden op haar
advies ondergebracht bij pleegou
ders of in het ziekenhuis waar dok
ter Higgs werkte. Pas na tussen
komst van enkele dure advocaten
werd de zaak recht gezet.
Directeur-psycholoog van het
RIAGG in Vlaardingen, de heer J.
Lam: "Je vraagt je dan natuurlijk
af of dat hier ook niet dreigt te ge
beuren. Het is het bekende verhaal
van de professor die èen college
geeft over nekpijn. De volgende
dag hebben alle studenten nek
pijn".
Er heerst een sfeer van wantrou
wen en defaitisme bij de Konink
lijke Vereniging voor Facultatie
ve Crematie in Den Haag. De ver
houding tussen beheerders van
crematoria en directie is uitge
sproken slecht, bijna explosief.
Het ziekteverzuim is opgelopen
tot meer dan 15 procent.
Tot die conclusie komt een in
terne commissie van de grootste
Nederlandse crematievereniging
die haar bevindingen in een on
langs verschenen vertrouwelijk
rapport neerlegde.
Bij de Facultatieve en aanver
wante crematoria werken enkele
honderden mensen. De vereni
ging is de meest invloedrijke or
ganisatie op het gebied van lijk
verbranding. Zij voert het beheer
over zo'n 20 (van de in totaal 32)
crematoria en bezit een eigen
vermogen van 40 miljoen gulden.
Maar nu lijkt de Facultatieve
lijkt ten prooi aan onrust en ver
warring. Het ledenbestand daal
de in korte tijd van een slordige
200.000 leden naar 154.000.
De commissie onder leiding
van erevoorzitter P.C. Boone be
sloot tot een intern onderzoek,
nadat penningmeester G.A.M.
Kuiper eerder dit jaar voorzitter
G. Borrie (voormalig burgemees
ter van Eindhoven) en directeur
K. van Dam van de Facultatieve
had beticht van zakkenvullerij.
De Facultatieve verkocht haar
Uitvaartkostenverzekering UKV
aan het verzekeringsbedrijf 'De
Amersfoortse' (waarvan Borrie
commissaris is) voor 1.2 miljoen
gulden, en dat zou zes ton teveel
zijn geweest.
De heren Borrie en Van Dam
bezondigden zich bij herhaling
aan het vermengen van de vere-
nigingsbelangen met die van
hun portemonnee vond Kuiper,
die inmiddels de laan is uitge
stuurd. Ook Borrie verdween.
Hij kondigde in mei onver
wachts aan zich niet herkiesbaar
te stellen. Zijn functie is inmid
dels overgenomen door F.A.
Zondag uit Deventer. Van Dam,
in loondienst, mag waarschijn
lijk blijven.
Petten
De, in bedekte termen gestel
de, bevindingen liegen er niet
om. Al op pagina 4 van het 25 pa
gina's tellende rapport wordt ge
concludeerd dat de dagelijkse
leiding van de vereniging welis
waar statutair bij het dagelijks
bestuur berust, maar de facto in
handen is van de directeur en
zijn bureau. Een directeur die te
veel petten op heeft. Hij bezèt
maar liefst elf belangrijke posi
ties in de diverse samenwer
kingsverbanden in crematori-
umland. Bovendien is Van Dam
een warm pleitbezorger van deel
name met risicodragend kapitaal
in ACS, een filterfabrikant. En
dat is iets wat de commissie-
Boone in haar rapport volstrekt
afwijst.
Van Dam weigert in alle toon
aarden te reageren op het rap
port. "Dat is een interne zaak die
wordt behandeld door het hoofd
bestuur". Naar buiten toe houdt
de Facultatieve de gelederen ge
sloten. Die indruk van een hech
te club werd onlangs nog beves
tigd tijdens de feestelijke instal
latie van een filter om rookgas
sen van crematoria te zuiveren.
Dat gebeurde in het crematori
um Daelwijck te Utrecht. Hier
was de landelijke top van het
lijkverbrandingswezen aanwe
zig. Het Utrechtse crematorium
is na Velsen het tweede in Neder
land dat van een dergelijke in
stallatie wordt voorzien. Maar
niet het laatste. Waarom dat no-
dig is?
Het antwoord lijkt simpel: cre
matoria zijn milieuvervuilers.,
die niet alleen stank veroorzaken
- hetgeen voor menigeen een
emotioneel probleem is - maar
ook een fikse hoeveelheid
vliegas de lucht inslingeren.
Daarin worden hoge concentra
ties zware metalen, zoutzuur en
zwavelzuur aangetroffen. Toch
vond in mei van dit jaar beheer
der Tap van het Utrechtse cre
matorium een filter nog een vol
slagen overbodige zaak. Zijn me
ning wordt gedeeld door het me
rendeel van zijn collega's. De
meeste ovens zijn voorzien van
naverbranding en hebben geen
last van bijverschijnselen als
vliegas, roet en rook.
Nijpels
Vrijwel alle Nederlandse cre
matoria beschikken over zo'n na-
verbrander. Maar als het aan de
Facultatieve ligt, worden ze alle
maal van een dergelijk filter
voorzien; gemiddelde kosten:
zo'n f 900.000,- per stuk. Volgens
menigeen in de wereld van de
lijkverbranding is dit het gevolg
van de goede contacten met
milieuminister Ed Nijpels; tot
aan zijn aantreden als minister
voorzitter van de Stichting Voor
lichtingscentrum Crerhatorium-
bouw (SVC).
Een wettelijke verplichting
voor het aanbrengen van filters
is er vooralsnog niet. Maar vol
gens technisch directeur Ben-
nink van de Crematorium Vere
niging Nederland zal dat niet
lang meer op zich laten wachten.
"Ik zal u wat vertellen; als het
een beetje meezit of tegenzit - het
is maar net hoe u het noemen wii
- dan wordt het door het ministe
rie van VROM gewoon voorge
schreven".
Van Dam staat niet voor niets
te springen om de Facultatieve te
laten deelnemen in ACS. De ver
koop van filters kan een lucratie
ve zaak worden als er in Neder
land een wettelijke verplichting
komt om de filters bij de 32 cre
matoria te installeren. De onder
handelingen met de Alkmaarse
sfilteffabrikant lopen al meer dan
een jaar. "Om de basis voor de
Facultatieve zo breed mogelijk te
maken en te houden", verklaar
de de directeur eerder dit jaar
voor de IKON-radio. "We ver
wachten daar wel rendement
van. We willen er ook internatio
naal mee de boer op".
De voorgestane participatie in
ACS werd in februari al gehe
keld door penningmèester Kui
per. Zijn kritiek: "Terwijl nog
zeer veel gedaan moet worden in
deze kwestie - de vraag is geheel
open of het wel gewenst is dat we
in ACS deelnemen - blijkt mij dat
ACS samen met de voorzitter en
de directeur reeds besloten heb
ben, dat de voorzitter president
commissaris zal worden en de di
recteur gewoon commissaris.
Voorzitter en directeur hebben
reeds in een pril stadium leuke
posities ingenomen. Zeer kwa
lijk is daarbij uiteraard, dat door
deze handelswijze een zakelijke
benadering bemoeilijkt wordt".
Verloving
Ook de commissie-Boone
spreekt zich in het rapport uit te
gen het "participeren met risico
dragend kapitaal in het beheer
van ondernemingen zoals ACS
Filtertechniek", maar zowel
Boone als Zondag ontkennen ten
stelligste dat er al iets beslist is
king met ACS, zoals Kuiper be
weert. Directeur Bosschieter van
deze onderneming rept van "een
stevige verloving" met de Facul
tatieve. "Of ze al juridisch aan
ons gebonden zijn hebben we
nooit onderzocht".
In de toekomstige
king zijn vijf commissariaten te
vergeven, verklaart voorzitter
Zondag, Twèe voor de Faculta
tieve, twee voor ACS, en een on
afhankelijke. Dat ex-voorzitter
Borrie met zijn aftreden probeert
voor die onafhankelijke zetel in
aanmerking te kómen, wordt
door Zondag tegengesproken.
Borrie, verzekert de
voorzitter, wordt geen commis
saris. En Bosschieter voegt er
aan toe dat ook Van Dam "in ie
der geval geen commissaris"
wordt bij ACS. Overigens zou
den die bijbaantjes voor de be
stuursleden van de Koninklijke
Verenigipg voor Facultatieve
Crematie wel eens minder inte
ressant kunnen worden. "De
commissie-Booné is van mening
dat als je op die basis een com
missariaat krijgt, je de revenuen
daarvan moet terugstorten in de
vereniging", aldus voorzitter
Zondag.
Enkele vrouwen die een relatie
met een priester hebben willen op
de eerstvolgende manifestatie
van de Acht Mei-beweging in de
openbaarheid treden. Dat meldt
'De Bazuin'. Het vooruitstreven
de rk weekblad verwijstnaar een
afstudeerscriptie van mevrouw
T. Ferwerda aan de voortgezette
opleiding voor maatschappelijk
werk in Zwolle. Die scriptie gaat
over de vraag hoe vrouwen hun
relatie met een priester beleven.
Mevrouw Ferwerda sprak met
25 vrouwen die een 'anonieme
relatie' met een priester hebben.
Zij constateerde bij hen 'geeste
lijke nood van miskenning, isole
ment, frustratie en discrimina
tie'. Ferwerda organiseerde ook
een paar ontmoetingsdagen voor
deze vrouwen. Naar aanleiding
daarvan hebben enkelen beslo
ten met hun anonimiteit te bre
ken. Dat zal volgend jaar mei op
de Acht Mei-dag in Den Bosch
gebeuren.
Uit alle bisdommen kreeg me
vrouw Ferwerda reacties van
vrouwen "die met een priester
gaan". "Geen bisschop kan meer
zeggen dat anonieme relaties in
zijn bisdom niet voorkomen".
Ferwerda is van plan haar scrip
tie aan alle bisschoppen persoon
lijk aan te bieden.
Een woordvoerder van de lan
delijke Vereniging van gehuwde
Priesters zei desgevraagd, ver
heugd te zijn over het initiatief
Ferwerda. "Wij
Gereformeerde Gemeenten:
beroepen te Utrecht D. Hakken
berg Groningen.
kennen uiteraard een aantal ge
vallen van celibataire priesters
die in het geheim een vaste rela
tie met een vrouw hebben. We
weten ook dat de bisschoppen
daarvan meestal wel op de hoog
te zijn. Zij laten zulke relaties
voortbestaan zolang het maar
niet publiekelijk bekend wordt".
Ferwerda heeft, zo meent deze
woordvoerder, een bijdrage gele
verd aan de opheffing van een ta
boe. "Zij brengt ook de hypocri
sie aan het licht die de verplich
ting tot het celibaat met zich
brengt".
Campagne
De rooms-katholieke bis
schoppen wijzen de huidige aids-
campagne voor schoolgaande
jongeren van 13 tot 17 jaar af als
'misleidend en eenzijdig'. Dat
geldt ook voor de videobanden
met begeleidend materiaal die de
Nederlandse Onderwijstelevisie
de scholen heeft aangeboden, e'n
voor de tv-spots via Postbus 51.
Bij de opzet van de campagne
eri de vervaardiging van het ma
teriaal is op geen enkele manier
rekening gehouden met de op
vattingen in confessionele kring,
zeggen de bisschoppen in een
mededeling na hun tweemaan
delijkse vergadering. Er wordt
gesuggereerd dat aids alleen kan
worden voorkomen door ge
bruik van condooms. Straffeloos
wordt gesproken van ontkoppe
ling van seksualiteit, voortplan
ting en huwelijk. Waarden als
trouw, eerbied, wederzijds res
pect en liefde komen niet ter
sprake, wél technieken ter voor
koming van zwangerschap en
overdraagbare ziekten.
De bisschoppen typeren de
campagne verder als 'ergernis
wekkend' en 'voor velen ernstig
nadelig'. "Ook zeer veel ouders
en onderwijsgevenden wijzen dit
af'. De kerkleiders beraden zich
over 'positieve maatregelen in
deze ernstige zaak'.
Dorenbos. Amnesty Interna
tional en Greenpeace voelen wei
nig of nies voor samenwerking
met drs. L. P. Dorenbos van het
Rainbow-instituut voor normen
en waarden. Dat blijkt uit hun re
acties op de mededeling van Do
renbos dinsdag op een pers
conferentie in Den Haag dat
hij deze organisaties binnenkort
wil uitnodigen voor gesprek over
mogelijke gezamenlijke acties.
Dorenbos hoopt dat Amnesty
en Greenpeace hun activiteiten
willen uitbreiden met acties te
gen onder andere pornografie,
abortus en euthanasie. "Beide
organisaties spannen zich in
voor mens en dier. Moeten wij nu
zien dat de rechten van het dier
beter zijn beschermd dan die van
de mens?" Zo vroeg de ex-EO-di-
recteur zich af.
Dorenbos' verzoek zal weinig
kans van slagen hebben, zo blijkt
uit de reacties. Ron van Huizen
van Greenpeace: "Wy zijn een or
ganisatie die actie voert tegen de
verschrikkelijke vervuiling van
het milieu, die de gezondheid
van de mens aantast. Abortus en
euthanasie zijn morele kwes
ties". Een voorlichter van Am
nesty zei, dat zijn organisatie al
leen opkomt voor politieke ge
vangenen. "Tot uitbreiding van
het mandaat kan alleen de inter
nationale organisatie besluiten.
De Nederlandse afdeling zal Do
renbos dus naar Londen verwij-
Pastorie
De Vrouwen-adviescommis
sie van de Bond van Nederland
se Predikanten zegt in een rap
port dat in de predikantsoplei
ding het leven in de pastorie
meer aandacht verdient. De pas
torale zorg voor pastoriebewo
ners zou moeten worden uitge
breid en de begeleiding van be
ginnende predikanten zou beter
moeten worden.
In haar rapport geeft de com
missie een overzicht van de pro
blemen waarmee pastoriebewo
ners te maken kunnen krijgen.
Meningsverschillen tussen een
predikant en zijn of haar ge
meente moeten veelal binnen de
pastorie worden opgevangen,
wat intern tot grote spanningen
kan leiden.
Predikantsvrouwen kunnen
zich eenzaam voelen doordat
hun man werk en privé-leven
moeilijk kan scheiden en beiden
door de gemeenteleden een be
paald rolpatroon krijgen opge
legd waarbinnen ze moeilijk
vrienden kunnen maken. De ad
viescommissie werd in 1972 in
gesteld en bestaat uit zeven pre
dikantsvrouwen, onder wie een
adviserend lid van een soortgelij
ke werkgroep in de Gerefor
meerde Kerken.
Hervormde Kerk: aangeno
men naar Heteren kandidaat R.
Luijk Zaltbommel.
Gereformeerde Kerken: be
roepen te Giessen-Rijswijk (NB)
kandidaat C. A. Streefkerk Rot
terdam; beroepbaar M. Th. van
der Sijs Amsterdam.
Groningen. De theologische
faculteit van de Groningse uni
versiteit krijgt per 1 september
volgend jaar naast de bestaande
opleiding tot predikant een stu
dierichting 'godsdienstweten
schappen'. Het ministerie van
onderwijs en wetenschappen gaf
het groene licht hiervoor. De
nieuwe studierichting wordt
voorlopig gezien als een experi
ment voor de tijd van vijf jaar.
Godsdienstwetenschap kan
een rol spelen bij het bestuderen
van politieke conflicten (Irak,
Iran, Noord-Ierland, Armenië).
Verwacht wordt dat de nieuwe
studierichting meer studenten
naar de theologische faculteit in
Groningen zal trekken.
Voor de predikantsopleiding
wordt het afsplitsen van deze
studierichting een verbetering
genoemd. De kerkelijke hoogle
raren willen graag een betere
aansluiting van de theologische
faculteit bij de praktische predi
kantsopleiding.
Voorbehoedmiddelen. De
Franse rk bisschoppen hebben
hun fel afwijzende mening over
M I iMi I i g
het gebruik van voorbehoedmid
delen versoepeld. De voorzitter
van de bisschoppenconferentie,
aartsbisschop Decourtray van
Lyon, noemde het gebruik van
deze middelen nu 'het minste
kwaad'. Als aids-patiënten geen
condoom gebruiken, werken ze
mee aan de dood van anderen.
De wijziging in het standpunt
van de bisschoppen is, volgens
waarnemers, een gevolg van de
omvang van de aids-epidemie in
Frankrijk. In geen ander West
europees land zijn naar verhou
ding zoveel patiënten als daar.
Eind september waren er 4900
ten dode opgeschreven aids-pa
tiënten en tussen de 150.000 en
200.000 seropositieven.
