'Naar Lourdes mag wel,
en dan moeten wij dicht?
Chauffeurs touringcars zijn
onbetaalde wachttijd beu
Juridisch gevecht overheid-artsen rond privé-kliniek
'Wonderland' hoeft zich
niet meer aan te passen
Huisarts is
in Turkije
onbekend
verschijnsel
PAGINA 2
ZATERDAG 3-DECEMBER 1988
Reportage
ihe boete van zeshonderd en kwamen tot de conclusie dat de Valkenhorst is vnlaens de-ze
Een symbolische boete van zeshonderd
gulden hoorden de twee artsen van de
Valkenburgse privékliniek De
Valkenhorst vorige week tegen zich
eisen. Voor officier van justitie Van
Hilten staat vast dat de kliniek niet mag
doorgaan zonder vergunning van het
ministerie van WVC.
De vraag is of De Valkenhorst een
ziekenhuis is of niet. Twee deskundigen
bogen zich in oktober al over die vraag
en kwamen tot de conclusie dat de
kliniek onder de Wet
Ziekenhuisvoorzieningen valt, dus een
ziekenhuis is en een vergunning moet
hebben.
De raadsman van de artsen is het hier
volstrekt niet mee eens. Hij vroeg uitstel
aan, om twee andere getuigen-
deskundigen te horen. En warempel: zij
kwamen tot een heel andere slotsom, die
ze deze week tijdens een tweede
rechtszitting bekend maakten. De
Valkenhorst is volgens deze
deskundigen geen ziekenhuis en heeft
dus ook geen vergunning van
Volksgezondheid nodig. Wie heeft
gelijk?
Volgende week vrijdag moet de rechter
een uitspraak doen. In afwachting
daarvan bezocht verslaggever Santé
Brun de kliniek. Hij sprak met de twee
artsen die het 'ziekenhuis-bedrijfje'
runnen.
VALKENBURG - Marmer, zover
het oog reikt. Een receptiehal ter
grootte van een leuke bungalow.
Uitzicht op een tuin met ver weg
een klaterende fontein. Om de
hoek verschijnt de geheel in het wit
geklede arts. Je waant je in een kli
niek in Baden-Baden, maar je bent
in Valkenburg aan de Geul.
Een jaar geleden was de witge-
jaste arts nog ambtenaar in dienst
van het ministerie van onderwijs
en wetenschappen. Hij werkte als
plastisch chirurg bij het Acade
misch ziekenhuis in Maastricht, en
verdiende jaarlijks drie ton.
Wat brengt iemand ertoe zijn be
schermde positie op te geven om,
vermomd als kleine zelfstandige,
de strijd aan te binden met zijn ou
de werkgever, de overheid? Plas
tisch chirurg Evert Boekhoff: "Ik
ben nu 49, en dan moet het wel ge
beuren, of niet meer. Als je gelooft
in deze vorm van gezondheidszorg,
dan moetje niet op je krent blijven
zitten".
'Deze vorm van volksgezond
heid' is medische zorg van hoge
kwaliteit buiten het ziekenhuis, om
veel bureaucratie te vermijden. De
chirurg meent dat De Valkenhorst
de patiënt rechtstreeks en snel kan
helpen: wachtlijsten bestaan niet.
In de kliniek wordt pijnbestrijding
en plastische chirurgie aangebo
den. De patiënt wordt bij een ope
ratie plaatselijk of geheel verdoofd,
en verlaat nog dezelfde dag de kli
niek. De tarieven zijn dezelfde als
die van een ziekenhuis.
Anesthesist Joshi, die samen
met Boekhoff de kliniek runt,
neemt vooral de pijnbestrijding
voor zijn rekening. Lage rug, nek,
migraine, aangezichtspijn, pijn bij
kankerpatiënten. "Veelal gaat het
om mensen die met een zekere
drempelvrees naar het ziekenhuis
gaan", weet Joshi uit ervaring. Ze
moeten er vrij vaak heen en heb
ben geen zin geconfronteerd te
worden met de verhalen over pijn
van anderen.
"Die mensen zijn vaak het hele
circuit rond geweest, ook het alter
natieve. Wij kunnen hen helpen,
met een hele reeks mogelijkhe
den". Het gaat hier om twee ge-
schéiden praktijken, waarbij Joshi
bij operaties van Boekhoff anes
thesie geeft, en Boekhoff wel eens
'een vlekje weg wil werken' bij een
patiënt van Joshi.
Twee operatiekamers vormen
het hart van de villa. Met alles erop
en eraan: alle nodige gassen uit de
muur, uiteraard hartbewaking,
röntgen, intensive care; nood-
stroom enzovoorts. "We hebben
geen enkele concessie gedaan, al
les is volgens de normen die voor
de OK in een ziekenhuis gelden",
zegt Boekhoff. Dat heeft alles bij
een 2,2 miljoen gulden gekost. De
bank heeft dit voorgeschoten.
"Daar hebben we een haalbaar
heidsstudie voorgelegd en verder
was het een knappe partij praten,
goede argumenten aandragen".
Dagbehandeling
Had hij eigenlijk niet beter, voor
hij zoveel geld leende, contact kun
nen opnemen met WVC? "Met
Mönks: "Meer presteren mag weer".
NIJMEGEN - Kleuters van vyf
die hele vioolconcerten spelen,
spreken tot de verbeelding. Maar
terwijl er wel speciale scholen
zijn voor zwakbegaafden, moe
ten de wonderkinderen mee met
de grote stroom. Daar lijkt nu
verandering in te komen. Sinds
kort is in Nijmegen de eerste Eu
ropese buitengewoon hoogleraar
'ontwikelingsgroei van het hoog
begaafde kind' benoemd. Profes
sor dr. F. Mönks, lid van de We
reldraad voor getalenteerde kin
deren, staat aan het hoofd van
het Nijmeegse Centrum voor Be-
gaafdheidsonderzoek.
door
Arian Kuil
Op het Nijmeegs Centrum
voor Begaafdheidsonderzoek
worden de hoogbegaafde kinde
ren getest waarna een gesprek
met ouders en eventueel leer
krachten volgt. Op grond van de
bevindingen wordt dan een be
geleidingsprogramma opge
steld.
"Vroeger ging men uit van het
intelligentie-quotiënt (IQ) van
een kind. Als dat boven de 135 a
140 was, werd het hoogbegaafd
genoemd. Die grens is vrij wille
keurig", aldus Mönks. Hij gaat
niet uit van een absoluut getal,
maar kijkt naar de vijf a tien pro
cent slimsten van de samenle
ving.
Deze toplaag blijkt zich niet al
leen te onderscheiden door een
hoge intelligentie. "Voor iemand
die werkelijk hoogbegaafd is,
spelen öok mptivatie en creativi
teit een belangrijke rol. Die drie
factoren grijpen in elkaar. Bo
vendien moet de omgeving mee
werken, de ouders, de school en
ook de vriendenkring. Dat moet
elkaar allemaal aanvullen".
Alleen intellectuele capacitei
ten zijn volgens Mönks erfelijk
bepaald. "Baby's verschillen on
derling. Zowel uiterlijk als in in
tellectuele aanleg en in mate van
activiteit. Je kunt al heel vroeg
zien of een kind een doorzetter is.
Als het kind dan leert dat het
zelfstandig dingen kan uitvoe
ren, wordt die zelfstandigheid
bevorderd", aldus Mönks.
Betutteling van het kind zou
de afhankelijkheid vergroten en
de ontwikkeling remmen. "Dat
geldt natuurlijk voor alle kinde
ren, maar speciaal voor hoogbe
gaafde kinderen, die willen na
melijk alles weten". Mönks geeft
een aantal voorbeelden. "Ouders
van hoogbegaafde kinderen wor
den ineens geconfontreerd met
vragen als: Wat is de afstand naar
de maan? Dat kind wil dat dan
ook echt weten. Je hebt grote
kans dat het de volgende dag
vraagt wat de omtrek van de
maan is. Dat is moeilijk voor die
ouders. De honger naar kennis is
bij die kinderen vaak niet te stil
len".
Het kind heeft volgens Mönks
prikkels nodig om zijn ontwikke
ling verder te stimuleren. Vol
gens de hoogleraar presteren de
ze kinderen regelmatig onder
hun niveau. Ook loopt het kind
het gevaar in een sociaal isole
ment te komen.
De instelling van een leerstoel
voor hoogbegaafde kinderen
geeft volgens Mönks aan dat de
maatschappij mensen weer meer
ruimte biedt om zich te ontplooi
en, ook als ze daarmee boven de
middelmaat uitstijgen. Het kli
maat is volgens gunstig. "Je mag
weer meer presteren", aldus
Mönks.
WVC praat ik niet", zegt hij gedeci
deerd. "Want dit is geen zieken-
huis^ dit is poliklinische zorg met
dagbehandeling, en wij hebben
een goeie advocaat".
Boekhoff vindt niet dat hij een
precedent schept: "Welnee. Sinds
jaar en dag bestaat in Schevenin-
gen de kliniek voor esthestische
chirurgie, er zijn abortusklinieken
en in Amsterdam bestaat Medi-
transplant", somt hij op.
Het gevaar dat behandelingen
uit de hand lopen is volgens de spe
cialist bij privéklinieken niet gro
ter dan in ziekenhuizen, zo niet
zelfs kleiner. Boekhoff: "Elk zie
kenhuis is verplicht een calamiteit
te behandelen. Dat is één. Ik heb in
de zeventien jaar die ik werk als
plastisch chirurg nog nooit een ca
lamiteit gehad. Dat is twee. En ui
teraard ben ik minder dan wie ook
geinteresseerd in brokken. We zit
ten hier in een glazen huis. Natuur
lijk wordt er met argusogen op ons
gelet".
Geselecteerd
Vandaar dat de te behandelen
patiënten streng worden geselec
teerd. Boekhoff en Joshi gaan vol
ledig 'op zeker', ze behandelen nie
mand die daar niet tegen opgewas
sen zou kunnen zijn. "Als iemand
bij het beklimmen van de trap
zwaar hijgt bekijken we eerst eens
nauwkeurig het elektrocardiogram
voor we instemmen met behande
ling", noemt Boekhoff een voor
beeld.
Maar beperkt de privékliniek
zich dan alleen tot de krenten uit de
pap? Boekhoff: "Nee, als wij ons
wilden beperken tot de krenten uit
de pap, dan wisten we het wel. Was
het hier binnen de kortste keren
een schoonheidssalon voor wratjes
en rimpeltjes. Dan zouden ze ons
niet meer achter de broek zitten,
denk ik. Dat gaan we ook doen als
ons echt het werken op de door ons
gewenste manier onmogelijk
wordt gemaakt".
Boekhoff en Joshi bezweren dat
ze alle normale behandelingen uit
hun vakgebied doen. Situatie en
inrichting van de kliniek brengen
echter voor 'de verstandige arts'
wat beperkingen met zich mee. De
twee artsen beweren dan ook niet
geweldig goed aan de kost te ko
men tot nog toe. "We zitten nu ver
onder het norm-inkomen dat de
minister ons toedenkt", zeggen ze.
Ze zijn dan ook pas een half jaartje
bezig.
Toch wordt het minder rooskleu
rig als de ziekenfondsen bij hun
standpunt blijven: niet erkend, dus
niet vergoed. Boekhoff signaleert
hoopvol een breuk in dat front,
want een van de Limburgse zie
kenfondsen betaalt wel degelijk,
althans, voor bepaalde patiënten.
Enkele particuliere verzekeraars,
gelieerd met ziekenfondsen, beta
len wel het honorarium van de spe
cialist, maar niet de operatie.
Lourdes
"Een vorm van op de eerste rang
zitten voor een dubbeltje", zegt
Boekhoff. Particuliere verzeke
raars zijn gebonden aan een eigen
regel, die zegt dat behandeling
door een specialist betaald wordt.
Joshi vermeldt een opmerkelijke
situatie: "We hebben onlangs con
tact gehad met iemand die wel op
kosten van het ziekenfonds naar
Lourdes mocht, maar niet naar ons
instituut".
Maar moeten de patiënten nu
zelf betalen, waardoor het een ex
clusief kliniekje betreft voor dure
(en mogelijk zelfs overbodige) be
handelingen voor de meer welge-
stelden? "Als het aan ons ligt niet.
Iedereen is hier welkom. We kun
nen natuurlijk niet gratis gaan wer
ken. Maar ik verwacht dat de parti
culiere verzekeraars al gauw zullen
zien dat wat wij leveren goed is, en
uiteindelijk zal leiden tot bespa
ring in de gezondheidszorg. En zij
moeten ook aan hun jaarcijfers
denken. Daar helpen wij bij", aldus
Boekhoff.
Hij wijst er nog op dat elke hand
oplegger, gezondbidder en piskij
ker op de hoek van de straat een
'instituut', 'kliniek' of 'gezond
heidscentrum' mag beginnen zon
der dat hem een strobreed in de
weg wordt gelegd. "En wij met on
ze ultramoderne kliniek zouden
moeten sluiten, omdat wij voldoen
aan de normen waaraan een zie
kenhuis moet voldoen?"
Medisch 'toerisme' is gebruikelijk in Turkije. Artsen komen er niet aan huis.
AMSTERDAM - "Oh, u bent er
geweest, u weet het", riep de
Turkse vrouw blij verrast uit
toen de GMD-arts zei haar pro
bleem te kennen, en in Turkije
geweest te zijn. Een huisbezoek
leert de arts vaak veel meer dan
een gesprekje in diens spreekka
mer. Maar bij patiënten van bui
tenlandse afkomst ligt het wer
kelijke 'huis' niet in Nederland.
Een groep van twintig verzeke
ringsartsen en arbeidsdeskundi-
gen van de Gemeenschappelijke
Medische Dienst (GMD) ging
daarom zeventien dagen lang,op
studiereis naar Turkije.
door
Ankie Lempens
en Runa Hellinga
De GMD krijgt in toenemende
mate met werknemers uit etni
sche minderheden te maken en
Turken vormen daar de grootste
£roep buitenlandse werknemers
van. Vandaar de reis, die oök be
doeld was om GMD'ers die niet
mee zijn geweest, meer achter
grondinformatie over de Turkse
patiënten te geven. Naar aanlei
ding van hun bevindingen in
Turkije maakten de reizigers ge
zamenlijk een informatiesylla
bus en een filmpje. Bovendien
startten ze deze week de eerste
nascholingsdag voor GMD-per-
soneel.
De gezondheidszorg is in Tur
kije heel anders geregeld dan in
Nederland. Turken kennen het
verschijnsel huisarts niet. Wie
ziek is, stapt dus direct, zonder
verwijsbriefje, naar het zieken
huis. Daar zijn specialisten en al
gemene artsen. Maar naar de
laatsten gaan de meeste mensen
liever niet toe, omdat dat niet de
beste artsen zijn. Algemeen arts
word je in Turkije alleen maar als
je geen baan als specialist kunt
vinden. En dan moet je wel
slecht zijn, want het land heeft
een schreeuwend tekort aan art
sen.
Wachtlijsten
Ook met de kleinere kwaaltjes
komen Turken dus in het zieken
huis terecht en dan kiezen ze zelf
de specialist die volgens hen bij
hun kwaaltje past. Met, neus-
klachten naar de keel-, neus en
oorarts, met rugpijn naar de or
thopedisch arts. Daarom hebben
de specialisten en ziekenhuizen
het vreselijk druk. De wachtlijs
ten van artsen voor de niet acute
gevallen kunnen in sommige ge
vallen wel oplopen tot een jaar.
De Turkse patiënt heeft dus
geen vaste dokter en heeft ook
nauwelijks een persoonlijke bin
ding met een arts. Voor iedere
klacht wordt een andere arts be
zocht, die de patiënt zelf uitkiest.
Het medisch toerisme is in Tur
kije dan ook veel omvangrijker:
wie denkt niet goed geholpen te
zijn bij de ene arts, gaat naar een
ander. Ook in Nederland zijn
Turkse werknemers daardoor
snel geneigd bij meerdere artsen
aan te kloppen..
Nederlanders kennen dit 'se
cond opinion halen' ook wel,
maar op een veel kleinere schaal
en meestal alleen bij de echt ern
stige ziektegevallen. Wanneer je
je in Nederland door drie ver
schillende longartsen laat onder
zoeken, wordt dit toch wel op
merkelijk gevonden. Vaak er
vaart de specialist het als een ge
brek aan vertrouwen.
Voordat Turken naar het zie
kenhuis gaan, dokteren ze
meestal een tijdlang zelf. Een
groot aantal medicijnen, tot peni
cilline aan toe, zijn zonder recept
verkrijgbaar en de Turkse apo
theker heeft een soort consulent
functie.
Huisbezoek
Huisbezoek door een arts ken
nen Turken niet. Voor ernstig
zieke patiënten is dat heel lastig,
want de spreiding van medische
hulpposten in Turkije is slecht,
vooral in de dunbevolkte platte
landsgebieden. Driekwart van
alle artsen woont en werkt in de
grote steden Ankara, Istanboel
en Izmir, waar 30 procent van de
Turkse bevolking leeft.
Hoe goed de kwaliteit van de
geneeskundige hulp is, is sterk
afhankelijk van de verzekering
waar de patiënt onder valt. De
meeste mensen moeten gebruik
maken Van de staatsgezond-
heidszorg. Die is weliswaar voor
het grootste deel gratis, maar de
wachtlijsten zijn lang en de kwa-
liteit is over het algemeen niet
om over naar huis te schrijven.
Ziekenhuizen zijn vaak in oude,
slecht onderhouden gebouwen
gevestigd en daardoor niet erg
schoon. Medische apparatuur en
instrumentarium zijn beperkt
aanwezig en vaak verouderd en
zelfs de fonteintjes in de spreek
kamer ontbreken soms.
Kwaliteit
Een kwart van de Turkse bevol
king is via zijn werkgever verze
kerd voor ziektekosten en maakt
gebruik van de sociale verzeke
ringsgezondheidszorg. Deze me
dische zorg wordt betaald uit de
opgebrachte premie. De kwali
teit is redelijk tot goed. Veel gro
te bedrijven hebben goede eigen
klinieken of een eigen bedrijfs
geneeskundige dienst voor hun
werknemers en diens familiele
den.
Voor wie in staat is daarvoor te
betalen, bestaan er in Turkije pri
véklinieken en privé-artsen. Hier
zijn geen wachttijden en krijgt
de patiënt meer en betere aan
dacht. Veel van de artsen die in
staats- of verzekeringsziekenhui
zen werken, hebben daarnaast
ook een privé-praktijk. In de
staats- of verzekeringsziekenhui
zen zijn ze verplicht vijf dagen
per week acht uur per dag te wer
ken. De lonen liggen erg laag,
zo'n 400 tot 500 gulden per
maand, waarvan ook in Turkije
niet goed te leven valt. Na hun
werk spoeden veel artsen zich
dan ook naar de privé-klinieken
om niet onaanzienlijke bedragen
bij te verdienen.
DEN HAAG - "Jongens, wat de po
litie kan, kunnen wij ook. Zij heb
ben de overheid onder druk gezet
om betere beloning af te dwingen.
En ons lukt dat ook als we de werk
gevers maar onder druk zetten".
Die geluiden hoort Elias Niehot,
onderhandelaar van de Vervoers-
bond FNV, tegenwoordig dagelijks
uit de mond van buschauffeurs die
naar het buitenland pendelen.
door
Theo Haerkens
"De politieacties hebben veel ef
fect gehad bij het mobiliseren van
onze achterban. De mensen zijn be
reid om in het geweer te komen. De
politie heeft laten zien dat dat wel
degelijk zijn vruchten afwerpt", zo
constateert hij.
Circa tweeduizend mensen ver
dienen hun brood door 's zomers
twee tot drie keer in de week met
een bus naar Spanje en andere war
me oorden te rijden. In de winter
wordt koers gezet naar de sneeuw.
Op elke bus rijden twee chauffeurs
die elkaar om de vier uur aflossen.
Al met al zijn deze mensen soms
ruim twintig uur achtereen in
touw. Dat is zwaar en de lonen zijn
er niet naar, vindt de Vervoers-
bond FNV. Daarom dreigt de bond
de werkgevers met acties als het
tweede cao-overleg op maandag 12
december niets oplevert.
De actiebereidheid onder de
chauffeurs is groot. Ze hebben al
gedreigd dat de kerstritten naar de
sneeuw niet doorgaan als de werk
gevers halsstarrig blijven. "De
mensen zijn witheet", kenschetst
Niehot de situatie, maar zelf loopt
hij liever niet vooruit op de dingen
die komen gaan.
De bond wil op 15 december in
Nieuwegein een actie vergadering
beleggen over de vraag of er op 22
december al dan niet gereden moet
worden. Die 22e is de grote vertrek-
de skibussen i
Op dit moment krijgen touring
carchauffeurs van elk uur dat ze
van huis zijn drie kwartier uitbe
taald. Dat vinden ze te weinig, ze ei
sen vijftig minuten loon voor elk
uur dat ze op de bus zitten. "Iedere
werknemer vindt het heel normaal
dat hij elke minuut dat hij werkt
uitbetaald krijgt", legt Niehot uit.
"Maar de vervoersbranche is daar
op een uitzondering. Als je de be
drijfstak kent, is dat niet zo gek.
Een buschauffeur heeft vertraging
bij het café en aan de grens en als
hij met een groep naar de Efteling
rijdt, staat hij daar een hele middag
te wachten. Wat moet een werkge
ver dan betalen? We hebben een
heel simpele regeling getroffen om
conflicten te vermijden. Als ie
mand van vijf uur 's ochtends tot
twaalf uur 's nachts van huis is,
krijgt hij driekwart van die tijd uit
betaald".
De regeling op zich wordt dus
niet aangevochten, maar de salaris
sen moeten wel omhoog. De Ver-
voersbond FNV vindt dat de tou-
ringcarbedrijven het personeel het
vel over de oren haalt en daar moet
een eind aan komen. "Drie jaar ge
leden moesten we onder het juk
van de werkgevers door omdat we
onze leden niet in beweging kon
den krijgen. We hebben toen ge
noegen moeten nemen met een be
taling van drievierde. Nu willen we
toe naar vijfzesde, dus vijftig minu
ten van elk uur en dat zal er zeker
komen, want de 3000 touringcar-
chauffeurs zijn solidair met de pen
delaars".
Onverantwoor delij k
De werkgevers in de vervoers
branche hebben tijdens het eerste
cao-overleg het principe van deze
loonsverhoging geaccepteerd.
Maar ze willen de stap in twee etap
pes zetten: vanaf 1 januari 1990
viervijfde van werktijd uitbetalen
en een jaar later vijfzesde. Boven
dien willen de werkgevers in te
genstelling tot de bond geen cao
zijn blij dat het principe is aan
vaard, maar wij willen dat de ver
hoging op 1 oktober 1989 ingaat.
Daarnaast moeten de salarissen in
de hele branche drie procent om
hoog. Dat kan wat ons betreft wel
in twee etappes".
Wie de voorpret van duizenden
mensen bederft door te dreigen
met een staking van pendelbus
chauffeurs rond Kerstmis handelt
onverantwoordelijk. Dit zei direc
teur Ferry Franssen van Arke Rei
zen als reactie op uitlatingen van
de FNV Vervoersbond.
Directeur Franssen zegt zich
geërgerd te hebben aan die drei
ging: "De onderhandelingen zijn
nog maar pas begonnen en op 12
december spreken we verder. We
zijn bedolven onder telefoontjes
van verontruste mensen, die den
ken dat hun geboekte reis in gevaar
komt. Daar is geen sprake van. Ik
denk ook niet, dat onze chauffeurs
enige actie-bereidheid zullen to
nen".
Overigens erkent Franssen, dat
er wantoestanden bestaan bij zo
wel kleine als grote, busonderne
mingen wat het handhaven van
cao-regels betreft: "Er zijn nog
steeds bedrijven, die werken met
wao'ers, kappers en slagers. Een
strengere controle op naleving van
de cao is dringend nodig".
Massa-ontslag
De laatste drie tot vier jaar is het
groepsvervoer vrijwel verdwenen.
Voor een belangrijk deel is dat te
wijten aan het afschaffen van over
heidssubsidies aan scholen en an
dere instellingen, verklaart Niehot.
De touringcarbedrijven moesten
toen uitzien naar een andere activi
teit en ontdekten dat er een markt
was voor pendeldiensten naar
Spanje, Italië en Joegoslavië. In
middels rijdt veertig procent van
de chauffeurs dergelijke ritten.
De Vervoersbond FNV heeft er
bewondering voor dat de ondeme-
dat gat in de markt zo snel
Touringcarchavjfeurs maken vaak lange dagen.
massa-ontslag wisten te voorko
men. Maar nu is het tijd om de ar
beidsomstandigheden te verbete
ren. "De touringcarondernemors
rijden voor krankzinnige bedragen
naar de vakantiebestemmingen.
Een retourtje Spanje kost tussen
de 115 en 140 gulden. Dat is bela
chelijk laag, het gevolg van de
moordende concurrentie onder
ling. Een treinkaartje kost vier keer
zoveel, net als vliegen. Als dat een
^ientie^jMoiftiei^gul^
niets van en kunnen de chauffeurs
fatsoenlijk betaald worden".
Niehot erkent dat de stijd eigen
lijk meer gericht is tegen de tour
operators dan tegen de busonder
nemers omdat die door de eerste
onder druk gezet worden. "Maar de
busondernemers moeten samen
een vuist maken en een minimum
bedrag afspreken waar ze voor
werken. Velen zijn daartoe bereid,
maar Pr is altiirt
