'We zijn nog steeds een experiment'
Aanslag op W.F. Hermans en zijn vrouw
Eentonig
sprookje
WOENSDAG 7 DECEMBER 1988
PAGINA 21
The Fairy Queen' van Henry Purcell door
de Guildhall School of Music and Drama
i.s.m. het Koninklijk Conservatorium te
Den Haag. Toneelbeeld: Clive Lavagna.
Choreografie: Sue Lefton. Regie: Robin
Midgley. Dirigent: William Christie. Ge
zien in de Nieuwe Kerk op 6 december.
DEN HAAG - Het (geheel En
gelstalige) programmaboek
kondigt de 'The Fairy Queen'
aan als een opera en onder die
benaming is dit uit 1692 date
rende werk ook de geschiede
nis ingegaan. Het meest essen
tiële kenmerk van een opera
ontbreekt echter. Niet alleen
wordt er betrekkelijk weinig
gezongen, maar bovendien ge
beurt dat nooit op belangrijke
momenten in de handeling.
Beter is de omschrijving als
theaterwerk 'met muziek, zang
en dans', die verwijst naar de
Engelse traditie van de 'mas
ques', korte voorstellingen in
een huis of een paleis waarbij
de toeschouwers aan het slot
werden uitgenodigd aan de
dansen deel te nemen. Een
'opera' als 'The Fairy Queen' is
immers uit die traditie voortge
komen en vertoont er nog alle
kenmerken van. Een groep ac
teurs speelt een toneelstuk, een
groep zangers zingt aria's en ko
ren dië louter als illustratie die
nen en er is .een overvloed aan
dansen waaraan naast een bal
letgroep iedereen deelneemt.
Het is dus van alles iets en daar
door in feite eigenlijk niets. Dat
blijkt al uit de handeling, een
anonieme bewerking van
Shakespeares 'Midzomer-
nachtsdroom' die het verhaal
tot enkele hoofdlijnen heeft te
ruggebracht. Conflicten en ka
rakters zijn gereduceerd tot va
ge aanduidingen en alleen de
scènes van de handwerkslie
den bleven ten dele in tact, zij
het dat zij hun 'voorstelling' nu
in het woud geven bij wijze van
generale repetitie.
De voorstellingen in de Nieuwe
Kerk aan het Haagse Spui,
waarvan hedenavond nog een
herhaling wordt gegeven, zijn
om twee redenen bijzondere
gebeurtenissen. Ten eerste is
een complete, geënsceneerde
opvoering buiten Engeland
zeldzaam, maar bovendien is
hier sprake van een samenwer
king van het Haags conservato
rium met de Londense Guild
hall School, die een groot deel
van de artistieke en organisato
rische verantwoordelijkheid op
zich nam.
Muzikaal leider werd de in Pa
rijs woonachtige barokspecia-
list William Christie en met een
gecombineerd Brits-Hollands
ensemble kwam hij tot een mu
zikaal levendige verklanking
van de partituur. Enkele
schoonheidsfoutjes kunnen ten
dele zeker worden toegeschre
ven aan onbekendheid met de
akoestiek van de Nieuwe Kerk.
Het vocale gedeelte was iets
minder evenwichtig in kwali
teit, maar bereikte voor een stu
dentenuitvoering altijd nog.een
bewonderenswaardig niveau.
Het toneelgebeuren riep echter
de nodige vraagtekens op. De
jonge acteurs kwamen tot be
hoorlijke tot zeer goede presta
ties (opmerkelijk was de Puck
van Carlos Wagner), maar zij
moesten werken binnen een re
gie die komische effecten ac
centueerde en voor het overige
niet verder kwam dan een min
of meer evenwichtige verdeling
van de ruimte. Ook aankleding
en choreografie muntten niet
uit door inventiviteit en vooral
dat laatste is te betreuren. Een
choreografie die niet verder
komt dan een herhaling van pa
tronen en weinig aandacht
schenkt aan verfijning en ges-
tiek, wordt eentonig voor het
publiek en heeft evenals een
oppervlakkige regie weinig nut
binnen een studieproject.
PAUL KORENHOF
Alex d'Electriqiie morgenavond in LVC
1(1) Orinoco Flow - Enya
2 (2) Wee Rule - Wee papa girl
rappers
3(6) Smooth criminal - Mi
chael Jackson
4(7) Till I loved you-B.Strei-
sandJD. Johnson
5(5) Kiss - The art of noise
Tom Jones
6(4) Big fun - Inner city
7 (9) Never trust a stranger -
Kim Wilde
8(3) Teardrops - Womack
Womack
9 (12) Twist Shout - Salt 'n
Pep a
10 (13) Love house - Samantha
Fox
11 (15) Life's just a ball game -
Womack Womack
12 8) Don't worry be happy -
Bobby McFerrin
13 (14) As long as you follow -
Fleetwood'Mac
14 (21) Kissing a fool - George
Michael
15 (27) Don't worry be happy -
Johnny Camaro
16 (16) Zijn het je ogen - Koos
Alberts
17 (11) Indestructible - Four
Tops
18 (29) Two harts - Phil Collins
19 (32) Put a little love - A. Len
nox! A. Green
20 (10) Stand up for your love
rights - Yazz
21 First time - Robin Beck
22 (22) Jack to the sound -
Hithouse
23 (25) Twist in my Sobriety -
Tinita Tikaram
24 (24) Handle with care -
Traveling Wilbury's
25 (19) Adieu chery - Anny
Schilder
26 (35) The way to your heart -
Soulsister
27 (31) The dream - The Nits
28 (20) Think - Lynn Collins
29 (23) Wheels on fire-BZN
30 Can't stay away - G.
Estafan MSM
31 (17) Take a look Level 42
32 (34) The party - Kraze
33 Respect - the real Roxan-
34 Left to my own diveces -
Pet Shop Boys
35 (18) Tears run rings - Marca
Almond
36 Take me to your heart -
Rick Astley
37 Something so strong -
Jim Capaldi
38 (28) TBM Mix - Sample Syn
dicate
39 (33) Desire - U2
40 (26) Mannish Boy - Muddy
Waters
LEIDEN Op het toneel
staan twee constructies die
de ramen van twee tegen
over elkaar liggende flatge
bouwen verbeelden. Voor
het linker raam zit een
scherpschutter naar de
overkant te loeren. Voor het
rechter raam zit een man in
een rolstoel, het potentiële
slachtoffer. De scherp
schutter lost enkele scho
ten. De man in de rolstoel is
niet getroffen. Dunne
straaltjes bloed beginnen
langs het raam te lopen en
even later gutst het. in brede
stromen naar beneden. De
onschuldige bovenbuur
man is stervende en zal dat
de rest van het stuk blijven.
door
Isabelle Langeveld
Dit is een scène uit het nieuwe the
aterprogramma van Alex d'Electri-
que, 'The Electric Suburb', dat
morgenavond in het LVC is te zien.
Na onder meer 'De Haaienplaneet',
'Schokland' en 'Venijnig Variété' is
dit het vijfde programma waarmee
de theaters bestookt worden. Een
aanleiding dus om bij Alex in de
oefenruimte binnen te stappen
voor een interview. De sfeer is er
één van een werkplaats voor doe-
het-zelvers. Een goed uitgeruste
werkbank tegen de ene muur, een
stapeltje autoruiten tegen de ande
re en verder een flink aantal elek
trische apparaten, variërend van
stofzuiger tot cirkelzaag. Dit zijn de
rekwisieten. De spelers zijn Maar
ten Balm, Raymond Spannet en Co
van den Bosch, tevens tekstschrij
ver en .de man die het meeste praat.
Waarom maken jullie zoveel ge
bruik van lawaaiige elektrische
apparaten?
Co: 'Op een gegeven moment
ben je bezig op een andere manier
grappen te maken dan gebruikelijk
is, dus betrekken wij onze rekwi
sieten rechtstreeks uit de ijzerwa
renhandel en bedenken daar een
grap voor. Door bijvoorbeeld een
cirkelzaag op een andere manier
dan normaal te gebruiken, bereik
je een verrassend effekt. Met die
apparaten lijkt het allemaal wat
echter'.
Jullie gebruiken niet alleen veel
luidruchtig gereedschap, maar be
smeuren het podium ook met liters
kunstbloed. Is dat bedoeld om het
publiek te shockeren?
Co: 'Nee. We vinden het zelf ook
helemaal niet shockerend, maar
gewoon leuk. Maarten: 'dingen als
het doodschieten van een pasgebo
ren baby staan veel te ver van de
werkelijkheid af om nog shoc
kerend te zijn. In onze tv-serie 'Au
gurkenteugels' zaten ook wel vrij
brute scènes, zoals het geven van
hartmassage aan een goudvisje
met een drilboor. Daar werd heel
raar op gereageerd, terwijl je dat
soort dingen elke dag in tekenfilms
kunt zien. Het publiek kijkt niet
een veel te realistische instelling.
Men kan het niet plaatsen als te-
kenfilmgeweld'.
Overigens blijkt het publiek het
geen bezwaar te vinden om met
rook of zelfs aardappelpuree ('Ve
nijnig Variété') bestookt te worden.
Maarten: 'Er heeft pas één of
twee keer iemand verontwaardigd
de zaal verlaten. Men is wel zo wijs
om de eerste rij vrij te laten, uitver
kochte zaal of niet'.
Maarten, Co en Ed Bosma ken
nen elkaar van de middelbare
school in Haarlem en zijn ongeveer
acht jaar geleden met theater be
gonnen. Ze traden voor het eerst
op, op het Camerettenfestival.
Toen heetten ze nog Electric Alex.
Er zat een impresario in de zaal, hij
vond het wel wat en heeft voor op
tredens gezorgd. Na 'Schokland'
haakte Ed Bosma af en moest er
vervanging komen. Een kunstre
censent attendeerde hen op Ray
mond Spanet. (Maarten: 'We heb
ben Cor Coster ingeschakeld en
hem voor een gigantisch transfer-
bedrag bij een ander gezelschap
weggekocht. De afbetaling loopt
nog steeds'.) Toen Raymond erbij
kwam, lag de wat afwijkende ma
nier van theater maken al vast en
daar moest hij wel in passen.
Co: 'Alleen kunnen spelen was
niet genoeg. Hij moest ook decors
en rekwisieten kunnen bedenken
en bouwen. En. helpen sjouwen,
want roadies hebben we niet. Ray
mond was de juiste persoon'.
Alex bedenkt zijn stukken zelf tij
dens de repetities. Er zijn ideeën
voor scènes en grappen en daar
wordt dan een verhaallijn in aan
gebracht. Komt het verhaal op de
tweede plaats?
Co: 'Ja, hoewel we een soort van
verhaal in gedachten hebben,
waarin die grappen makkelijk
plaatsbaar zijn. Het verhaal is een
excuus voor de grappen. Inspiratie
putten we uit het dagelijks leven,
W.C. Fields, The Marx Brothers,
oude Tarzanfilms, strips, filmpjes
van Tex Avery, Koot Bie, B-films
en vooral Monty Python. Tien jaar
geleden kwam dat flink aan in een
jongenslichaampje'. Het meeste
daarvan is niet direct in hun pro
gramma's terug te vinden, behalve
die B-films. De technieken en ef-
fekten die daarin gebruikt worden,
acteurs die in één stuk meer rollen
spelen en er wordt maar één decor
gebruikt, zijn wel duidelijk te zien
in 'Electric Suburb'. Het stuk gaat
ook over het maken van een goed
kope misdaadfilm, waarbij alles uit
de hand loopt, wanneer het lijk
zoek raakt.
Vanaf 'Schokland' is er weinig in
de programmastructuur veran
derd. Zijn jullie niet bang, dat het
publiek op jullie uitgekeken raakt,
omdat de stukken nogal op elkaar
lijken?
Co: 'Ja, het nieuwe is er wel af.
Daar moeten we ons over gaan be
raden. Je kan nog wel vijf van die
leuke stukken doen, maar je zal
dan nooit doorbreken, want ons
soort humor is voor een vrij be
perkte groep en de herkenbaarheid
gaat tegen je werken. We zullen een
ander soort theater moeten gaan
proberen, bijvoorbeeld een door ie
mand anders geschreven stuk
doen, met onze eigen aanpak. Dat
zou voor ons heel vreemd zijn. En
daarbij legt onze bezetting met drie
mannen ons beperkingen op, dus
moeten we misschien gaan uitbrei
den. Maar dat zijn vage ideeën'.
Augurkenteugels
Nadat iemand van de VPRO
'Schokland' had gezien, vond hij
dat Alex iets voor televisie moest
doen. De VPRO vroeg hen een
proefprogramma te maken en dat
was goed genoeg om de negendelige
serie 'Augurkenteugels' te mogen
maken. De serie was vorig seizoen
op de buis. Hoe is dat bevallen?
Co: 'Niet zo goed, we zijn nogal in
het diepe gegooid. De regisseur
wist niet hoe hij onze manier van
spelen op televisie moest brengen.
Doordat we er te veel met theater
benen in gestapt zijn, hebben we in
de eerste drie afleveringen een aan
tal basisfouten gemaakt. Het pu
bliek beoordeelt je daarop. Daarna
bleef er een kleine vaste kern van
mensen over, die het ontzettend
leuk vonden, maar het grootste ge
deelte is afgehaakt. Het is moeilijk
om kijkers te winnen zonder je ei
gen identiteit te verliezen'.
Maarten: 'Als je hoort dat je een
serie van negen afleveringen voor
de VPRO kan maken, denk je dat
de wereld voor je open ligt. Dat is
dus absoluut niet zo. Het blijkt dat
je niet ongestraft theatertechnie
ken en tactieken voor tv kunt ge
bruiken. Daar maakt het geen in
druk als je klodders aardappelpu
ree het publiek in smijt'.
Als één van de weinigen kan
Alex met theater zijn brood, verdie
nen, hoewel het geen vetpot is. Mini
mumloon, aangevuld met wat er
nog van de serie binnen komt. En ze
hebben een éénmalige subsidie ge
had. Hoe krijg je zo'n subsidie?
Co: 'In kleine coupures achter de
stortbak van een openbaar toilet
(ha, ha). We hebben in november
subsidie aangevraagd uit de Expe-
rimentenpot en die is toegewezen.
Na vijf programma's worden we
dus nog steeds gezien als een expe
riment en ze willen kijken of er met
subsidie nieuwe dingen gedaan
worden. We zijn wat dat betreft niet
helemaal geslaagd, omdat 'Electric
Suburb' vrij veel lijkt op vorige
stukken. Maar bij de aanvraag heb
ben we het natuurlijk als een fan
tastisch nieuw stuk voorgesteld'.
Kritiek
Alea: d'Electrique is moeilijk te
plaatsen. Dat is ook de teneur van
ae recencies. Ze zijn 'uniek' of
'trendsetters van een nieuwe thea
terstroming'. De Barneveldse Cou
rant vindt hen geweldig en het NRC
kraakt hen af.
Maarten: 'Iemand die in de Bar
neveldse Courant een stukje over
ons schrijft, heeft gewoon een full
time baan, waarschijnlijk als kip-
penkweker of zo en gaat voor zijn
plezier naar het theater. Die man
vindt ons dan heel leuk, omdat hij
niet vol vooroordelen zit over hoe
theater zou moeten zijn. Beroeps-
Alex d'Electrique: moeilijk te plaai
journalisten hikken tegen onze on
verzorgde stijl aan en kunnen het
niet waarderen dat we lak hebben
aan alle hooggeschatte theaterwet-
ten'.
Hebben jullie eigenlijk een to
neelopleiding gehad?
Co: 'Kleinkunstacademie of zo,
nee, gelukkig niet. Maar daardoor
word je ook moeilijker geaccep
teerd in het wereldje'.
271. (foto pr)
Hoe zouden jullie jezelf omschrij
ven?
Co: 'Absurd theater of een absur
de komedie, want het is vooralsnog
de bedoeling dat mensen het leuk
vinden en dat doe je voornamelijk
door absurde situaties neer te zet
ten. Het fragmentarische karakter
van het stuk maakt het heel bizar
en anders dan een gewone kome-
die'.
Bedrijven tonen kunstbezit
waarvan zich Hermans' schrijfma
chineverzameling bevindt, met
rechts de deur naar zijn werkka
mer en links naar de keuken.
B. volgde Hermans echtgenote
tot in de keuken waar ze bezig was
met het voorbereiden van de maal
tijd. Eenmaal in de keuken, begon
B. onsamenhangende en dreigen
de taal uit te slaan en haalde hij een
mes tevoorschijn. Door het lawaai
gewaarschuwd, snelde Hermans
de keuken binnen, waar hem door
de dolgedraaide onverlaat 34 mes
steken werden toegebracht.
Mevrouw Hermans, die zich niet
door het gebeuren uit het veld liet
slaan, greep naar de deegroller -en
mepte de Utrechtenaar daarmee
krachtig op het hoofd. De bloeden
de Hermans op zijn beurt wist een
broodplank te grijpen en sloeg
daarmee zo krachtig op B.'s sche
del in, dat die in versufte toestand
door het echtpaar door de gang kon
worden gesleept en buiten de deur
gezet.
Terwijl het echtpaar de politie
belde, kwam B. op de stoep weer
bij. Uit een van de beide koffers die
hij met zich mee torste, haalde hij
een bijl te voorschijn, waarvan de
steel te lang voor de koffer was ge
weest en die hij dan ook had afge
zaagd. Met deze byl begon hij op de
voordeur van de auteur van 'Nooit
meer slapen' in te hakken en toen
dat niet het beoogde effect had,
greep hij naar een meegebrachte
spuitbus en spoot daarmee alles
onder de verf.
Terwijl de Utrechtenaar inten
sief in deze operaties verwikkeld
was, verscheen de politie op het to
neel die de vreemde literatuurlief
hebber de handboeien zonder
moeite kon aandoen. Samen met
de gewonde Hermans en diens
vrouw vertrok het gezelschap ver
volgens naar een ziekenhuis. Ter
wijl B. enige jaren geleden al tot
acht maanden gevangenissstraf
werd veroordeeld voor een aanslag
op de Nederlandse essayist en jour
nalist Henk Hofland, die Hermans
allerminst tot zijn vriendenkring
rekent, zal de dader ditmaal voor
een Franse rechter moeten ver
schijnen. Het is niet onwaarschijn
lijk dat hij voor poging tot moord
zal worden aangeklaagd. Als hij op
basis daarvan wordt berecht, zal hij
voorlopig geen Nederlandse schrij
vers meer lastig vallen.
B. heeft na zijn vrijlating uit de
gevangenis eerder dit jaar de jour
nalist H. J.A. Hofland voor een der
de keer schriftelijk bedreigd. "Hij
schreef in zijn laatste brief dat, als
ik niet zou ophouden, een drama
zou volgen van ongekende smaak",
aldus Hofland in een commentaar
op de gebeurtenissen in Parijs.
Ook Hofland wordt er door de
man van beticht dat hij verhalen .en
materiaal heeft gestolen uit het op-
stellenboek waarvan de man au
teur zou zijn. Hofland en Hermans
zouden dat boek "op een smerige
manier te pakken hebben gekre
gen" en er geregeld materiaal uit
hebben gestolen.
Volgens Hofland weigerde de
man zich psychiatrisch te laten on
derzoeken. "Nadat ik via zijn advo
caat om een onderhoud had ge
vraagd, wilde-hij ook niet met mij
praten zolang hij achter de tralies
zat".
Daniël B. is bij de gemeentepoli
tie Utrecht bekend, maar blijkens
zijn dossier heeft de politie zich dit
jaar niet met hem bemoeid. Over
zijn geestestoestand wordt niets
vermeld, maar volgens de politie
woordvoerder is wel bekend dat hij
"er een beetje tussenuit was".
AMSTERDAM (ANP) - In de Beurs
van Berlage in Amsterdam tonen
23 bedrijven van 7 december tot 1
januari samen bijna 200 werken
van Nederlandse en buitenlandse
kunstenaars: schilderijen, tekenin
gen, grafiek, objecten en beeld
houwwerken. Koningin Beatrix
Discussie over
middeleeuwen
LEIDEN - Morgenavond organi
seert Burcht Literair in samenwer
king met uitgeverij Meulenhoff en
boekhandel Kooyker een discussie
tussen de Leidse hoogleraar mid-
delnederlandse letterkunde Frits
van Oostrom en zijn Amsterdamse
collega Herman Pleij onder de titel
'Twee visies op de Middeleeuwen'.
Van Oostrom publiceerde nog
niet zo lang geleden 'Het woord
van eer', een verhandeling over het
hofleven rond 1400. Hij werd voor
deze studie onderscheiden met de
Herman Franckenprijs. Van Her
man Pleij verscheen onlangs 'De
sneeuwpoppen van 1511', een boek
over de stadscultuur van Brussel in
de late middeleeuwen.
Aanvang van de avond: 20.15
PARIJS (GPD/ANP) - De Neder
landse schrijver W. F. Hermans
heeft gisteren de gehele dag op een
Parijs' politiebureau doorgebracht
om er te getuigen over de aanslag
die de Utrechtenaar Daniël B. afge
lopen maandag op hem had ge
pleegd. Terwijl B. door de politie
meteen na de daad kon worden in
gerekend, moest Hermans naar een
ziekenhuis worden vervoerd waar
34 messteken dienden te worden
gehecht. Bovendien had hij twee
blauwe ogen en wónden aan het
hoofd. Hermans' vrouw Emmy
kwam er met 14 hechtingen aan het
hoofd vanaf.
B. zou Hermans van 'plagiaat'
beschuldigd hebben. De auteur
was van de aanslag niet bovenmate
onder de indruk. Hij herinnerde
met enig sarcasme aan de titel van
zijn pasverschenen verhalen- en es
saybundel 'Door gevaarlijke gek
ken omringd'. "Zo zie je maar; ik
heb alweer gelijk".
Afgelopen maandag stond de
deur van het appartementsgebouw
waarin Hermans in het deftige 17e
arrondissement.van Parijs woont
open, omdat werklui al maanden
lang bezig zijn met het installeren
van een lift. Het kostte de Utrechte
naar dan ook geen moeite zich toe
gang tot het gebouw te verschaf
fen, al wist hij niet precies op welke
verdieping Hermans woonde. Hij
belde op de tweede etage aan, waar
een dame hem behulpzaam naar de
derde verdieping verwees. Op zijn
bellen werd de deur open gedaan
door Hermans' echtgenote Emmy.
B. vroeg de schrijver te spreken
zonder te willen uitleggen waarom.
Door dit vreemde gedrag achter
dochtig geworden, poogde Emmy
de haak aan de binnenkant op de
deur te doen, maar te laat: B. stond
al in de lange gang aan het eind
heeft deze tentoonstelling gisteren
officieel geopend in aanwezigheid
van veel personen uit de wereld
van het bedrijfsleven en de kunst.
Elk bedrijf heeft een aparte
ruimte gekregen in de beurs en bo
ven de hele zaal zijn tien grote pa
nelen met aan beide zijden schilde
rijen uit de befaamde Stuyvesant-
collectie van Turmac aangebracht.
In het midden van de zwevende pa
nelen hangt een driedimensionaal
werk van Niki de St. Phalle. Door
dat de deelnemende bedrijven alle
maal een eigen ruimte hebben ge
kregen, kan door wat zij daar expo
seren ook een indruk worden gege
ven van hun visie op de kunst.
Drukkerij Velder van den Hezelaer
heeft bij het samenstellen van haar
collectie kennelijk vooral jacht ge
maakt op werk van kunstenaars
met grote naam: Alechinsky, Bran-
csi, Corneille, Christo, David Hock-
ney, Picasso. Het zijn merendeels
kleine doeken en zeker niet de bes
te die deze kunstenaars hebben ge
maakt.
De NMB heeft daarentegen be
wust gekozen niet het werk van
kunstenaars met grote naam als
Appel, Constant, Latastar en Zad-
kine te laten zien, maar doeken van
over het algemeen wat minder be
lichte schilders als Gerti Bieren
broodspot, Fioen Blaisse, Arty
Grimm en Matthijs Röhling.
Samen met Sacha Tanja van de afdeling kunstzaken van de NMB bekijkt koningin Beatrix in de beurs van Ber
lage het beeld 'Schrijdende danseres' van Fioen Blaisse. In het midden directeur E. Hermida van de Stichting On-
derneming en Kunst. ((oto ANP)
