Zelfs Urker vissers nemen
sluiproute via Luxemburg
Siddering ging door bankierswereld
Nederland ontdekt nieuw fiscaal toevluchtsoord
rBQ
Bisschoppen willen 9Zondag van de arbeid9 handhaven
Luxemburg wordt razendsnel populair als
toevluchtsoord voor Nederlanders, die
minder belastingdruk willen voelen. Ook al
met bet oog op de invoering van de interne.
Europese markt in 1992 is het op het ogenblik
een waar gaan en komen van onze
landgenoten in het groothertogdom. Het is
de laatste maanden zelfs zo druk geworden,
dat de vier grote Nederlandse banken
ABN, Amro. Rabo en NMB in allerijl
hebben besloten er eigen kantoren te openen
temidden van bijna 140 andere
internationale banken.
Nederlandse accountants- en
notariskantoren constateren, dat de
Luxemburg-route een toenemende
hoeveelheid werk oplevert. Vooral de
transportsector (Rijnvaart, vrachtvervoe
bussen) nestelt zich graag in het fraai
glooiende landschap, terwijl goed in de
slappe was zittende particulieren de ene
de andere bankrekening openen om de
belasting op de rente te ontduiken.
Maar ook de fiscale opsporingsdienst heeft
de sluiproutes ontdekt. Speurders van onze
FIOD zijn al veelvuldig in het met banken
bezaaide centrum van de hoofdstad
gesignaleerd. De opleving van Luxemburg
als financieel centrum, dat dezer dagen
overigens in opspraak kwam doordat de
Bank of Credit and Commerce beschuldigd
werd van het witwassen van Columbiaans
drugsgeld, is mede te danken aan Urker
vissers, die kennelijk zaken hebben te doen
in dit land zonder water.
LUXEMBURG - In de Luxem
burgse Rue des Capucines. een
mondaine winkelstraat in het hart
van de hoofdstad, is sinds 16 okto
ber 1987 ook de firma 'Ile Societe
Cooperative' gevestigd. Het is een
wat wonderlijke combinatie: on
derin de statige panden van het
straatje rijgen zich luxe modeza
ken aaneen, maar op de bovenste
verdiepingen van nummer 10 heb
ben zeven Urker vissers met zilte
namen als Kramer. De Boer. Van
Urk. Meun. Romkes en Koffeman
er op papier hun domicilie gevon
den.
door
Geert-Jan Laan en Rien
Robijns
De creativiteit van Urkers. dezer
dagen volop in opspraak omdat ze
partijen vis illegaal verkopen, lijkt
inderdaad geen grenzen te kennen.
In het verleden gingen ze al onder
Duitse vlag varen om de strakke
Nederlandse quota te omzeilen. Nu
bevinden ze zich ook ineens in
Luxemburg, waar men water al
leen uit de kraan ziet vloeien. Is het
soms de bedoeling straks, als
Luxemburg aan de Europese
koopvaardij een goedkope vlag
gaat aanbieden en in dat spoor wel
licht ooit ook visquota krijgt toege
wezen, een nieuwe vluchtweg te
hebben om de knellende Neder
landse regels te omzeilen?
"Nou, als het om visquota ging
zou ik het u zeker niet zeggen", rea
geert dan secretaris Geert Meun
van de coöperatie Visserijbelangen
in Urk. wiens naam tevens de op-"
richtingsakte van 'He' in Luxem
burg siert, "want dan zou iedere
Nederlandse visser deze week nog
een firma in Luxemburg oprich
ten. Nee, quota heeft Luxemburg
niet en omdat die op historische
vangstcijfers zijn gebaseerd zal
men die ook niet krijgen".
Maar dat wil niet zeggen, dat in
de Rue des Capucines niet handig
gebruik wordt gemaakt van andere
EG-regels. In de statuten van de fir-
nja. die terug te vinden zijn in het
Luxemburgse handelsregister,
staat dan ook dat de 'lie Cooperati
ve' tot doel heeft 'de import en ex
port van alle visserij-accessoires in
het kader van de mogelijkheden
van de Europese Gemeenschap'.
Invoerrechten
"Het houdt verband", legt secre
taris Meun na enig aandringen uit,
"met de mogelijkheid bepaalde
goederen die met de visserij te ma
ken hebben, vrij in te voeren. Ieder
EG-land heeft daarvoor een vrij
contingent gekregen. Het gaat dan
bijvoorbeeld om netten en staal
draad uit het Verre Oosten. Welnu,
Luxemburg, dat geen vissersvloot
heeft, laat die contingenten liggen
en daar profiteren wij nu van. Dat
scheelt ons vele tienduizenden gul
dens per jaar".
In het handelsregister staan de
namen van zeven vissers geno
teerd. die ieder 10.000 Luxemburg
se francs (550 gulden) hebben neer
geteld om de oprichting mogelijk
te maken, maar volgens Meun han
delden zij in opdracht van niet min
der dan tachtig Urker vissersche
pen. "Daarmee bespaart ieder
schip toch gauw enige duizenden
guldens, die via Luxemburg niet
aan invoerrechten hoeven te wor
den betaald en in Nederland wel",
zegt hij.
In een intiem restaurant in
Luxemburg schieten vervolgens
een Nederlandse en een Belgische
zakenman in een gulle lach. Zij
hebben zich gespecialiseerd in het
uitbaten van de vele voordelen, die
ook voor Nederlandse bedrijven en
particulieren in het Groot-Hertog
dom te behalen zijn. Vissers, jawel,
die beginnen de weg naar Luxem
burg te vinden, bevestigen ze. Maar
wie niet, voegen ze er meteen aan
toe. Nederlandse notarissen heb
ben zelfs al volop Luxemburgse
nv's op de plank liggen.
De transportsector is zich er
volop aan het nestelen, vertellen
ze. De rederijen komen er aan
(wanneer Luxemburg straks de be
loofde goedkope vlag heeft), de Ne
derlandse banken hebben in snel
treinvaart eigen vestigingen ge
opend en in de Nederlandse onroe-
rend-goed sector wordt al even
eens met welbehagen gekeken
naar de mogelijkheden om er pe
perdure kantoorpanden tot ont
wikkeling te brengen.
Europa 1992
"En vergeet gewone particulie
ren niet", zegt onze Nederlandse
gesprekspartner. "Toen minister
Ruding de Nederlandse banken
verplichtte opgave te doen van de
tegoeden van hun Nederlandse
cliënten De zaken gaan hem boven
verwachting. Toen hij enkele jaren
geleden in Luxemburg zijn advies
bureau startte had hij gehoopt op
een gestage groei (hij houdt zijn
hand even schuin omhoog), maar
wat er het laatste jaar is gebeurd.,
de hand wijst recht naar boven.
"Met het oog ook op Europa 1992
gonst het hier als het ware van de
activiteiten", stelt hij tevreden
vast, "het kan waarachtig niet op.
U moet natuurlijk ook niet verge
ten. dat je via een vestiging hier wel
een-derde aan personeelslasten
kan besparen. Dat trekt. En naast
allerlei andere belastingvoordelen
is het bankgeheim hier ook nog
strikt".
Hij vertelt het verhaal, dat de Ne
derlandse FIOD ("daarin zijn ze
echt te ver gegaan") de laatste tijd
driftig heeft geprobeerd Neder
landse autonummers in Luxem
burg te fotograferen. Onze fiscale
recherche had er alleen geen reke
ning mee gehouden dat vrijwel alle
nieuwe banken over eigen onder
grondse parkeergarages beschik
ken. Zo is op de Avenue Pasteur
net het nieuwe kantoor van de Ban
co di Napoli International S.A. ge
opend met, zoals het Luxemburgse
Tageblatt wervend meldt, 'ruime
ondergrondse parkeervoorzienin
gen'.
Urker vissers hebben zich met hun 'lie Cooperative' in een mondaine Luxemburgse winkelstraat i
jan een advocaat genesteld. Zij volgen daarmee de praktijken van steeds meer Nederlanders.
Bankgeheim
In het afgelopen jaar hebben ook
de Nederlandse banken eindelijk
de weg gevonden naar Luxem
burg. Ze vestigen zich er in het
spoor van de Belgen, de Duitsers,
de Scandinaviërs, de Amerikanen
en vele anderen, die de laatste jaren
zijn toegestroomd. Europa 1992 na
dert en ook na die datum zal
Luxemburg het enige land binnen
de EG zijn met een strak omlijnd
bankgeheim. Met wervende tek
sten ook in het Nederlands
wordt daarop vooruit gelopen. In
veelkleurige folders buitelen de
aanbiedingen over elkaar heen om
rekeningen in welke muntsoort
ook te openen en zo de spaarcenten
buiten de greep van de eigen fiscus
te houden.
De hele ontwikkeling laat op het
ogenblik duidelijke sporen na in
het centrum van de hoofdstad. In
alle panden die in de buurt van de
gerenommeerde Boulevard Royal
leegkomen vestigen zich banken,
zo is de huidige praktijk. Vanuit
het centrum gerekend gorden de
banken zich nu al in drie ringen
aaneen. De eerste twee nog direct
in en rond de stad, de laatste buiten
de stad omdat de grond op is. En in
die slipstream volgen nu ook de
verzekeringsmaatschappijen. In
het afgelopen jaar vestigden zich
niet minder dan elf nieuwe banken
in Luxemburg, waarmee het totaal
voorlopig op 138 kwam. Het gèza-
menlijke balanstotaal groeide naar
450 miljard gulden, een stijging
met 125 miljard in de laatste vijf
jaar. Goed voor de werkgelegen
heid ook: eenderde van de be
roepsbevolking werkt in de bank
sector, 14.000 mensen totaal. Een
Op woensdag 12 oktober 1988
ging een siddering door de
Luxemburgse bankiers wereld.
Op hun voorpagina's meldden al
le internationale, financiële bla
den met vette koppen, dat de in
Luxemburg gevestigde Bank of
Credit Commerce Internatio
nal SA was betrokken bij het wit
wassen van drugsgelden ten be
hoeve van dë Columbiaanse
drugsmafia.
In het Amerikaanse Tampa
hadden functionarissen van de
Amerikaanse douane, die ruim
twee jaar met hulp van 'underco
veragenten de geld bewegingen
van in totaal zo'n 32 miljoen dol
lar hadden gevolgd, bekendge
maakt dat een groot deel van de
transacties via filialen van de
bank waren gelopen.
De Bank of Credit Commer
ce International SA werd zestien
jaar geleden opgericht door de
Pakistaan Agha Hasan Abedi. De
grootste aandeelhouder is de
Saudiarabische familie Bin Mah-
fouz, die ook eigenaar is van de
grootste bank van dat land, de
National Commercial Bank. Ver
der behoren enkele koninklijke
families uit het Midden-Oosten
tot de aandeelhouders.
Hoewel de bank statutair in
Luxemburg is gevestigd bevindt
het werkelijke hoofdkantoor
zich in Londen. Tijdens de olie
crisis in de jaren zeventig speel-
f j iw i L' - ij'
m i'mrn wv twit topiw.
an de BCCI aan de Luxemburgse Boulevard Royal:
i het witwassen van Columbiaanse drugsgelden.
de de bank een hoofdrol in het
sterk toegenomen financiële ver
keer dat uit de drastische verho
ging van de olieprijzen voort
kwam. Gestart met een kapitaal
(foto GPD)
van 2,5 miljoen dollar, is de BCCI
nu de snelst groeiende bank ter
wereld. Met 14.000 werknemers,
405 filialen in 73 landen en een
kapitaal van 20 miljard dollar be
hoort zij tot de top tien van de
grootste banken ter wereld.
De Luxemburgse autoriteiten
struikelden bijna over elkaar
heen om te reageren op het
schandaal, waarbij in noord- en
zuid-Amerika 84 mensen werden
gearresteerd. De goede naam van
het zich florissant en lucratief
ontwikkelend financieel cen
trum was immers in het geding.
Luxemburg mocht dan wel de
zetel van de bank zijn, maar het
geld had zich verplaatst tussen
filialen van de bank in Florida,
de Cayman Islands, Londen en
nog wat buitenlandse oorden.
Daar had Luxemburg niets mee
te maken.
De reactie was kenmerkend
voor een aangevallen belasting
paradijs. Jean Krier, voorzitter
van de Luxemburgse bankiers
vereniging: "Wij treden hier
krachtig op wanneer we met der
gelijke zaken worden geconfron
teerd. Natuurlijk, er kan altijd
een zwart schaap in de kudde lo
pen, maar dat is nog geen bewijs
dat de gehele kudde plotsklaps
van deze kleur is". En een
Luxemburgse krant: "We zijn
hier zo blank als sneeuw".
Op dat ogenblik verklaarde
een regeringsfunctionaris op de
Cayman Islands tegen de plaat
selijke krant: "Natuurlijk kan er
een zwart schaap tussen de kud
de lopen", enzovoorts.
Zwitserland
Maar boven alles uit torent hej.
bankgeheim. Zelfs op de pijnbank,
klinkt het monter, zullen de
Luxemburgse bankiers de namen
van hun clienten nog verzwijgen.
Met grote vreugde wordt in dat ver
band verwezen naar Zwitserland,
waar in het bankgeheim de laatste
jaren aantoonbare lekken zijn ge
prikt.
Mogelijk nog vrolijker maakt
men zich hoewel de Luxem
burgse regering de banken heeft
gevraagd niet te uitbundig over het
bankgeheim te doen bij de ge
dachte, dat in 1990 al sprake zal zijn
van vrij kapitaalverkeer tussen de
acht rijkste EG-landen. Spanje en
Portugal komen daar in 1992 bij en
in 1995 is met de toevoeging van
Ierland het feest compleet. Inwo
ners van de EG-landen mogen dan
overal bankrekeningen openen en
banken uit de twaalf landen mogen
zich in alle lidstaten vrij vestigen.
Het behoeft geen betoog dat de mo
gelijkheden om de belasting in
Luxemburg te ontduiken voor de
wat meer gefortuneerde Europea
nen dan danig toenemen.
Maar terwijl de fiscus in de mees
te andere landen ongegeneerd in
de spaarbankboekjes mag kijken
of zelfs een bronbelasting over di
videnden en renten heft, is het ook
niet aan te nemen dat Luxemburg
ongestoord zijn gang kan blijven
gaan. De EG zou bijvoorbeeld in
het kader van een algehele belas
tingharmonisatie ook wel eens
kunnen besluiten een Europese
bronbelasting in té voeren.
De Luxemburgse minister van
financiën (en buitenlandse zaken)
Jacques Poos wil daar evenwel
niets van weten. "Er worden al ja
ren aanvallen op onze wetten ge
daan en er zullen er nog veel ko
men. Maar wij geloven dat het
bankgeheim, zoals dat binnen onze
democratie functioneert, ons beter
past dan de dwangmatige, bureau
cratische systemen om ons heen".
Blokkeren
Een uniforme bronbelasting?
"Uitgesloten", zegt Poos ferm.
"Luxemburg kan zo'n belasting
blokkeren, omdat voor iedere Eu
ropese belastingheffing de Raad
van Ministers unaniem moet zijn
en wij blijven tegen".
Intussen blijven de Luxemburg
se bankiers hun klanten met fluwe
len handschoenen aanpakken.
Want, zo is de gedachte, alleen op
die manier kan de slag om hun
gunst ook nog eens van Zwitser
land worden gewonnen, dat van
uniforme Europese regels nooit
last zal hebben. Wanneer we in een
bank in de buurt van de Boulevard
Royal binnenstappen om eens te
vernemen welke mogelijkheden er
voor privé-personen zijn, begint de
betrokken functionaris dan ook
meteen danig af te geven op de
Zwitsers.
In afwisselend Frans, Duits en
Engels wijst hij allereerst op de
mogelijkheid in Luxemburg al een
bedrag van 100.000 gulden onder te
brengen. "In Zwitserland doen de
bankiers pas een oog open. als u
minimaal een miljoen op zak hebt.
En dan nog moet u in de rij staan.
Service wordt al helemaal niet
meer geboden. Welnu, die mensen
komen.dan hier", klinkt Het pinnig.
Hij neemt er dan ook demonstra
tief rustig de tijd voor, als we hem
vragen wat hij zou aanraden, wan
neer we honderdduizend gulden
bij zijn bank zouden storten. Het
antwoord is overigens eenvoudig:
"Ik zou uw 100.000 gulden gewoon
op een guldensrekeriing hier zet
ten. U ontvangt van ons dan een
rente van ruim vijf percent".
Geen argwaan
Dan, serieus. "Ik moet u er wel
op wijzen dat u verplicht bent uw
rente-inkomsten m Nederland op
te geven". Maar hij laat die woor
den vergezeld gaan van een vette
glimlach en een dikke knipoog.
Gevraagd of de Nederlandse fis
cus achter de verdiende rente kan
komen, vertoont de man een nog
bredere glimlach. "Ze proberen het
en ze gaan daarin te ver. Maar om
dat te ondervangen sturen we om
te beginnen uw post op in blanco
enveloppen. Want de fiscus bij u let
op enveloppen uit Luxemburg, zo
is de situatie geworden. Voor onze
Belgische cliënten hebben we al
een regeling dat we alle post in Bel-
gie zelf op de bus doen. En ons
cliëntenbestand in Nederland
groeit zo snel dat we op korte ter
mijn ook wel zo'n regeling voor uw
land zullen moeten treffen. Dan
wekt post uit Luxemburg in ieder
geval geen argwaan van de autori
teiten".
"Maar verder hoeft u dan ner
gens bang voor te zijn. Belasting
ontduiking is hier een civiel mis
drijf. De Luxemburgse autoritei
ten werken alleen- mee aan een on
derzoek naar de herkomst van gel
den, als er een crimineel misdrijf
aan ten grondslag ligt. Want onze
goede naam willen we wel bescher
men. Zodra we het vermoeden
hebben wit poeder van het geld te
moeten afblazen geven we niet
thuis".
Niet thuis geeft ten slotte ook de
FIOD. Wanneer we vragen of de
Luxemburgse verhalen waar zijn,
dat de onze fiscale recherche daar
Nederlandse autonummers in het
tóankencentrum fotografeert, zo
zelfs dat enkele nijvere speurders
al over de grens werden gezet en
dat verder post uit Luxemburg
wordt 'gescreend', wil een woord
voerder niet antwoorden. "De
FIOD mag natuurlijk best informa
tie vragen", zegt hij. "Maar als het
al waar zou zijn wat u heeft ge
hoord, dan kunnen wij daar geen
mededelingen over doen".
Omdat deze rubriek in de krant
van gisteren op een aantal plaat
sen door elkaar liep. volgt hier
eerst met verontschuldiging
een korte samenvatting van die
berichten.
Voorlichtingsmateriaal over
aids moet voor alle scholen
bruikbaar zijn, vindt de Neder
landse Protestants-christelijke
Schoolraad. Hij reageerde daar
mee op 'signalen van verontrus
ting' uit het voortgezet onder
wijs. Betreurd wordt, dat de
voorlichting die door of in op
dracht van de Nationale Com
missie Aids-bestrijding is ont
wikkeld, ongeschikt is voor ze
ker een deel van het protestants-
christelijk onderwijs.
In het materiaal (zowel woord
als beeld) komt, volgens de chris
telijke schoolraad, de verschei
denheid van opvatting over dit
onderwerp en over seksuele
voorlichting en opvoeding on
voldoende tot uitdrukking. Het
zal dan ook lang niet overal wor
den gebruikt. De schoolraad
vraagt de commissie om aanvul
lend of vervangend materiaal.
Bij wijze van proef mogen
geestelijke verzorgers (op ver
zoek) arrestanten in het Amster
damse hoofdbureau van politie
bezoeken. De proef duurt een
halfjaar en er doen ongeveer der
tig geestelijken en humanisti
sche raadslieden aan mee. De ge
vangenispredikant W. Hoekert:
"Als mensen in een politiecel zit
ten, maken ze geweldig veel mee.
Of zij nu terecht of ten onrechte
zijn opgepakt, het is voor ieder
een een moeilijke tijd. Het hele
bestaan komt op losse schroeven
te staan".
In principe blijven arrestanten
maar vier dagen in de politiecel,
maar door het tekort in huizen
van bewaring en gevangenissen
loopt dit vaak uit.
Naast protestantse, rooms-ka-
tholieke en humanistische ver
zorgers doen aan deze proef mee
een predikant voor Duits-tali-
gen, Engels-taligen en Chinezen,
twee Turkse imams, een Ara
bisch sprekend geestelijke, Suri
naams predikant, Antilliaanse
non, rabbijn en predikant be
kend met Ghanezen.
De werkgroep 'Vrouw en
kerk' van de rk Raad voor Kerk
en Samenleving kijkt niet onte
vreden terug op de eerste tien
jaar van haar bestaan. Volgens
voorzitter drs. Wil Bus is haar
kerk, althans in ons land, gevoe
liger geworden voor problemen
Bus: "Het komt er nu op aan
dat ook in het kerkelijk beleid de
eigen bijdrage van vrouwen
zichtbaar wordt. Het visioen
botst telkens weer op de hiërar
chische structuur. De bisschp-
pen zouden meer een geloofspo-
sitie dan een machtspositie moe
ten innemen".
Wil Bus wordt binnenkort op
gevolgd door drs. Ria Klein-
Tank.
De Centrale Commissie
voor het Vrijzinnig Protestantis
me vierde in Amersfoort haar 65-
jarig bestaan. "Zolang vrijheid
van geloofsbeleving en openheid
voor wat anderen denken geen
gemeengoed is in de kerken,
hebben vrijzinnige geloofsge
meenschappen bestaansrecht",
zei dr. Th. M. van Leeuwen, bij
zonder hoogleraar in Utrecht, in
zijn jubileumrede.
Hij waarschuwde voor vrijzin
nig isolement. Dat deed ook de
predikant A. van Lunteren van
de Nederlandse Protestanten
bond in Hilversum. "De vrijzin
nigheid moet zich niet opstellen
naast de maatschappelijke wer
kelijkheid en oecumenische be
weging. Handhaving van de te
genstelling orthodox-vrijzinnig
is in deze tijd weinig relevant
meer. Belangrijker is of vrijzinni
ge christenen zich binnen en bui
ten de kerk ook inzetten voor ge
rechtigheid, vrede en behoud
van de schepping".
Arbeid
De 'Zondag van de arbeid'
moet worden voortgezet. Dat
schrijven de rooms-katholieke
bisschoppen in een brief aan de
Dienst in de Industriële Sa
menleving vanwege de Kerken
(Disk).
Disk nam vijf jaar geleden het
initiatief tot deze themadag, die
alleen in de RK Kerk en Doops
gezinde Broederschap als offi
ciële zondag op de kerkelijke ka
lender staat. Andere kerken die
bij Disk zijn aangesloten, vragen
de plaatselijke gemeenten, rond
1 mei of de biddag voor gewas en
arbeid speciale aandacht te
schenken aan vragen van 'werk
en werkloosheid'.
Disk had de kerken gevraagd
hoe ze na vijf jaar deze speciale
zondag zien. De bisschoppen lie
ten zich positief uit, hoewel de
aandacht voor deze problemen
niet tot één moment mag worden
beperkt. Directeur H. Koetsier^
van Disk zei desgevraagd dat dér
Hervormde Kerk en de Gerefor
meerde Kerken niet zal worden
voorgesteld de 'Zondag van de
arbeid' alsnog een officieel ka
rakter te geven. "Het gaat om een
proces dat geleidelijk wortel
schiet. Dat moeten we nu niet
gaan verstoren".
Koetsier is het overigens niet
eens met het argument dat 'weer
zo'n themazondag' de liturgische
kalender steeds meer doorkruist.
"De lezingen, die meestal voor
een jaar worden vastgesteld, la
ten zich heel goed combineren
met aandacht voor werk en
werkloosheid".
Leiden. In de Marekerk
wordt morgen (woensdag) om 8
uur weer een zangavond gehou
den, nu met medewerking van
het Leidse 'Maranathakoor' on
der leiding van D. Verzaal. Ben
Fey bespeelt het orgel. De heer J.
Goedhart uit Nieuwkoop ver
zorgt de verbindende tekst.
LPO. Op zaterdag 19 novem
ber houdt het Landelijk Pasto
raal Overleg van de Nederlandse
rk kerkprovincie in het Sint Bo-
nifatius-College aan de Fockema
Andreaelaan 7 in Utrecht een
voltallige zitting over het thema
'Diakonie en maatschappij' of
'Het christelijk maatschappelijk
handelen'. De dag begint rond 10
uur en eindigt om half 5.
Een vraag die daar aan de orde
komt is hoe rk maatschappelijke
organisaties kunnen realiseren
wat het geloof vraagt en wat die
organisaties wezenlijk typeert.
Hervormde Kerk: beroepen
door de synode voor het doven-
pastoraat L. A. de Graaf Biezelin-
ge, te Heerde G. Bos Urk, te Oud-
Alblas J. C. den Toom Ernst, te
Schoonrewoerd kandidaat J. de
Jong Bleskensgraaf; aangeno
men naar Katwijk aan den Rijn
(na het vertrek van ds. Aarents
nu officieel) Z. de Graaf Hazers-
woude.
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: beroepen te Goes T. K.
van Eerden Kantens.
Herdenking. De Duitse Kris-
tallnacht (begin van de jodenver
volging vijftig jaar geleden)
wordt ook in Nederland her
dacht. De liberaal-joodse ge
meente in Amsterdam houdt
morgen een bijeenkomst, spe
ciaal bedoeld voor jongeren. Vier
ooggetuigen zullen hun verhaal
vertellen.
Bisschop
Na een jaar touwtrekken tus
sen Rome en Keulen is de kogel
nu door de kerk: de Oostduitse
kardinaal Joachim Meisner be
stijgt de bisschopsstoel in Keu
len. Helemaal officieel is het nog
niet, maar niemand twijfelt er
nog aan dat de paus eind deze
maand, op de eerste adventszon
dag, de benoeming zal bekend
maken.
Meisner, de in Oostberlijn resi
derende bisschop van de hele
stad Berlijn, was de favoriet van
de paus voor het aartsbisdom
Keulen, dat sinds het overlijden
van kardinaal Höffner vorig jaar
geen opperherder heeft. Domka
pittel Keulen en deelstaatrege
ringen van Rheinland-Pfalz en
Nordrhein-Westfalen hebben in
middels te kennen gegeven de
pauselijke wens te respecteren.
Het bisdom omvat beide deelsta
ten.
Dat het zolang heeft geduurd,
ligt hoofdzakelijk aan de inge
wikkelde verkiezingsprocedure
die in het zogenaamde 'Pruisi
sche concordaat' van 1929 is
vastgelegd. 'Keulen' zelf had an
dere kandidaten op het oog,
maar de paus voelde daar niet
voor. Het aartsbisdom, vindt hij,
heeft gezien zijn omvang en in
vloed een man van het formaat
Meisner nodig.
