Valkenburgs pontje
nog tijd uit de vaart
DE Tim KRONIEK
VAN TÖËNWMMPn
'Private
Lives'
plezierig
gespeeld
Alphen krijgt derde bejaardenhuis
Topdrukte bij
countryshow
PLATTELANDSBEVOLKING
TELDE VOOR LEIDEN NIET
REGIO
MAANDAG 7 NOVEMBER 1988
In dorpsgenoten teleurgestelde eigenaresse zoekt koper
VALKENBURG - Het pontveer tussen Valkenburg en Rijnsburg over de Oude Rijn blijft
waarschijnlijk nog wel enige tijd uit de vaart. De onderhandelingen tussen eigenaar me
vrouw Jan Vasse en enige geïnteresseerden hebben voorlopig nog geen enkel resultaat
opgeleverd. En ook Vasse zelf is niet van plan om weer aan het werk te gaan en het bootje
weer in de vaart te brengen.
Het voetveer ligt sinds half septem
ber voorgoed aan de walkant. Maar
echter ook al voor die tijd voer het
pontje enkele maanden zeer onre
gelmatig, zodat veel inwoners van
Valkenburg en Rijnsburg vergeefs
naar de Rijnkant kwamen. Het
slecht onderhouden van de inmid
dels al tientallen jaren oude veer
dienst, wekte in beide dorpen veel
ergernis.
Vasse is sinds mei vorig jaar eige
naar van het pontje. Zij heeft het
pontje overgenomen van vrienden.
De oorspronkelijk uit Amsterdam
afkomstige pontjesbaas zou aan
vankelijk samen met haar vriend
Peter de overzetdienst in deeltijd
regelen. Vriend Peter kreeg echter
rugklachten en moest de werk
zaamheden staken.
Ook Jan Vasse zelf zag het op een
gegeven moment niet meer zitten.
"We hebben een zoontje van ruim
twee jaar en die heeft ook verzor
ging nodig. Bovendien is het werk
me ook flink tegengevallen. Eigen-
ALCOHOLCONTROLE - De
rijkspolitie heeft in de nacht van
zaterdag op zondag in Sassenheim,
Warmond en Lisse alcoholcontro
les gehouden. Daarbij kregen 11
automobilisten een rijverbod, om
dat zij te veel hadden gedronken.
Eén van de betrapte automobilis
ten weigerde een bloedproef te on
dergaan.
lijk niet eens omdat het fysiek zo
zwaar zou zijn, maar de houding
van de Valkenburgers zit me niet
lekker", aldus Vasse.
Snauw
Volgens de veerbaas is zij al van
af het begin niet al te vriendelijk
door de Valkenburgse bevolking
benaderd. "Een grauw en een
snauw als je naar hun idee niet al te
snel naar de overkant kwam. Bo
vendien kreeg ik geen enkel begrip
als je bij te zware storm de dienst
tijdelijk staakte. Zelfs een verve
lend telefoontje van een man die
wel eens verhaal zou komen halen
bij mij thuis, omdat zijn vrouw die
dag niet naar Rijnsburg had ge
kund. Bovendien lopen ze ook nog
bij het minste naar het gemeente
huis om te klagen".
Vasse is dan ook duidelijk afge
knapt op het gedrag van haar
dorpsgenoten. "Ik had mij vorig
jaar voorgenomen om er iets leuks
van te maken, maar als je dan al
van het begin af aan op deze wijze
wordt bejegend, verdwijnt de moti
vatie al heel snel. Daarnaast kwa
men dan ook nog het wegvallen
door ziekte van mijn vriend. Om
dan alleen een dergelijke zware
klus te doen zag ik helemaal niet
meer zitten. Vandaar dat ik ook ge
stopt ben. Dan weet de bevolking
zeker dat ze niet naar de overkant
kan. Die zekerheid heb ik ze ten
minste kunnen geven", zegt Vasse
wat bitter.
Contacten
De afgelopen weken heeft Jan
Vasse contact gehad met enige ge
ïnteresseerde Hagenaars. Die had
den het plan om het veer in deeltijd
met zes man te runnen. "Ze hadden
een optie op het veer van enkele
weken, maar die is inmiddels ver
lopen en kennelijk zien ze van de
koop af', aldus de veereigenaar.
Een tweede kandidaat-koper zag
van de aankoop van het veer af om
dat hij er bij nader inzien toch geen
brood in zag.
Toch heeft Vasse de moed nog
niet verloren dat zij het pontje kan
verkopen. Binnenkort plaatst zij
een advertentie in enkele kranten,
waarin zij de veerdienst te koop
aanbied. "De pont heeft ons 15.000
gulden gekost en dat willen we ui
teraard wel graag terughebben.
Tenslotte kunnen we ook niet van
de wind leven".
Ondanks alle nare ervaringen
meent Vasse dat er van het pontje
best wat is te maken. "De gemeen
te Valkenburg zou er dan ook wat
reclame voor moeten maken bij de
VW's in de omgeving, die het dan
zouden kunnen opnemen in een
eventueel te maken fietsroute door
deze omgeving. Maar dat initaiteif
moet van anderen komen. Zeker
niet van ons. Daar hebben wij het
geld niet voor".
DEN HAAG/ALPHEN AAN DEN
RIJN - Provinciebestuurder J.
Boone (PvdA/ouderenbeleid) acht
ALPHEN AAN DEN RIJN - De
country-musicshow zaterdag
avond op een drijvend podium in
het bassin van het Alphense zwem
bad De Thermen is in twee jaar tijd
tot een absoluut topevenement uit
gegroeid. Al met al kwamen 850 be
zoekers binnen.
Topattractie van de avond was
een optreden van Freddy Fender.
De legendarische Amerikaanse
muzikant sloot in Alphen een tour
nee van zes concerten af.
Geplaagd door een verkoudheid,
was hij zaterdagavond niet volledig
bij stem. Zijn optreden werd echter
met de ene na de andere ovatie be
loond.
de kans groot dat Alphen een derde
bejaardenhuis-nieuwe-stijl krijgt.
Hij heeft dat laten weten aan de
Alphense wethouder W. de Jong
(PvdA), die kon aantonen dat het
zogeheten zorgcentrum een mo
dern, wijkgericht onderkomen
wordt, waarbij wonen en welzijn
voor ouderen in de hele wijk Rid-
derveld in Alphen goed op elkaar
worden afgestemd. De provincie
heeft dat steeds als voorwaarde ge
steld.
Het gebouw is gepland aan de
Klompenmaker tegenover het win
kelcentrum Herenhof. De kosten
worden geschat op zeven miljoen
gulden. Het centrum biedt plaats
aan zestig mensen. Het is de bedoe
ling dat met de bouw eind volgend
jaar wordt begonnen.
Alphen staat in het provinciale
meerjarenprogramma voor vol
gend jaar bovenaan. Hoewel de sta
tenleden zich in januari nog over
het voorstel moeten uitspreken,
kan volgens Boone alleen een cala
miteit er nog toe leiden dat de plan
nen voor het Alphense zorgcen
trum worden doorkruist. "Ik kan
me vinden in de opzet", aldus
Boone, die het gesprek met De
Jong een belangrijke stap voor
waarts noemde. De Jong: "We mo
gen er dus vanuit gaan dat het cen
trum er komt. Dat betekent dat we
nu heel hard moeten werken om al
les op tijd klaar te hebben".
De kosten mogen jaarlijks niet
meer bedragen dan 1,3 miljoen.
Over een verzoek van Alphen om
ook de voorbereidingskosten van
130.000 gulden voor de helft van de
provincie vergoed te krijgen, wordt
in een later stadium een beslissing
genomen. Alphen moet eerst pro
beren om de kosten in de exploita
tie te verwerken. Lukt dat niet, dan
wordt opnieuw over een mogelijke
vergoeding gesproken.
Bij de voorbereiding is het Re
search Instituut voor Woningbouw
(RIW) uit Delft ingeschakeld. Dit
bureau zorgt er voor dat de wensen
van alle betrokkenen zo goed mo
gelijk op elkaar worden afgestemd.
Daarvoor worden deze maand be
sprekingen gevoerd met ouderen
en werkers en bestuurders in de
bejaardenzorg.
De meeste lezers van deze krant
kennen het Jaagpad langs de Ou
de Rijn richting Utrecht waar
schijnlijk wel. Waar vroeger de
schipper met zijn paard de trek
schuit voorttrok, genieten nu
fietsers en wandelaars van de
vaak rommelige en schilderach
tige bebouwing langs de rivier.
In vroeger eeuwen was de
trekschuit een aantrekkelijk en
belangrijk vervoermiddel. Ver
voer over land was vaak nogal
problematisch. Verharde wegen
waren er bijvoorbeeld nauwe
lijks in de zeventiende eeuw en
kuilen, plassen en modder maak
ten het reizen met paard en wa
gen tot een weinig genoeglijke
bezigheid. Toen er in die jaren
een verharde weg werd aange
legd tussen Den Haag en Scheve-
ningen was dit een opzienbaren
de gebeurtenis. Dichters pakten
hun ganzeveer om dit wonder te
beschrijven.
Nee, dan de trekschuit. Je zat
warm en droog. In plaats van
door elkaar te worden geschud
op wegen vol kuilen, schommel
de je als passagier van een trek
schuit alleen maar wat heen en
weer.
Ons land, of beter gezegd het
westelijk deel ervan, was over
dekt met een netwerk van trek
schuitroutes. Met name Holland
bevond zich wat de bruikbaar
heid van dit vervoermiddel be
treft in een bevoorrechte positie.
In de driehoek tussen Alkmaar,
Utrecht en Dordrecht waren er
voor de trekschuit rivieren, ka
nalen en meren in overvloed. Tot
bloei komen kon dit vervoermid
del alleen maar bij een voldoen
de aanbod van passagiers. Wel
nu, Holland was in de zeventien
de eeuw al dichtbevolkt en een
stedenland.
Wat cijfers, voorbeelden en
vergelijkingen.
Engeland had in de zeventien
de eeuw een bevolkingsdicht
heid van ongeveer 40 inwoners
per vierkante kilometer. Holland
kwam aan bijna 70 mensen per
vierkante kilometer. Europa tel
de 15 inwoners per vierkante ki
lometer. Een flinke stad telde
toen ongeveer 10.000 inwoners.
In 1622 woonde in Holland al
zo'n 45 procent van de bevolking
in dergelijke steden.
Omweg
De trekschuit was een zo be
langrijk vervoermiddel dat de
overheid zich er intensief mee
bemoeide. Stadsbesturen be
paalden het aantal verplichte af
vaarten en hielden toezicht op de
tarieven.
Problemen waren er natuur
lijk ook. Met name de vele tollen
waren een ramp. Om schepen te
dwingen langs bepaalde tollen te
varen waren allerlei scheepvaart
routes nauwkeurig voorgeschre-
Zo was bijvoorbeeld iedere
schipper verplicht van Amster
dam naar Rotterdam te varen
■over de Haarlemmermeer, langs
de Oude Rijn naar Alphen, daar
na via Gouda en de Hollandse
IJssel naar de Maasstad.
Een lange omweg.
In veel steden herinneren tal
loze namen nog aan de tijd van
de trekschuit. Het woord veer in
woorden als Leidse veer,
Utrechtse veer, enzovoort bete
kent dat daar in vroeger tijden
een aanlegplaats of vertrekpunt
was van een trekschuit.
De stad Leiden had door zijn
ligging in het midden van Hol
land vele trekschuitverbindin
gen met omliggende steden.
Goede verbindingen, je wist hoe
laat je uit Leiden vertrok en hoe
laat je bijvoorbeeld in Haarlem
aankwam. Alleen de verbinding
met Utrecht was verre van vol
maakt. Een goed jaagpad ont
brak en dit was voor de schip
pers bijzonder hinderlijk. Leiden
was niet van plan alleen voor de
kosten hiervan op te draaien. Er
waren meer belanghebbenden,
met name Woerden en Utrecht
waren onvermijdelijke partners
in een dergelijk omvangrijk pro
ject. Na een periode van elkaar
het balletje toespelen werden de
drie steden het eens. Na lang en
moeilijk onderhandelen werden
er afspraken gemaakt.
Ter gelegenheid van de inge
bruikname van het jaagpad naar
Utrecht in 1664 werd een pen
ning geslagen met het volgende
opschrift:
Het jaagpadt, lang verwacht,
Spijt wangunst nu volbracht,
Spijt boeren domme kracht,
Ciert aan den Rijn drie steden;
Tis wonderlijk bedacht,
Gelukkigh uitgewracht,
Niet door octry of macht,
Maar ijver, geit en reeden.
Niet helemaal een vrolijke tekst.
Verzet
Alleen de drie betrokken ste
den: Leiden, Woerden en
Utrecht zijn blij. De agrarische
bevolking kennelijk niet. De
tekst spreekt over wangunst en
de domme kracht van boeren.
Ondanks de Leidse veront
waardiging was het verzet ten
plattelande niet zo vreemd.
Onteigeningsprocedures met re
gelingen voor schadevergoeding
bestonden niet. De voor de aan
leg van het jaagpad benodigde
grond werd in een aantal geval
len gewoon afgepakt of wisselde
tegen een veel te lage prijs van ei
genaar. Bovendien slibde de Ou
de Rijn steeds meer dicht en de
aan de rivier wonende boeren za
gen door de aanleg van het jaag
pad een goedkope manier van
landwinning verloren gaan.
Begrip voor de houding van de
agrarische bevolking ontbrak
ten enen male bij het Leidse
stadsbestuur. Het verzet werd
met geweld onderdrukt en afge
daan met de woorden wangunst
van domme boeren.
Wel wat klappen op de eigen
schouders. Het is allemaal won
derlijk bedacht en gelukkig uit
gevoerd.
Leiden en de andere steden
hanteerden het recht van de
sterkste. De steden legden zon
der meer hun wil op aan het plat
teland. Bij de aanleg van dit jaag
pad niet voor de eerste en enige
keer. Een Leidenaar vindt het
waarschijnlijk heel normaal dat
in 1574 het water te hulp werd ge
roepen om zijn stad van de
Spaanse belegeraars te verlos
sen.
De boeren in die tijd vonden
het minder vanzelfsprekend en
Willem van Oranje moest wacht
posten plaatsen bij de gaten in de
dijken om te voorkomen dat die
weer werden dichtgegooid. De
bewoners van het platteland be
taalden dan ook een hoge prijs
voor de bevrijding van Leiden.
De hele militaire verdediging
van Holland was trouwens geba
seerd op het negeren van de be
langen van het platteland. Neem
nu de befaamde Hollandse wa
terlinie. Een brede strook land
tussen de voormalige Zuiderzee
en de grote rivieren werd in geval
van oorlogsdreiging onder water
gezet. De boeren in dit gebied
moesten zich maar zien te red
den.
Toen het jaagpad klaar was,
kon je twee keer per dag uit de
Sleutelstad vertrekken naar
Utrecht.
De Oude Rijn bij Koudekerk met het voormalige jaagpad waarvoor in de zeventiende eeuw de benodigde
grond veelal eenvoudigweg van de boeren werd genaast. (foto wim Dijkman)
In 1667 maakten ongeveer
12.000 passagiers gebruik van de
ze verbinding. Naar Gouda en
Amsterdam werden in dat jaar
ongeveer 8.000 mensen ver
voerd.
Leiden was tevreden en ook
wel een beetje trots op het be
reikte resultaat. Op de rand van
de gedenkpenning liet het stads
bestuur de volgende tekst plaat
sen: "Exterio stupori, patriae or-
namento, Leydae honori", dat is:
"Het buitenland tot verbazing,
het vaderland tot sieraad, Lei
den tot eer".
BRAM VERHOOG
Koudekerk wil nota
universiteit tegen
herindelingsplannen
KOUDEKERK AAN DEN RIJN -
In de strijd tegen de gemeentelijke
herindeling laat Koudekerk een
nota opstellen door dr. W. Derksen
van de Leidse universiteit. In het
verleden heeft Derksen onderzoek
gedaan naar en geschreven over de
bestuurskracht van kleine ge
meenten. Voor dat onderzoek dien
de Koudekerk destijds als proefge-
meente. De resultaten van die tijd
kunnen nu worden gebruikt, zodat
het niet te lang hoeft te duren voor
dat Derksen zijn nota klaar heeft.
Burgemeester L. Elfers verwacht
dat de nota, die de gemeente 11.000
gulden moet kosten, eind deze
maand gereed is.
Koudekerk wil de nota gebrui
ken om een goed onderbouwd ver
haal te kunnen afsteken bij de
hoorzitting over de gemeentelijke
herindeling, die binnenkort wordt
gehouden door de vaste kamer
commissie van binnenlandse za
ken. Bij die gelegenheid krijgen de
gemeenten de laatste gelegenheid
om de standpunten tegen de herin
deling toe te lichten en nader te on
derbouwen.
'Privé voor twee' ('Private Lives') van Noël
Coward door Toneelvereniging Mimicri.
Vertaling: Jeroen Krabbé. Regie: Joop Ver-
nout. Gezien" op 5 november in Cultureel
Centrum Warenar'. Wassenaar.
WASSENAAR - Hoewel Noel
Coward zo'n zestig toneelstuk
ken/musicals/revues en meer
dan driehonderd songs heeft ge
schreven, berust de reputatie
van deze schrijver voor een be
langrijk deel op zijn komedies
als 'Hay Fever' (1924), 'Private
Lives' (1930) en 'Design for Li
ving' (1933). De Wassenaarse to
neelvereniging Mimicri koos
voor 'Privé voor twee' ('Private
Lives'), dat na ruim vijftig jaar
nog altijd een goed speelbare ko
medie blijkt te zijn. Terwijl het
theaterpubliek meestal enthou
siast op de stukken van Coward
reageerde, was de kritiek daaren
tegen vaak minder lovend. Zo
viel bijvoorbeeld meer dan eens
te besluisteren, dat men de han
deling van de stukken wat aan de
magere kant vond.
Het valt niet te ontkennen, dat
er ook in 'Privé voor twee' eigen
lijk weinig gebeurt. De conversa
tie tussen de twee ex-gehuwden
Amande en Gilbert bepaalt de in
houd van het stuk. Beiden ont
moeten elkaar puur toevallig tij
dens de huwelijksreis met hun
respectievelijke nieuwe part
ners. Al gauw laat Amande haar
nieuw^ man Victor, en Gilbert
zijn Louise, in de steek, waarna
ze er samen vandoor gaan. In de
tweede scène zien we, hoe hun
hernieuwde relatie zich
voortsleept van verliefde mo
menten tot kibbelpartijen en fik
se ruzies. Als ze weer eens in een
heftige woordenwisseling zijn
verwikkeld, verschijnen plotse
ling hun nieuwe partners, die
wel eens willen weten waar ze
aan toe zijn. Daarna lijken Victor
en Louise hun partners weer te
rug te krijgen, maar op het
laatste moment piepen Gilbert
en Amande er toch samen tus
senuit.
De tweede scène is het moei
lijkst, omdat daar de handeling
als het ware stilligt. Hier zakt de
voorstelling van Mimicri dan ook
enigszins weg, hoewel de regis
seur merkbaar alles op alles
heeft gezet om dit herhalingsri
tueel (lief'doen - ruzie maken -
lief doen enz.) spannend te laten
blijven. Ook al schieten Cocky
van Rooden als Amande en Dirk
Diepenhorst als Gilbert in deze
(speltechnisch inderdaad moei
lijke) tweede scène iets tekort, in
de overige scènes komen ze dui
delijk beter en overtuigender
naar voren. De spreektoon doet
natuurlijk aan, en er wordt door
hen vrij goed op elkaar gerea
geerd.
De rol van Louise (Annelies
van Santen) blijft hier en daar
wat vlakker, terwijl Chris Smits
als Victor niet altijd een opzeg
toontje kan vermijden. Omdat zij
degenen zijn die in het stuk een
paar maal verontwaardigd moe
ten reageren, krijgen ze toch ge
regeld de lachers op hun hand.
Brenda Jonker tenslotte heeft als
hulp in de huishouding een zeer
kleine rol, waarin ze echter toch
opvalt. Ze spreekt het Engels
van een 'Native Speaker', wat
hier heel geestig overkomt. Sa
men zorgen deze vijf spelers voor
een over het algemeen plezierige
voorstelling in een efficient inge
richt decor.
WIJNAND ZEILSTRA
film- en informatieavond Alp-
aanvang 20.00 uu
huishoudelijke
streekcommisie in het Hervormd
Verenigingsgebouw, Kerkplein 7.
Zwammerdam, aanvang 20.00
eerste paal nieuwbouw jonge
rencentrum Madonna aan de
Olympiaweg, aanvang 15.30 uur.
symposium over Europa 1992
in Avifauna, aanvang 20.00 uur.
Katwijk
openbare vergadering van de
raadscommissie voor algemeen
bestuurlijke zaken, in het raadhuis
aan de Zeeweg, aanvang 19.30
klaverjassen en jokeren in de
kantine van Voetbalvereniging
Katwijk, aan de Krom, aanvang
20.00 uur.
spreekbeurt van Bert de Vries
(CDA) in de Tnumfatorkerk aan de
Piet Hemlaan, aanvang 20.15 uur.
beurs, aanvang 20.00 uur.
vergadenng van de Bewoners
Participatie Commissie, aanvang
20.00 uur in het gemeentehuis
aan de Voorstraat.
voorlichtingsavond Vereniging
Eigen Huis in Curia I bij zwembad
De Thermen, Cantharel 4, aan
vang 20.00 uur.
Katwijk
koflieochtend in de Open hof
aan de Rijnstraat, bij de Ned. Ver.
openbare vergadering van de
raadscommissie voor vorming, re
creatie en ontmoeting in het raad
huis aan de Zeeweg, aanvang
19.30 uur.
filmavond over '75 jaar Oranje
vereniging van katwijk aan den
Rijn' in het parochiehuis aan de
Kerkstraat, aanvang 20.00 uur.
klaverjassen en jokeren bij ont
spanningsvereniging Katwijk in
Tripodia, aanvang 20.15 uur.
Leiden
Leidse Schouwburg, de terug
keer van Henny Vrienten en The
Magnificent, aanvang 20.15 uur.
oecumenisch avondgebed van
19.00 tot 19.30 uur in de Oud-ka
tholieke Kerk aan de Zoeterwoud-
se Singel.
Noordwijk
vergadering van de raadscom-
misie voor openbare werken, aan
vang 20.00 uur in het gemeente
huis aan de Voorstraat.
dorpshuis De Kuip, zitting van
het ombudsteam van de Partij van
de Arbeid van 19.30 tot 21.00 uur.
WOENSDAG 9 NOVEMBER
Alphen
opening jubileumtentoonstel
ling Alphense Vogelvrienden door
v/ethouder K. Mollema gebouw
Bethel, Jan van Nieuwenhuizen-
straat 1, aanvang 20.00 uur.
Hazerswoude
hoorzitting welzijnsplan in het
gemeenthuis, aanvang 20.00 uur.
Katwijk
K&O gebouw, Sluisweg 16,
poppentheater De Rarekiek met
'Berend-Botje', 14.00 uur.
openbare vergadering van de
raadscommissie voor ruimtelijke
ordening, grondbedrijf, woning
bouw en openbare werken in het
raadhuis aan de Zeeweg, aan
vang 16.00 uur.
schrijfavond Amnesty interna
tional, in de Vredeskerk aan de
Voorstraat, aanvang 19.00 uur.
vergadering van de Chr. Vrou
wenver.. in Tripodia in het kader
van 'Ruimtevaart'. 20.00 uur.
verkoping bij de Vrouwenvere
niging, in het Herv. Kerkcentrum
Leiden
Leidse Schouwburg, Karpati
spectaculaire groep uit De Oekrai-
ne. aanvang 20.15 uur.
Lak-theater met 'Beet naar de
maan', door het Grif-theater, aan
vang 20.30 uur.
Nieuwkoop
kledinginzameling charitatieve
instellingen.
Noordwijk
vergadering van de commissie
voor financien en grondzaken in
het gemeentehuis aan de Voor
straat, aanvang 20.00 uur.
