Herinneringen aan Wim Kan
Ayckbourn haalt veel overhoop
L'Attentat: niks mis mee
'Laatste Oordeel' gerestaureerd
Sierlijk geheven wijsvinger
MAANDAG 14 NOVEMBER 1
LEIDEN - Een Nederlandse
band met een Franse naam en
Amerikaanse muziek. Dat is
L'Attentat, een Amsterdamse gi
taarband uit de 'school' van Claw
Boys Claw, Tröckener Kecks en
Fatal Flowers. In 1981 werd de
vijfkoppige band opgericht. Dei
bezetting heeft sindsdien nogal
wat veranderingen ondergaan.
Onder anderen maakte zanger
Peter Claessens in 1983 plaats
voor Allard Jolles, de voormalige
drummer van Claw Boys Claw.
Die hoofdrol past uitstekend
bij Jolles want hij is het 'stralen
de middelpunt' van de band.
Voor een nauwelijks halfvolle
zaal in het Leids Vrijetijdscen
trum bewees Jolles dat zaterdag
nog eens. Ondanks het geringe
aantal bezoekers gaf Jolles met
zijn band een perfecte muziek-
show weg.
L'Attentat speelt een menge
ling van country en rock, tot aan
rockabilly en stevig recht-toe-
recht-aan werk. Tot nu toe ver
schenen drie lp's: 'Shamrock',
'King of the neighbourhood' en
onlangs 'Heartbreaking stories'.
•Zeker de laatste twee platen zijn
uitstekend, maar L'Attentat be
wees zaterdag er in de zaal nog
een schepje bovenop te kunnen
doen.
Het handjevol bezoekers
moest overigens door het lange
voorprogramma van de Maast
richtse rock 'n rollers van Rub-a-
dub-dub wachten tot half een,
toen pas trad L'Attentat aan.
Rub-a-dub-dub speelde een lan
ge, niet echt spannende set en
daarna werd (gedeeltelijk) op
nieuw gesoundcheckt.
VATICAANSTAD (AFP) - 'Het
Laatste Oordeel' van Michelangelo
zal vanaf 1990 vier jaar niet te zien
zijn voor bezoekers van de Sixtijn
se kapel in Vaticaanstad, omdat
het gerestaureerd moet worden.
Dit heeft een woordvoerder van
het museum van het Vaticaan za
terdag meegedeeld.
Het 'chef-d'oeuvre' van de 18e
eeuwse Toscaanse kunstenaar zal
helemaal worden gerestaureerd en
schoongemaakt, zoals de afgelo
pen jaren al eerder is gebeurd met
Maar het geduld werd ruim
schoots beloond. Jolles sprong
energiek over het podium, praat
te de nummers vlot aan elkaar en
deed zelfs een soort hitquizje
met het publiek ("Wie dit intro
raadt, krijgt een biertje"). 'Hap
py' van de Rolling Stones werd
opgedragen aan Keith Richards
("Knap dat hij het heeft aange
durfd een solo-album te maken")
en ook de Godfathers ("De beste
Britse band van dit dit mo
ment"), van wie ze een nummer
'leenden', blijken tot de favorie
ten van L'Attentat te horen,
evenals de Kinks.
Zonder ook maar een spoor
van teleurstelling over de gerin
ge opkomst wist Jolles de sfeer
er van begin tot eind goed in te
houden. Met een "jongens jullie
waren geweldig" verliet hij rond
half twee het podium.
Jammer toch dat L'Attentat
niet de aandacht krijgt die de
band verdient. Want L'Attentat -
daar is gewoon niks mis mee.
ERNA STRAATSMA
de andere fresco's in de kapel die
op naam staan van de grootste
meesters van de Italiaanse schil
derkunst, zoals Botticelli, Perugi-
no. Ghirlandaio en Signorelli.
De bezoekers krijgen na de op
knapbeurt al die fresco's geheel ge
restaureerd en schoongemaakt te
zien, verlicht door een nieuw ver
lichtingssysteem dat een mini
mum aan warmte voortbrengt. Het
gaat om ruim duizend vierkante
meter wandschilderingen met tafe
relen uit Genesis en voorstellingen
van profeten en sibillen.
De fresco's van Micheiangelo
zijn in de loop van de eeuwen don
ker geworden door de walm van
kaarsen. In het verleden zijn de
fresco's al eerder gerestaureerd,
maar dat gebeurde niet altijd even
deskundig. De radicaalste 'restau
ratie' werd in 1559 uitgevoerd door
Daniele de Volterra, die de naakte
figuren van gewaden voorzag en de
geschiedenis inging als de 'broe
kenmaker'.
De herstelwerkzaamheden in de
huiskapel van het Vaticaan begon
nen in 1980 na lange en heftige de
batten tussen deskundigen. Zij wa
ren het oneens over de wenselijk
heid van de schoonmaak die kleu
ren aan de oppervlakte heeft ge
bracht van een helderheid en fel
heid, die de kunstcritici niet had
den verwacht.
De beeldhouwer Venanzio Cro-
cetti, die zelf ooit op de restauratie-
afdeling van het Vacticaan werkte,
had er bij paus Johannes Paulus II
op aangedrongen een internationa
le commissie van deskundigen in
het leven te roepen die toezicht op
de herstelwerkzaamheden moest
houden. Hij was bang dat het bij
het 'wassen' van de fresco's onher
stelbare schade aan de schilderin
gen zou worden toegebracht.
De restaurateurs, die op een be
weegbare stalen stelling van 15 ton
werken, hebben een hele reeks
deskundigen echter kunnen aanto
nen dat hun met gedestilleerd wa
ter verdunde reinigingsprodukten
geen enkel gevaar opleverden voor
de kwetsbare fresco's. De herstel
werkzaamheden, die nu al ruim
50.000 uur hebben geduurd, wor
den op film en foto vastgelegd, ter
wijl alle technische gegevens in
een computer worden opgeslagen.
Het Nationale Ballet gaat tussen 7
en 23 december twaalf voorstellin
gen geven van het programma
„Nederlandse choreografie in pas
de deux". Het gezelschap brengt
deze produktie in twaalf steden
buiten Amsterdam. Het program
ma bestaat uit elf pas de deux (du
et) van de choreografen Rudi van
Dantzig, Hans van Manen, Toer
van Schayk, Nils Christe, Jan Lin-
kens, John Wisman en John
Brown. De première-voorstelling
is in de Stadsschouwburg van
Utrecht. Daarna wordt achtereen
volgens gedanst in Den Bosch,
Eindhoven, Arnhem, Venlo, Heer
len, Leeuwarden, Groningen,
Nijmegen, Drachten, Breda en En
schede.
Nieuw ballet Toer van Schayk
AMSTERDAM - Wat hebben
konijnen en mensen met elkaar
gemeen? Wat dacht u van een
overlevingstechniek die is geba
seerd op snel weglopen of het
vermogen om tot agressie en ter
reur te worden afgericht, in te
genstelling tot hun natuur?
Deze vergelijking heeft Natio
nale Ballet-choreograaf en ont
werper Toer van Schayk in elk
geval voor ogen gehad in zijn
nieuwste ballet 'Verschuiven
van Tonelen'.
In zijn sprookje in het konij
nenrijk der Superyuppianiërs,
de dynamische glitterwereld van
de stadse professionals, voelt het
artistiek begaafde konijntje
Tochtli zich niet thuis. Dit ko
nijntje, deze kunstenaar met zijn
schijnbaar onmogelijke idealen,
moet het opnemen tegen het
niets ontziende offensief van het
leger der voorgeprogrammeerde
konijnen/mensen zonder eigen
wil of individuele eigenschap
pen.
Toer van Schayk in optima for
ma, want zijn betrokkenheid bij
de (menselijke) wereldproble
matiek is vrijwel altijd uitgangs
punt voor zijn creaties. Milieu en
oorlog laten hem niet onberoerd.
Maar al heeft Van Schayk een
boodschappentas vol state
ments, hij overstijgt zijn eigen
geheven wijsvinger door het on
gelooflijk mooie vormenspel in
zijn werk. De kunst zegeviert. En
ditmaal kwam daar humor bij.
Twee konijnen (in een outfit
die wij doorgaans met carnaval
dragen) staan boven vanuit de
coulissen twee dansers te belich
ten met de volgspot. Daar bren
gen ze heel grappig niets van te
recht. Tot belediging van de dan
sers die zo zonder schijnwerpers,
geërgerd weglopen. Het leger der
gemechaniseerde superyuppies
verschijnt: in zilveren showbizz-
pakken gestoken dansers die als
marionetten door de ruimte mar
cheren. De grijze konijnenmassa
der Kunststudenten voert om de
beurt een pas de deux uit en tus
sendoor passeren een aantal
klassieke figuren uit het ballet de
revue. Prinses Odette uit het
Zwanenmeer sterft terwijl een
slager toekijkt en een aantal be
jaarden wordt overhoop gelopen
in een theatraal spektakel van de
eerste orde. Dit alles doorspekt
met symbolische betekenissen
en toespelingen waarin publiek
en critici een spiegel wordt voor
gehouden. Het leven is verwor
den tot het op de decorwand ge
schreven Ars Instructio: we doen
allemaal maar wat ons opgedra
gen is, we verloochenen onze
idealen.
Van Schayk laat dus geen mid-
'del ongebruikt zich uit te druk
ken. De muziek bijvoorbeeld is
een compilatie van Frank Zappa,
de muzikale anarchist uit Ameri
ka; Hector Berlioz wiens roman-
tisch-melancholieke lied 'Le
Spectre de la Rose' uit de spea
kers treurt en van Jeff Hamburg
uit de school van Louis An-
driessen. Zo uiteenlopend als de
muziekstijlen zo verschillend
zijn ook de theatrale stijlen. Er
wordt puur klassiek gedanst
maar ook van vette humoris-
tisch-theatrale effecten is Van
Schayk niet vies. Je zou het bijna
postmodern gaan noemen.
Toch is 'Verschuiven van To
nelen' niet altijd even spannend
en hier en daar is het hout in be
hoorlijk dikke planken gezaagd.
Dat drukt de pret echter niet. Ze
ker niet met de reprises van het
raadselachtige 'Het Mytische
Voorwendsel' en de warmbloedi
ge 7e Symphonie op het pro
gramma. Dirigent Jacques van
Steen, jarenlang aan het LESKO
van het LAK-theater verbonden,
toont zich een prima Bartök ver
tolker maar zijn interpretatie van
Beethovens 7e was wel erg aan
de vlakke kant. Kostuums en de
cor (van Van Schayk zelf uiter
aard) zijn sfeervol en to the point
zodat de conclusie niet anders
kan zijn dan dat het Toer van
Schayk-programma een must is
voor de dansliefhebber.
INGRID VAN
FRANKENHUYZEN
Scène uit 'Verschuiven van Tonelen' van choreograaf Toer van Schayk. (foto Jorge Fatauros)
Doek Johns brengt 35 miljoen op
NEW YORK (AFP/DPA) - Het olie
verf-schilderij 'Valse start' van de
Amerikaanse kunstenaar Jasper
Johns is vorige week bij Sotheby's
in New York verkocht voor 35 mil
joen gulden, een absoluut record
voor een werk van een levende ar
tiest. De opbrengst van het doek
was - nadat vorig jaar ruim 100 mil
joen gulden was neergeteld voor de
'Irissen' van Vincent van Gogh - de
op é'eri na hoogste prijs die ooit in
de Verenigde Staten is betaald
voor een kunstwerk.
Het in 1959 vervaardigde schilde
rij, waarvan de waarde was geschat
op 8 a 10 miljoen dollar, werd aan
gekocht door de Amerikaanse uit
gever Samuel I. Newhouse. 'False
start', een abstracte compositie uit
kleurige vlekken waaraan de in
1930 geboren Johns bewust met
potlood valse namen toevoegde,
stamde uit de verzameling van het
echtpaar De Menil.
Woensdag bracht bij Christie's in
New York een ander, beroemd
werk van Johns, 'White Flag', al 14
miljoen gulden op. De vorige hoog
ste prijs voor een werk van een he
dendaagse kunstenaar werd enke
le jaren geleden betaald voor een
doek van de Amerikaanse kunste
naar van Nederlandse afkomst Wil
lem de Kooning.
De veiling van 'Valse start' was
niet het enige hoogtepunt van de
door 3.000 geïnteresseerden bijge
woonde veiling van moderne
kunst, die in totaal 132 miljoen gul
den opbracht. Een doek van Andy
Warhol, 'Marilyn Monroe (Twenty
times)' ging voor 8 miljoen gulden
in andere handen over.
PRIJS - Aan de Portugese dichter
Antonio Ramos Rosa is de belang
rijkste culturele prijs van Portugal,
de 'Pessoa-prijs', toegekend. Ra
mos Rosa werd 64 jaar geleden ge
boren in het Zuidportugese dorp
Faro. In 1958 gaf hij zijn eerste
werk 'El grito claro' (De felle
schreeuw) uit, waar nog 19 boeken
op volgden.
De stoelhet ijsemmertje en het spiekbord van Wim Kan, tot het einde van deze maand te z
Schouwburg. <f<
Op expositie in Leidse Schouwburg
Vandaar dat de expositie hier be
gint".
Boelen is erg blij met het initia
tief van het impresariaat Wim Vis
ser/Frans Ruhl om het Kan-materi
aal aan het publiek te tonen. "Op
zich zelf is het al een leuk idee, om
dat er zo weinig is op dat gebied.
Elk voorwerp dat maar een beetje
belangwekkend is staat in het thea
termuseum, maar ik vind dat die
theaterdingen ook in de theaters
zelf thuis horen. In het algemeen
worden de mensen te weinig ge
confronteerd met dit soort zaken,
daarom vinden de meeste schouw
burgdirecties zo'n reizende ten
toonstelling wel aardig. Daarnaast
is het voor veel mensen erg leuk
om voorwerpen te zien die ze eer
der ontgaan zijn, zoals een groot
aantal foto's".
Het weerzien zal leuk zijn, herin
neringen oproepen. Kans beroem
de attributen op raakafstand. Het
ijsemmertje op het toneel, het rode
stoeltje waarop hij altijd zat en de
reusachtige spiekborden die aan
zijn voeten lagen. Bij elke show
keerden ze weer terug. Frans Boe
len: "Kan hechtte erg veel waarde
aan zijn attributen, hij hield van
vaste dingen want hij was erg onze
ker en zeer consciëntieus. De be
roemde spiekborden die op de
grond lagen, het was geen gezicht
maar het hoorde erbij. Dan zag je
hem tijdens de voorstelling even
kijken en dan ging hij weer door.
Ouder wordend richtte Kan steeds
meer de aandacht van het publiek
op de reusachtige spiekborden. De
bezoekers zagen de humor er wel
van in. Het leuke van de expositie
is dat je nu ook op die borden ziet
wat voor stopwoordjes en korte
zinnetjes hij gebruikte, wat voor
hem weer een hele grap was.
Vreemd eigenlijk terwijl je zo'n
grote naam hebt, zo goed in het vak
bent als politiek conferencier en
cabaretier en dan toch nog bang
om te falen".
In interviews liet de ervaren be
roepsartiest altijd weten hoe onze
ker hij steeds weer was over de
kwaliteit van zijn programma's, in
het bijzonder die van de oudejaars
conferences. "Als het doek zakt,
rijst de twijfel", heeft hij eens ge
zegd. Liever had hij het andersom
gezien, maar maakte daarmee een
groot deel van deze tentoonstelling
wellicht overbodig.
De Wim Kan expositie is tot en
met eid deze maand te zien in de
Leidse Schouwburg, Oude Vest 43.
De tentoonstelling is voor publiek
toegankelijk van maandag tot en
met vrijdag van 10.00 tot 15.00 uur.
Op zaterdag van 10.00 tot 12.00 en
zondag van 12.00 tot 16.00. Bij de
expositie hoort een speciaal herin
neringsboekje, dat in een genum
merde oplage zal verschijnen en
uitsluitend bij de expositie kan
worden gekocht.
Attenborough
verfilmt
leven Chaplin
LONDEN (DPA) - De Britse regis
seur Richard Attenborough heeft
van de nabestaanden van Charlie
Chaplin toestemming gekregen
een film te maken over het leven
van de komiek en ster uit het tijd
perk van de stomme film. De opna
men beginnen binnen een jaar, zo
is in het weekeinde in Londen be-
kendgeworden. Maar er is nog
geen draaiboek en ook geen hoofd
rolspeler.
Het is dan ook uitgesloten dat de
Chaplinfilm in dc bioscoop te zien
is op de 100e geboortedag van de
op 16 april 1889 in Londen geboren
Chaplin. Attenborough, die eerder
onder meer de films 'Gandhi' en
'Cry Freedom' maakte, heeft lang
met Chaplins weduwe over de
rechten onderhandeld. Tot nu toe
had de familie geweigerd toestem
ming te geven voor een verfilming
van de in 1977 overleden filmster.
VIOLIST - De Russische violist
Dmitri Sitkovetski (34), die de Sov
jetunie elf jaar geleden verliet en
naar de Verenigde Staten vertrok,
zal volgende maand voor het eerst
weer optreden in Moskou.
De 34-jarige violist zal in de voet
sporen van zijn vader treden, de be
roemde musicus Julian Sitkovet-
sky. Deze gaf zijn laatste concert in
de Tsjaikovsky Hall, waar nu ook
zijn zoon zal optreden.
Dmitri Sitkovetski is de eerste
Russische geëmigreerde musicus
die weer terugkeert in zijn vader
land.
In 'Een Zaak van de Familie'
'Een Zaak van de Familie' van Alan Ayck
bourn door het RO-Theater. Vertaling: Wil
lem Jan Otten. Decor: Peter de Kimpe.
Kostuums- Pamela Homoet. Regie: Antoi-
ne Uitdehaag. Gezien iri de Rotterdamse
Schouwburg op 11 november.
ROTTERDAM Beklemmend
aan 'The Godfather', zowel aan
het boek als aan de film, was
vooral de invloed die het geolie
de systeem van de georganiseer
de misdaad op mensen kon uit
oefenen. Het centrale personage,
in de grond eerlijk en onkreuk
baar, slaagt er lang in zich afzij
dig te houden van de 'familieza
ken', maar op het moment waar
op hij zijn normen met één voet
overschrijdt, is hij reddeloos ver
loren. De ene daad lokt de andere
uit, een weg terug blijkt niet mo
gelijk en binnen de kortst moge
lijke tijd staat hij aan het hoofd
van een organisatie die floreert
op basis van corruptie, intimida
tie en moord.
De overeenkomsten met 'Eeri
Zaak van de Familie' zijn derma
te groot, dat het welhaast niet an
ders kan of Ayckbourn moet
door deze kroniek van de Itali
aanse maffia beïnvloed zijn. Bij
hem raakt een integere huisva
der plotseling verstrikt in 'fami
liezaken', die beginnen met een
miljoenenzwendel in meubelen
en voorlopig eindigen met
moord en handel in drugs. Zijn
weerzin en aanvankelijke verzet
moet wijken voor de aandrang
om alles binnenskamers te hou
den en zijn eerste kleine zwijg
geldaffaire blijkt het begin van
de spreekwoordelijke sneeuw
bal.
Natuurlijk heeft Ayckbourn in
dit omvangrijke blijspel (tot half
twaalf) hiermee zijn eigen spel
gespeeld. Het eerste deel schil
dert het conflict tussen enerzijds
integriteit en burgerlijk fatsoen
en anderzijds de paradox dat bei
de overtreden moeten worden
om de schijn ervan in stand te
houden. Met een stelende junk
als dochter en een volledig cor
rupte familie lijkt de hoofdper
soon weinig keus te heben, maar
de toeschouwer blijft hopen dat
alles toch nog op zijn pootjes te
rechtkomt.
Na de pauze blijkt die hoop
vergeefs. Met nietsontziend cy
nisme laat Acykbourn de ge
beurtenissen op elkaar volgen in
een vervolg dat tegelijkertijd een
parodie op 'The Godfather' en
een satire op onze fatsoensnor
men is. Zijn hoofdpersoon blijkt
aan het slot zelfs getransfor
meerd tot een nieuwe en weinig
scrupuleuze 'peetvader', inclu
sief de smoking, de brillantine en
de zonnebril.
De voorstelling die het RO-
Theater presenteerde, opende
veelbelovend, maar al snel bleek
dat regisseur Antoine Uitdehaag
de grenzen van het komediespel
teveel liet verwateren. Ten dele
is Ayckbourn daar wellicht zelf
schuldig aan. In 'Een Zaak van
de Familie' haalt hij wel erg veel
overhoop en veel nevenelemen
ten, o.a. de stelende en spuitende
dochter, lijken niet alleen over
bodig, maar verzwakken ook de
hoofdhandeling.
Dat is echter geen excuus om
al vóór de pauze de lichte toets te
laten varen en alles zo sterk aan
te zetten, dat de personages bin
nen de kortst mogelijke tijd kari
katuren worden. Onvermijdelijk
was dat hooguit bij de corrupte,
kleinburgerlijke detective Tans,
maar aan de altijd exact binnen
bepaalde grenzen blijvende Lou
Landré was te danken, dat juist
die rol, hoe karikaturaal ook,
desondanks nog wel aanvaard
baar werd. De meeste anderen
raakten verstrikt in zwaar aange
zette stereotiepen die van elke
speldeprik een slag met een pik
houweel maakten en die in hun
speelstijl meer deden denken
aan de Sterreclame dan aan een
Engelse komedie.
Dat bleek dodelijk toen de
maffia-parodie na de pauze een
zekere mate van chargeren zelfs
noodzakelijk maakte. Op dat mo
ment had Uitdehaag zijn reser
ves verspeeld: een duidelijk con
trast met het voorafgaande werd
onmogelijk en de parodie werd
een platte klucht met een over
daad aan details die er met de ha
ren bijgesleept leken.
PAUL KORENHOF
Scène uit 'Een Zaak van de Familie' met v.l.n.r. Marijke Beversluis, Trudy Labij, Lou Landré, Hein v.d.
Heijden, Eric v.d. Donk en Renee Fokker. (foto Leo van Veizen)
Het berust niet op een toevallig
heid dat 'Het stoeltje en de spiek
borden' zoals de tentoonstelling
heet, zijn primeur beleeft in Lei
den. Kan had namelijk een heel
sterke gevoelsband met de Leidse
Schouwburg en het was ook dit
theater waar het merendeel van
zijn beroemde Oudejaarsconferen
ces werd opgenomen, in de begin
jaren voor de radio en later voor de
televisie.
door
Carla van Rijn
"Wim Kan zei altijd: dit is de
mooiste schouwburg die ik ken in
Nederland", vertelt theaterdirec
teur Frans Boelen niet zonder
trots. "Hij voelde zich hier thuis.
De hele sfeer sprak hem zeer aan;
de artiest staat vlak voor het pu
bliek, de uitwisseling met de toe
schouwers is groot, het theater is
heel intiem en de zaal heeft een
prachtige akoestiek. Kan hield van
dit theater, het was zijn favoriete
schouwburg, vooral door de intie
me sfeer. Toen Frans Ruhl, boe
zemvriend en medewerker van de
grote meester, de tentoonstelling
aanbood zei ik dan ook direct: ik
vind dat een dergelijke expositie
eigenlijk hier thuis hoort. We wa
ren het dus al snel met elkaar eens.
LEIDEN De eerste tentoonstelling over het leven en
w^rk van Wim Kan is vanaf deze week te bezichtigen in de
Leidse Schouwburg. Deze bijzondere expositie, die de ko
mende maanden een rondreis maakt langs de Nederlandse
theaters, bevat veel materiaal uit de privé-collectie van
Wim Kan. Zo omvat de expositie foto's, conférences, dag
boekfragmenten en veel uniek, nog nooit vertoond materi
aal. Samensteller Frans Ruhl wist onder meer beslag te leg
gen op een Belgische filmproduktie over de caberetier en
de dagboeken die Kan schreef tijdens zijn verblijf in Bir
ma.
I karakteristieke Wim Kan met Corrie Vonk c
