tomswi
Gorbatsjov niet uit
op totalitaire macht
Top tussen Moskou en Peking zorgvuldig voorbereid
Verzoenende toon tegen opstandige staten
Poolse officiële vakbond
woedend op Lech Walesa
VN besluit tot uitstel debat Arafat
Opnieuw vrouw in kabinet-Kohl
Europees Hof tikt Londen op de vingers
Griekse regering kampt
met permanente crisis
Duits stadje in rep en
roer door nazi-gezang
WOENSDAG 30 NOVEMBER 1988
BUITENLAND
PAGINA 5
BUDAPEST - De officiële Poolse
vakbeweging OPZZ voelt niets
meer voor het vanavond gepro
grammeerde televisiedebat tussen
Solidariteitsleider Lech Walesa en
OPZZ-voorzitter Alfred Miodo-
door
Hans Geleijnse
MOSKOU (GPD) - De Russische president en partijleider Gorbatsjov deed er gistermor- e^dc
gen in het Kremlin van alles aan om de 1.500 leden van de Opperste Sovjet ervan te over-
tuigen dat hij niet uit is op een totalitaire machtspositie. In een relatief korte toespraak zei komst ln UQilnsK waarD1, OOK ae
Gorbatsjov dat het traditionele Sovjet-principe van het collectief leiderschap voor de be- voormalige Italiaanse premier
langrijkste staatsaangelegenheden zal blijven gehandhaafd. Spadolini aanwezig was, gezegd
Een OPZZ-vertegenwoordi-
ger zei gisteravond voor de Poolse
tv, dat het debat niet door kan
gaan, omdat de vakbeweging woe
dend is over 'beledigende uitspra
ken' van Walesa afgelopen week-
dat het socialisme geen enkele toe
komst heeft. "Iedereen weet dat
Polen de bedelaar van Europa is.
Iedereen weet ook dat het socialis
tische blok elke Europese ontwik
keling in de weg staat", aldus Wale-
Het Poolse staatspersbureau
PAP vergeleek deze uitspraken
van Walesa maandag onmiddellijk
met die van de Solidariteitsleider
in 1981 in Radom. Walesa verklaar
de toen de oorlog aan het Poolse so
cialisme. In de aanloop naar het tv-
debat, een initiatief van Miodo-
wicz, die ook lid van het politbu
reau van de communistische partij
is, waren er al de nodige schermut
selingen tussen de beide partijen,
waardoor de datum verschillende
keren werd verschoven. Het zou
voor het eerst sinds het verbod op
Solidariteit in 1981 zijn, dat Walesa
voor de Poolse tv-c
schijnen.
De OPZZ-top waren ook de com
mentaren van Walesa op het afgelo
pen weekeinde gehouden vak
bondscongres in het verkeerde
keelgat geschoten. Walesa had de
OPZZ een 'circus' genoemd een
aangekondigd dat hij tijdens het
tv-debat alleen over het intrekken
van het verbod op Solidariteit wil
de praten.
Die uitlating was weer een reac
tie op een aanval van Miodowicz,
die zaterdag had gezegd dat er in
Polen maar plaats is voor één vak
bond in de bedrijven en er dus geen
sprake kan zijn van het opnieuw er
kennen van Solidariteit. Op zijn
wekelijkse persconferentie had re
geringswoordvoerder Jerzy Urban
al vastgesteld dat Walesa's uitlatin
gen aantoonden dat hij kennelijk
niet veel trek heeft in een debat
met Miodowicz.
De nieuwe grondwet, die door dit
parlement morgen zal worden aan
genomen, voorziet in een vrij alge
mene centralisatie van de macht
met een president die een beslis
singsbevoegdheid krijgt die loopt
van landseconomie via buitenland
se zaken tot defensie en interne vei
ligheid. Zoals bekend hebben
vooral Estland en in diens spoor
ook Letland, Litouwen, Armenië
en Georgië bezwaren tegen deze
constructie en verwacht wordt nog
steeds, dat zij tegen de grondwet
zullen stemmen.
door
Alexander Münninghoff
De toespraak van Gorbatsjov
was nogal vlak, zeker vergeleken
bij de harde en soms emotionele
woorden die hij in het afgelopen
weekeinde aan de stille rebellie
van de Esten had gewijd. Staande
onder een geweldige buste van
Lenin riep Gorbatsjov geregeld de
ze grondlegger van de Sovjetunie
aan om duidelijk te maken dat hij
juist naar diens uitgangspunten te
rug wilde en zeker niet naar de ijze
ren vuist van Stalin.
Opvallend was de verzoenende
toon die Gorbatsjov aansloeg ten
aanzien van het nationalisme in de
diverse delen van het Sovjet-rijk.
Pikant was, dat die vriendelijkheid
kennelijk pas op het laatste mo
ment bij hem was opgekomen. Het
staatspersbureau TASS bracht gis
teren eerst een tekst van de rede
voering, waarin Gorbatsjov nog
maals naar het dwarsliggende Est
land uithaalde.
Een uur later echter kwam TASS
met het verzoek die passage te la
ten vervallen en in de nieuwe ver
sie - zoals Gorbatsjov die inder
daad uitsprak - ging het vooral over
het regelen van de status van de
Sovjet-républieken, zoals dat mid
den volgend jaar in het plenum van
het Centraal Comité van de com-
Regering Australië
wil consulaat van
Joegoslavië sluiten
SYDNEY (GPD) - De Australi
sche regering heeft gedreigd met
sluiting van de Joegoslavische con
sulaat in Sydney en met uitwijzing
van het personeel. Dat gebeurt als
de consulaire staf niet meewerkt
aan een onderzoek van de politie
naar het neerschieten van een
Kroatische jongen. Dit is vanoch
tend door minister van buitenland
se zaken, Evans, in Canberra be
kendgemaakt.
Afgelopen zondag werd een jon
gen van Kroatische afkomst in de
keel getroffen door kogels, die zou
den zijn afgevuurd vanuit een auto
matisch geweer in het consulaat.
De consulaire autoriteiten weiger
den om een veiligheidsagent, die
op de jongen zou hebben gescho
ten, uit te leveren.
De 16-jarige jongen woonde sa
men met zijn ouders een demon
stratie voor een onafhankelijk
Kroatië bij voor het Joegoslavische
consulaat. Vanuit het gebouw
werd gevuurd toen de Kroatische
demonstranten het gebouw wilden
bestormen om de vlag neer te ha
len. De jongen is buiten levensge-
Buitenland kort
Israël
Duizenden Israëliërs zijn na een
oproep van voormalige hoge mili
tairen de straat op gegaan om te be
togen tegen de toenemende macht
van de uiterst rechtse religieuze
partijen in Israël. Zo'n 300 gepen
sioneerde generaals en kolonels
wilden een einde maken aan de
vrijstellingen van militaire dienst
plicht voor jongens die in oplei
ding zijn voor rabbijn.
Fractieleider
De als vooruitstrevend be
kendstaande senator George Mit
chell uit Maine gaat de Democrati
sche meerderheidsfractie in de Se
naat aanvoeren. Bij een verkiezing
achter gesloten deuren versloeg hij
Bennett Johnston uit Louisiana en
Daniel Inouye uit Hawaii.
Armeniërs
Ongeveer 7.000 Armeense inwo
ners van de Sovjetrussische repu
bliek Azerbajdzjan hebben vorige
week hun toevlucht gezocht in de
naburige republiek Armenië. Dat
heeft de Sovjetkrant Izvestia be
richt.
Topontmoeting
De Russische onderminister van
buitenlandse zaken, Vorontsov, en
de leiders van het Afghaanse verzet
zullen het komende weekeinde in
Saudiarabië een topontmoeting
hebben. Dat heeft een woordvoer
der van het verzet in Pakistan mee
gedeeld.
munistische partij zal moeten ge
beuren.
Aangekondigd is, dat de Oppers
te Sovjet tot morgen zal vergade
ren. In Moskou wordt er op gez
inspeeld, dat Gorbatsjov die tijd
nodig heeft, om zijn tegenstanders
alsnog om te praten om aldus mor
gen een unanieme aanvaarding van
de grondwet te realiseren. Maar ge
zien de vastbeslotenheid van de
achterban van die mensen (bijvoor
beeld de Nationale Baltische
Volksfronten) lijkt het haast onmo
gelijk dat Gorbatsjov in die opzet
zal slagen.
Bij dit alles valt het op, dat nog
steeds de uiteindeljke tekst van de
nieuwe grondwet, met alle amen
dementen van de afgelopen dagen,
nog niet officieel is bekend ge
maakt. De meeste parlementariërs
hadden gisteren het welbekende
boekje met de oorspronkelijke ver
sie voor zich op tafel en er werd
niet gebladerd in documenten die
eventuele wijzigingen zouden kun
nen bevatten.
Integendeel: sommige gedele
geerden lazen gewoon de Pravda
terwijl Gorbatsjov sprak, een enke
ling geeuwde en zeker drie afge
vaardigden waren in diepe slaap
verzonken. Men kan deze mensen
begrijpen: per slot van rekening
stemmen zij straks voor hun eigen
opheffing om plaats te maken voor
een nieuw parlement dat, zoals de
bedoeling is, via een heuse verkie
zingscampagne met meerdere kan
didaten voor één plaats tot stand
moet komen.
WASHINGTON (GPD/AP) - De
Algemene Vergadering van de Ver
enigde naties heeft besloten het de
bat over de Palestijnse kwestie dat
voor vrijdag op de agenda stond,
uit te stellen. Dit jaarlijks terugke
rende debat kan nu op een later
tijdstip in Genève worden gehou
den, waar PLO-leider Arafat wel in
staat zal zijn de Algemene Verga
dering toe te spreken. Het besluit
om het jaarlijkse debat over de Pa
lestijnse kwestie uit te stellen werd
unaniem aanvaard.
De volgende stap moet van de
Arabische landen komen. Zij wa
ren bezig met het formuleren van
een resolutie die de Amerikaanse
weigering om Arafat een visum te
verlenen veroordeelt. Verder doen
zij een beroep op de Verenigde Sta
ten om haar standpunt te herzien.
De kans dat de Verenigde Staten
op het eerdere besluit terugkomen
is nihil.
Gisteren werd de resolutie met
een overweldigende meerderheid
van 121-2 stemmen aangenomen
door de juridische commissie van
de Algemene Vergadering. Alleen
Israël en de VS stemden tegen.
Groot-Brittannië onthield zich van
stemming.
De VS verzetten zich niet tegen
een tijdelijke verhuizing naar Ge
nève, maar staan op het standpunt
dat een dergelijke stap onnodig is,
omdat functionarissen van het
PLO waarnemerskantoor in New
York op adequate wijze het PLO
standpunt kunnen weergeven.
Minister van buitenlandse za
ken, Shultz, zei dat hij de algemene
veroordeling van het Amerikaanse
besluit om Arafat geen visum te ge
ven betreurt. Maar Shultz zegt dat
hij niet verbaasd is. De negatieve
reacties bewijzen volgens Shultz
dat de de rest van de wereld zich
onvoldoende bewust is van de ge
varen van het internationale terro
risme voor de westerse bescha
ving.
Een artikel van de hand van
Arafats woordvoerder Bassam
Abu Sharif waarin de erkenning
van Israël expliciter wordt aan
vaard dan de Palestijnse nationale
Raad in Algiers heeft gedaan, heeft
in Washington weinig indruk ge
maakt. De woordvoerder van het
ministerie van buitenlandse zaken,
Redman, zei dat het hem niet dui
delijk is wie in de PLO wel en niet
bevoegd is om officiële verklarin
gen af te leggen. Abu Sharif heeft al
eerder verzoenende verklaringen
afgelegd die op een duidelijke er-
kennning van Israël duiden, maar
die de PLO later niet officieel heeft
bevestigd.
Bondskanselier verrast Westduitsers
BONN De 58-jarige Ursula-Ma
ria Lehr, hoogleraar psychologie in
Heidelberg is de nieuwe Westduit-
LONDEN De Britse premier
Thatcher is vast van plan om met
de Belgische en Ierse regeringslei
ders een hartig woordje te wisselen
tijdens de Europese topconferentie
op het Griekse eiland Rhodos. Zij
is razend over de manier waarop de
regeringen van België en de Ierse
republiek zijn omgesprongen met
de zaak van de omstreden Ierse pa
ter Patrick Ryan, die in Groot-Brit-
tannië te boek staat als iemand die
nauwe betrekkingen onderhoudt
met het geheime republikeinse le
ger, de IRA.
De Britse autoriteiten hebben de
Belgen tevergeefs om uitlevering
gevraagd van pater Ryan en tot nu
toe maakt ook de regering van Ier
land, waar de omstreden priester
thans verblijft, geen aanstalten om
hem aan Scotland Yard uit te leve-
Erger nog: de regering-Thatcher
heeft van het Europese Hof voor de
rechten van de mens te horen ge
kregen dat Groot-Brittannië in
strijd handelt met de Europese
conventie voor de mensenrechten
door verdachten van terrorisme ze-
door
Haye Thomas
overheid in Dublin ernstige verwij
ten maakte over de manier waarop
zij de zaak-Ryan hebben aange
pakt.
Pater Ryan toont openlijk grote
sympathie voor de IRA. In zijn huis
werden niet alleen allerlei explo
sieven aangetroffen, maar hij
wordt in Groot-Brittannië ook ge
zocht wegens verschillende terro-
ristische activiteiten. Na zijn arres-
hechtenis te houden tatie en de rechtszaak in Brussel
staat van beschul- werd hij door de Belgische autori-
diging worden gesteld. In de strijd
tegen het niet aflatende terrorisme
in Noord-Ierland, is dat vele malen
voorgekomen.
De Europese kritiek daarop zit
de regering-Thatcher bijzonder
hoog. En in het roerige Lagerhuis
kreeg Thatcher vooral van haar
conservatieve partijgenoten grote
instemming toen zij in diplomatiek
bedekte termen eerst de Belgische
regering en vervolgens de Ierse
teiten uitgewezen naar de Ierse re
publiek. Ondanks herhaalde ver
zoeken om uitlevering aan Groot-
Brittannië.
In België vestigde Ryan tevens
de aandacht op zich door in hon
gerstaking te gaan tegen zijn moge
lijke uitlevering aan de Britse poli
tie. De Belgen, die officieel hebben
meegedeeld dat zij de Britse be
schuldigingen tegen pater Ryan ui
terst vaag vonden, kozen na intens
beraad op hoog ministerieel niveau
voor de oplossing om hem in een
eigen militair vliegtuig, dat zorg
vuldig het Britse luchtruim heeft
vermeden, naar Dublin te brengen,
waar de pater in een ziekenhuis
werd opgenomen om van zijn bijna
drie weken hongerstaking bij te
komen.
Dat ziekenhuis, een privékliniek
by Dublin, heeft pater Ryan al na
enkele dagen stiekem verlaten. Hij
bevindt zich nu op een geheim
adres dat, volgens de Ierse autori
teiten, hen bekend is. In heel deze
ontwikkeling staan de toch al ge
voelige Anglo-Ierse verhoudingen
wederom op een uiterst laag pitje.
Want premier Thatcher heeft in het
Lagerhuis de Ierse regering verwe
ten in woorden volledig medestan
der te zijn in de strijd tegen het ter
rorisme, maar, als het op daden
aankomt, het volledig te laten af
weten.
se minister voor jeugd, gezin, ge
zondheid en vrouwenzaken. Zij.
volgt Rita Sussmuth op, die vorige
week werd gekozen tot parle
mentsvoorzitter als opvolger van
de over zijn Rijkskristalnachtrede
gestruikelde Philipp Jenninger.
door
Hans Hoogendijk
Kanselier Kohl zorgde met deze
benoeming opnieuw voor een da-
verende verrassing, waarop deels
instemmend deels kritisch is gere
ageerd. Vooral de vrouwelijke
christen-democratische parlemen
tariërs zijn geirriteerd. Ten eerste
omdat dat Kohl zich opnieuw niets
van hun voorkeur had aangetrok
ken. En ten tweede omdat hij een
buitenstaander had uitverkoren.
De vrouwengroep in de CDU-
CSU twijfelt niet aan de competen
tie van Lehr, maar stelt dat er ook
in de eigen partij-gelederen gekwa
lificeerde kandidaten waren. Zij
hadden de 61-jarige Roswita Ver-
huelsdonk voorgesteld. Maar zij
heeft weinig uitstraling. Boven
dien werd ze in 1944 op 17-jarige
leeftijd lid van de nationaal-socia-
listische NSDAP. Na Jenninger
kon Kohl zich geen nieuwe discus
sie over het verleden veroorloven.
De benoeming van Ursula-Maria
Lehr komt niet helemaal uit de
lucht vallen. Zij zat al in een advies
raad van het ministerie, dat zij nu
overneemt. Binnen de CDU-vak-
groep gezinsvragen werkte ze
nauw samen met secretaris-gene
raal Heiner Geiszler, die in 1983
ook de outsider Rita Sussmuth als
zijn eigen opvolger presenteerde.
Lehr, die pas na haar huwelijk ging
studeren, kreeg na haar promotie
snel een leerstoel psychologie in
Bonn. Daar schreef zij samen met
haar mentor een standdaardwerk
over de sociologische en psycholo
gische gevolgen van het ouder wor
den. Ze geniet ook internationaal
een uitstekende reputatie als ge-
rontologe.
Ondanks de kritiek uit de vrou
welijke vleugel van zijn partij, lijkt
Helmut Kohl opnieuw een goede
keus te hebben gedaan. Alle tus
sentijdse ministersvacatures heeft
hij opgevuld met buitenstaanders
en tot nu toe pakte dat steeds goed
uit.
ATHENE De Griekse premier
Papandreou viert vandaag zijn
naamdag onder nogal ontmoedi
gende omstandigheden. Uit zijn re
geringsploeg, die nog maar twee
weken geleden voor de 15e keer
werd gewijzigd, zijn al weer drie fi
guren verdwenen.
door
Frans van Hasselt
Eerst diende Kostas Laliotis, een
'coming man' in de socialistische
Pasok, zijn ontslag in 'om persoon
lijke redenen'. Het was duidelijk
dat hij geen genoegen nam met de
uiterst bescheiden post die hij had
gekregen: minister zonder porte
feuille, belast met 'stadsrecon
structie'.
Gisteren volgde het ontslag van
twee nieuwe bewindslieden op het
ministerie van onderwijs, dat
wordt beheerd door George Papan
dreou, zoon van de premier. Zij
hadden 'initiatieven ontplooid en
verklaringen afgelegd die niet
overeenstemden met de regerings-
politiek'.
Onder-minister Charis Kastani-
dis had kort tevoren geweigerd een
feestrede uit te spreken ter herin
nering aan het verzet tijdens de be
zetting, waarbij hij zich beriep op
'het verval van morele waarden in
ons politieke bedrijf waartegen de
Pasok geen initiatieven ondernam.
Ernstiger nog was het optreden
van adjunct-minister Stefanos
Tsoumakas, die de dag tevoren was
uitgevaren tegen ernstige onregel
matigheden binnen de, door de Pa
sok gecontroleerde, overkoepelen
de vakvereniging. En in het bijzon
der tegen de voorzitter daarvan,
George Raftopoulos, van wie hij
terloops in herinnering bracht dat
die tijdens de kolonelsjunta dicta
tor Papadopoulos had bewierookt.
De drie ex-ministers blijven
vooralsnog in de partij. Maar hun
optreden betekent een nieuwe,
ernstige rebellie binnen de Pasok
en Tsoumakas maakt een nieuw
schandaal aanhangig dat zeer on
welkom moet zijn voor de regering
die al hevig is ondermijnd door het
bankschandaal Koskotas.
De meeste aandacht blijft voor
alsnog uitgaan naar deze 34-jarige
oud-directeur van de Bank van
Kreta die onlangs naar Amerika
ontsnapte maar nu in Boston
wordt vastgehouden. Vandaag zou
een rechtbank daar zich buigen
over de vraag of Koskotas, die in de
VS ook geen blank strafregister
heeft, aan Griekenland moet wor
den uitgeleverd, iets waar de
Griekse regering om heeft ge
vraagd. Maar de rechtszaak is in
middels voor onbepaalde tijd uit
gesteld.
De rechtse en communistische
oppositie blijft de regering er van
beschuldigen dat zij eigenlijk
hoopt op een Amerikaanse weige
ring aangaande de uitlevering, iets
waarop de meeste kans op is. Pa
pandreou en zijn ministers zouden
bang zijn voor al het bezwarend
materiaal tegen hen dat Koskotas
in handen zou hebben.
In dit dreigend klimaat van per
manente interne crises vertrekt de
premier morgen naar Rhodos waar
hij de EG-topconferentie moet
voorzitten. Het Griekse publiek in
teresseert zich vooralsnog minder
voor wat daar zal worden behan
deld dan voor de vraag of Papan
dreou zijn onafscheidelijke vrien
din Dimitra zal meenemen, zoals
hij 'dat deze week ook deed bij zijn
eerste bezoek na zijn hartoperatie
aan het parlement. Het meenemen
van partners naar zulke conferen
ties is echter ongebruikelijk en
speciaal premier Thatcher zou sig
nalen hebben gegeven dat zij niet
bereid zal zijn, mevrouw Liani de
hand te drukken.
BONN (GPD) - De stad St.Ing-
bert in de Westduitse deelstaat
Saarland is in rep en roer. Na de
Olympische Spelen in het verre
Zuid-Korea waren de vroede va
deren zeer trots op hun stad. Per
slot van rekening had St. Ingbert
door
Hans Hoogendijk
een schutter voortgebracht die
zevende was geworden en een
gehandicapte sporter die bij de
Paralympics goud haalde bij het
tafeltennissen. Dat moest wor
den gevierd.
Sponsors waren er genoeg en
de vrijwillige brandweer zou de
muziek verzorgen. De stemming
zat er gelijk goed in en de helden
werden gevierd. Hoe later het
werd en hoe sneller het gespon
sorde bier vloeide, des te luider
klonk het koper van de vrijwilli
ge brandweer. En toen gebeurde
het: de vuurbestrijders speelden
het Horst-Wessellied, eens de
hymne van de nazi's.
Sommige feestvierders verlie
ten woedend het gebouw, ande
ren zongen uit volle borst mee.
Een rel was geboren. Maar de
brandweer wist van geen wijken:
het was niet het nazi-lied dat zij
hadden gespeeld maar een oud
brandweerlied. En dé tekst luid
de niet: "Die Fahne hoch, die
Reihen fest geschlossen", maar
"Die Leiter hoch, die Fusse in die
Sprossen" (de ladder hoog, de
voeten op de treden, red.).
Bovendien, zo voegden de
brandblussers daaraan toe, kon
den zij er niets aan doen dat som
mige deelnemers aan het feest de
verboden tekst hadden gezon
gen. Trouwens, ze hadden zo
hard gespeeld, dat niemand dat
had kunnen horen.
MOSKOU De ministers van bui
tenlandse zaken van China en de
Sovjetunie beginnen morgen in
Moskou aan de voorbereidende be
sprekingen voor een topontmoe
ting tussen de leiders van de twee
communistische supermachten.
President Gorbatsjov en de Chine
se leider Deng Xiaoping zouden el
kaar dan begin volgend jaar kun
nen spreken.
door
Bob Mantiri
Het is voor het eerst in 31 jaar dat
een Chinese minister van buiten
landse zaken een reis onderneemt
naar de Sovjet-hoofdstad. De
laatste keer dat een Chinese be
windsman de Sovjetunie bezocht
was in 1957. Een diepgaand ideolo
gisch conflict, strategische geschil
len en een kortstondig maar felle
grensoorlog in 1969, dreven de
twee communistische supermach
ten van elkaar. Nikita Chroestjov
was de laatste Sovjet-leider die in
1959 een bezoek bracht aan Mao
Zedong in Peking.
Minister van buitenlandse za
ken, Qian Qichien, komt in Mos
kou overigens op bekend terrein.
Toen in 1960 Moskou, op het hoog
tepunt van de ideologische strijd,
de diplomatieke betrekkingen met
Peking verbrak, werkte hij als
tweede ambassadesecretaris op de
Chinese ambassade. Pas in midden
jaren zeventig keerde hij terug naar
Peking.
Het gesprek tussen minister
Qian Qichien en zijn Russische col
lega Eduard Sjevardnadze zal zich
voornamelijk toespitsen op de
kwestie van de Vietnamese bezet
ting van Kampuchea. Deze wordt
door Peking gezien als een laatste,
maar belangrijk obstakel in de nor
malisatie van de betrekkingen.
De Chinese regering wil hebben,
dat de Sovjetunie Hanoi zodanig
onder druk zet, dat alle Vietnamese
troepen tegen 1989 uit Kampuchea
zijn teruggetrokken. Maar Vietnam
is alleen hiertoe bereid wanneer
Peking zijn militaire steun aan de
Rode Khmers opschort. Hanoi
vreest dat als de troepen weg zijn
de Rode Khmers weer in Phnom
Penh naar de macht zullen grijpen.
Eduard Sjevardnadze.
Marinehaven
Of het Kremlin erin zal slagen
om Vietnam over te halen zich naar
de Chinese wensen te voegen, valt
echter nog te bezien. De leiders in
Hanoi tikten president Gorbatsjov
onlangs nog op de vingers toen de
ze een uitspraak deed over de mari
nehaven Cam Ranh, die door de
Russen als basis wordt gebruikt.
Gorbatsjov verklaarde zich bereid
om deze marinebasis te sluiten als
de VS dat ook doen met hun bases
op de Filippijnen. De Vietnamese
regering verklaarde toen dat de
Russen geen enkele zeggenschap
hebben over de Vietnamese basis.
Dit weekeind werd dat nog eens
duidelijk onderstreept door de
waarnemend minister van buiten
landse zaken, Tran Quang Co. Aan
de vooravond van het bezoek van
de Filipijnse minister van buiten
landse zaken, Raul Manglapus, ver
klaarde hij dat Vietnam Cam Ranh
wil openstellen voor de VS en an
dere belangstellende landen. Daar
mee zou de monopoliepositie van
de Sovjetunie worden ondergra-
Diplomatieke waarnemers ver
wachten dat de Sovjetunie alles zal
doen om Hanoi te bewegen nog
voor het vastgestelde schema zijn
troepen weg te halen. De indruk
bestaat dat zowel Gorbatsjov als
Deng gebrand zijn op een topont
moeting.
Het was Deng die begin oktober
in een gesprek met de Finse presi
dent Mauno Koivisto liet doorsche
meren dat hij Gorbatsjov graag wil
de ontmoeten. Zo'n historische
ontmoeting zal mogelijk in Peking
plaatsvinden, omdat de 84-jarige
Deng waarschijnlijk niet in staat is
om de reis naar Moskou te maken.
Een preciese datum voor de ont
moeting is afhankelijk van het re
sultaat van de besprekingen in
Moskou tussen Qian Qichien en
Sjevardnadze. Het ligt in de bedoe
ling dat de Sovjetminister een te
genbezoek brengt om de resteren
de problemen in Peking af te han
delen en om de laatste details te re
gelen voor de top tussen de twee
communistische leiders.
Bondgenootschap
Als hij in januari de trip naar Pe
king maakt, is de kans groot dat
Deng en Gorbatsjov elkaar in
maart ontmoeten. Als hij echter
pas in februari naar China vertrekt,
zal de ontmoeting waarschijnlijk
pas na de bijeenkomst van het Na
tionaal Congres (parlement) begin
april, kunnen gebeuren.
Een hernieuwd bondgenoot
schap tussen China en de Sovjetu
nie zal niet zonder gevolgen zijn
voor de politieke, economische en
veiligheid situatie in het Azië-Paci-
fic gebied. Maar Aziatische diplo
maten geloven niet dat de banden
tussen de twee mogendheden ooit
weer zo goed zullen worden als tij
dens Mao en Stalin. Tegenwoordig
zullen de verhoudingen immers
veel gelijkwaardiger zijn.
Deng legde er twee weken gele
den nog de nadruk op door te zeg
gen dat de betrekkingen moeten
zijn gegrond op de vijf principes
van vreedzaam naast elkaar be
staan. Dat zyn geen bemoeienis in
eikaars zaken en die van andere
landen, eerbiediging van de soeve
reiniteit, gelijkwaardigheid en we
derzijds voordeel, non-agressie en
vreedzame coëxistentie.
