Zulke doelpunten maken ze niet meer
Franje en effectbejag
Contrast bij Kallos Trio
Monumentaliteit inwerk jonge kunstenaars
DINSDAG 22 NOVEMBER 1988
PAGINA 21
Fragment uit 'Surrender' van
Stephen Petronio.
(foto Leo van Velzen)
LEIDEN - Toneel, dans en Jaspe
rina de Jong. De Leidse theaters
bieden voor de komende week de
ze keus.
Gedeelde liefde
Andre van den Heuvel, Kitty
Janssen, Mar ja hieuwen, Ellis
van den Brink, Michiel Kerbosch
en Rob Kruithof. Zij vormen de
cast van een nieuwe vrije pro-
duktie, die is geregisseerd door
Arnold Gelderman. Het gaat om
de Ayckboum-komedie 'How the
other half loves', die als Neder
landse titel 'Gedeelde liefde, hal
ve liefde' meekreeg. Zoals al ja
renlang in dit soort gevallen ge
bruikelijk, is het stuk naar onze
eigen vertrouwde omgeving toe
'vertaald'. Het verhaal speelt dus
ergens in Nederland. Het gaat
over drie mannen, die bij hetzelf
de bedrijf werken, en hun vrou
wen. Zes totaal verschillende ka
rakters, waaromheen nogal wat
te fantaseren valt. De verwikke
lingen, die door Alan Ayckbourn
zijn bedacht, garanderen een
avondje verantwoord to-
neelamusement. Wie daar prijs
op stelt kan vanavond en mor
genavond in de Leidse Schouw
burg terecht.
Dansgroep
De Rotterdamse Dansgroep
treedt donderdagavond in het
PODIÜMBLIK
Redactie Pietei C. Rosier
theater aan de Oudé Vest op. Het
gezelschap van Kathy Gosschalk
brengt twee nieuwe choreografie
ën uit: 'Surrender' van de Ameri
kaanse danser/choreograaf Step
hen Petronio en 'The Mandarina
Day' van Hans Tuerlings. Het
programma van de Rotterdamse
Dansgroep, voorheen Werkcen
trum Dans, wordt gecompleteerd
met 'Haiku' van de Amerikaanse
choreograaf Martha Clarke.
Jasperina
Wie in het vorige seizoen 'Victo
ria' gemist heeft, kan deze één-
vrouws-musicaX alsnog gaan
zien. Jasperina de Jong, wie
shows nog immer goed zijn voor
volle theaterzalen, komt er op
nieuw mee naar de Leidse
Schouwburg. De herhalingsvoor-
stellingen worden gegeven op
vrijdag-, zaterdag- en maandag
avond. De voorstelling vertelt het
verhaal van Victoria van der
Zee, directrice van een vlaggen-
fabriek, die wordt uitgeroepen
tot zakenvrouw van het jaar en
vervolgens een uitnodiging
Orkater presenteert 'De eeuwige fietser' met v.l.n.r. Chris Bolc-
zek, Aat Ceelen, Pat van Hemelrijck, Michiel Romeyn en Thijs van
der Poll.
(foto Johan Vigeveno)
Jasperina de Jong in haar solomusical 'Victoria'
krijgt om een spreekbeurt te hou
den voor het Europese Parlement
in Straatsburg. Ivo de Wijs
schreef de teksten, Joop Stokker-
mans de muziek.
Gesprekken
'Gesprekken over Goethe?' is de
titel van een voorstelling, die ove
rigens met de grote Duitse schrij
ver niets van doen heeft. Het be
treft een stuk van Frans Strij-
ards, die ook voorstellingen als'
'Hensbergen' en 'Hitchcock's
driesprong' op zijn naam heeft
staan. De nieuwe Strijards gaat
volgens de programmatoelich
ting over ontbrekende vaders.
Twee psychiaters en een patiënt
reconstrueren de levensloop van
de laatste. De patiënt, gespeeld
door Han Kerckhoffs, identifi
ceert zich met Orestes, die zijn
moeder vermoordde om zijn va
der te wreken. Bavo Galama en
Gijs de Lange doen een poging
tot analyse. De voorstelling, die
zowel komisch als hartverscheu
rend wordt genoemd, komt voor
rekening van de Toneelgroep
Amsterdam. Op woensdag- en
donderdagavond in het LAK-
theater.
Orkater
Op de naam Orkater komen nog
steeds velen af. Het zal dus op
vrijdag-en zaterdagavond wel
aardig vol lopen in het LAK,
waar de bekende muziektheater-
groep 'De eeuwige fietser' presen
teert. De nieuwste Orkater-pro-
dukie is gebaseerd op de roman
van de Ierse schrijver Flann
O'Brien, 'The third policeman'.
O'Brien, een stevige drinker,
schetst yieestal een wereld van
dronkelappen, hoeren en andere
figuren van de zelfkant. Zijn ka
rakters zijn bijna altijd scherp
zinnig en beschikken over gevoel
voor humor. Deze basis-elemen
ten zijn volgens een recensie in
een ochtendblad in 'De eeuwige
fietser' overeind gebleven. De
voorstelling zou getuigen van een
'bizarre vindingrijkheid'. 'De
eeuwige fietser' is het verhaal
over een hebzuchtige moord,
waarin fietsen en het hierna
maals een overvloedige, maar
niet erg duidelijke rol spelen. Dat
is volgens de eerdergenoemde re
censie voor de kwaliteit van de
voorstelling nauwelijks van be
lang, want het verhaal is zo ab
surdistisch dat iedere bezoeker
van de voorstelling ongehinderd
zijn eigen assiociaties kan vol
gen.
Als kindervoorstelling staat
voor zondagmiddag op de LAK-
agenda vermeld Cees Brandts'
'Wiellie Wiebbel 2'. Voor kleuters
van drie tot zes jaar. Aanvang
15.00 uur
Bettelstudent
Het Leidse operettegezelschap
Crescendo staat zaterdagavond
op de planken van de Stadsge
hoorzaal. Ditmaal staat op het
programma 'Der Bettelstudent'
van Karl Millöcker. Muziek in
driekwartsmaat, die de Weense
romantiek van weleer met de no
dige Schwung verklankt. De
voorstelling wordt op zondag
middag herhaald.
Marjol Flore
De zangeres Marjol Flore hoopt
morgenavond op de planken te
staan van de Muzenhof in Lei
derdorp. Dit vocale theaterdier
brengt met even groot gemak
Franse chansons als Engelstalige
ballads en Duitse smartlappen.
Voor de begeleiding zorgt de pia
nist Martijn Breebaart.
Pluisje
Het kindertheater Pluisje geeft
woensdagmiddag een (eerste)
voorstelling van 'In de wolken'.
De voorstelling wordt gegeven in
het Microtheater en is bedoeld
voor kinderen van vier tot en met
zeven jaar. Thema van deze kin-
derproduktie is: het verschil.
Zoals er is een verschil tussen dag
en nacht, zon en regen, werken en
ontspanning. Aanvang 14.30
Dissonanten-
festival in
Rotterdam
ROTTERDAM - Het vijfde Disso
nantenfestival wordt op 1, 2 en 3
december in Rotterdam gehouden.
Het festival is een samenwer
kingsproject van de Rotteramse
Kunststichting, De Bunker, Zaal
de Unie en Lantaren/Venster.
Dissonanten '88 staat voor expe
rimentele muziek, waarbij de op
tredende groepen en solisten wer
ken met elementen uit rock, jazz,
gecomponeerde en geïmproviseer
de muziek.
Het reservoir van de actuele mu
ziek is naar de mening van de orga
nisatoren onuitputtelijk. Hoewel
het moeilijk was een selectie te ma
ken, zijn er uiteindelijk dertien
groepen en solisten gekozen. Het
programma van Dissonanten '88
spitst zich toe op muzikanten, die
zich bzig houden met lank- en stijl
experimenten met de gitaar.
Een groot aantal van de groepen
komt speciaal voor Dissonanten
'88 naar Nederland. Daarbij zijn 'in
teressante' primeurs, zoals een
uniek concert van de Amerikaanse
gitarist Henry Kaiser met zijn
groep Crazy Backwards Alphabet.
Verder zijn er optredens van o.a.
het Balanescu Quartet en Caspar
Brötzmann Massaker. Een gepro
grammeerd concert van Holger
Hiller komt te vervallen. Hiervoor
in de plaats staat een optreden ge
noteerd van Roger Eno, die met
zijn groep een concert verzorgt in
Lantaren/Venster onder de titel
'An Opal Evening'.
De oranisatoren van Dissonan
ten '88 willen het publiek verrassen
met nieuwe groepen en muziekvor
men, maar 'gaan niet voorbij aan
musici, die hun kwaliteit al hebben
bewezen.
PERESTROJKA - Van het boek
'Perestrojka' van de Russische lei
der Michael Gorbatsjov zijn sinds
het verschijnen in november 1987
een kwart miljoen exemplaren ver
kocht. Dit heeft directeur J.
Bloemsma van uitgeverij Het
Spectrum, die dit boek in Neder
land op de markt heeft gebracht
meegedeeld.
Jan Mulder over de schoonheid van oude voetbalfoto's
AMSTERDAM - Oud-international
Cock van der Laak (Cocky voor in
timi) mocht gisteren het eerste
exemplaar van 'Interland' in ont
vangst nemen. Jan Mulder, die als
auteur de overhandiging voor zijn
rekening nam, had weer wat ge-
dachtensprongetjes gemaakt:
Cock van der Laak (echtgenote van
de bekende regelneef Cor van dei-
Laak), klonk dat niet als de de
naam van een voetballer?
Dus voerden Barbara van Koot-
en en Jan Mulder gisteren in de
Amsterdamse galerie Sparts een
toneelstukje voor dame en heer op.
Van Kooten, alias Cock van der
Laak, speelde een van geslacht ver
anderde oud-international. Waarna
een komisch tweegesprek volgde.
Op Mulderiaanse wijze sloeg daar
bij beider fantasie op hol, zodat er
een lijstje voetbaltransseksuelen
volgde: Hilda Smolarek, Coby
Kieft, de weduwe Werdekker en
natuurlijk de gezusters Van der
Kerkhof.
Allemaal ter promotie van een
fotoboek dat een impressie is van
'Circus' Bon Jovipresenteert...!!!
ROTTERDAM - Circus Bon Jovi
presenteert...acrobatiek, vuur
werk, lichtbaden en ook nog hard
rock. Zo ongeveer liggen thans de
verhoudingen tussen show en mu
ziek bij de Amerikaanse formatie,
bleek gisteravond in een uitver
kocht Ahoy'.
door
Louis Du Moulin
Vorige herfst was de groep van
zanger Jon Bon Jovi (eigenlijk
Bongiovi, 26 jaar) voor het brede
publiek nog een onbekende, met in
ons land slechts een optreden in
het Tilburgse Noorderligt achter
haar naam. Via onder meer de
'Monsters Of Rock'-tournee en
vooral het derde album 'Slippery
When Wet' braken er voor het uit
New Jersey afkomstige vijftal plot
seling platina tijden aan. De goed
lachse voorman met de weelderige
haardos - zoon van een geëmi
greerde Siciliaanse kapper
groeide in korte tijd uit tot een
waar tieneridool annex sekssym-
bool. Net ietsje ruiger dan pakweg
George Michael, maar ook net fris
ser en veel minder agressief dan
het gros van zijn genregenoten.
Die stormachtige ontwikkeling
leidde vervolgens op de plaat tot
een vrij voorspelbare opvolger in
de vorm van 'New Jersey'. Op het
podium daarentegen heeft Bon Jo
vi gekozen voor een duidelijk an
dere aanpak. In plaats van alleen te
blijven mikken op het eigen muzi
kale concept (de zogeheten heavy
popsong: stevig, maar toegankelijk
en radiovriendelijk) en de uitstra
ling van de zanger, heeft de groep
ineens haar toevlucht gezocht tot
een hoop extra effectbejag en fran
je. Tot die afleidingsmanoeuvres
behoorde gisteravond ook een
vlucht door de lucht van Jon Bon
Jovi naar een platformpje achter
het mengpaneel in de arena, alwaar
hij 'I'll Be There For You' aanhief.
Die stunt sloeg uiteraard aan en
was ook veruit de aardigste uit het
omlijstende pretpakket, dat zich al
meteen vanaf de opening (met 'Lay
Your Hands On Me') nadrukkelijk
manifesteerde.
Na 'Living On A Prayer' leek
Bon Jovi ingetogen tewillen afslui
ten met 'Ride Cowboy Ride' (sa
menzang met gitarist en tweede
man Richie Sambora) en 'Wanted
Dead Or Alive', maar op de valreep
werd toch weer vol gas gegeven
met 'Bad Medicine', als meest re
cente hit natuurlijk toch een ver
plicht nummer.
Zo enthousiast, respectievelijk
hysterisch als de 9000 fans op Bon
Jovi reageerden (met als gevolg
tientallen flauwvallers), zo koel wa
ren ze eerder op de avond gebleven
onder Lita Ford. De blonde zange
res en gitariste, die in de jaren ze
ventig deel uitmaakte van The Ru
naways, had duidelijk de pest in
over die lauwe respons. Logisch,
want in haar eigen Amerika telt ze
sinds haar jongste solo-album 'Li
ta' wel volop mee. Al haar pogin
gen om Ahoy' aan haar zijde te krij
gen mislukten. Kennelijk was haar
hardrockgeluid te rauw en te puur
voor hen die voor Bon Jovi waren
gekomen.
44 jaar Nederlands elftal (tussen
1911 en 1955). Behalve een impres
sie is het ook een ode aan êen vorm
van sportfotografie die verdwenen
lijkt. Mulder en fotograaf Hans van
der Meer plukten uit het omvang
rijke Spaarnestad-archief zo'n hon
derd foto's.
In zijn inleiding noemt Mulder ze
Tati-achtig en dat is een kernachti
ge omschrijving. Filmer Jacques
Tati zocht de absurditeit in het ge
wone en dat bieden deze foto's zo
veel jaar na dato ook. Het zijn rijke
foto's die naast de centrale hande
ling nog genoeg stof ter bestude
ring bieden. Juichende officials,
het ritueel van de toss en de entree
van de beide teams.
Sommige doelpunten zijn zoda
nig gefotografeerd dat het lijkt als
of ze zo tegenwoordig niet meer
worden gemaakt. Vooral de over
zichtsfoto is uit hedendaagse voet
balreportages verdwenen. Zo'n fo
to van bovenaf gaf mooi inzicht in
de wording van een doelpunt. Ter
verduidelijking stonden daarbij
pijlen en cijfers.
NRC Handelsblad probeerde
iets dergelijks tijdens het afgelo
pen EK nog met tekeningetjes,
maar die waren het net niet. Een
treffende illustratie van de wee
moedige schoonheid van dit foto
boek. Zo worden voetbalfoto's niet
meer gemaakt. Maar dat zaï waar
schijnlijk ook de conclusie zijn als
in 2021 een boek verschijnt met in
terland-foto's tot 1988. Nostalgie is
immers van alle tijden. 'Van die
dingen, ja', zou de echtgenoot van
Cock van der Laak zeggen.
BART JUNGMANN
.y.
■ér'
menga - Klarinet. Werken van Beethoven
en Messiaen. Gehoord op 21 november in
de Kapelzaal.
LEIDEN - Er kwamen aardig
wat mensen opdagen voor het
Kallos Trio en dat verdienden
deze musici zeer zeker. Wat
schuchter betreden ze het podi
um, ze buigen keurig voor het
publiek en als ze bij aanhoudend
applaus telkens moeten terugko
men schijnen ze wat verbaasd te
zijn; ze zijn immers gewoon hard
werkende musici en ze doen hun
best.
Groter contrast dqn tussen de
twee gespeelde werken is nau
welijks denkbaar. Beethoven en
Messiaen. Het trio in Es grt. opus
1 no 1 van Beethoven werd benut
om er in te komen en om het pu
bliek alvast een staaltje van hun
kunnen te tonen. Een nog zeer
klassieke en evenwichtige com
positie. De piano fungeert hier
tegelijkertijd als fundament en
begane grond, waarop uit viool-
en cello-snarenspel een ragfijn
bouwwerk van melodie en ak
koorden rijst. Wat behoedzaam
springt pianiste Monique Visser
om met haar partij die technisch
zeer soepel verloopt, maar die
hier en daar wel wat meer reliëf
kan verdragen. Naarmate het
stuk vordert verandert het 'mooi
spelen' van het Trio in wat ge
durfder spel zonder dat de klas
sieke Beethoven geweld wordt
aangedaan. In het adagio canta
bile bloeit bij Juliaan van der
Linden een prachtig glanzende,
warme viooltoon op, beani-
woord door de donkere klank
van de cello van Arthur de
Groodt.
Na de pauze is het trio voor de
gelegenheid uitgegroeid tot een
kwartet, zo licht Juliaan van der
Linden toe. Bij het 'Quattuor our
la Fin du Temps' van Olivier
Messiaen, waar de componist
zelf al zoveel woorden aan heeft
besteed, wil de violiste deze
woorden voor de toehoorders
vertalen om het stuk zo iets toe
gankelijker te maken. Op een
prettige manier vertelt ze over
het ontstaan van het werk, over
de speciale ritmiek en samen
klanken en over de religieuze,
mystieke achtergronden. En dan
hoor je hoe muziek kan uitdruk
ken wat woorden niet vermogen
te zeggen: de eindeloosheid van
de tijd, het einde van de gemeten
tijd, op de eeuwigheid zelf wordt
ons een blik gegund. Niet alleen
de Engel van het laatste oordeel,
ook de musici kondigen ons dit
aan. Romke-Jan Wymenga vult
de ruimte van de kapelzaal met
zijn vogelgezang op de klarinet.
Heel natuurlijk ademend begeeft
het kwartet zich in zwevende,
opstijgende melodieën naar de
volmaakte vrede.
MONICA SCHIKS
Brinkman wil prijsverhoging
theater- en museunibezoek
Expositie met- werk van Marieke van Die-
men en Willem Zeegers, t/m 27 november.
Galerie Stelling, Burgsteeg 14, Leiden. Ge
opend wo. t/m za. van 12.00-1 &00 uur.
•LEIDEN Over de aanduiding
van het bij Stelling geëxposeer
de werk van Marieke van Die-
men en Willem Zeegers bestaat
geen eenstemmigheid; in de aan
kondiging wordt gesproken van
"objecten van Van Diemen" en
"schilderijen/tekeningen van
Zeegers", terwijl in de toelich
ting op de tentoonstelling de
werken worden omschreven als
"sculpturen" en "tekeningen".
In het geval van Marieke van
Diemen valt wel wat te zeggen
voor de onderlinge verwissel
baarheid van de termen, maar
het aandeel van Willem Zeegers
is minder eenvoudig onder één
noemer te brengen. De aard van
dit werk is hiervan de oorzaak.
Een keus voor tekening of schil
derij is moeilijk te maken omdat
het materiaal en de techniek (pa
pier en een combinatie van colla
ge en een tekenachtige werkwij
ze) meer in de ene richting wij
zen, terwijl de schaal en het me
talen frame meer overeenkomen
n schilderij. De bewuste
waarop Zeegers beide
kanten met elkaar verenigt geeft
mogelijk aan dat hij niet in een
bepaalde traditie wil passen.
Willem Zeegers maakte voor.
deze tentoonstelling een zeef
druk, die belangrijke elementen
van zijn andere werk bevat, zoals
het gestippelde patroon dat als
achtergrond dient voor een gro
te, centrale vorm. Deze steeds te
rugkerende vorm is een zeemijn,
zo blijkt uit de toelichting op het
eerste grote werk, dat 'Onze jon
gens' is getiteld. Zeegers ge
bruikt een actueel gegeven als
onderwerp het sturen van Ne
derlandse mijnenjagers naar de
Perzische Golf en hieruit ont
stonden de resterende zeven
stukken.
De opeenvolging van deze col-
lage-achtige schilderijen leert
veel over de werkwijze van Zee
gers en over de manier waarop
deze binnen de thematiek met
zijn vormentaal omgaat. Door
het gevarieerde materiaalge
bruik en de gelaagdheid van de
stukken is het werk rijk aan asso
ciatieve beelden, die beweging
en kracht roepen. De weloverwo
gen compositie geeft een sterke
basis, die het geheel samenbindt.
Marieke van Diemen expo
seert vier grote, vrijstaande ob
jecten. De perfect afgewerkte ob
jecten lijken massieve houten
beelden, waarin strakke, rechte
lijnen en golvende lijnen samen
gaan. Het lijnenspel verbreekt de
strengheid van de monumentale
vormen, terwijl de nerf van de fi-
neerlaag, die de houten kern be
dekt, de vlakken verlevendigt.
De sculptuur van Van Diemen
bezit in sommige gevallen sterke
associaties met bestaande voor
werpen; een rechtop staande zuil
herinnert aan de vorm van een
doodskist en een laag stuk met
een soort ronde deksel in twee
delen vertoont gelijkenis met
een sarcofaag. De maat van de
sculptuur, die de suggestie van
massiviteit onderstreept, sluit
goed aan bij de monumentaliteit
van Zeegers werk. De combina
tie van deze twee talentvolle
kunstenaars versterkt de presen
tatie van de afzonderlijke bijdra
gen.
NANCY STOOP
AMSTERDAM (ANP) - Minister
Brinkman heeft gisteren gepleit
voor een verhoging van de toe
gangsprijzen voor voorstellingen
van gesubsidieerde kunstinstellin
gen zoals podiumkunsten (muziek,
dans, opera en toneel) en musea.
De bewindsman ziet tariefsverho
ging naast sponsoring en fondsen
werving als een mogelijkheid voor
de kunstinstellingen om hun eigen
inkomsten te vergroten.
De minister hield zijn pleidooi
voor hogere prijzen van toegangs
kaartjes voor een gehoor van werk
gevers op het gebied van podium
kunsten tijdens het officieel in ge
bruik nemen van het nieuwe on
derkomen van "Het Werkgevers-
overleg Podiumkunsten" (WOP)
aan de Amsterdamse Herengracht.
De prijsverhoging moet in de
ogen van Brinkman dan wel ge
koppeld zijn aan een grotere ver
scheidenheid aan toegangsprijzen.
"Als er dan ook maar plaatsen be
schikbaar blijven tegen een zodani
ge prijs dat mensen met wat min
der geld, onder wie studenten en
houders van een Cultureel Jonge:
ren Paspoort, zich daardoor niet af-
geschrikt behoeven te voelen",
voegde hij eraan toe.
Hij voerde verder aan dat uit alle
onderzoeken die op dit terrein ge
houden zijn, gebleken is dat in ons
land de beter opgeleiden en bijge
volg veelal de beter gesitueerden in
"zeer overwegende mate" bij het
gesubsidieerde aanbod gebruik
maken van de naar verhouding la
ge prijzen. Vooral mensen voor wie
die lage prijzen niet nodig zijn pro
fiteren ervan. Het laaghouden van
de prijzen volstaat op zichzelf niet
om mensen te trekken die toch niet
van plan waren te komen, maar
"die vaak wel bereid zijn fors hoge
re prijzen te betalen voor andere
evenementen, bij voorbeeld op het
gebied van de sport of recreatie".
Brinkman hield zijn gehoor voor
dat de ontwikkeling die hem voor
ogen staat voor een deel al plaats
vindt. Als voorbeeld van verder
gaande verscheidenheid van toe
gangsprijzen noemde hij de pre
mière-abonnementen van de Ne
derlandse Opera die inmiddels
duurder zijn dan gewone abonne
menten. Ook voor speciale evene
menten komen allengs de prijzen
meer op het niveau te liggen van de
prijzen in de ons omringende lan
den.
Wat de prijsdifferentiatie bij mu
sea betreft, voerde hij aan dat die
zowel binnen één museum als tus
sen musea onderling kan worden
doorgevoerd. "Het valt immers
goed te verdedigen om voor bijzon
dere en vaak zeer Kostbare ten
toonstellingen een hogere en voor
mijn part een aanzienlijk hogere
entreeprijs te vragen dan voor een
reguliere opstelling".
Hij vroeg zich daarbij af waarom
bepaalde musea geen onderscheid
maken tussen spitsuren voor druk
bezette mensen met banen en inko
mens en daluren voor andere men
sen tegen een lager tarief. "Laat
men hier nog maar eens over na
denken", betoogde de minister.
