Miljoenenclaim
KEP-financiers
HAAST U NAAR ONZE BOEKEN-,
PLATEN- MUSICASSETTES- EN
CD-MARKT.
NS steken weer geld in stationsgebouwen
Britse paspoortdrukker
geïnteresseerd in Elba
Deetman wil schoolsluiting voorkomen
WOENSDAG 7 DECEMBER 1988
PAGINA 3
Banken: Van den Broek stuurde op breuk aan
DEN HAAG (GPD/ANP) De financiers van paspoortfabrikant KEP vinden dat het mi
nisterie van buitenlandse zaken het paspoortproject doelbewust heeft gefrustreerd. In een
spijkerharde brief aan minister Van den Broek stellen de Nederlandsche Middenstands
Bank (NMB) en de Nationale Investeringsbank (NIB) dat een projectgroep van het minis
terie het paspoort heeft getest met het vooropgezette doel het KEP-produkt af te keuren.
DEN HAAG (GPD) - Veel huur
ders gaan in de komende vijf jaar
20 tot 75 gulden meer onroerend-
goedbelasting betalen. Eigenaren
van woningen gaan minder beta
len. CDA en WD dienden gisteren
tijdens de wijzigingsbehandeling
van de wetgeving op de onroerend-
goedbelasting een amendement in
om de verhouding van deze belas
ting van huurder-eigenaar terug te
brengen tot 1-1,25. Het kabinet stel
de 1-1,5 voor.
In de 20 jaar dat de onroerend-
goedbelasting bestaat, hebben veel
zoals de GPV'er Schutte het noem
de linkse gemeentebesturen de on-
roerend-goedbelasting gebruikt
Onroerend-
goedbelasting
voor huurders
gaat omhoog
als instrument om voor de, eigen
bevolking inkomenspolitiek te be
drijven. Daardoor bëtalen de eige
naren-bewoners van woningen in
Amsterdam viermaal zoveel onroe-
rend-goedbelasting vergeleken
met huurders. In Den Haag betalen
eigenaren driemaal zoveel dan
huurders.
Eigenlijk wilden CDA en WD
dat eigenaren en huurders dezelfde
bedragen aan onroerend-goedbe-
lasting moeten betalen. Ze vonden
het echter een te rigoureuze in
greep om aan een in twintig jaar ge
groeide historische situatie direct
een einde te maken.
De Tweede Kamer wil ook dat
vrijstellingen worden verleend
voor bebouwing tot een waarde
van 21.000 gulden en een opper
vlakte van 30 vierkante meter, bij
voorbeeld bij woningen gebouwde
garages.
wetgeving en regelgeving die aan
het paspoort
De banken stuurden gisteren
afschrift van deze brief aan de de invoering
Tweede Kamer. In het schrijven vooraf moest gaan,
stellen NMB en NIB de Staat volle
dig verantwoordelijk
Volgens de banken konden Van
den Broeks maatregelen 'nauwe-
dieten die KEP tot nog toe ontving king met KEP. Zo werden de amb-
(ongeveer 80 miljoen gulden), t
i volgens de brief 'slechts
tenaren die in de loop der tijd enige
kennis hadden opgedaan
onderdeel van de totale schade'die paspoortproduktie, na de parie
de banken op de staat dreigen te mentaire enquête vervangen door
ondeskundigen.Van overdracht
kennis aan die ambtenaren
verhalen.
Van wanprestatie van KEP,
waarop Van den Broek het opzeg- de banken niets gebleken,
gen van het contract baseert, is vol
gens de banken geen sprake. Als Met het publiceren van de slech-
het produktieproces bij KEP nog te testresultaten - in de rapportage
de projectgroep
terie werd eerst 20, later 36 procent
de paspoortkaarten afgekeurd
verbeteringen behoeft,
een belangrijk deel te wijten aan
het ministerie, aldus de financiers,
Zij hebben de indruk dat opzeg- - zette Van den Broek opnieuw
ging van het contract Van den doelbewuste stap op weg
Broek goed uitkwam, omdat hij op zegging van
22 punten nog niet rond was met de de banken
DEN HAAG (GPD) - De Britse belangstelling voor het paspoort-
paspoortgigant en bankbiljetten- boekje van speciaaldrukkerij Elba,
drukker Thomas de la Rue heeft Het Schiedamse bedrijf heeft als
deelnemer in het mislukte pas-
poortprojéct van KEP het visum
boekje ontworpen, waarin de pas-
poortkaart van KEP zou moeten
worden bevestigd. Nu de kaart niet
doorgaat, probeert directeur Baard
andere geïnteresseerden te winnen
voor het procédé van zijn boekje.
Aids
Militairen worden op grond van
een aids-besmetting niet afge
keurd, zo heeft een legerwoord-
voerder gezegd naar aanleiding
van een publikatie in Elsevier over
een onderofficier die wegens aids
wil worden afgekeurd. Hij heeft
volgens specialisten hooguit nog
driejaar te leven. Volgens het leger
is de man nu nog niet ziek van zijn
besmetting. Hij is werkzaam als
hofmeester in de kazerne in het
Westduitse Langemannshof en
vreest door zijn werk anderen te
besmetten.
Levenslang
Een 32-jarige Nederlander is in
Frankrijk tot levenslang veroor
deeld wegens moord op zijn vrien
din en poging tot moord op een toe
rist in 1985. Op vakantie in Frank
rijk wilde het tweetal zelfmoord
plegen. In een toilet van een restau-
Van Dijk van KEP was met het mi
nisterie afgesproken dat de testre
sultaten alleen voor intern gebruik
waren bestemd. Uit notulen van
een werkoverleg blijkt dat ook.
Bovendien vermoeden de ban
ken kwade opzet bij de project
groep: „Het ging er uw ambtenaren
kennelijk om te kijken of KEP op
eventuele tekortkomingen kon
worden gevangen". Na afloóp van
de proef is snel een rapport opge
steld dat op ons de indruk maakt
naar uw besluit (opzeggen van de
overeenkomst, red.) te zijn toege
schreven, aldus de banken.
Over de test merken de banken
nog op dat de ambtenaren van het
ministerie die kennelijk niet bij
zonder serieus hebben genomen.
Op de lijst met 500 namen waar
voor KEP een paspoort moest ma-
- ken, stonden vele namen van adel-
het contract. Volgens lijke families, vaak met verkeerde
interim-manager geboortedata. Onder hen was 'de
heer van Oranje, Willem-Alexan
der'.
Debat
De drie grote fracties in de Tweede
Kamer wensen niet te reageren op
de brief van de banken, omdat van
daag de Kamer debatteert
opzeggen
kamerlid De Visser had de argu
menten van de banken al voorzien,
maar wenst de minister niet voor
de voeten te lopen. „Hij verdedigt
de belangen van de staat en moet
nu met dit stelletje - de banken en
KEP - klaar zien te komen. Van den
Broek heeft zich de problemen zelf
op de hals gehaald", aldus De Vis-
Ook CDA-woordvoerder Gual-
thérie van Weezei en zijn collega
Wiebenga (WD) reageren afhou
dend. Ook een woordvoerder van
Buitenlandse Zaken wilde niet rea
geren in verband met het paspoort-
debat. Wel zei hij dat Van den
Broek vandaag niet met nieuwe
voorstellen over het paspoortcon
tract zal komen.
De drie kamerleden menen wel
Leerlingen en leerkrachten van de Groene School in Leidschendam legden gisteren een krans bij het huis van
'het contract PvdA- onderwijsstaatssecretaris Ginjaar-Maas: een symbolische begrafenis van het onderwijs. De bewindsvrouwe zag
de actie welwillend aan. (toto anp>
Het is niet duidelijk waar de be
langstelling van De la Rue precies
naar uit gaat. Volgens medewer
kers van Elba zou het Engelse be
drijf een deel van zijn paspoortpro
duktie willen afstoten aan Elba.
Vertegenwoordigers van Neder
landse vestigingen van De la Rue ojiwcxc moiuci u«uuu u
denken dat het moederbedrijf dat Van den Broek moet terugko- worden.CDe"vVD i^het daar'niet
DEN HAAG (GPD) - Minister
Deetman wil voorkomen dat kleine
scholen met minder dan 125 leer
lingen difcht moeten. Liever geeft
hij ze allemaal minder geld. Deet
man zei dit in een reactie op de pro
testacties die gisteren overal in het
land werden gehouden tegen nieu
we bezuinigingsplannen die vooral
kleine scholen raken.
Ook het CDA wil niet dat er
schooltjes verdwijnen. Woordvoer
der Van Leijenhorst vindt dat er op
andere manier bezuinigd moet
r geïnteresseerd
name. Dat zou in de lijn van het be
drijf liggen, dat in de afgelopen ja
ren tientallen drukkerijen heeft
overgenomen.
Het Britse concern is het groot
ste bedrijf ter wereld in het druk
ken van waardepapieren. Het heeft
zestig vestigingen met enkele tien
duizenden werknemers over de he
le wereld. Ook een aantal Neder
landse drukkers maakt onderdeel
uit van het Britse bedrijf. De la Rue
drukt niet alleen Britse bankbiljet-
tie
i op zijn besluit de administra-
gegevens van de burgers
Volgens WD'er Frans-
loopt de kwaliteit
centraal te regelen. Aanvankelijk, derwijs op te scholen
voor het verbreken van de overeen- vaar. Hij ziet deze scholen liever
komst met KEP, zou de bestands- verdwijnen
administratie tijdelijk bij de pas
poortfabrikant worden onderge- De meeste scholen hielden giste-
bracht. Bij een nieuw paspoort- ren protestvergaderingen en mobi-
project moet Van den Broek de ge- liseerden de ouders. Dat laatste
meenten inschakelen voor een de- ging gisteren niet ongemerkt aan
centrale opslag van de gegevens, de Tweede Kamer voorbij. De
vindt een kamermeerderheid. Ook stroom post die de vaste Kamer
als het om een tijdelijke opslag gaat
tot het jaar 1994,
rant schoot de man zijn vriendin ten en paspoorten,
i kogel door het hoofd
volgens het wapen op zichzelf te
richten. Hij overleefde echter. En
kele dagen daarvoor had de ver
slaafde man eèn Westduitse toerist
zwaar verwond toen hij
diens auto vandoor ging.
paspoorten voor alle Gemenebest-
landen en nog een groot aantal an
dere staten in de Derde Wereld. In
Zwitserland beschikt het bedrijf
over een dochteronderneming
met (Giorio), die paspoortmachines
produceert.
meentelij ke Bestands Administra-
ook de tie (GBA) gereed moet zijn.
de Ge- denlang dagelijks ontvangt, zwol
ken ontvangen", aldus een woord
voerster van de Kamer.
Minister Deetman wil 100 mil
joen gulden bezuinigen op de klei
ne scholen. Hierdoor gaan 1500 ba
nen verloren. Circa 2000 leerkrach
ten dreigen daardoor hun (deeltijd
baan te verliezen.
De onderwijsbonden toonden
zich tevreden over de acties. "Hoe
wel sommige scholen het protest in
verband met Sinterklaas enkele
dagen hebben opgeschoven. We
merken in ieder geval dat de zaak
in Den Haag weer in discussie is. Er
komt beweging in", aldus KOV-
woordvoerder Kees van Korten-
hof. Hij had de indruk dat de kleine
mavo's minder in touw waren dan
de basisscholen. "Het kan zijn dat
ze bang zijn dat actievoeren ertoe
leidt dat ouders hun kinderen naar
een andere school sturen".
Ook PCO-bestuurder Evert de
Jong signaleerde "grote animo" bij
zijn aanhang. "De mensen zijn echt
kwaad. Deze bezuinigingen zijn de
druppel die de emmer laten overlo
pen".
thuis. In Kraggenburg verschenen
slechts twee van de 150 leerlingen
op de drie scholen die het dorp rijk briefaan de ouders
11d£ din6en' Uit ^sprekken met het be
nen voor de Laurentiusschool dat gtuur ,„otJ 00,„«PrW
Directeur: nood
is hoog in
zwakzinnigenzorg
ASSEN (ANP/GPD) - Directeur
H.C. Barnard van de zwakzinni
geninrichting Hendrik van Boeij-
en-oord in Assen hoopt dat er nu
eindelijk snel een commissie komt
die gaat onderzoeken hoe de situa
tie van Jolanda Venema kan wor
den verbeterd. Volgens hem heeft
de hoofdinspecteur voor de geeste
lijke volksgezondheid Van Bors-
sum Waalkes al meer dan een jaar
geleden gezegd dat zo'n commissie
er moet komen. Tot nu toe is dat
zonder resultaat gebleven.
Barnard heeft het niet zo moei
lijk met alle publiciteit die over zijn
instelling is losgebarsten, al voelt
hij zich wel "aangevallen" door de
kritiek van de regionaal inspecteur
op het Hendrik van Boeijen-oord
met betrekking tot het geval Jolan
da. "In ons jaarverslag van 1984
hebben we al ruime aandacht be
steed aan deze moeilijke gevallen
waarop wij geen beter antwoord
hebben. In 1985 heeft de NCRV-te-
levisie hier opnamen gemaakt en
vastgebonden mensen laten zien.
Ook toen hebben we veel reacties
gekregen. Nederland moet maar
weten dat de nood in de zwakzinni
genzorg zo hoog is en de samenle
ving zal vervolgens bereid moeten
zijn middelen ter beschikking te
stellen".
Het CDA-Tweede Kamerlid me
vrouw Janmaat-Abee heeft staatss-
secretaris Dees gevraégd een einde
te maken aan de "mensonterende
behandelwijze" van Jolanda Vene
ma. Het kamerlid wil weten of de
inspecteur voor de geestelijke ge
zondheidszorg, die deze situatie
vijf jaar geleden al signaleerde,
zich terecht verschuilt achter een
gebrek aan middelen en mogelijk
heden om verandering in de situa
tie te brengen.
Dat er nu pas kamervragen over
deze zaak worden gesteld is opmer
kelijk. Verschillende kamerleden
(onder wie mevrouw Janmaat-
Abee) zijn al meer dan twee jaar op
de hoogte van het geval Jolanda,
maar hebben tot nu toe niets on
dernomen. In het voorjaar van 1986
hebben de ouders van Jolanda de
kamerleden Janmaat-Abee en
Haas-Berger (PvdA) op de hoogte
gebracht van de situatie van hun
dochter.
Het tweetal bracht een bezoek
de inrichting en schreven een
hun bevin-
de tien leerkrachten, die deels
part-time werken, er drie hun baan
verliezen. Er werd een petitie aan
geboden aan de wethouder van
Kraggenburg en op het dorpsplein
werden maquettes van de scholen
verpletterd door een auto.
Studenten
Ongeveer tweehonderd studenten
hebben gisteren meegelopen in
een demonstratie door de binnen
stad van Utrecht. De studenten
protesteerden voor de tweede keer
in korte tijd tegen het beleid van
minister Deetman. Zowel de poli
tie als de Utrechtse Studentenvak
bond hadden gerekend op vijfhon
derd demonstranten. Eén van de
actievoerders weet de tegenvallen
de opkomst aan passiviteit onder
studenten, een ander aan het slech
te weer. Weer
het "waanzin" om zo kort na elkaar
grote demonstraties te organise-
I hen duidelijk geworden
dat men geen mogelijkheid had om
Jolanda anders te behandelen. Ver
derop in de brief betuigt het twee
tal spijt dat zij deze situatie niet
kunnen veranderen. Nu, na ruim
twee jaar, komt mevrouw Janmaat
opeens wèl met vragen. Ook de
WD-fractie heeft bij staatssecreta
ris Dees (volksgezondheid) aan de
bel getrokken.
ROST VAN TONNINGEN (GPD)
Mevrouw Rost van Tonningen
iuit Velp moet op 12 januari vol
gend jaar voor de Arnhemse recht
bank verschijnen om zich te ver
antwoorden voor het uitgeven van
neo-fascistische lectuur. De blaad
jes werden vorig jaar tijdens een
huiszoeking bij de NSB-weduwe in
beslag genomen. Rost van Tonnin
gen werd al eerder voor het zelfde
ander noemde feit door het gerechtshof in Arn
hem veroordeeld tot vier weken
voorwaardelijke gevangenisstraf
met een proeftijd van twee jaar.
Ontucht
Een 56-jarige Hengeloër is gisteren
veroordeeld tot 15 maanden cel we
gens ontucht met een groot aantal
zeer jonge kinderen op een cam
ping in Oldenzaal. De man diri
geerde verschillende kinderkerk
koren en misbruikte in 20 jaar tijd
ministens 40 kinderen. De man
heeft ook incest gepleegd met zijn
nu 34-jarige dochter.
Bejaardenpolis
Behalve de WD kiest de Tweede
Kamer unaniem voor voor een con
structie in de ziektenkostenverze-
kering waardoor bejaarden niet
meer dan 181 gulden per maand
hoeven te betalen. Men schaarde
zich gisteren achter het voorstel
van de CDA-er Lansink dat alle
particulier verzekerde 65-plussers
de mogelijkheid moeten krijgen te
kiezen voor de zogenoemde stan
daardpakketpolis. Deze regeling
moet met terugwerkende kracht
werken tot april 1986.
Olie
Een Iraanse tanker heeft gisteren
in de Zevende Petroleumhaven in
Rotterdam 15.000 liter ruwe olie
verloren. Het schip lag langs de ka
de om zijn lading te lossen, toen het
door zware rukwinden .lossloeg
van de losinstallatie. De gemeente
Rotterdam heeft schermen rond de
olie gelegd en voor de opruiming
gezorgd.
Rijk bekijkt
vervuiling
door Schiphol
DEN HAAG (ANP) - Een onder
zoek van het Rijksinstituut voor
volksgezondheid en milieuhygiëne
(RIVM) moet meer duidelijkheid
geven over de luchtverontreini
ging op en rond de luchthaven
Schiphol, zo heeft minister Nijpels
(milieu) gisteren besloten. Het on
derzoek strekt zich ook uit tot de
mogelijke gevolgen van toekomsti
ge uitbreiding van de luchthaven.
Ook wordt nagegaan of de gezond
heidssituatie in de regio rond
Schiphol afwijkt van het landelijk
gemiddelde.
De ministers Nijpels, Brinkman
(WVC) en Smit-Kroes (verkeer en
waterstaat) hebben dat gisteren ge
antwoord op vragen van het PvdA-
kamerlid Netelenbos. Zij haakte in
op recente berichten over mogelij
ke luchtverontreiniging door vlieg
tuigen rond grote luchthavens en
pleidooien uit de medische hoek
voor onderzoek naar de gevolgen
voor de volksgezondheid, met na
me kanker. Ook de gemeente Haar
lemmermeer drong onlangs aan op
een onderzoek en wees daarbij op
de ongerustheid van de bevolking.
DEN HAAG - Stationsgebouwen
zijn bij de NS jarenlang het onder
geschoven kindje geweest. Ferven
te treinreizigers hebben in de jaren
zestig en zeventig met stijgende
verontwaardiging gadegeslagen
hoe het ene fraaie oude stationsge
bouw na het andere sneuvelde om
plaats te maken voor een dodelijk
saai, kil en ongastvrij glazen hokje
waar zij alleen maar vol verlangen
konden uikijken naar de trein. Ac
tiegroepen keerden zich tegen
sloop, maar vaak zonder succes:
onder de vernieuwingsdrift moest
alles wijken.
door
Runa Hellinga
Wat de Spoorwegen in die jaren
bezielde, is niet erg duidelijk. Aan
het geld heeft het vqlgens chef
Douma van de afdeling Gebouwen,
Stedebouw en Vormgeving van de
NS, niet gelegen. De bouw van sta
tions maakt namelijk maar een
paar procent van de totale kosten
van infrastructuur uit.
Sinds enige jaren is het bedrijf
gelukkig op zijn schreden terugge
keerd. Oude stations worden geres
taureerd. Daarbij worden in som
mige gevallen kosten nog moeite
gespaard. Indrukwekkend is bij
voorbeeld de facelift van het Cen
traal Station in Amsterdam, waar
de benauwde donkere gangen ach
ter de fraaie gevel zijn verbouwd
tot een nieuw, ruim stationsge
Licht en lucht spelen een belangrijke rol in de nieuwe stations.
bouw. Bij stations die niet op de
monumentenlijst staan, troost de
NS zich minder moeite. Maar ook
die vallen tegenwoordig niet meer
automatisch ten prooi aan de slo
pershamers.
De ontwerpen van nieuwe sta
tions getuigen van een nieuw besef
van de verantwoordelijkheid die
de NS als zeer grote opdrachtgever
van openbare gebouwen voor zijn
omgeving heeft. In een moderne
vorm biedt de NS de reizgers weer
een onderdak waar het goed toe-
Klassiek
In de eerste eeuw van de spoorweg
bouw kregen de stations, niet al
leen in Nederland maar ook elders,
grote aandacht. Ze moesten de rei
ziger overtuigen van de luxe en het
comfort dat het spoor hem bracht
en daarom werden imponerende
facades in neo-gotische of classicis
tische stijl opgetrokken. Fraai vol
gens Douma, maar met een nadeel:
de reiziger kon van buitenaf niet
herkennen of het nu om een sta
tion, een hoofdpostkantoor of een
museum ging.
Achter de nieuwe stations, zo'n
30 tot 40 in totaal, zit de filosofie dat
de bestemming van het gebouw
duidelijk zichtbaar moet zijn. Die
gedachte werd voor het eerst uitge
werkt in het station in Tilburg, een
van de weinige stations uit de jaren
zestig dat niet met een minimum
aan kosten en fantasie uit de grond
werd gestampt. Het gebouw is dan
ook voor een groot deel door de ge
meente Tilburg gefinancierd.
Een reusachtige overkapping
overspant een aantal losse gebouw
tjes waarin alle stationsfuncties
zijn ondergebracht. De binnenrij
dende treinen zijn vanaf de straat
goed te zien en de functie van het
station is onmiddelijk duidelijk.
Veel nieuwe stations kennen een
dergelijke groot uitgewerkte kap,
door Douma omschreven als para
plu.
Bij oude stations bevindt het sta
tionsgebouw zich vaak aan een
kant van de sporen. Voor reizigers
is dat ongemakkelijk, omdat een
deel van de perrons daardoor al
leen door ondergrondse gangen of
bruggen bereikbaar is. Om dat
soort problemen te vermijden wor
den nieuwe stations vaak in het
treinviaduct ingebouwd. Op de be
gane grond bevinden zich de loket
ten, winkeltjes en het restaurant,
terwijl de treinen over het dak ra-
Voordeel van een dergelijke
bouw is volgens Douma dat alles
dicht bij elkaar zit, het station van
beide zijden toegankelijk is en rei
zigers niet ver hoeven te lopen.
Maar aan de andere kant stelt de
constructie hoge eisen aan de ont
werper, die moet zien te voorko
men dat zo'n station een te beton
nen indruk maakt.
Licht
Licht en lucht staan bij de ontwer
pen voorop. De nieuwe stations
vallen op door hun uitbundige ge
bruik van glazen constructies die
de gebouwen een grote doorzich
tigheid geven. Onbreekbaar glas
overigens,' want de NS gebruikt
met oog op vandalisme duur kogel
vrij glas in haar stations. Om de
zelfde reden zijn de muren veelvul
dig afgewerkt met tegels. Daar is
eventuele grafitti gemakkelijker af
te halen dan van beton of baksteen.
De NS laat ontwerpers grote vrij
heid, waardoor de stations soms
erg van elkaar verschillen. Het be
drijf krijgt dan ook wel eens de kri
tiek dat er geen eenduidige stijl
meer te ontdekken valt. Maar ont
werpers moeten zich volgens Dou
ma wel aanpassen aan de huisstijl
van het bedrijf. Dat betekent het
gebruik van de primaire kleuren
geel, rood en blauw en vooral het
standaard perronmeubilair. „Die
vormen de rode draad van herken
ning, die al de individuele schep
pingen onmiskenbaar tot NS-sta-
tions maken", aldus Douma.
ADVERTENTIE
Kom zo snel mogelijk naar onze boeken-, platen*-,
musicassettes*- en cd-markt. Liefst morgen 8 december al,
want dan begint dit jaarlijkse festijn.
Waar we u voor weinig geld een enorme keus uit
boeken, klassieke en populaire cd's en musicassettes bie
den. Elpees gaan zelfs voor de halve prijs weg (behalve die
uit de top-20 en tv-elpees).
En de cadeaupapier-boeken zijn er weer. Met uit-
neembare vellen in prachtige dessins, van 39.90 voor
19.50.
Dus tot morgen.,En als u meer wilt meenemen dan u
kunt dragen, neem dan hulp mee.
•Grammofoonplaten en musicassettes zijn niet in Utrecht verkrijgbaar.
In de Bijenkorf Arnhem start d^ze actie op 27 december.
BIJ DE BIJENKORF BEN JE BETER AF
