'KEP maakt het beste paspoort ter wereld'
De martelgang van
een aartsoptimist
Interim-manager Van Dijk wel teleurgesteld maar niet gebroken
ZATERDAG 3 DECEMBER 1988
EXTRA
PAGINA 27
Duidelijk vermoeid, maar nog
altijd strijdbaar zit interim
manager Van Dijk van de
paspoortfabriek KEP in zijn
kantoor in Schiedam. Na zijn
laatste afspraak is hij bereid ons
nog 'even' te woord te staan,
maar eigenlijk was hij liever naar
huis gegaan. Hij wil weieens even
rust, dat is aan alles te merken.
Na aankomst worden we, met
woordvoerder Willems, in de
wachtkamer gezet. Er moet eerst
met de advocaat worden
gesproken. Tussendoor komen
nog wat telefoontjes binnen. Op
het bureau van KEP-directeur Wil
Baard staat een grote bos
bloemen. "Gekregen van een
oude kennis die ik in 25 jaar niet
had gezien, leuk hè", zegt Baard,
die ook even binnenkomt.
Als Van Dijk klaar zit om zijn
verhaal te vertellen, begint hij
onmiddellijk uit te leggen dat het
allemaal eigenlijk niet meer uit te
leggen is. "Ik verwijt journalisten
niets, maar ik ben simpelweg niet
in staat in negentig seconden te
vertellen wat er is misgegaan",
zegt hij. "Daar is een heel college
voor nodig".
Eén simpele vraag is voldoende
om dat college te laten beginnen.
Als Van Dijk eenmaal aan het
woord is, is er geen speld meer
tussen te krijgen. Na alle
publiciteit die minister Van den
Broek heeft gehad na het
opbreken van de
samenwerkingsovereenkomst
met KEP, nu het weerwoord van
de man die ruim een half jaar
geleden werd ingehuurd om het
paspoortproject alsnog tot een
goed einde te brengen. "De
door
Henri Kruithof
en Ruud Marneth
De voorkant van het paspoort
aar het allemaal om draait.
ELBA-directeur W. Baard.
"Ik hoop hier voor het einde van het jaar
weg te zijn". Interim-manager H. C. van
Dijk van KEP dacht op 16 augustus het
karwei te hebben geklaard. Met een
champagnefeestje vierde het voltallige
personeel de postitieve uitslag van de
laatste TNO-test: de nieuwe pas voldeed
aan de internationale veiligheidsnor
men. De euforie bij KEP en de Schie-
damse drukkerij ELBA verdween even
snel als de bubbeltjes van de champag
ne. De pas zou enige tijd later alsnog wor
den afgekeurd. Aan de afronding van
zijn werkzaamheden zou Van Dijk voor-*
lopig niet toekomen. De interim-mana
ger werd opnieuw gedwongen voor het
Schiedamse bedrijf de kastanjes uit het
vuur te halen.
De martelgang van een gepensioneer
de Philips-topman.
25 maart van dit jaar: de Tweede Ka
mer geeft het Schiedamse bedrijf weer
eens een 'laatste kans' om een fraudebe
stendige pas af te leveren. Om meer
greep te krijgen op het bedrijf wordt oud-
Philips directeur H. C. van Dijk als inte
rim-manager aangesteld. Directeur Wil
Baard van KEP en ELBA krijgt daar
door, zo luidt althans de officiële lezing,
"de tijd om zich met de technische pro
blemen rond de invoering van de nieuwe
pas bezig te houden".
De benoeming van Van Dijk wordt ge
steund door het ministerie van Buiten
landse Zaken en de financiers van het
project: de Nationale Investeringsbank
en de Nederlandse Middenstands Bank.
"Ik zal me vooral bezighouden met de
coördinatie tussen KEP, het ministerie
en de twee banken", lichtte Van Dijk zijn
positie toe. Een taakomschrijving die na
het geruchtmakende besluit van afgelo
pen dinsdag alleen maar aan actualiteit
heeft gewonnen.
Bij zijn installatie was al duidelijk dat
hij de verdere rampspoed rond de nieu
we pas nauwelijks kon overzien. De Ka
mer stelde een ultimatum: 9 mei moest
het document perfect worden afgeleverd
anders kon KEP de opdracht wel verge
ten. Van Dijk had toen de stellige over
tuiging dat het hem zou lukken: "Als ik
dat vertrouwen niet had gehad, zou ik de
ze functie ook niet hebben aanvaard".
Het ministerie had met zijn benoe
ming bepaald niet gekozen voor 'jong en
veelbelovend talent'. Van Dijk mag best
worden omschreven als een oude rot in
het vak. Zijn arbeidzame leven stond tus
sen 1945 en 1986 geheel in dienst van Phi
lips. De laatste functie die hij tot aan zijn
pensionering vervulde, was die van
hoofddirecteur Philips Nederland. In die
hoedanigheid maakte hij ook deel uit
van de hoofddirectie van de Nederlandse
Philips Bedrijven.
Het was niet alleen deze ruime erva
ring die de doorslag gaf bij zijn benoe
ming tot interim-manager van KEP. Van
Dijk was begin dit jaar al nauw betrok
ken bij het reilen en zeilen van de Schie
damse paspoortfabrikant. Hij maakte
toen deel uit van het bestuur van de
Stichting Kep Controle, die namens het
ministerie moest toezien op de bedrijfs
voering bij KEP BV.
Als interim-manager heeft Van Dijk
zich tot nu toe geprofileerd als aartsopti
mist. Hij blijft recht tegen de negatieve
rapportages in, volhouden dat de KEP-
pas een uitstekend produkt is. Ook
ELBA-directeur Wil Baard en zijn hon
derd personeelsleden worden door Van
Dijk onvoorwaardelijk gesteund. "Het
personeel zet zich voor de volle honderd
percent in en werkt zelfs 's avonds en in
de weekeinden om het paspoort goed te
krijgen. Hier is in korte tijd een geheel
nieuw technisch procédé ontwikkeld,
een grote prestatie". Dergelijke verkla
ringen legde de interim-manager dit jaar
herhaaldelijk af tegenover de pers.
Van Dijk is ook een prima woordvoer
der voor KEP. Hoewel de druk soms on
voorstelbaar groot moet zijn geweest,
hield hij zijn emoties in bedwang en gaf
hij op zakelijke wijze commentaar. Als
de interim-manager journalisten beloof
de terug te bellen, deed hij dat ook. Des
noods via de autotelefoon tijdens een
van zijn vele ritten naar Den Haag.
Van Dijk zal zijn optimisme de komen
de maand hard nodig hebben. KEP gaat,
ondanks het besluit van minister Van
den Broek, gewoon door in de hoop op 1
januari een paspoort af te kunnen leve
ren dat aan alle eisen voldoet. Van Dijk
"De directie van KEP gaat bewijzen
daartoe in staat te zijn".
Interim-manager Van Dijk: "De overheid wilde vier dingen tegelijk
regelen. Dat is verkeerd geweest
Er ig iets misgegaan tussen het
ministerie van buitenlandse zaken
en KEP. Wat is er misgegaan en
wanneer is dat gebeurd?
Van Dijk: "Toen ik hier binnen
kwam als intermim-manager had ik
de samenwerkingsovereenkomst
nog nooit gezien. Het was een gege
ven, waarover niet meer te twisten
viel. Ik had ook nog nooit zoiets
meegemaakt. In mijn vorige functie
(hoofddirecteur van Philips-Neder-
land, red.) was ik gewend te werken
in een leverancier-klant-relatie. Dat
is een duidelijke verhouding. Hier
was de overheid tegelijk partner en
klant".
"De overheid wilde in een klap vier din
gen tegelijk regelen. Er moest uitvoering
worden gegeven aan een EG-besluit tot
invoering van een paspoort naar Euro
pees model. De uitgifte van de paspoor
ten moest geprivatiseerd worden. Het
imago dat Nederland de slechtste pas ter
wereld heeft moest wórden-bestreden en
ten slotte mocht de overheid financieel
niet verantwoordelijk zijn. De toenmali
ge staatssecretaris Van Eekelen heeft ge
dacht: dat doe ik allemaal in één keer.
Achteraf zou je kunnen zeggen: dat is
verkeerd geweest".
Directeur Wil Baard van Elba kwam
erachter dat de overheid van plan was
een nieuw paspoort te maken. Hij wilde
graag een flink aandeel daarin leveren.
Dat wilde ook Philips voor de automati
sering en Kodak voor het fotografisch
proces. Gedrieën togen ze naar Buiten
landse Zaken. Het contact leidde al snel
tot een bepaalde verstandhouding met
dat ministerie.
Van Dijk: "De Staatsdrukkerij dacht
het contract automatisch te krijgen. Tij
dens de parlementaire enquête is die
zaak volledig omgedraaid. Buitenlandse
zaken werd verweten de Staatsdrukkerij
en gelddrukker Joh, Enschede op een in
formatie-achterstand te hebben gezet.
Maar het was juist andersom. Het initia
tief lag bij Kodak, Elba en Philips. Er
was al heel veel samen met Buitenlandse
Zaken nagedacht over dit project".
"Als hoofddirecteur van Philips werd
mij op een gegeven moment toestem
ming gevraagd om mee te doen aan het
project. Ik heb die toestemming gege
ven. Ik werd uitgenodigd voor de onder
tekening van het contract. Mij werd ver
teld dat de stammenstrijd tussen de mi
nisteries van binnenlandse en buiten
landse zaken inmiddels was opgelost. Bij
de ondertekening van het contract was
Binnenlandse Zaken echter niet aanwe
zig. Toen al dacht ik: die stammenstrijd
is nog helemaal niet voorbij".
Merkwaardig
Vervolgens nam Van Dijk zitting in de
stichting KEP-controle. Bij de eerste
vergadering kwam hij al tot de ontdek
king dat de financiering van het project
nog helemaal niet geregeld was. "Dat
vond ik merkwaardig: wel een contract,
maar geen financiering. Later zijn geluk
kig toch twee banken bereid gevonden
de financiering op zich te nemen".
Voor Buitenlandse Zaken werd amb
tenaar Uyterlinden aangewezen als con-
KEP gaat gewoon door met de fabricage van het paspoort. De machines van drukkerij ELBA draaien dan ook op volle toeren.
tactpersoon. "Na alles wat er over deze
man is gezegd, wil ik wel kwijt dat hij in
binnen- en buitenland bekend stond en
staat als de expert op het gebied van de
paspoorten. Hij weet alles wat er over
paspoorten te weten is, en dat is heel
veel. Veel meer dan je als leek denkt".
Uyterlindens doel was tweeledig: 'We
gaan het beste paspoort ter wereld ma
ken en het wordt fraudebestendig tot en
met'. Hij had echter totaal geen belang
stelling voor de invoeringsproblematiek.
Hij wilde absoluut niet praten met de ge
meenten. Hij dicteerde ze slechts.
Van Dijk: "Dat is ook de hoofdoorzaak
van de tegenwerking die ontstond van de
kant van de Vereniging van Nederlandse
Gemeenten. Ik heb daar wel begrip voor.
De VNG schreef op een gegeven mo
ment zelfs aan alle gemeenten dat ze de
samenwerking met Buitenlandse Zaken
en KEP moesten stopzetten. Aan ons liet
de VNG weten dat die actie niet tegen
ons, maar tegen Buitenlandse Zaken was
gericht".
Vervolgens ontstond het eerste politie
ke rumoer over het paspoort. In een ka
merdebat gaf de inmiddels aangetreden
staatssecretaris Van der Linden toe aan
de wensen van de Tweede Kamer. Aan
vankelijk zouden kinderen niet worden
bijgeschreven in het paspoort van de ou
ders. Onder druk van de Kamer zegde
Van der Linden echter toe dat kinderen
tot twaalf jaar wel mochten worden bij
geschreven.
Kostenpost
Dat betekende voor KEP een enorme
kostenpost. Het paspoortboekje, dat in
middels klaar was, moest opnieuw wor-'
den gemaakt. Dat kostte miljoenen gul
dens, die niet door Buitenlandse Zaken
moesten worden betaald, maar door de
banken. "Van der Linden gaf iets weg
van een geprivatiseerde onderneming.
Daar hadden de banken behoorlijk de
pest over in", aldus Van Dijk.
"Op 1 april van dit jaar ben ik op ver
zoek van het stichtingsbestuur aange
steld als interim-manager, om de directie
te helpen. Het was duidelijk geworden
dat KEP door alle politieke rumoer ver
sterking van het management nodig had.
Toen pas werd mij duidelijk dat de over
heid nog niets had gedaan aan dé invoe
ring van het paspoort. Het had al een
paar maanden eerder ingevoerd moeten
worden. De gemeenten wisten nog van
niets en de andere landen moesten nog
instructies krijgen".
"De invoering was inmiddels uitge
steld tot 1 mei, maar toen had Buiten
landse Zaken aan deze problemen nog
steeds niets gedaan. Toen kwam het mi
nisterie met een vondst: het paspoort
deugde niet en daarom kon het niet wor
den ingevoerd. Om dat te staven kwam
het idee naar voren de pas te laten testen.
Tot dat moment was dat helemaal niet
ter sprake geweest".
TNO liet na een eerste test weten dat er
plussen en minnen aan het paspoort za
ten. Een van de belangrijkste punten was
dat het laminaat (de beschermlaag van
kunststof) kon worden verwijderd. Dat
laminaat was overigens alleen maar aan
gebracht ter bescherming van de pas-
poortkaart. Maar door de Centrale Re
cherche Informatiedienst (CRI) werd het
laminaat ineens verheven tot beveili
gingskenmerk. Dat was het tot dan toe
nooit geweest.
KEP kreeg van Buitenlandse Zaken
een laatste kans. TNO zag kans een pro
ces te ontwikkelen, waarbij een laminaat
kon worden aangebracht op een plastic
kaart, zonder dat het herstelbaar kon
worden verwijderd. Een uniek proces
waarop zelfs patent is aangevraagd. Ver
volgens kwam de goedkeuring van Bui
tenlandse Zaken. Het nieuwe paspoort
kon, na nog wat testen, per 1 januari 1989
worden ingevoerd.
Nieuwe eisen
Maar zover kwam het niet. "De overheid
kwam steeds met nieuwe eisen", zegt
Van Dijk. "Uyterlinden werd van het
project afgehaald. Een nieuwe project
groep trad aan en die begon eigenlijk van
voren af aan. Bovendien werd kennis
van buitenaf ingehuurd in de persoon
van professor Tas. Met Tas heb ik heel
goede ervaringen. Hij heeft snel op een
rijtje gezet wat er allemaal nog moest ge
beuren. Dat was een goede zaak. Einde
lijk werd er ook over de invoering van
het paspoort nagedacht".
"Maar opnieuw kwamen er wijzigin
gen. De postcode moest van het formu
lier af. De consequentie van deze ogen
schijnlijk simpele verandering was dat
hoogwaardige softwarespecialisten drie
maanden moesten werken aan het com
puterprogramma. Telkens opnieuw
moest KEP wijzigingen aanbrengen".
Eindelijk kwam de slottest. Afgespro
ken was volgens Van Dijk dat de eerste
proefserie uitsluitend voor intern ge
bruik zou zijn, om te kijken wat er nog
verbeterd moest worden. "Ik was dan
ook onaangenaam getroffen toen bleek
dat minister Van den Broek de negatieve
resultaten van de test onmiddellijk naar
de Tweede Kamer stuurde. En dat terwijl
de expertise-groep zei dat de test uitste
kend verlopen was en dat wat hun betrof
de proef met de gemeenten kon begin-
"We hebben toen besloten nog snel
een tweede testserie te maken. Aanvan
kelijk hadden we gehoord dat het minis
terie die tweede test met meer zou laten
mee wegen in het oordeel. Toch werden
ze tot onze grote opluchting aangeno
men. Door een fout van een leverancier
ging er met de tweede serie iets mis. De
leverancier heeft dat inmiddels toegege
ven, maar toen was het al te laat".
Eindexamen
De test die bedoeld was als tussensta
tion, werd door Buitenlandse Zaken be
stempeld als eindexamen. Van Dijk
voelt zich daardoor duidelijk genomen.
Achteraf heeft hij ook de indruk dat de
testresultaten toch niets meer konden
veranderen aan de inmiddels negatief
geworden houding van het ministerie.
Van Dijk: "Op 28 oktober (twee dagen
voor het begin van de test, red.) kreeg ik
plotseling een uitermate formeel briefje
van Buitenlandse Zaken, waarmee ik tot
dan toe een goede verhouding had. Toen
ik om opheldering vroeg, kreeg ik een
onbevredigend antwoord. Toen al had ik
de indruk dat er iets mis was".
Van Dijk voelt zich duidelijk gepakt.
Hij is er ten volle van overtuigd dat KEP
een uitstekend paspoort kan maken,
"hét beste ter wereld". Voor Buitenland
se Zaken maakt dat niet meer uit. Het
hoofdstuk KEP is afgesloten. Anderen
moeten het nieuwe paspoort maar ma
ken. Na afsluiting van zijn verhaal, zakt
Van Dijk achterover in zijn stoel. "Dit is
het echte verhaal, ik heb er niets van ge
logen", verzucht hij.
KEP is overigens nog niet verloren. Af
gelopen woensdagmiddag zyn vertegen
woordigers van de grootste paspoortfa
brikant ter wereld uit Engeland by het
bedrijf op bezoek geweest. Zij zoeken in
het buitenland uitbreiding van hun
drukcapaciteit voor de paspoort-gigant
die voor meer dan zeventig landen reis
documenten maakt. KEP maakt een goe
de kans voor dit bedrijf te kunnen gaan
werken, zo enthousiast waren de Engel
se experts. Als Buitenlandse Zaken zich
straks tot die Britse fabrikant richt om
het Nederlandse paspoort te vervaardi
gen, bestaat er dus een goede kans dat
het dan toch in Schiedam wordt gefabri
ceerd.
