'Ik heb het niet alléén voor elkaar gekregen'
Opstoppingen
blijven ook op
omleidingswegr
Actievoerder Albert de Jongh tevreden met omleidingsweg Hoogmade
Hoogmade kende vroeger nauwelijks wegen naar omliggende dorpen
VRIJDAG 25 NOVEMBER 1988
WOUBRUGGE Na ruim een uur praten wordt het ineens
stil in de werk- en hobbykamer van Albert de Jongh in zijn wo
ning aan de Kerkstraat in Hoogmade. Nog veel stiller dan op
de straat waar tot het gereedkomen van de omleidingsweg zo
veel verkeer doorheen raasde. Slechts het tikken van het le
peltje dat hij gedachtenloos secondenlang ronddraait in zijn
koffiekopje is hoorbaar. Dan klinkt het zacht. "Ja joh, ik zit
nog te dubben of ik kom. Ze hebben me uitgenodigd voor de
officiële opening van de omleidingsweg. Ik ben dan eregast.
Maar ik heb het niet alleen voor elkaar gekregen. Bovendien
weet je wel weer wie er vooraan staan: de bobo's".
Kleurrijk actievoerder Albert de Jongh: "Je moet de tegenstanders shockeren, het liefst met de pers erbij.
Maar ze moeten geen hekel aan je krijgen". (foto Ben de Bruyn)
Ruim achttien jaar geleden
hadden de eerste besprekingen
plaats tussen de gemeente
Woubrugge en de provincie
over de verkeersproblematiek
in de Hoogmadese Kerkstraat.
Jarenlange discussies volgden
over wat nu de beste oplossing
zou zijn, met de minst schade
lijke gevolgen voor landschap
en milieu. Tegenstanders zijn
er altijd geweest, maar nu, eind
november 1988, ligt daar einde
lijk de Doespolderweg, de om
leidingsweg die de dorpskern
van Hoogmade voorgoed moet
ontlasten van een overvloed
aan auto's.
Vandaag is er officieel een
eind gekomen aan deze roerige
periode. Hoewel het verkeer
sinds een paar weken al terecht
kan op de weg die ruim 21 mil
joen gulden heeft gekost, heeft
pas vandaag om 15.00 de offi
ciële opening plaatsgehad door
burgemeester D. Brouwer de
Koning en gedeputeerde van
Zuid-Holland voor verkeer en
vervoer, T. Jansen. Daarom
vandaag een terugblik in deze
krant, aan de hand van een in
terview met Albert de Jongh,
één van de grootste voorstan
ders van de omleidingsweg en
een historische schets van de
'bereikbaarheid' van Hoogma
de.
Het is een van de weinige mo
menten dat de 72-jarige Hoogma-
denaar even gas terugneemt.
Daarvóór hebben zijn oogjes tij
dens de conversatie bijna onop
houdelijk getwinkeld. "Ik heb
door
Herman Joustra
het prachtig gevonden, het was
een heerlijk spel. Gek, achteraf
vind je het heerlijk dat het is ge
lukt. Dan ben je de tijd bijna ver
geten dat je er dag en nacht mee
bezig was. In die periode heb ik
ook mijn inzinkingen gehad als
ik het idee had dat ik niet verder
kwam. Totdat weer eens iemand
tegen me zei: je scheidt er toch
niet mee uit? Dat had ik nodig, ik
streed niet voor mezelf maar
voor het algemeen. Ik moest ech
ter wel het gevoel hebben dat de
mensen achter me bleven staan'
Nu is de omleidingsweg er".
Actiecomité
Nu zestien jaar geleden had
den de eerste besprekingen
plaats tussen de gemeente Wou
brugge en de provincie Zuid-
Holland over de verkeersproble
men in de Kerkstraat. Nog jaren
lang zou over de verschillende al
ternatieven worden gediscussi
eerd. Zo rond 1976 kwam De
Jongh in beeld toen hij zich aan
meldde bij het inmiddels zielto
gende actiecomité dat pleitte
voor de omleidingsweg. Vier jaar
later, het comité was inmiddels
opgedoekt, besloot hij zelf maar
een actiecomité op te richten.
"Daaruit vloeide uiteindelijk de
politieke partij voort, Bewoners
Belangen Groepering Hoogma-
de-Woubrugge. De mensen die
me steunden vonden dat ik in de
gemeenteraad moest gaan zitten.
Nou, ik werd nog gekozen ook".
Hoe groot de invloed van De
Jongh is geweest op de uiteinde
lijke uitkomst is onmogelijk te
bepalen. Wel staat vast dat de
energieke actievoerder één van
de kleurrijkste figuren tijdens
deze roerige periode is geweest.
Bijna alsof hij medelijden met ze
heeft, praat hij over zijn 'tegen
standers van toen'. "Tegenstand
in Hoogmade is er altijd geweest.
Er was een boer die wél voor de
weg was, maar niet op zijn land.
Veel winkeliers hier uit de Kerk
straat zeiden dat ze minder zou
den verkopen als die weg er
kwam. Ik zei dan altijd maar dat
ik mijn boodschappen het liefst
deed waar het lekker rustig was.
Maar praten helpt niet meer in
Nederland. Je moet de tegen
standers shockeren, het liefst
met de pers erbij. Maar ze moe
ten geen hekel aan je krijgen".
Spel
De foto-albums worden nu
gretig uit de kast getrokken,
mappen met kranteknipsels op
gesnord tussen de stapels pape
rassen. Het 'bewijsmateriaal'
voor zijn uitlatingen van zoéven:
tegenstanders op de foto met De
Jongh, vriendelijk lachend, hier
en daar het glas heffend. "En dat
vind ik nou zo typisch hè. Nu ko
men de tegenstanders van toen
naar me toe van 'goed datje bent
begonnen'. Aan de andere kant
heb ik het spel geloof ik wel goed
gespeeld. Zo kwam ik er een keer
achter dat er een flink aantal le
den van gedeputeerde staten (het
dagelijks bestuur van de provin
cie, red.) naar Hoogmade kwam.
Waarom weet ik niet eens, alleen
dat ze op uitnodiging kwamen
van de gemeente. Van die situa
tie wilde ik wel garen spinnen. Ik
dacht: en nou kijken dat ze in een
file terechtkomen. En er stond
een file. Het strategische punt
was de verkeerssluis aan het be
gin. Daar stond een Hoogmade-
naar met een lekke band. En zijn
buurman daarnaast had er ook
een. Dat kan toch?"
Gniffelend vervolgt hij zijn
verhaal. "Drie gedeputeerden
kwamen er uiteindelijk toch
doorheen. En dat was het leuke,
het waren figuren van heel klei
ne partijtjes. Ik vroeg de burge
meester toen nog waarom de gro
te partijen niet waren gekomen.
Nou, die wisten in elk geval van
af dat moment waar Hoogmade
lag en hoe de verkeerssituatie
was. Dat was de doorbraak".
Stunt
Ook over 'die tweede stunt'
verhaalt hij smakelijk. "Ik wist
via via toevallig dat Vrolijk, de
commissaris van de koningin op
werkbezoek zou komen, ergens
tussen 1980 en 1982, de datum
weet ik niet eens meer. Dus een
brief gestuurd om hem nieuws
gierig te maken, niet te veel en
niet te weinig in de brief zetten
dus. Verder de secretaresse on
der druk gezegd door steeds
maar aan haar te vragen of hij de
brief had gelezen. Hij kwam dus
langs bij mij. Ik had speciaal
voor flessen wijn gezorgd en een
paar extra glazen gekocht. Die
bobo's - mooie term van Gullit -
houden wel van een hapje en
drankje. Bovendien had ik ook
nog eens iedereen die achter me
stond verzameld: actiegroep
'Stop de kindermoord', raadsle
den. Zegt Vrolijk tegen mij: u
werkt niet voor uzelf hè? Ze had
den vijf minuten ingeruimd voor
het bezoek, ze zijn de hele tijd ge
bleven, zo ontspannen was het".
Hij zegt echter wel tijdens het
actievoeren 'mazzel te hebben
gehad'. "Dat heb je altijd nodig,
dat zag je met die file en die drie
kleine partijtjes. Ook met Vrolijk
hoor. Ik had de pers uitgenodigd,
had de gemeente zonder dat ik
het wist gezegd dat de pers er
niet bij mocht zijn. Toevallig bel
de er een krant, heb ik opnieuw
het zootje gewaarschuwd dat ze
wèl mochten komen. Nou, er
werden er wel een of twee lijk
bleek hoor toen de journalisten
binnenkwamen".
Nog te druk
Alsof hij plotseling opschrikt
uit zijn mijmeringen, zegt hij:
"Het is toch nog te druk op
straat, het huis kraakt af en toe
nog van het zware verkeer. Van
de week ben ik een keer de deur
uitgegaan om te kijken: de zware
vrachtwagens draaiden gewoon
de straat in en denderden er met
veel lawaai doorheen. Ik denk
dat de automobilisten er nog niet
aan gewend zijn dat ze anders
kunnen rijden. Eigenlijk is het
ook waanzin, het hele project
kost meer dan twintig miljoen
gulden. Waar betaal je uiteinde
lijk voor? Voor een stel herrie
makers die anders met de auto
door een dorpsstraat zouden
denderen".
'Aantal klanten
in Kerksft-aat
niet verminderd'
WOUBRUGGE - De veelvuldig
voorkomende opstoppingen op
de omleidingsweg rond Hoog
made, de Doespolderweg, zijn
vooralsnog niet op te lossen. De
verbreding van rijksweg A4 kan
mogelijk voor verlichting van de
verkeersdruk zorgen, maar laat
zeker nog een paar jaar op zich
wachten. "De omleidingsweg
heeft op zich nauwelijks extra
ruimte gecreëerd", aldus woord
voerder C. Tavenier van de pro
vincie Zuid-Holland.
Hij voegt daar aan toe dat het
aanleggen van de omleidings
weg ook was bedoeld om de
dorpskern van verkeersoverlast
te verlossen en niet om het ver
keer zelf tegemoet te komen. Ta
venier: "Natuurlijk bestaat op
deze manier de kans dat de auto
mobilisten de Kerkstraat als
sluiproute gaan benutten - dat is
altijd een probleem waarmee je
met oplossingen als .deze kunt
komen te zitten - maar voorals
nog heb ik geluiden in die rich
ting nog niet gehoord".
Oplossingen om het gebruik
van de Kerkstraat als alternatie
ve route tegen te gaan, zijn vol
gens hem een zaak van de ge
meente. Burgemeester D. Brou
wer de Koning van Woubrugge
vindt het op dit moment nog wat
te prematuur van de veronder
stelling uit te gaan dat het ver
keer weer in toenemende mate
gebruik gaat maken van het
dorp. "Maar het is me wel opge
vallen dat er opstoppingen zijn
op de omleidingsweg".
Bij de reconstructie van de
Kerkstraat, waarmee in maart
van het volgend jaar wordt be
gonnen, wordt in elk geval geen
rekening gehouden met een
eventuele nieuwe overlast van
het verkeer. Extra maatregelen
worden volgens Brouwer de Ko
ning dan ook niet getroffen. "In
elk geval wordt het hoog tijd dat
de A4 eens wordt verbreed, zodat
het verkeer dat van de omlei
dingsweg komt, sneller kan in
voegen. Het is ronduit belache
lijk dat dat nog jaren gaat duren.
Bij de opening zal ik deze kwes
tie nog eens onder de aandacht
van de gedeputeerde brengen".
Het verkeer op de Doespolderweg, de omleidingsweg rond Hoogmade, heeft geregeld last van opstoppingen die volgens een woord voerder v
provincie onvermijdelijk zijn. Tussen de ochtend- en de avondspits valt het nog wel mee met de drukte. <roto Ben de Bn
WOUBRUGGE - Nu de r
omleidingsweg om Hoogmade in
gebruik is genomen, is het dorp
aan de Does enigszins geïsoleerd
geraakt. Dat isolement is echter
totaal niet te vergelijken met de
situatie waarin het dorp in het
verre verleden verkeerde. In de
middeleeuwen en nog lang daar
na lag Hoogmade - dat in 1252
door
Hans van der Wereld
voor het eerst wordt genoemd -
héél afgezonderd midden in
Rijnland. Vanuit Leiden kon
men er slechts met de grootste
moeite komen; de weg van de
reiziger voerde toen dwars door
het weiland, 's Winters was de
reis vrijwel helemaal niet te ma
ken, omdat dan een groot deel
van het polderland onder water
stond; er was aan bedijking im
mers nog vrijwel niets gedaan.
Dat veranderde pas langzaam in
de loop van de zeventiende
eeuw, toen op initiatief van de
belanghebbenden - de boeren -
de eerste aanzet werd gegeven
tot de stichting van de polders.
Maar wegen waren er nog steeds
niet en het zou nog lang duren
vóórdat die er kwamen.
Het heeft zo heel wat strijd ge
kost voordat het uiteindelijk in
1900 tot een weg van Hoogmade
naar het naburige Rijpwetering
kwam. Werkelijk tientallen jaren
werd door de gemeentebesturen
van Woubrugge en Alkemade ge
bakkeleid over het feit wie nou
wat moest betalen. Want dat die
weg een 'gemeenschappelijke re
geling' moest worden, daar kon
men niet onderuit. Uiteindelijk
werd men het eens, en in 1900
kwam er dan een voor die dagen
redelijke verbinding tot stand,
maar toen die er nog niet was,
klaagden vooral vrouwen gere
geld over de slechte verbinding
tussen de twee plaatsen. Met na
me als ze soms door het hoge,
natte gras van het weiland naar
Hoogmade moesten om er te
gaan kerken. Hun lange jurken -
toen de grote mode - leden heel
wat af. "Wat je aan geloof wint,
verspeel je aan je kleren", zeiden
ze wel eens.
Dammen
Maar ook de verbindingen van
Hoogmade naar andere bestem
mingen waren een doorn in het
oog van velen. Hoe de verbindin
gen naar bij voorbeeld Leiden
waren, valt op te maken uit een
brief van burgemeester Nicolaas
Samsom van 30 juli 1847 aan de
gouverneur van Zuid-Holland
De eerste burger van de toen nog
zelfstandige gemeente Hoogma
de klaagde over het feit dat het
landpad van zijn dorp naar Lei
den veel te wensen overliet, dat
de reis door de weilanden voerde
en dat de hekken in die weilan
den met veel gevaar overgeklom-
men moesten worden. Er waren
verder smalle en gammele plan
ken over de poldersloten en 's
winters welhaast onbegaanbare
dammen door sneeuwwater en
hoge waterstand in de polders.
Sinds mensenheugenis voerde
langs een dergelijk parcours de
weg naar Leiden. Als de door
tocht door de verschillende wei
landen door de eigenaren zou
worden belet, zouden de ingeze
tenen van Hoogmade, die de
markt in Leiden wilden bezoe
ken, niet anders dan per boot
naar de stad kunnen. De burge
meester pleitte bij het provinci
aal bestuur daarom voor het
wegnemen van de hindernissen,
'opdat de passage té voet meer
voegzaam kan geschieden'.
Maar er gebeurde weinig, me
de omdat men toen nog geen
onteigeningswet kende. Ten ein
de raad verzocht de Hoogmadese
burgemeester of gedeputeerde
staten hun tussenkomst wilden
verlenen of voor rekening van
Hoogmade, Woubrugge en Alke
made hekken, planken en dam
men konden worden verbeterd.
Dat gebeurde: bij de vaste hek
ken kwamen zelfs 'overstappen'.
Door al deze toestanden is het
niet verwonderlijk dat vóór 1847
tal van Hoogmadese vrouwen
zelden of nooit in Leiden kwa
men. Sterker nog. de m 1929 op
negentigjarige leeftijd in Hoog
made overleden weduwe Bizot
zou gedurende haar leven nim
mer een spoortrein hebben ge-
Pas in 1863 werd, mede dank
zij de medewerking van het pro
vinciaal bestuur, een kronkelige
weg van Hoogmade naar Leider
dorp aangelegd. Maar die had
weer jarenlang de handicap dat
er twee tollen waren. Ook toen
wisten 'vreemden' echter de weg
naar Hoogmade soms nog maar
moeilijk te vinden. Toen de bis
schop van Haarlem eens op
vormreis moest naar Hoogmade,
wist zijn koetsier - eenmaal in
Leiderdorp aangeland - de rich
ting naar Hoogmade niet te vin
den. Hij zal er toch uiteindelijk
wel zijn gekomen, maar na deze
gebeurtenis zou men in Leider
dorp een bordje 'Richting Hoog
made' hebben geplaatst.
Ten slotte de verbinding van
Hoogmade naar Woubrugge.
Voordat die er kwam moest er
nog heel wat water door de Does
stromen. De gemeente Woubrug
ge had in de zestiger jaren van de
negentiende eeuw het grootse
plan opgevat om een nieuwe
brug over de Heimanswetering
in de kom van de kern Woubrug
ge te bouwen. Na veel vergade
ren en overleggen van de Wou-
brugse vroede vaderen kon dat
novum uiteindelijk in 1869 in ge
bruik worden genomen. Maar
hierbij liet men het niet.
De gemeente Hoogmade was
enige jaren daarvoor samenge
voegd met Woubrugge en het ge
volg van deze 'negentiende-
eeuwse herindeling' was, dat het
Woubrugse gemeentebestuur
dus ook de belangen van de
Hoogmadenaren diende te be
hartigen. Daarom wilde men bei
de dorpen door middel van een
weg met elkaar verbinden. Dat
was hard nodig ook, want de reis
van Hoogmade naar Woubrugge
was toen net zo gebrekkig én ge
vaarlijk als hierboven werd ge
schetst. Meerdere mensen die
door het nachtelijk duister te wa
ter raakten, verdonken. In de ze
ventiende eeuw zelfs binnen één
jaar twee opeenvolgende pas
toors van Hoogmade.
Uiteindelijk kon in 1872 een
bochtige weg tussen de beide ge-
meentedelen in gebruik worden
genomen. De aanleg van deze
nieuwe 'kunstweg' vond zijn be
kroning in de bouw van een voor
die tijd moderne ophaalbrug
over de Does, die daar tot 1965
achter de hervormde kerk haar
dienst bewees. Maar toen was zij
ook uitgediend; het toenmalige
verkeer was al te intensief ge
worden. Sindsdien nam het auto
verkeer met rasse schreden toe.
Jaar najaar kwamen er zich meer
auto's door de veel te smalle,
dorpse Kerkstraat persen. Nu is
er de mooie, moderne omlei
dingsweg, waardoor de automo
bilisten, die langs 's Heren we
gen razen, Hoogmade letterlijk
links en enigszins geïsoleerd
kunnen laten liggen.
WOUBRUGGE De klandizie is
er door de openstelling van de
omleidingsweg beslist niet op
achteruit gegaan. Dat is de con
clusie van de weinige midden
standers die nog een zaak heb
ben aan de Hoogmadese Kerk
straat. "Uitstekend, te gek", zegt
K. Witteman, eigenaar van een
supermarkt aan de Kerkstraat.
"De klandizie is zeker niet terug
gelopen. Ik denk zelfs na de nor
malisatie en opknapbeurt dat de
straat nog aantrekkelijker wordt
om te winkelen".
Jaren geleden was een deel
van de winkeliers nog minder
positief over de weg. Destijds
werd door sommigen gevreesd
dat de weg een deel van de klan
ten buiten het dorp zou houden.
Bakker G. Jansen zegt echter
ook dat het aantal klanten niet is
teruggelopen. "Het klopt met
wat ik gedacht heb, ik ben er al
tijd vóór geweest. Alleen vanuit
Leiderdorp staat de afslag Hoog
made pas aan het eind van de
weg aangegeven. Een aantal au
tomobilisten ziet dat waarschijn
lijk te laat en rijdt door. Dat is on
zakelijk voor ons middenstan
ders. We willen de andere winke
liers benaderen om uiteindelijk
een verzoek te doen aan de pro
vincie of dat wat duidelijker
kan".
Hoewel de meeste winkeliers
zeggen dat het rustiger is gewor
den in de Kerkstraat kijkt T. van
Benten, die een boter- en kaas
handel drijft, ttech met enige
vrees naar de toekomst: "Ze
staan 's ochtends en 's avonds al
weer in de file op de omleidings
weg. Ik ben bang dat de automo
bilisten weer meer gebruik zul
len gaan maken van de Kerk
straat. Het is nu natuurlijk nog
wel betrekkelijk rustig, maar ik
heb de indruk dat dat de laatste
dagen weer wat vaker gebeurt".
De Hoogmadese Kerkstraat in 1895: geen verkeer te bekennen. In de jaren tachtig maakten echter gemid
deld elfduizend auto's per dag gebruik van deze straat. De omleidingsweg moet de dorpskern nu weer ont
lasten. (archief Hans van der Wereld)
