9 Soekarno wist niet van
communistische coup'
'Ons grootste probleem
is de angst van mensen'
Interview
Pastores in Leiden eo: steun anti- apartheidscoüecte
Nieuwe voorzitter internationale smaakstoffenindustrie:
Dochter ontkent beschtddigingen
"Wij werden volledig verrast door de de coup'zegt de dochter van Soekarno.
JAKARTA "Als mijn
vader tevoren op de
hoogte was geweest van
de communistische
staatsgreep, waarom
heeft hij dan zijn kinde
ren niet eerst in veilig
heid gebracht". Met dit
argument bestrijdt de
38-jarige dochter van
wijlen president Soe
karno, Rachmawati, de
beschuldigingen dat
haar vader betrokken
was bij de mislukte
staatsgreep van de PKI,
de Indonesische commu
nistische partij, in sep
tember 1965. Bij de mis
lukte coup werden zes
Indonesische generaals
door leden van de PKI
ontvoerd en vermoord.
door
Bob Mantiri
In zijn boek 'Siapa Menabur An-
gin, Akan Menuai Badai' (Wie
wind zaait zal storm oogsten),
toont journalist en ex-inlichtin
gendienstman Sugiarso Surojo
aan de hand van de documenten
en uitspraken van Soekarno aan
dat Indonesië's eerste staats
hoofd tot over z'n oren betrok
ken was bij de coup, die werd
neergeslagen door generaal Soe-
harto, de tegenwoordige presi
dent. Maar de Indonesische rege
ring heeft tot dusver Soekarno
officieel nooit veroordeeld, noch
bewust zijn betrokkenheid bij de
PKI-coup willen aantonen. "Bij
alle verhoren", zo zegt generaal
Soemitro, ex-legerchef en voor
malig bevelhebber van het com
mando voor orde en veiligheid
(Kopkamtib), dat belast was met
de uitroeiing van het communis
me, "is met opzet daarover niet
gepraat".
"Indonesië", zegt Soemitro die
jaren terug zijn machtige positie
kwijtraakte na een verloren
machtsstrijd, "is nog bezig vorm
te geven aan zijn eigen geschie
denis. Soekarno speelde daarin
een belangrijke rol als schepper
van de revolutie en grondlegger
van de Pancasila, de filosofie
achter de Indonesische staat. We
hebben niet de intentie om de
wereld te vertellen dat Soekarno
fout is geweest", meent generaal
Soemitro.
Ontmaskering
Soemitro die ondermeer
hoofdredacteur is van het presti
gieuze tijdschrift 'Technologie
en militaire strategie', wordt al
gemeen beschouwd als de
woordvoerder van de legertop.
Het boek van Sugiarso dat vol
gens welingelichte kringen tot
stand is gekomen met medewer
king van de binnenlandse veilig
heidsdienst en is gedrukt met de
stilzwijgende goedkeuring van
president Soeharto, lijkt naar de
mening van Rachmawati, erop te
wijzen dat de regering op infor
mele manier Soekarno voor het
volk wil ontmaskeren als de gro
te boosdoener.
Maar volgens generaal Soemi
tro moet het boek vooral een
waarschuwing zijn voor de jonge
generatie leiders die sleutelposi-
Een groot aantal pastores van
kerken in Leiden en omgeving
heeft zijn naam gezet onder een
oproep aan de kerkledern om de
anti-apartheidscollecte van 21
tot 26 november in Leiden te steu
nen met een geldelijke bijdrage
of als collectant.
In een verklaring zeggen de
geestelijken dat apartheid een
onmenselijk en goddeloos sys
teem is, dat niet hervormd kan
worden, maar moet worden afge
schaft. "Vanuit die ervaring roe
pen de kerken van Zuidafrika
ook de kerken in ons land op een
bijdrage te leveren aan de bestrij
ding van dat systeem".
Als pastores, werkzaam in ver
schillende kerken in Leiden en
omgeving, verklaren ondergete
kenden "deze noodkreet te heb
ben gehoord". Zij willen naar
wegen zoeken om op de plaats
waar zij staan mensen en organi
saties te steunen die zich inzet
ten voor verdwijning van het
apartheidssysteem.
De oproep is ondertekend ach
tereenvolgens door: Th. J. van
Stekelenburg, J. R. Wolthaus, J.
J. van de Born, zuster Epiphania
Hoebrigs, A. Th. Kramer, L. E.
Sibbald, J. C. A. Wiegmans, J. B.
M. Schoonebeek, A. Dronkers,
H. J. Pot, G. van Loenen, H.
Groenen, K. van Vliet, J. W. M.
Boshouwers, A. A. M. Wentholt,
H. A. M. Delemarre, J. J.
Kooman, J. A. Eekhof, W. de
ties bezetten in de veiligheidsap
paraten. "De jonge generatie
heeft geen benul van wat zich in
1965 heeft afgespeeld. Onder het
bewind van Soekarno hebben de
communisten kans gezien om zo
wel aan de basis als in de top te
infiltreren. Het boek", zegt hij
tenslotte, "heeft zijn verdienste
omdat het het Indonesische volk
informeert over wat er precies in
1965 is gebeurd. Anders zouden
de mensen niet die mate van
waakzaamheid hebben die wij
van hen verlangen", stelt de
voormalige leger- en veiligheids
chef.
Rachmawati vestigt evenwel
de aandacht op het feit, dat het
b'oek is gepubliceerd op een mo
ment dat de ontevredenheid on
der het volk groeiende is en dat
er duidelijk sprake is van een op
leving van het soekarnoïsme,
vooral onder de jongeren. Dat
zou zijn gebleken bij de laatste
parlementsverkiezingen. De ver
kiezingsbijeenkomsten van haar
zus, Megawati, die zich heeft aan
gesloten bij de Democratische
Partij van Indonesië (PDI) trok
ken honderdduizenden mensen.
Vrachtwagen
Ze ontkent met grote stellig
heid, dat haar vader tevoren van
de coup heeft geweten. Hoewel
de affaire zich 23 jaar geleden
heeft afgespeeld, zegt Rach
mawati zich de gebeurtenissen
nog te kunnen herinneren als de
dag van gisteren. "Ik was 15 jaar.
Ik herinner me dat het Merdeka-
paleis in Jakarta was omsingeld
door militairen die ik nog niet
eerder op het terrein had gezien.
Ik wist meteen al dat wij met een
coup werden geconfronteerd. Op
dat moment hoorde ik ook het
verhaal dat onbekenden de hui
zen waren binnengevallen van
zes generaals onder wie de leger
bevelhebber, generaal Jani, en
van de minister van defensie, ge
neraal Nasution".
Leeuw, J. Mostert, J. van der
Hoeven, J. J. Bol, A. W. C. Heijs-
ter, G. Stegeman, K. Vegter, H.
Wiersinga, H. Poelma, K. de
Leede, H. B. van 't Hof, J. Nauta,
F. de Haas, J. Voss, A. Kroese, C.
van Haasteren, R. da Costa en H.
Westera-Franke.
(Wie verdere inlichtingen wil,
kan het Oecumenisch Werkver
band bellen, Oude Rijn 44c, 071-
144965).
Leiden. In de lezingenserie
'New Age Tijdsbeeld' spreekt
dr. W. J. Ouweneel uit De Bilt
morgenavond (vrijdag 18 novem
ber) om 8 uur over 'Eén nieuwe
wereld één nieuwe mens?' De
ze lezingen worden gehouden in
de Streekschool aan het Lam-
menschanspark 1.
Lisse. Het Alphense gospel
koor 'His Revelation' treedt za
terdagavond, 19 november, om 8
uur op in de Pauluskerk aan de
Ruishornlaan in Lisse. Het koor,
dat tien jaar bestaat, heeft een
programma van Nederlands- en
Engels-talige nummers.
Koudekerk. Simon Stelling,
organist van de Adventkerk in
Alphen aan den Rijn, geeft zater
dagavond, 19 november, om 8
uur een concert op het nieuwe
Van der Veer-orgel in de gerefor
"We werden haastig in een
vrachtwagen gezet en naar de
vliegbasis Halim gereden waar
wij vader ontmoetten. Tegen de
avond moesten we weer weg. We
werden naar Bandoeng gebracht
waar de Siliwangi-divisie zich
over ons ontfermde. Als mijn va
der tevoren had geweten dat het
hoofd van onze paleiswacht en
de PKI naar de macht zouden
grijpen, dan had hij zijn kinderen
toch al veel eerder in veiligheid
gebracht", zegt Rachmawati.
"Wij werden er compleet door
verrast. Mijn vader, die niet in
het paleis was maar op de vlieg
basis Halim, zei dat hij door het
nieuws was overrompeld".
Met haar zuster Megawati
heeft Rachmawati zich nu in de
politiek gestort. Megawati verte
genwoordigt in het parlement de
PDI, Rachmawati leidt de Soe
karno Onderwijs Stichting. Zij
rekent zich niet tot de oppositie.
"Integendeel", zegt zij, "ik streef
naar een samenwerking, zij het
wel een kritische samenwer
king". Zij vindt dat de militairen
die na de val van haar vader de
dienst gingen uitmaken in de re
publiek, Soekarno niet die be
handeling hebben gegeven die
hij verdiende als 'leider van de
revolutie en grondlegger van de
Pancasila', de vijf zuilen waar de
Indonesische staat op rust.
Die vijf grondbeginselen zijn:
geloof in een almachtige God,
rechtvaardige en beschaafde
mensheid, de eenheid van Indo
nesië, democratie geleid door de
vrijheid van overleg en sociale
rechtvaardigheid voor het gehele
Indonesische volk.
Volgens haar hebben de auto
riteiten Soekarno toen hij ziek
was, bewust geen volledige me
dische behandeling gegeven.
"Ze hebben hem langzaam aan
dood laten gaan".
Vrijheid
Rachmawati is overigens van
meerde kerk van Koudekerk aan
den Rijn.
Jodendom
De hervormde Raad voor de
verhouding van Kerk en Israël
wil in de kerkorde duidelijker
aangeven dat de Nederlands
Hervormde Kerk het gesprek
met het jodendom zoekt. Hij stelt
de synode voor, in het kerkorde-
artikel dat betrekkiing heeft op
het gesprek met het jodendom,
de term 'messias' te gebruiken
"omdat voor joden én christe
nen, zij het niet op gelijke wijze,
de vraag naar de messias cen
traal staat".
"Als de kerk belijdt dat zij mét
de joden mag delen in de ver
wachting van het Koninkrijk
Gods, dan moet ze over de in
houd van die verwachting juist,
het gesprek met de joden zoe
ken. Dat daarbij de vraag naar
Jezus Christus als de messias
centraal staat, zal voor joden en
christenen gelden".
De raad ziet het niet langer als
zijn taak, in Nederland en daar
buiten onder de joden het evan
gelie te verkondigen. Daarvoor
komen twee andere taken in de
plaats: toerusting van kerkelijke
gemeenten voor het gesprek met
joden en bestrijding van het anti
mening dat de uitleg die de Nieu
we Orde geeft aan de vijf Sila's
wezenlijk verschilt met de inter
pretatie van haar vader. "De vijf
beginselen worden door de hui
dige machthebbers gebruikt om
de heerschappij in stand te hou
den, terwijl Soekarno de Panca
sila als een instrument zag om de
Indonesische mens in al zijn fa
cetten te laten ontplooien", zegt
Zij zet ook vraagtekens achter
de legimiteit van het huidige lei
derschap. Volgens haar hebben
de militaire autoriteiten op on
grondwettelijke wijze de macht
ontfutseld aan haar vader. De
brief die de toenmalige generaal
Soeharto ter ondertekening aan
president Soekarno voorlegde,
was volgens haar slechts een op
dracht van Soekarno als opper
bevelhebber van het leger aan
een ondergeschikte om de orde
en veiligheid te herstellen en
moest niet worden gezien als een
overdracht van de macht.
Verder is zij van mening, dat
het voorlopige parlement des
tijds niet de bevoegdheid had om
een opvolger voor haar vader te
benoemen omdat het niet door
het volk was gekozen. "Het was
door de Nieuwe Orde samenge
steld. De Indonesische grondwet
laat een volksraadpleging of refe
rendum toe, maar er is van die
gelegenheid bewust geen ge
bruik gemaakt omdat", zo meent
zij, "het volk anders Soekarno
weer zou hebben herkozen".
Rachmawati gelooft ook stel
lig dat als haar vader nog leefde
er een heel ander Indonesië was
ontstaan. Een Indonesië, zo zegt
zij, "dat economisch wellicht
achterlijk is, maar waarin de
mensen zich in alle vrijheid zou
den hebben kunnen ontplooien
volgens de door Soekarno ont
wikkelde Pancasila-gedachte".
semitisme door het inzicht in het
wezen en de vormen daarvan te
bevorderen.
De hervormde synode zal deze
voorstellen van de raad voor
Kerk en Israël en de commissie
voor kerkordelijke aangelegen
heden volgende week donder
dag bespreken. Het synodebe-
stuur steunt ze.
Secretaris dr. H. Vreekamp
van de raad is 'zeer tevreden'
over de manier waarop het syno-
debestuur met de raad heeft sa
mengewerkt. Hij constateert een
'langzaam toegroeien naar een
verantwoorde wijziging van de
kerkorde'. Een wijziging die de
bereidheid tot gesprek met het
jodendom en afstand nemen van
zending onder joden beter laat
iitkomen.
Adoptie van Israël. "Chris
tenen moeten Israël als hun
broeder adopteren. Alle regerin
gen laten de joodse staat in de
steek. Als er één hoop is voor Is
raël, dan is het dat het christen
dom, net als het wereldwijde jo
dendom, achter Israël gaat staan.
Nee, de Wereldraad van Kerken
zal Israël niet adopteren, en het
Vaticaan evenmin".
Die oproep deed ds. J. W. van
der Hoeven, woordvoerder van
HILVERSUM - Gezamenlijk zet de
internationale smaakstoffenindus
trie jaarlijks ruwweg vijf miljard
dollar om, ruim tien miljard gul
den. Smaakstoffen vinden hun be
stemming in ons dagelijks eten,
drinken en snoepen. Zelfs de medi
cijnen zijn er mee op smaak ge
bracht.
De internationale organisatie
van de smaakstoffenindustrie, de
IOFI, heeft onlangs uit haar mid
den een nieuwe voorzitter gekozen.
Nederland staat kennelijk goed
aangeschreven. De afgelopen jaren
bekleedde dr. F. Rijkens deze di
plomatieke functie namens Quest,
bij velen nog steeds beter bekend
als Naarden International.
Het lijkt wel of voor zijn opvolger
niet ver is gezocht. De keuze viel op
de 56-jarige Pieter van Berge, de
vice-president van de Nederlandse
vestigingen van de Amerikaanse
reuk- en smaakstoffengigant IFF
(International Flavors and Fra
grances). Niet zonder betekenis
staan op de tafel in de Hilversumse
directiekamer behalve een pot met
synthetische ham, ook een paar
potjes op smaak gebrachte
yoghurt.
door
Evert van Tijn
De nieuwe voorzitter houdt wel
van een grapje. "Hier zitten de ech
te smaakmakers", zegt hij tijdens
de rondgang langs de laboratoria,
waarbij de aroma's van onder an
dere kaaskoekjes, aardbeienjam,
vers gebakken brood en gefruite
uitjes met elkaar om voorrang strij
den. Van Berge weet waarover hij
praat. Als vers gekozen voorzitter
van de IOFI, mag hij ten slotte wor
den beschouwd als 's werelds
meest vooraanstaande smaakma
ker.
"De mensen nemen ons van 's
ochtends tot 's avonds in de mond.
Het begint met de tandpasta, met
mintsmaak, het brood, de dieet-
margarine, het meeste beleg, niet
de koffie maar wel de koekjes.
Kortom, tot en met het tandenpoet
sen als de mensen 's avonds weer
naar bed gaan", schetst hij de mate
waarin de chemische industrie niet
alleen in ons dagelijks leven, maar
ook in ons intiemste bestaan is
doorgedrongen.
De IOFI behartigt overigens al
leen de belangen van de smaak
stoffenindustrie. De geurmakers,
hoewel in de regel te vinden onder
hetzelfde dak hebben hun eigen
club, de IFRA. Van Berge: "Ik ver
wacht ongeveer tien procent van
mijn tijd aan de IOFI te moeten be
steden. Het kantoor staat in Genè-
ve, maar dat zegt niet veel. De voor
zitter onderhoudt de contacten met
de leden, dat zijn de nationale be
langenverenigingen, en met de au
toriteiten, zowel landelijk als inter
nationaal. Dat laatste betreft in de
eerste plaats de Europese Gemeen
schap, de Raad van Europa en de
WHO, de Wereldgezondheidsorga
nisatie van de Verenigde Naties.
Cijfers
De smaakindustrie kwam twintig
jaar geleden tot de oprichting van
een overkoepelende organisatie. In
het begin ging het om eenvoudige
zaken, zoals het maken van afspra
ken over de technische normen en
terminologie en het tegengaan van
oneerlijke concurrentie. De politie-
rol is achterhaald. De markt is zo
veeleisend geworden dat alleen de
zeer grote bedrijven zich nog kun
nen handhaven.
Wat de cijfers betreft, moet Van
Berge nog een beetje wennen aan
zijn nieuwe functie. "Hoe groot het
economische belang van de smaak
stoffenindustrie in ons land is, durf
ik niet uit mijn hoofd te zeggen. De
smaakstoffen beslaan in ieder ge
val ongeveer 35 procent van de om
zet van IFF-Nederland. De rest be
staat uit geurstoffen, parfumerie-
grondstoffen. Tachtig procent van
de smaakstoffen is bestemd voor
de Internationale Christelijke
Ambassade in Jeruzalem, giste
ren op een Israël-bijeenkomst in
Putten. "De gemeente van Chris
tus", zei Van der Hoeven, "vindt
haar grootste volheid in de leven
de relatie met Israël". De Chris
telijke Ambassade werd in 1980
opgericht nadat onder Arabische
druk de ene na de andere ambas
sade uit Jeruzalem naar Tel Aviv
was verhuisd. Van der Hoeven
gelooft niet dat de Nederlandse
ambassade ooit nog naar Jeruza
lem zal terugkeren. "Zo slecht is
het al met ons land".
Volgens deze predikant is de
wereld nu getuige van de 'derde
thuiskomst' van het joodse volk.
De eerste keer kreeg het op de Si
nai de Tien Geboden. De tweede
keer kreeg het 'bij de geboorte
van de messias' (maar de joden
zien in Jezus de verwachte mes
sias niet red.) het Nieuwe Tes
tament. En nu worden de joden
uit alle landen terug naar het
land van hun vaderen gebracht.
"Daarna kan de wederkomst van
de Heer worden verwacht. Laat
daarom alle joden optrekken
naar Jeruzalem, ook Philip
Mok". Mok is redacteur van Else
vier. Hij was in Putten als gast
spreker aanwezig.
Er is, volgens Mok, geen spra
de export. Voornamelijk binnen
Europa".
Ze komen vooral terecht in onze
voeding. En echt niet alleen in de
goedkopere of eenvoudigere vari
anten. "Bij het bereiden van voed
sel verliest het zijn smaak. Dat
weet iedere huisvrouw. Het eten
van gisteravond smaakt en ruikt
lang niet meer zo aantrekkelijk als
het als opnieuw wordt opge
warmd", doceert Van Berge.
Industrievoedsel vergt nu een
maal smaakmiddelen en smaak
versterkers. Het gevolg is dat de le
vensmiddelenindustrie, met zijn
blikken, glazen potten en diep
vriesdozen tot de grootste afne
mers van de smaakmakers beho
ren, of het nu om vanillevla, een
ijslolly, een blik sperciebonen,
pizza of hamburgers gaat.
Van Berge: "Eén ding is van
groot belang. Het zijn in meerder
heid natuurlijke grondstoffen. We
kennen twee soorten, zuiver na
tuurlijke smaakstoffen en natuuri-
dentieke stoffen. Voor de natuurlij
ke stoffen gebruiken we natuurlij
ke produkten. Maar sommige na
tuurlijke smaakstoffen zijn niet ge
schikt voor het doel, waarvoor we
ze willen gebruiken. Bijvoorbeeld
omdat ze in de oven moeten wor
den meegebakken. Door de hoge
temperatuur vallen ze uiteen. Dan
proberen we die smaakstof na te
maken. Dat noemen we natuuri-
dentiek. De synthetische stof krijgt
precies dezelfde moleculaire sa
menstelling als haar oorspronkelij
ke natuurlijke zusje".
Onschuld
Ook de smaakstoffenindustrie rea
liseert zich dat niet iedereen even
overtuigd is van de onschuld van
toevoegingen aan het voedsel. Van
Berge: "Het probleem waar we
mee kampen, is het wantrouwen
van de mensen. Daarvoor is eigen
lijk maar één oorzaak: angst voor
wat men niet begrijpt. Er wordt
veel en ongenuanceerd over ge
schreven".
Verenigd in de IOFI hadden de
smaakmakers ooit hun hoop geves
tigd op de invoering van de E-num-
mers, de lijst van door de Europese
Gemeenschap toegestane voedsel-
ke van dat de PLO Israël zal er
kennen. "Zoals de PLO het
handvest niet heeft ingetrokken,
zo heeft het in Algiers ook niet de
terreur afgezworen". Mok verge
leek Arafat met Hitier. "Ook die
sprak over vrede. De leugens zijn
nu de wapens van Israëls vijan
den".
Kerk en buurt
Op een dag van de Nederlandse
Zendingsraad voor 'binnenland
werkers', gisteren in Amersfoort,
zei de gereformeerde hoogleraar
K. A. Schippers uit Kampen, dat
openheid de meest fundamente
le missionaire term is. Dat bete
kent dat de kerk contact met an
dere mensen zoekt niet via lec-
tuurverspreiding of straatpredi-
king, maar via de behoeften van
de mensen. Bij deze openheid
ontstaat er een wisselwerking
tussen kerk en buurt. De kerk
moet de kant van de mensen kie-
Deze nieuwe vorm van zen
dingswerk sluit, volgens Schip
pers, theologisch goed aan bij
opvattingen over de 'verkiezing'
"Als God de wereld heeft verko
zen, dan is de kerk geen doel
maar middel. En als God de arme
heeft verkozen, dan gaat het om
een wereld waar gerechtigheid
woont".
toevoegingen: kleur- en smaakstof
fen, geurstoffen en conserveermid
delen.
Achteraf bleek dat de ondoor
grondelijke nummers de onzeker
heid van de consument alleen maar
vergrootten. "Dat was niet de be
doeling, we hoopten dat duidelijk
werd wat er in ons voedsel terecht
komt. Ten slotte is alles waarvor
een E-nummer is afgegeven getest
en veilig bevonden".
Een probleem apart vormt de
groeiende verdenking dat sommi
ge voedseltoevoegingen ondanks
toegekende E-nummers wel dege
lijke nadelige bijwerkingen heb
ben. Vorige week is de consumen
tenorganisatie Konsumenten Kon-
takt zelfs een actie begonnen tegen
de nog steeds groeiende toepassing
van vooral de synthetische kleur
stoffen, de conserveermiddelen en
de anti-oxydanten.
Van Berge erkent het bestaan
van de onrust. "Ik zal dat niet te
genspreken, maar aan de andere
kant geloof ik ook niet alles wat ik
lees. Ik denk dat de slechte ervarin
gen terug te voeren zijn op bepaal
de stoffen waar een aantal mensen
overgevoelig voor bleken te zijn of
onverwacht op reageerden. Zoiets
is nooit te voorkomen. Binnen de
IOFI zijn we ook niet van plan in
die richting gericht onderzoek te
gaan doen".
Wetgeving
Eén van de problemen die daarbij
spelen, is het ontbreken van een
uniforme wetgeving in de wereld.
Van Berge verwacht dat met het in
werking treden van de Europese
Markt, in 1992, de Europese wetge
ving ten aanzien van voedseltoe
voegingen op dezelfde lijn komt als
die van de Verenigde Staten.
Van Berge: "Het zijn minimum
normen, elk land heeft het recht
zijn eigen normen nog wat scherp
er te stellen. Via de IOFI overleg
gen we voor dit soort problemen
met de Wereld Gezondheidsorga
nisatie (WHO). Iedere stof, die wij
gebruiken, en in een essence zitten
soms wel honderd verschillende
stoffen, wordt door toxicologen ge
test. We besteden daar erg veel aan
dacht aan. Jammer dat er zo weinig
erkenning is voor zoveel werk".
Schippers noemde vijf voor
beelden van modern stadspasto-
raat, waar het attent zijn op de
noden van mensen het werk be
paalt: de Amsterdamse Staats
liedenbuurt, de Haagse Schil
derswijk, de Rotterdamse
Pauluskerk, het Oude-wijk-pas-
toraat in Rotterdam en de 'Wel
komgemeente' (zoals in Latijn-
samerika, waar mensen in een
woonhuis worden genodigd voor
ontmoeting, bezinning en medi
tatie).
Hervormde Kerk: beroepen
te Rotterdam-IJsselmonde kan
didaat D. G. van Noordennen
Rotterdam Centrum; aangeno
men naar Winschoten (deelwerk)
kandidaat J. Hilverda Gronin
gen.
Gereformeerde Kerken: aan
genomen naar Maasdijk P. C.
Koster Katwijk aan Zee.
Van Berge: Het gaat in meerderheid om natuurlijke grondstoffen".
(foto GPD)
