'Wat wij brengen is theater op ijs
Zoals Roy kweelde,
kweelde er maar één
Concert gestoord door tv
Vindingrijk gitaarconcert
Jan Wolkers krijgt
P.C. Hooftprijs
Melancholie in grafiek
DONDERDAG 8 DECEMBER 1988
PAGINA 23
Russisch schaatsballet verkiest artisticiteit boven showbizz
DEN HAAG (GPD) - „Wat wij
in feite brengen is theater op
ijs. Op het moment dat de toe
schouwer vergeet dat de ijs-
danser op schaatsen staat is
ons artistieke doel bereikt. Net
zoals je bij gewoon ballet ook
niet op schoeisel let." Igor Bo-
brin (35) is regisseur van het
Russische Bolsjoi-ballet op
IJs, dat de komende maanden
op tournee gaat. Een gesprek
aan de vooravond van de Eu
ropese première in Den Haag.
door
Pieter Webeling
Als Bobrin (onder meer ex-wereld
kampioen) verhaalt over de indivi
duele internationale successen van
zijn collectief noemt hij en passant
ook zijn vrouw Natalia Bestemia-
nova. Ze behaalde een gouden me
daille op de Olympische Spelen in
'88, werd viermaal wereldkampioe
ne en vijfmaal Europees kampioe
ne en won een zilveren plak op de
Spelen van 1980. Een grappig mo
ment: de verlegen kunstschaatsvir-
tuoze wordt zo rood als een kreeft.
Het Bolsjoi IJsballet is opgericht
in 1986. De groep vormt een parade
van de Russische kunstschaats-eli
te van de laatste tien jaar. Naast Be-
stemianova maken vrijwel alle
Olympische, wereld- en Europese
kamioenen van de Sovjetunie deel
uit van het gezelschap.
Igor Bobrin legt uit dat de voor
stelling het Leven tracht uit te beel
den. „Het publiek krijgt niet de
kans om gedachtenloos toe te kij
ken, er zit een boodschap in ons op
treden. Ik probeer de toeschou
wers te wijzen op aspecten van het
bestaan, wil vanuit opgedane erva
ring het publiek leren, onderwij-
Hij beschrijft een scène uit het
ijsballet waarin wordt uitgebeeld
hoe één persoon door vijf anderen
in elkaar wordt geslagen. „Dat is de
werkelijkheid. Mensen denken
veel aan geluk en gaan vaak voorbij
aan dat soort zaken, ze nemen er
geen notie van. Het programma
gaat niet alleen over liefde en ge
luk, wij proberen ook onze hou
ding ten opzichte van het kwade
over te brengen. Ik denk dat we
daarin verschillen van bijvoor
beeld het Amerikaanse ijsballet,
waarin de showbizz meer centraal
staat."
De groep combineert een perfec
te schaatstechniek met het 'enter
tainment' van een theatervoorstel
ling. Artistieke schoonheid (mi
miek, pantomime, gebaren) neemt
daarbij een belangrijke plaats in,
zegt de regisseur. „Veel mensen in
het collectief zijn nieuwkomelin-
gen. Ze zijn verknocht aan het
kunstschaatsen, maar vóór alles
willen ze hun artisticiteit tonen."
Basis van het programma is een
'twintigste-eeuw versie' van Faust,
het klassieke toneelstuk van
Goethe. „Faust is in ons stuk geen
alchemist maar een schilder, een
kunstenaar. En hij gebruikt Mephi-
stofeles, de belichaming van het
kwaad. Faust en Mephistofeles be
staan in feite nog steeds, daarom is
bijvoorbeeld de choreografie en de
muziek ook van deze tijd."
Verder danst het gezelschap het
ballet 'Miniaturen', dat bestaat uit
verschillende onderdelen met een
eigen muziekstijl, waaronder zi-
geunermuziek, Spaans flamenco
en Russische volksmuziek (Kalin-
ka). 'Miniaturen' is gesplitst in
twee hoofdstukken: 'Silent Movie'
(een hulde aan Charlie Chaplin) en
'Herinneringen aan Visotski', op
gedragen aan de jong gestorven
Vladimir Visotski, die in de Sov
jetunie wordt beschouwd als hèt
culturele fenomeen van deze eeuw.
Chaplin
Bobrin steekt zijn liefde voor
Chaplin niet onder stoelen of ban
ken. „Op het eerste gezicht is het
een klein, grappig mannetje. Maar
Chaplin wierp grote levensvragen
op, daarom bewonder ik hem. Kijk
maar naar zijn film 'The Dictator',
waarin hij de totalitaire macht op
de korrel nam. Charlie Chaplin is
bovendien begrijpelijk voor kinde
ren, dus spelen we voor eventuele
matinees het complete programma
van Chaplin. Faust is voor kinde-
Ook voor Visotski heeft de ijsbal-
let-regisseur veel respect. „Hij is
zeer populair in de Sovjetunië om
dat hij het aandurfde de burocratie
en de corruptie aan de kaak te stel
len. Dat deed hij op een satirische
en ironische manier, mijns inziens
de beste wijze om slechte zaken
aan te pakken. Ja, wij mogen hem
in ons programma eren. Onder
Gorbatsjov is daar meer ruimte
voor gekomen, noem 't culturele
glasnost."
De voorstelling vanavond in De
Uithof in Den Haag is het eerste op
treden van het Bolsjoi-ballet op IJs
buiten de Sovjetunie. Het Haagse
publiek heeft volgens Bobrin veel
belangstelling voor het kunst
schaatsen. „Dat heb ik gemerkt tij
dens internationale wedstrijden in
deze stad. Voor ons is het een van
de redenen om Den Haag als pre
mière-plaats te kiezen. Bovendien
wil het toeval dat ik hier in 1983
mijn laatste internationale wed
strijd heb geschaatst. En Natalia is
in Den Haag, acht jaar geleden,
haar carrière begonnen."
Igor Bobrin: 'Culturele glasnost'.
Songs weerspiegelden tragisch leven
HAARLEM Nog niet zo lang ge
leden waren nog prachtige beelden
van Roy Orbison op de Nederland
se televisie te zien. In Hollywood
trad de dinsdagnacht overleden
zanger op met een keur van arties
ten die misschien wel allemaal als
door
John Oomkes
zijn zoons of dochters, of in elk ge
val voor zijn jongere broertjes, of
zusjes konden doorgaan. Bruce
Springsteen, K.D. Lang, Bonnie
Raitt, J.D. Souther, Elvis Costello,
T-Bone Burnett en Tom Waits lie
ten zich met liefde een rol als bege
leider opdringen.
Zoals Roy Orbison kweelde,
kweelde er maar één, en dus was
hij een voorbeeld voor anderen.
Zelfs nu het bericht van zijn dood
op je in werkt, schieten zijn gouden
successen je één voor één te bin-
nen. In november van het vorig
Roy Orbison tijdens zijn laatste concert op 4 december in Ohio. Volgens jaar gaf hij nog een eenmalig en
Paul Mc Cartney was Orbison "één van de groten van de rock 'n roll, wat schitterend concert in de Maaszaal
hij altijd zal blijven". notoAP) in het Ahoy'Sportpaleis. Hij zag er
getekend uit, een man op leeftijd,
volledig in het zwart gekleed net
zoals een Johnny Cash dat pleegt te
doen.
Maar de stem, die snik vol har-
teleed, die was er nog. It's Over,
Crying en Only the Lonely hadden
allemaal die mineurstemming, dat
schijnbaar pathetische koortje
(dom-dom-dom) en die merkwaar-
dig-ritmische gitaarbegeleiding.
En of het door de omstandigheden
kwam of omdat je waarneming was
vertroebeld Orbison zong ze
mooier dan welke veteraan ook.
Als fan weet je dan dat het liedjes
zijn die ook werkelijk over tragiek
gaan. Orbison bezong het motoron
geluk van zijn vrouw Claudette en
het verlies van twee van zijn drie
kinderen die bij een huisbrand om
het leven kwamen.
Geen truc
In de jaren tachtig blikken we veel
vuldig terug op artiesten van toen.
Maar de come-back van Orbison
leek echt te zijn: geen handige truc
om mensen geld uit de zak te klop
pen. Met vier vrienden (Bob Dylan,
George Harrison, Tom Petty en
Jéff Lynne) maakte hij onlangs on
der het pseudoniem The Travelling
Wilbury's een mooi album, Volume
One In januari verschijnt post-
huum een mogelijk nog fraaier al
bum met nieuwe songs. Mystery
geheten. Tragisch.
Concert door het Gesualdo Consort Am
sterdam o.l.v. Harry van der Kamp m.m.v.
het Ensemble Tragicommedia en leden
van het Concerto Palatino. Gehoord in de
Taffehzaal van het Museum van Oudhe
den op 7 december.
LEIDEN - Dinsdagavond be
zocht ik in de Nieuwe Kerk te
Den Haag een voorstelling van
Purcells 'The Fairy Queen' die
voor The Arts Channel werd op
genomen. Van de aanwezigheid
van tv-camera's en technici was
vrijwel niets te merken. Gister
avond 'werd in de Taffehzaal een
concert door het Gesualdo Con
sort eveneens voor de televisie
opgenomen en dat hebben de be
zoekers geweten. Nog afgezien
van de "aangepaste belichting"
was het vooral vóór de pauze een
voortdurend gerij met camera's,
soms gepaard gaand met geklet
ter en een luid in haar microfoon
pratende cameravrouw, met op
de achtergrond het constante ge
ratel van koptelefoons. Het pu
bliek werd bovendien geïnstru
eerd hoe lang het na afloop dien
de te klappen om op de televisie
een indruk van spontaan enthou
siasme te wekken.
Het is in Nederland kennelijk
nog steeds zo dat de lui in zijn
fauteuil verzonken tv-kijker be
langrijker wordt geacht dan de
gene die zich de moeite (en de fi
nanciële consequenties) getroost'
zelf bij een manifestatie aanwe
zig te zijn. Dat zoiets gebeurt bij
een popconcert of een optreden
van Lee Towers, waarbij enig ru
moer in de zaal vanzelfsprekend
wordt geacht, is nog tot daar aan
toe. Dat het gebeurt bij een der
gelijk optreden van het Gesualdo
Consort is bedroevend en ty
peert het culturele niveau van de
hiervoor verantwoordelijke pro
ducer.
Onder de titel 'Muziek in de Ne
derlanden van 1400 tot 1600' pre
senteerde dit ensemble namelijk
een concert dat gekenmerkt
werd door een opmerkelijk hoge
graad van verfijning. Dat geldt
dan zowel de wijze waarop de
materie benaderd is als de uit
voeringen, die op het punt van
balans, kleuring en nuancering
in alle opzichten voorbeeldig wa
ren. Welke combinatie van stem
men en/of instrumenten ook
weerklonk, het resultaat was al
tijd een concentratie waard, die
onder deze omstandigheden
vooral voor de meer naar achte
ren gezeten toehoorders nauwe
lijks was op te brengen.
Natuurlijk moet zoiets voor zo
veel mogelijk mensen toeganke
lijk worden en natuurlijk is het
prijzenswaardig dat Teleac een
cursus 'Muziek in de Nederlan
den' gaat organiseren. Het ma
ken van een tv-registratie met
een minimum aan overlast voor
gewone, betalende bezoekers is
echter heel wel mogelijk. Mis
schien kan Teleac anders voor
het NOB-personeel een cursus
starten onder het motto 'concen
tratie in de concertzaal'.
PAUL KORENHOF
Museumpenning
P. Cleverïnga
DELFT (ANP) - Mr. Piet Cleverin-
ga uit Acqoy heeft gistermiddag in
Delft de museummedaille in zilver
van het ministerie van WVC ont
vangen.
De penning wordt bij koninklijk
besluit toegekend en is verleend
uit erkentelijkheid voor zijn grote
verdienste voor het openbaar
kunstbezit en zijn langdurige onbe
zoldigde activiteiten voor het Ne
derlandse museumwezen.
Cleveringa schonk onlangs zijn
particuliere verzameling van 170
kunstwerken aan de Rijksdienst
Beeldende Kunst. De collectie om
vat werk van voornamelijk Neder
landse kunstenaars uit de afgelo
pen 50 jaar en is representatief voor
een aantal belangrijke ontwikke
lingen in de hedendaagse kunst in
ons land. De museummedaille
wordt bij hoge uitzondering toege
kend aan personen of instanties die
zich bijzonder verdienstelijk heb
ben gemaakt voor de Nederlandse
cultuur of musea.
Plaatsvervangend directeur-ge
neraal Culturele Zaken van het mi
nisterie van WVC, J. Jessurun,
heeft de penning uitgereikt bij de
opening van de tentoonstelling ,Op
het eerste gezicht', een selectie van
bijna honderd werken uit de aan
het rijk geschonken verzameling
van Cleveringa. De expositie is tot
en met 29 januari 1989 te zien in
Stedelijk Museum Het Prinsenhof
in Delft.
GerdArntz
overleden
DEN HAAG (ANP) - De Duitse
beeldende kunstenaar Gerd Arnzt
is zondag in zijn woonplaats Den
Haag op 87-jarige leeftijd overle
den. Dit is gisteren na de crematie
van Arnzt meegedeeld.
Arntz, maakte deel uit van de
Keulse Progressieven. Hij is vooral
bekend als de ontwerper van isoty-
pe, de beeldtaal om kennis over so
ciale en economische verhoudin
gen op het publiek over te dragen.
Het Haags Gemeentemuseum
w(jdde in 1976 een tentoonstelling
aan ,Gerd Arntz, Kritische grafiek
en beeldstatistiek
Het LESKO speelt Zuidamerikaanse mu
ziek van componisten als Cordero, Villa-
Lobos en Ginastera. Solist: Jean-Baptiste
Koevoets. Dirigent: Ernst van Tiel. Ge
hoord op 7 december in het LAK theater.
LEIDEN - Gadegeslagen door
vrienden, aanhangers en belang
stellenden, die goed waren voor
een volle bak, voerde het Lesko
een avondvullend programma
uit van Zuidamerikaanse wer
ken. Rode sjerpen of sokken, een
enkele poncho zorgden voor de
visuele noot. Het is toch altijd
weer knap hoe dit ensemble mu
ziekstukken weet op te sporen
die én modern zijn én speelbaar
én bovendien nog passen in de
samenhang van een land of êen
bepaalde thematiek. Echt recent
kun je de composities niet noe
men. Een stuk als 'Intermitênci-
as II' van Claudio Santoro (1967)
was voor veel toehoorders mis
schien wel het modernste wat ze
ooit gehoord hadden. Het werk is
geschreven voor pianosolo en
kamerorkest waarbij gebruik
wordt gemaakt van grafische no
tatie, alternatieve speelmanie
ren. microfoons en luidsprekers.
Pianist Jeroen Gigengack be
werkte vol bewerkte vol concen
tratie en overgave de pianosna
ren zowel via de toetsen als
rechtstreeks in het binnenwerk.
Van recenter datum maar geda-
teerder van klank was 'Postlu-
dio' voor strijkorkest (1986) van
Joaquin Gutiérrez-Heras. Een
nostalgische hommage aan men
sen en dingen uit het verleden
van de componist, waarin ideeën
zijn ontwikkeld die hjj jaren ge
leden had. De gloed die over het
stuk hing, kwam pas tijdens het
spelen op gang en de intense ro
mantiek was toch niet helemaal
op te brengen.
Ook het gitaarconcert (1951)
van Heitor Villa-Lobós was niet
van recente datum, maar muntte
uit .door vindingrijkheid en
klankrijkdom. Gitarist Jean-
Baptiste Koevoets kwam met
grote macho-passen het podium
op benen om te soleren in het vir
tuoze gitaarconcert. Alhoewel de
gitaarklank versterkt werd weer
gegeven was de balans tussen
het solo-instrument en het overi
ge ensemble niet altijd optimaal.
Desondanks was het toch een
mooie interpretatie die we van
hem te horen kregen. Uitsmijter
van de avond was toch wel de
'Variaciones concertantes' voor
kamerorkest (1951) van Alberto
Ginastera. Verschillende instru
menten kregen de kans om te so
leren; een taak die door ieder met
gote toewijding en kundigheid
werd uitgevoerd. Het grootste
succes was echter dat eindelijk
de Zuidamerikaanse, warm
bloedige geest te beluisteren was
in dit werk. Vol vuur werd de fi
nale nog eens herhaald als toegift
voor het zeer enthousiaste pu
bliek.
MONICA SCHIKS
Concert in
kerstsfeer
LEIDEN - Kerst in het theater. On
der dat motto staat vrijdagavond 9
december een nieuwe Nederlandse
muziekproduktie op de planken
van de Stadsgehoorzaal. Aan deze
produktie werken artiesten mee,
die tekenden voor de pas versche
nen lp 'In verwondering'. Deze mu
ziekproduktie wordt gedragen
door artiesten als Hans Vermeulen
en Dianne Marchal. Andere mede
werkenden zijn: Marcel
DEN HAAG (GPD) - Jan Wolkers
krijgt de P. C. Hooftprijs 1989 voor
Verhalend Proza. Of de 63-jarige
schrijver en beeldend kunstenaar
de prijs zal accepteren, was gister
avond laat nog niet bekend. Wol
kers was niet voor commentaar be
reikbaar. Eerder weigerde Wolkers
de Constantijn-Huygensprijs, die
in 1982 aan hem werd toegekend.
„Die bekroning kwam te laat", zei
hij onlangs nog. „Ik schreef het ene
na het andere meesterwerk, maar
niemand dacht erover om ze te be
kronen". Aan de P. C. Hooftprijs-
nieuwe-stijl is een bedrag van
25.000 gulden verbonden.
door
Eddie Schaafsma
Jan Wolkers, die in 1925 in het
Zuidhollandse Oegstgeest werd
geboren, groeide in de jaren '60 en
'70 uit tot een van de meest gelezen
schrijvers van Nederland. Van 'De
Kus', een roman die in 1977 ver
scheen, was de eerste, voor Neder
landse begrippen unieke oplage
van 90.000 exëmplaren binnen een
week uitverkocht. Zijn eerste ro
man 'Kort Amerikaans', die stamt
uit 1962 en volgde op de debuut
bundel 'Serpentina's petticoat',
kent inmiddels meer dan veertig
drukken.
'Kort Amerikaans' speelt aan het
eind van de oorlog en beschrijft de
zoektocht van een jonge kunste
naar naar een wereld waarin, zoals
een van de vele verontruste reac
ties in die tijd luidde, 'alles kan en
alles mag'. Die zucht naar vitaliteit,
in Wolkers eerste boeken syno
niem voor de ontworsteling aan de
beklemming van de oorlogsjaren
en zijn eigen streng gereformeerde
verleden, keerde terug in 'Terug
naar Oegstgeest', een alom gepre
zen roman die in 1965 verscheen.
Wolkers werk bleef die sterk
autobiografische inslag houden.
De bestseller 'Turks Fruit' (1969),
'De doodshoofdvlinder' (1979), 'De
junival' (1982), om een paar voor
beelden te noemen, zijn elk op hun
eigen manier literaire rapportages
van perioden uit zijn leven. Op de
weerbarstigheid van zijn jeugd
volgde een losbandig leven als
kunstenaar in de jaren '50, '60 en
'70, onder meer in Parijs en Am
sterdam. Het zijn perioden die hij
beschreef zonder zich te storen aan
de morele veroordelingen die veel
lezers in die jaren over hem uit
spraken. „Er moet iets in je werk
zijn dat mensen reden geeft om te
kokhalzen", zei hij in een interview
eind oktober. „Misschien is mijn
werk een schokkend demasqué
van de schoonheid, maar de eer
lijkheid gebiedt je om in het leven
dingen te ontdekken die weinig
verheffend zijn. Als de schoonheid
haar gezicht verbrandt, moet je de
huid eraf trekken, dan komt er een
schoonheid te voorschijn".
Het waren niet alleen de 'fatsoen
lijke' vaderlanders die het te
kwaad hadden met Wolkers' voor
keur voor het macabere, erotische
en wrede. Hoewel ze veel respect
toonden voor de vertellerskwalitei
ten van Wolkers, interpreteerden
prominente literatuurcritici als Ca-
rel Peeters en Jaap Goedebuure
die elementen als een hang naar
goedkoop effectbejag. Wolkers re
vancheerde zich later met een waar
spervuur van aanvallen op de lite
raire kritiek. „Terwijl mijn boeken
in het buitenland goede kritieken
krijgen", zei hij, „worden ze hier
telkens weer neergesabeld. Dat is
vanaf het begin zo geweest. Zelfs
Kees Fens, die mijn eerste boeken
prachtig vond, liet zich erdoor
meeslepen. Het literaire leven in
Nederland is ziek. Kijk, die boeken
van Harry Mulisch, daar kun je op
de universiteit mee aankomen. Met
die van mij blijkbaar niet. Een stel
letje trutten, dat zijn het".
Met 'De doodshoofdvlinder' uit
1979 werd de toon van zijn werk be-
schouwelijker, soms, zoals in zijn
laatste roman 'De onverbiddelijke
tijd' (1984), zelfs sentimenteel. Wol
kers, die sinds de geboorte van de
tweeling Bob en Tom in 1981 op
Texel woont, leidt tegenwoordig
een rustig en overzichtelijk leven.
Hij schildert kleurrijke doeken en
werkt verder aan de voltooiing van
een oeuvre dat een opmerkelijke
consistentie vertoont. De dood, de
dominante vader, de liefde voor
dieren en de seksualiteit zijn the
ma's die blijven terugkeren. En
ook de drijfveer is dezelfde geble-
McArthhur, Arjan en Efi Knefel,
Rose Glisten en Dolf Vorsterman
van Oyen, Karen Peterson en
Esther Tims.
De vocalisten, die zich laten be
geleiden door een band, maken in
deze donkere dagen voor de kerst
een tournee door het land. De be
doeling is dat de sfeer van het nade
rende feest van het licht in het pro
gramma doorklinkt. Bekend reper
toire is volgens de programma-aan
kondiging in een nieuw jasje gesto
ken. De kerstproduktie is tot stand
gekomen door de artiestenbureaus
Flame Productions en Key Pro
ductions, bijgestaan door door het
produktie-team van het Petra
Gospelkoor. Aanvang 20.00 uur.
Expositie 'Derde temperament - zes wen
dingen', t/m 23 december. Grafische Werk
plaats De Bange Duivel. Rijndijkstraat 4.
Leiden. Openingstijden: do., za. en zo. van
13.00-17.00 uur.
LEIDEN - Over de relatie tussen
alchemie en kunst is de afgelo
pen jaren veel gezegd en ge
schreven; het Museumjournaal
wijdde aan dit onderwerp in het
voorjaar van 1986 een dik num
mer, "Een hermetische machine'
getiteld, en op de Biennale van
Venetië was in hetzelfde jaar een
expositie rond dit thema inge
richt. Zonder te vervallen in
hoogdravende taal heeft Michael
van Hoogenhuyzen in zijn inlei
ding 'De kunstenaar als alche
mist' van 'Derde temperament -
zes wendingen' op een directe en
verhelderende wijze de grafische
kunsten gekoppeld aan aan de
alchemie door een vergelijking
te trekken met de middeleeuwse
onderzoekers die uit onedele me
talen goud probeerden te maken:
"Het belangrijkste onderzoek
van de alchemist is het onder
zoek naar de geaardheid van me
talen. Ook grafiek, in oorsprong
verwant aan de arbeid van de
edelsmid, is een onderzoek naar
metalen. Een reeks van technie
ken om harde, gladde, homogene
metalen te lijf te gaan met chemi
caliën en scherpe gereedschap
pen maakt dat ze op het papier
een heel scala van betekenissen
kunnen overdragen. Uiteindelijk
herkennen we in die wereld van
betekenissen op het papier toch
steeds het metaal als eerste bron.
Het alledaagse zink kan op ge
lukkige momenten aan papier de
waarde van 'goud' geven".
De grafiek op de n^jaarstentoon-
stelling van De Bange Duivel is
het resultaat van een anderhalve
maand durend project, waaraan
zes eindexamen-studenten van
de Utrechtse Hogeschool voorde
Kunsten hebben deelgenomen,
te weten Jeroen Brandjes, Hans
van den Broek, Cemal Demir,
Wouter Hisschemöller, Arend
Kleinpaste en Sigrid Noordwijk.
De expositie wordt aangevuld
met een brochure, waarin deze
kunstenaars in persoonlijke be
schouwingen over beeldende
kunst en over hun werk in het
bijzonder de achtergronden van
deze prenten aangeven. De visie
van deze jonge garde geeft deze
samenwerking meer betekenis.
Uit de teksten van de zes kunste
naars spreekt de opvatting dat
het derde temperament, de me
lancholie, een sterke drijfveer is.
Vragen over de plaats van de
kunst zijn door Sigrid Noordijk
en Jeroen Brandjes zeer scherp
gesteld en de kritische standpun
ten leveren veel stof voor discus
sie op. Naast het woord is het
beeld natuurlijk van belang.
Brandjes' tweeluik 'De mens is
roest, het landschap ijzer' valt op
door de fascinerende uitwerking
van het natuurgegeven, iets dat
tevens geldt voor de etsen van
Hans van den Broek. Een sterke
concentratie is duidelijk voel
baar in het werk van Sigrid Noor-
dijk en Arend Kleinpaste. Noor-
dijk overtuigt vooral met de in
trigerende opbouw en de scha
duwrijke partijen van haar stuk
ken in de vernis-mou techniek.
De thematiek van Kleinpastes
grafiek richt zich op de verhou
ding tussen mythologische gege
vens en onze tijd, hetgeen hij in
summiere, gevoelige lijnen
krachtig weet uit te drukken.
Naast deze bijdragen valt er bij
zonder veel te ontdekken en te
genieten op deze tentoonstelling
die een belangrijke fase in de
ontwikkeling van de deelnemen
de kunstenaars markeert en mo
gelijk richting geeft aan nieuwe
onderzoekingen. Zes wendin
gen, zes opvattingen over melan
cholie zijn tot en met 23 decem
ber te bezichtigen.
NANCY STOOP.
Kunstsymposium
LEIDEN/AMSTERDAM - De
waarderingsgeschiedenis van kun
stenaars en kunstwerken.
In dat teken staat het symposi
um, dat zaterdag 10 december in
het Vincent van Gogh-museum in
Amsterdam wordt gehouden.
Op het symposium, dat wordt ge
organiseerd door de Stichting
Postuniversitair Kunsthistorisch
Onderzoek, zullen lezingen wor
den gehouden door o.a. de Leidse
hoogleraar A.W.A. Boschloo
(Kunst en commercie in Venetië en
de Veneto in de 18de-eeuw; de
waardering van kunstwerken door
middel van prenten) en de even
eens aan de Leidse Universiteit
verbonden drs. E. Grasman (Het
Venetiaans gebrek aan 'disegno' en
decorum: het Venetiaans commen
taar'. Mevrouw E.A. Koolhaas-
Grosfeld zal een inleiding houden
over 'De 18de-eeuwse waardering
voor de Nederlansde schilderkunst
uit de 17de-eeuw'. Dr. Christopher
Brown van de National Gallery in
Londen zal spreken over de werk
wijze van Rembrandt,
het symposium begint om 10.45
