Thatcherisme revolutie
in gemeentelijke bestuur
Pakistan: de stembusslag
tussen de 'pijlen' en 'fietsen'
Reportage
Bradford proeftuin voor harde conservatisme
Bisschop Bomers:Aidscampagne tast recht van ouders aan
BRADFORD Wie is er bang voor Ene Pickles; de nieuwe con
servatieve leider van het plaatselijke bestuur in Bradford, het
voormalige wolcentrum van de wereld en naaste omgeving? Het
zijn er velen, nu de 36-jarige energieke volgeling van Margareth
Thatcher heeft aangekondigd haar landelijke voorbeeld op ge
meentelijk niveau te willen volgen. Hij zal op korte termijn het
mes zetten in sociale voorzieningen, belangrijke eigendommen
van de gemeente privatiseren en de hoofden van de verschillende
gemeentelijke afdelingen betalen naar bewezen diensten. Het
heet: revolutie in het plaatselijke bestuur van Groot-Brittannië
met het district Bradford als proefkonijn. Eric Pickles en zijn To
ries hebben daar geen moeite mee. Maar in andere geledingen
van deze gemeenschap groeit het verzet.
door
Haye Thomas
Aan de voet van de Pennines, de
eindeloze, met gras en heide be
groeide heuvelruggen die een brug
vormen tussen Lancashire en
Yorkshire ligt Bradford als het wa
re verzonken in z'n eigen vergetel
heid. Af en toe komt Bradford in
het nieuws. Zoals in mei 1985, toen
in het oude stadionnetje van de
plaatselijke voetbalclub Bradford
City een brandende sigaret op een
hoop vuil en stof onder de hoofdtri
bune terecht kwam en er in korte
tijd een vreselijke brand ontstond,
die aan 56 toeschouwers het leven
kostte en meer dan 200 gewonden
veroorzaakte. Of nadien de rassen-
rellen als gevolg van discrimine
rende uitlatingen door de plaatse
lijke onderwijzer Ray Honeyford.
Op zulke momenten trekt de Britse
nationale pers in grote getalen naar
de 'vuile, smerige stad' waarover
Charles Dickens schreef in zijn
'Hard Times'.
Smeltkroes
Maar in deze trant wordt allang niet
meer geschreven over Bradford.
Het Bradford van nu is niet alleen
de stad die de grote schrijver John
Boynton Priestley heeft voortge
bracht, maar ook de geboorteplaats
van David Hockney, nu alom uitge
roepen tot 's lands grootste levende
schilder. En natuurlijk wordt in de
omgeving het oude weversdorpje
Haworth erbij getrokken als lite
rair pelgrimsoord, omdat daar de
gezusters Charlotte, Emily en An
ne Brónte hun onbetaalbare erfe
nis van 'Woeste Hoogten', 'Jane
Eyre' en andere romans, gedichten,
liederen en korte verhalen hebben
nagelaten.
Bradford zelf is de typische
smeltkroes met een grote Aziati
sche kolonie (ruim 60.000) voorna
melijk uit Pakistan, India en
Bangladesh en vele Polen, Joego-
slaven en Italianen en emigranten
uit de Oekraïne, die na de laatste
oorlog in Duitse arbeiderskampen
werden bevrijd en uit angst voor
Russische represailles niet naar
huis wilden terugkeren. Zij beho
ren tot de gemengde bevolking van
460.000 zielen in de City of Brad
ford Metropolitan Area, over wie
het bestuur via twee tussentijdse
verkiezingen door de conservatie
ven van Labour is overgenomen.
In de lokale bestuursraad (Coun
cil) van het gebied hebben de To
ries nu een krappe, maar werkbare
meerderheid van 45 afgevaardig
den tegen Labour 43 en de Sociale
Liberale Democraten 2. De stem
van de conservatieve burgemees
ter Smith Midgely is nu het door
slaggevende wapen in de strijd
voor drastische vernieuwingen en
dat werd tot grote woede van de op
positie al herhaaldelijk toegepast.
"Misbruik van macht", roepen de
socialisten in koor en zij willen bij
de réchter hun gelijk afdwingen.
Schrappen
Maar ondertussen is in de gemeen
te van Bradford City en omgeving
de revolutie van de 'thatcherise-
ring' begonnen en geldt niet de
Lord Mayor, maar de conservatie
ve aanvoerder Eric Pickles als de
gebeten hond. Decentralisatie en
beter, directer bestuur, luidt zijn
devies. En meteen vanuit de start
blokken heeft Eric Pickles de kat
de bel aangebonden in het ruim
honderd jaar oude fraaie grote
stadhuis van Bradford, dat met
veel imitatiegetiek eigenlijk meer
weg heeft van een Venetiaans pa
leis dan een raadhuis.
De bedoeling van Eric Pickles is
om in het totale bestand van 26.000
gemeenteambtenaren, er 2500 te
schrappen. Beginnend met de slui
ting van drie gemeentelijke advies-
bureau's voor sociale uitkeringen,
die vijf jaar geleden werden opge
zet toén bleek dat Bradfords be-
hoeftigen er jaarlijks zo'n slordige
anderhalf miljoen gulden bij in
schoten, omdat ze onvoldoende op
de hoogte waren van de ingewik
kelde uitkeringsmogelijkheden.
Op het totale gemeentebudget
van ruim een miljard gulden wil
Pickles 20 miljoen gulden bezuini
gen. Maar volgens de oppositie is
dat nog maar het begin, worden er
straks veel meer banen geschrapt
en is hij als plaatselijke bestuurder
de persoonlijke afgezant van pre
mier Margaret Thatcher, die Brad
ford gebruikt als proefkonijn voor
een landelijke kruistocht tegen so
cialistisch gedomineerde gemeen
tebesturen.
Met dergelijke kritiek kan de
voormalige voorzitter van de Jonge
Conservatieven wel leven. Zelfs
om vergelijkingen met Pol Pot en
Pinochet wil hij wel lachen. Maar
in zijn ruime werkkamer, met grote
portretten van Winston Churchill,
Margareth Thatcher en een beeldje
van Disraeli, noemt hij beledigin
gen als 'nazi' en 'fascist' en het
brengen van de Hitlergroet in de
raadszaal ronduit ziekelijk.
"De oppositie is vergeten dat de
kiezers van Bradford en omgeving
ons de meerderheid hebben gege
ven. En dat het nu onze taak is om
de plannen uit te voeren waarvoor
wij staan. Deze plannen zijn ge
richt op een beter gemeentelijk be
stuur. Noem het: meer waar voor
het geld van de gemeenschap. Als
wij van plan zijn om vergoedingen
te vragen voor parkeren, kerkho
ven, schoolmaaltijden, dagcentra
voor ouden van dagen en bejaar
dentehuizen, sportaccommodaties
en gemeentewoningen willen pri
vatiseren, dan komt er geld vrij dat
elders efficiënter kan worden be
steed".
Niet zielig
Pickles: "Bradford is niet meer de
zielige achtergebleven stad met z'n
16 procent werkloosheid, zoals in
1981. De werkloosheid is nu tot ne
gen procent gedaald. Het gaat be
ter en aan die ontwikkeling moeten
wij ons als gemeentebestuur aan
passen".
Maar in de kamer naast die van
Eric Pickles klaagt Labour-leider
Philip Beeley steen en been. De
volgende gemeenteraadsverkiezin
gen zijn pas in 1990, maar nu voor
spelt hij dat de bevolking zich te
gen de conservatieve plannen zal
verzetten. Met steun ook van de ge
zamenlijke kerken, die onder aan
voering van de Anglicaanse bis
schop van Bradford, Robert Willi
amson, hun grote bezorgdheid
hebben uitgesproken over de nieu
we conservatieve maatregelen en
de consequenties voor vooral de
meest behoeftigen onder de inwo
ners van het gebied in en rondom
de stad, die ooit niet alleen bittere
armoede maar ook grote rijkdom
heeft gekend als hèt wolcentrum
van de wereld.
Enorme Victoriaanse wolfabrie-
ken herinneren daaraan. Zoals
Listors, ook wel het Parthenon van
Bradford genaamd. Of Saltaire Vil
lage, het unieke complex dat de
wolfilantroop Sir Titus Salt aan het
einde van de vorige eeuw bouwde.
Compleet met huizen voor de ar
beiders van de wolspinnerijen,
scholen en zelfs een eigen zieken
huis.
Het behoort tot de grote tegen
stellingen in deze oude industrie
stad, die voor velen diepe armoede
heeft gebracht en werd geteisterd
door allerlei ziekten en besmettin
gen. Nog altijd is er sprake van wol-
en textielindustrie. Maar in geen
verhouding tot de dagen van de
grote Victoriaanse wolbaronnen,
die hoog op het Undercliffe Ceme-
try begraven liggen. Oog in oog
met de stad onder hun gigantische
grafzerken, granieten obelisken en
luisterrijke gotische tempels, als
bizarre herinneringen aan de tijd
dat hun rijkdom, macht en invloed
onbeperkt was.
Tegenstellingen
Het Bradford van nu maakt een
veel rustiger en gezapiger indruk.
Zo er nog van grote tegenstellingen
sprake is, dan manifesteren die
zich voornamelijk in de exclusieve
en streng geballoteerde Bradford
Club, waar de leden zich in gepaste
stijl kunnen verpozen met een slok
aan de bar, een partij snooker, pra
ten of doezelen in de grote leren
fauteuils van de Smoking Room of
het vaste onverbiddelijke menu
van de Roast Beef en Yorkshire
Pudding in het restaurant. De con
servatieve leiders, zoals Eric Pick
les, zijn hier kind aan huis. En der
halve is de Bradford Club nu het
middelpunt van diep wantrouwen.
Andersom geldt dat ook voor
Bradfords fraaie pub, de Jacob's
Well, waarin dagelijks vele oppo
nenten van de Tories hun 'pint of
bitter' heffen. Het is vooral hier dat
het verzet tegen de koers van Eric
Pickles broeit. Maar tot 'woeste
hoogten' is dat nog niet gestegen.
Ondanks de voorgenomen gerech
telijke stappen en stakingsplannen
van het gemeentepersoneel.
"In Bradford draait alles op een
laag pitje", verduidelijkt de ambte
naar Kevin Atkins. "De inkomsten
hier behoren tot de laagsten van
het land. Dat geldt ook voor de kos
ten van levensonderhoud. Dit is
geen oord voor rebellie. Daarvoor
is de stemming nu veel te gezapig.
Er is te veel apathie. Ze kunnen wel
roepen dat Pickles een augurk is
die in een glazen pot thuishoort,
maar dat zijn slechts woorden. In
werkelijkheid kunnen ze niet tegen
hem op. Hij is veel te slim, sterk en
slagvaardig om zijn thatcherise-
ring-plannen te voorkomen. Let
maar eens op: dit wordt de ver
krachting van Bradford".
ISLAMABAD (IPS) Amper her
steld van het kraambed toert Bena
zir Bhutto met haar ruim zes we
ken oude spruit in een speciale ver-
kiezingstrein door Pakistan. De
leidster van de Pakistaanse Volks
partij (PPP) rekent op een grote
overwinning bij de eerste vrije ver
kiezingen in Pakistan sinds elf jaar.
De 48 miljoen stemgerechtigde
Pakistani kunnen volgende week
woensdag kiezen tussen de PPP,
de Islamitische Democratische Al
liantie (IDA), en een aantal kleinere
partijen, die al blij mogen zijn als ze
een handvol van de 209 zetels in het
parlement weten te veroveren.
De verkiezingskoorts zit er ste
vig in. Van televisiedebatten, die in
de Verenigde Staten zo'n doorslag
gevende rol spelen, blijven de
Pakistani verschoond. Radio en te
levisie mogen geen reclame maken
voor politieke partijen. De op
komst bij de verkiezingsbijeen
komsten is echter groot, volgens
waarnemers een bewijs van het en
thousiasme onder de bevolking.
Beide grote partijen reizen met
hun karavaan per trein door het
land. Zondagnacht hield de IDA
een massale bijeenkomst in de
hoofdstad Islamabad. De trein van
de PPP is van de zuidelijke stad
Karachi, na tussenstops in de
meeste provinciesteden, aangeko
men in Lahore, in het noorden.
In Lahore probeert de PPP via
een rechterlijke uitspraak de gang
van zaken bij de verkiezingen in
zijn voordeel bij te stellen. Miljoe
nen volwassen inwoners van
Pakistan hebben geen identiteits
kaart en mogen daarom volgende
week niet stemmen. Deze regel is
in het nadeel van de PPP, die voor
al erote aanhang
heeft onder de armere lagen van de
bevolking.
Volgens de PPP is de regel dat
mensen zonder idententiteitskaart
niet mogen stemmen in strijd met
de grondwet. De partij kaartte de
zaak aan bij het Hooggerechtshof.
Vandaag bepaalde het hof dat de
PPP het gelijk aan zijn kant heeft.
De rechter vroeg de president deze
regel zo spoedig mogelijk te ver
zachten.
Obstakels
Al eerder wist Bhutto via juridi
sche weg obstakels uit de weg te
ruimen. Ex-president Zia ul-Haq,
die in augustus om het leven kwam
toen zijn vliegtuig neerstortte, had
bepaald dat er geen politieke par
tijen aan de verkiezingen mochten
meedoen. Volgens hem waren de
Pakistaanse partijen nog niet rijp
voor het uitoefenen van macht.
Het Hooggerechtshof oordeelde
begin vorige maand anders. Bij de
mocratische verkiezingen horen
politieke partijen. Het hof vond
verder dat partijen zich mogen pro
fileren met een eigen symbool. Zia
ul-Haq had ook het gebruik van
symbolen verboden. In een land
waar zeventig procent van de men
sen niet kan lezen en schrijven zijn
symbolen van onschatbaar belang.
De overgangsregering onder lei
ding van Ghulam Ishaq Khan was
niet tegen de deelname van partij
en, maar sputterde tegen over de
symbolen. Het Hof vond echter een
Salomonsoordeel waar regering en
PPP vrede mee namen. Van de lijst
van 82 toegestane symbolen werd
het zwaard geschrapt. Bij de ver
kiezingen in 1970 en 1977 maakte
de PPP juist furore met het
zwaard.
In plaats van het zwaard koos de
PPP nu voor een pijl. De grote con
current IDA doet het met een fiets.
Andere partijen kozen een helikop
ter, een paraplu, een scooter en een
nksja, voorwerpen die allemaal
voorkomen op de goedgekeurde
lijst. De 'pijlen' en de 'fietsen' zijn
nu in een nek-aan-nek race verwik
keld.
De IDA speelt niet de bal, maar
de vrouw. "De Pakistaanse mos
lims zullen nooit een vrouw als pre
sident accepteren. Zeker niet één
die een groot deel van haar geeste
lijke opvoeding in het Westen heeft
genoten", aldus Qazi Hussein, lei
der van de conservatieve religieuze
Jamaat Partij, lid van de alliantie.
Staatsgreep
Benazir Bhutto. 35 jaar oud, is de
dochter van de vroegere president
Benazir Bhutto. Zullen de
accepteren?
All Bhutto. Deze werd in 1977 door
jeen Staatsgreep van generaal Zia
ul-Haq gewipt en later geexecu-
teerd. Zijn dochter ging daarop in
ballingschap en woonde onder
meer een aantal jaren in Londen
Pas vorig jaar keerde ze terug naar
Pakistan.
De IDA speelt verder in op de
slechte herinneringen die de Pakis
tani bewaren aan het PPP-bewind
van 1972 tot 1977 onder president
Ali Bhutto. De retoriek van de isla
mitische alliantie is doorspekt van
nationalisme. IDA is anti-India, an
ti-Moskou en anti-Washington en
wil dat Pakistan een kernmacht
wordt. De alliantie word geleid
door ex-premier Mohammed Khan
Junejo, die afgelopen mei door Zia
ul-Haq werd ontslagen.
De PPP belooft de kiezers een
betere toekomst en opheffing van
de onrechtvaardigheid in het land.
De uitdaging waar de partij voor
staat is geloofwaardig over te ko
men bij de kiezers zonder de heer
sende elite van leger, landheren, re
ligieuze mullahs en machtige za
kenlieden te veel schrik aan te ja
gen.
De weg naar democratie is smal
Het leger lijkt bereid zich aan de
zijlijn, buiten het speelveld, op te
stellen. "Het is nu aan de politici
om de verkiezingen tot een succes
te maken. Politiek is hun domein",
zei legerleider generaal Aslam Beg.
Wijselijk voegde hij er echter niet
aan toe dat het aan het leger is de
uitslag van de verkiezingen te aan
vaarden, hoe die ook uitvalt.
moslems een vrouw als president
(foto AP)
Eric Pickles, de 'persoonlijke afgezant' van premier Thatcher: "Het gaat
economisch beter. We moeten ons als gemeentebestuur daaraan aanpas
sen". (foto GPD)
De nationale aidscampagne op
scholen is volgens bisschop Bo
mers (Haarlem) een aantasting
van het natuurlijke recht' van
ouders om hun kinderen naar ei
gen overtuiging op te voeden.
"Het materiaal dat van over
heidswege hierover wordt ver
strekt. moedigt aan tot levenswij
zen die in strijd zijn met christe
lijke overtuigingen. Dat dit alles
gebeurt in een land waarvan de
regering in meerderheid bestaat
uit leden van een christelijke
partij, maakt deze kwestie alleen
maar moeilijker".
Bomers zei. d&t in een toe
spraak in Rome, waar hij de Ne
derlandse rk kerkprovincie ver
tegenwoordigde op een bijeen
komst van de pauselijke raad
voor het gezin.
De aidscampagne van de Ne
derlandse overheid toont, naar
Bomers' oordeel, dat de identi
teit van het christendom ernstig
is vertroebeld. "De overheid
geeft adviezen die in strijd zijn
met de leer van de kerk. Ze
schept op scholen een klimaat
waarin het uitermate moeilijk is
christelijke standpunten nog te
berde te brengen. De jeugd
wordt bepaald niet voorbereid
op een huwelijksbeleving vol
gens de leer van Humanae Vi-
tae". ('Humanae Vitae' is de pau
selijke encycliek uit 1968 die alle
vormen van kunstmatige ge-
boortenbeperking veroordeelt).
Bomers hield in Rome een vu
rig pleidooi voor 'natuurlijke ge-
boortenregeling'. Veel katholie
ken. zei hij, weten niet dat er heel
eenvoudige en betrouwbare me
thoden voor geboortenregeling
bestaan, die kunnen concurreren
met de anti-conceptiepil. "En ze
willen dat ook niet weten". "Het
is de taak van de kerk deze men
sen toch te overtuigen". Bomers
vond het vreemd, dat de meeste
mensen aan de ene kant weer een
grote voorkeur hebben voor 'na
tuurlijke dingen' en opkomen
voor behoud van natuur en
schepping, terwijl ze anderzijds
op het gebied van geboortenre
geling zo onnatuurlijk bezig zijn.
"De weigering om het natuur
lijk vruchtbaarheidsritme van de
vrouw te eerbiedigen kan het be
gin zijn van gebrek aan respect
voor de vrouw. Respect voor dit
ritme bevordert de liefdevolle
aandacht". Katholieke zieken
huizen, universiteiten en onder
zoekcentra zouden de methode
van natuurlijke geboortenrege
ling verder moeten onderzoeken,
stelde bisschop Bomers. Ook
zouden ze moeten helpen deze
methode meer bekendheid te ge
ven. "Het is jammer maar waar,
dat sommige katholieke instel
lingen op dit terrein hun kennis
en kunde in verkeerde projekten
investeren".
Ruim zeventig bisschoppen
uit de hele wereld waren in Ro
me bijeen ter gelegenheid van
het 20-jarig bestaan van de ency
cliek, die van het begin af in alle
toonaarden zwaar is aangevoch
ten. Zij veroordeelden het 'voor-
behoedsimperialisme' van het
westerse bedrijfsleven.
De multinationals gebruiken
de Derde Wereld als vuilnisbak
voor hun overproduktie aan
voorbehoedsmiddelen, zegt de
pauselijke raad voor het gezin.
"Dit voorbehoedsimperialisme
verwoest het gezin, bedreigt de
gezondheid van vrouwen en
schendt de rechten van de
mens".
De bisschoppen vinden niet,
dat de wereldbevolking te snel
groeit. Door verhoogde voedsel-
produktie zou viermaal de we
reldbevolking van ruim 10 mil
jard mensen wat voor de ko
mende eeuw wordt voorspeld
gevoed kunnen worden.
Godsdienstvrijheid
De Reformatorische Politie
ke Federatie (RPF) vindt het
'ronduit onbegrijpelijk', dat al
tijd schamper wordt gereageerd
op noodkreten van tegenstan
ders van een anti-discriminatie
wetgeving. Er moet nodig een
eind komen aan de kleinerende
en neerbuigende houding tegen
over mensen die vrezen dat een
wet 'gelijke behandeling' het ein
de van de godsdienstvrijheid in
ons land inluidt.
Dat staat in het boekje 'Gods
dienstvrijheid bedreigd?', waar
mee de RPF haar standpunten
over de anti-discriminatie-wet
geving wetenschappelijk heeft
willen onderbouwen. De partij
had zo'n studie node gemist bij
de discussie die hierover sinds
het begin van de jaren 80 wordt
gevoerd. Een studie-opdracht
kon echter niet eerder worden
gegeven omdat de partij pas
sinds 1986 een wetenschappelijk
bureau heeft.
RPF-politicus Meindert Leer
ling presenteerde het boekje gis
teren in Den Haag. Het komt niet
te laat, zei hij, aangezien de
Tweede Kamer in december
moet reageren op de twee voorlo
pige wetsvoorstellen (van rege
ring en PvdA). Leerling is fel te
genstander van beide. Zo zou
een christelijke school verplicht
kunnen worden een homofiele
leerkracht aan te nemen. De
voorzitter van de eenmansfractie
m de Kamer is er zeker van, dat
de godsdienstvrijheid geweld
wordt aangedaan als het gelijk
heidsbeginsel te ver wordt door
gevoerd.
Baptisten. De werkgroep
'Ruimte', die in de Unie van Bap
tistengemeenten actuele vragen
(politiek en ethisch) aan de orde
wil stellen, zal haar activiteiten
voortzetten, zo laat ze in een ver
klaring weten. De algemene ver
gadering van de Unie had haar
gevraagd die activiteiten op te
schorten.
De werkgroep heeft te weinig
vertrouwen in een zo breed mo
gelijk beraad onder leiding van
de Unie-commissie (dagelijks
bestuur). Die heeft er, volgens
haar, tot nu toe weinig blijk van
gegeven de onderwerpen van bij
voorbeeld het 'conciliair proces'
(vrede, gerechtigheid en behoud
van de schepping) ernstig te ne
men. Ook is de Unie-commissie,
uit vrees voor polarisatie, her
haaldelijk geloofsvragen uit de
weg gegaan, zegt de werkgroep.
Dat maakt haar voortrekkersrol
'nogal twijfelachtig'.
Volgens de werkgroep moet
nu eerst onbelemmerd stem wor
den gegeven aan diegenen die
het isolement van de Unie in de
oecumene betreuren. Pas daarna
wil ze, samen met de Unie-com-
missie, aan een beraad over ge
wenste vernieuwing deelnemen.
De werkgroep heeft ook besloten
haar landelijke ontmoetingsdag
van eind november in Apeldoorn
te laten doorgaan.
Beroepen
Hervormde Kerk: beroepen
te Nijkerk (deelgemeente Vre-
deskerk) J. J. Esveldt Zoelen, te
Odoorn-Valthermond (deelge
meente 'Bethel') J. de Goei Has-
kerhorne-Oudehaske.
Gereformeerde Kerken: be
roepen te Zierikzee A. Jobsen
Grijpskerke.
Gereformeerde Gemeenten:
beroepen te Den Haag-Zuid R.
Boogaard Leiden, te Terneuzen
A. Bac Bodegraven.
Vrouwelijke priester. De
Amerikaanse anglicaanse pries
ter Suzanne Fageol heeft in Lon
den een kerkdienst geleid zonder
toestemming van de anglicaanse
bisschop in dat bisdom. Zij be
sloot de dienst in de openlucht te
houden nadat bisschop Graham
Leonard fervent tegenstander
van de vrouw in het priesterambt
met kerkelijke tegenmaatre
gelen had gedreigd.
De openluchtdienst in het oos
ten van Londen werd bijge
woond door leden van de St.
Hilda-gemeente, die anderhalf
jaar geleden werd opgericht om
kerkdiensten speciaal voor vrou
wen te organiseren. Ook waren
priesters, zowel mannelijk als
vrouwelijk, onder haar gehoor.
De Anglicaaanse Kerk in En
geland kent nog geen vrouwelij
ke priesters. De Amerikaanse
zusterkerk daarentegen wel. Fa
geol (38) ontkende na de dienst,
dat zij de kerk had uitgedaagd.
"Ik heb niet het gevoel iets ver
keerd te hebben gedaan". De
dienst was, volgens haar, een
'weloverwogen getuigenis' en
een 'blijk van geloof.
