Wieg van Playmobil stond in Beieren
11
m
El
EXTRA op maandag
Hans Beck knutselde 17 jaar geleden zijn eerste poppetje in elkaar
Er was eens, meer dan 100 jaar geleden,
een blikslager en slotenmaker en hij
heette Andreas Brandstaetter. In
Furth, een stadje midden in het mooie
Beierse Frankenland begon hij een
fabriekje. Andreas maakte fraai
koperbeslag voor geldkistjes en
natuurlijk sloten. Hij was een tevreden
man.
Begin van deze eeuw nam zijn zoon het
bedrijfje over, doopte het om in een
metaalwarenfabriek en verhuisde naar
het stadje Zirndorf. De firma maakte
geen sloten meer, maar lichte
metaalwaren en speelgoed. Hoe kon het
ook anders, zo dicht onder de rook van
de speelgoedstad Neurenberg.
door
Hans Hoogendijk
In het begin van de jaren 50 nam
Andreas' kleinzoon Horst de touw
tjes in handen. En Horst zag al
gauw dat het een aflopende zaak
was met de metalen produkten
voor school, kantoor, huis- en
speelkamer. Kunststof had de toe
komst.
Hoela-hoop
Op een reis door Amerika zag de
ondernemende Horst jongens en
meisje die soepel wiegend in de
heupen hoepelvormige plasticbui
zen om hun taille lieten rondcirke
len: de hoela-hoop. Weer thuis re
gelde hij alle rechten en Europa
werd overstroomd met hoela-
hoops uit Zirndorf.
Horst had de smaak van kunst
stof te pakken. Zijn bedrijf ging
pick-ups, huistelefoons, kunststof
raceboten, olietanks en waterski's
maken. Het kon niet op. De fabriek
groeide en groeide tot begin jaren
70 een pikzwarte wolk veroorzaakt
door de oliecrisis en de concurren
tie uit de lage-lonenlanden de he
mel boven het lieftallige Franken
land verduisterde. Het sprookje
leek uit.
Totdat ene Hans Beek als een
goede fee een wonderbaarlijk idee
op zijn tekentafel toverde. Beek,
toen net 40 jaar, werkte op de ont
wikkelingsafdeling. Een even crea
tieve als bescheiden man. Zijn baas
Horst Brandstaetter wilde een
kunststof speelgoedauto gaan pro
duceren en of Beek daar maar een
poppetje bij wilde bedenken. Dat
stond gezelliger en zou zeker de af
zet bevorderen.
Figuurtje
Beek. anno 1988 helemaal grijs,
een beetje gebogen, een vriendelijk
gezicht en pretogen achter een
donkerbruine bril, herinnert het
zich nog precies. "Er moest dus een
Figuurtje bij. Ik ben me toen wat
gaan oriënteren. Heb bij anderen
gekeken, naar beweegbare en on
beweegbare poppen, maar dat le
verde weinig op. Ik dacht: het moet
van kunststof zijn en met de huidi
ge technieken te fabriceren. Toen
ben ik gaan schetsen en heb een
eerste model uit kunststof ge
maakt. Maar dat heb ik niemand la
ten zien. Het beviel mijzelf ook niet
helemaal. Het was te star, te houte
rig. Na correcties heb ik een twee
de model gemaakt. Vijftien exem
plaren in verschillende kleuren. Ik
liet er wat kinderen uit mijn omge
ving mee spelen en die waren laai
end enthousiast. Toen heb ik het
Uitvinder Hans Beek weigerde
om agressief speelgoed te maken.
aan Brandstaetter laten zien. Hij
keurde het niet af, maar was ook
niet overmatig enthousiast".
In zijn rommelige werkkamer
haalt Hans Beek een houten doosje
te voorschijn. Daarin liggen zijn al
lereerste geesteskinderen. De afge
keurde eerste versie broederlijk
naast de verbeterde uitvoering: de
originele Playmobil uit 1972. "Kijk,
die tweede had eigenlijk al alles.
Alleen de beweegbare hand is er la
ter bij gekomen. Ik wilde dat toen
al, maar het ging technisch nog
niet".
Playmobil was geboren: 7.5 cen
timeter groot, beweegbare benen,
onbeweegbare voeten, armen die
omlaag en omhoog konden, een
hoofdje dat kon draaien en waarop
alle mogelijke kapsels of hoeden
konden worden gedrukt. Beek:
"Het formaat had ik zo gekozen dat
het goed in de hand ligt, nog net de
articulatie door bepaalde attribu
ten toelaat en past in auto s enz. Ik
moet er wel eerlijk bij zeggen, dat
de keuze mede was bepaald door
de technische mogelijkheden van
dat moment".
700 miljoen
Het was een gouden idee van
Hans Beek. Sindsdien hebben 700
miljoen broertjes en zusjes van
Playmobil de kinderkamers in de
hele wereld veroverd. En elke dag
komen er 200.000 bij. Een heden
daags sprookje? Beek: "Eigenlijk
niet, ik geloofde er heilig in, want
door het neutrale karakter van de
grondfiguur heeft het kind de mo
gelijkheid zich in te leven in het
poppetje, het te vormen naar zijn
fantasie en er samen mee te spe
len".
En dus gaat het verhaal nog ver
der. Als goed ondernemer waagde
Horst Brandstaetter de gok. „Voor
35.000 mark lieten we een eerste
machine maken. En dat was heel
veel geld voor die tijd" zegt Hans
Beek glimlachend. Naar de grote
speelgoedbeurs in Neurenberg
gingen de eerste Playmobils nog
niet. "In 1973 hebben we wat inko
pers en handelaars hier laten ko
men om de reacties te peilen. Na
drie dagen zijn we ermee opgehou
den, want bijna al mijn poppetjes
waren verdwenen. Trouwens, het
leverde eigenlijk weinig op. Inko
pers willen alleen maar weten hoe
veel het kost, hoe het wordt ver
pakt en meer zulke dingen".
De grote doorbraak kwam een
jaar later. De Almelose speelgoed-
groothandelaar Otto Simon zag di
rect brood in het kleine kale poppe
tje. Verkoopmanager Oswald
Mayer: "Hij was een van de weini
gen die niet sceptisch reageerde,
maar binnen een kwartier zei dat
dit speelgoed kinderen zou fascine
ren. Hij wilde direct tv-reclame
gaan maken op voorwaarde dat we
hem een miljoen poppetjes lever
den. En dat ging onze capaciteit ei
genlijk te boven. Binnen een jaar
hadden we er twee miljoen in Ne
derland afgezet en een jaar later
was Playmobil Speelgoed van het
Jaar in Nederland".
Niet agressief
Hans Beek breidde zijn succes
volle poppetjesfamilie uit. Er kwa
men indianen, cowboys. Schieten
konden ze niet. Bayer: "Hij wilde
geen agressief speelgoed maken.
Maar indianen en cowboys zonder
geweer, dat gaat nu eenmaal niet".
Als concessie maakte Beek model
len die hun wapen alleen maar
rechtop konden houden. Na pro
testen van inkopers en kinderen
ging Playmboil toch door de bocht.
Beek bleef echter zijn eigen stem
pel op het produkt drukken. Een
poging om hem in het begin van de
jaren 80 zo ver te krijgen dat hij in
navolging van Ronald Reagans
'Star Wars' een ruimteoorlog in
hard plastic creëerde, mislukte.
Het werd een vreedzame basis in
de ruimte zonder laserkanonnen
en andere dood en verderf zaaien
de attributen. Beek: "Ik houd daar
niet van. Kijk ook maar eens naar
mijn cowboys, indianen en die
nieuwe piratenkapitein. Ze zijn ge
temd agressief. Door een overgedo-
seerde hoofdbedekking en een
klein buikje blijft de schurk goed
moedig".
De poppetjes vlogen over de
toonbanken. Binnen een paar jaar
was Brandstaetter met een omzet
van ruim 100 miljoen de speelgoed
producent met de hoogste omzet
van Westduitsland. Speelgoed van
het jaar 1977 in Engeland, de Speel
goed-Oskar in Zweden. En Hans
Beek bedacht steeds meer. "Vanaf
het begin had ik al grotere vormen
in mijn hoofd, maar we konden ze
nog niet maken. In die begintijd
waren de indianentent, het paard
en de kruiwagen de grootste mo
dellen. Daarna kwam de doorbraak
met die boot. Het kon ook niet uit
blijven, want we stalden onze pop
petjes vaak uit in kastelen of hui
zen van schuimplastic en die wil
den ouders dan kopen".
Voorlopig hoogtepunt was de
elektrische trein, hoewel Beek daar
toch al problemen mee had: "Ik
Kinderen kunnen zich met Playmobil helemaal uitleven. (Foto gpdi
ben er altijd van uitgegaan dat de
kinderen de beweging moeten
brengen. Die trein is een uitzonde
ring. Hij kan wel volledig in het
spel worden betrokken. Het is ook
geen modelbaan, maar een speel-
baan".
Gepromoveerd
En gespeeld wordt er met zijn
creatie. In huiskamers en op scho
len. Gisela Kupiak van de persaf
deling heeft tientallen mappen vol
brieven van pedagogen, onderwij
zers, psychologen die hun bevin
dingen rapporteren. Er bestaat een
levendig contact tussen opvoeders
en producent. "Er is zelfs al iemand
op Playmobil gepromoveerd", ver
telt ze. Maar er gebeurt meer rond
dit kleine poppetje en zijn aan
hang. Duizenden kinderen schrij
ven aan 'Meneer of mevrouw Play
mobil'. Ze komen met ideeën en
wensen. Ze tekenen keurig op
schaal, sturen foto's, dia's en zelfs
cassettes met muziek of verhaaltjes
die ze erbij hebben bedacht.
Gisela Kupiac: "Elke keer zijn
we weer verrast door de band tus
sen de kinderen en hun speelgoed.
We selecteren dat allemaal en ge
ven de verlangens door aan Hans
Beek".
Voor Beck is het een bevestiging
van zijn gelijk en een inspiratie
bron, maar hij heeft ook zonder de
ze aansporing nog genoeg ideeën.
Zo is het bedrijf er zich intussen
van bewust dat meisjes eigenlijk
steeds tekort zijn gekomen en dus
wordt er gewerkt aan nieuwe pro
jecten speciaal voor hen.
Doelgroep
Al te veel nieuwigheden wil
Playmobil niet op de markt bren
gen. Manager Oswald Bayer: "We
blijven heel voorzichtig omgaan
met onze doelgroep tussen de vier
en twaalf jaar. We geven ook veel
minder aan reclame uit dan ande
ren in de branche en onze reclame
mag nooit agressief zijn. We willen
het kind bezig houden, overvoeren
willen we niet. De belangstelling
moet uit de kinderkamer komen en
daar moeten wij dan op kunnen in
haken. Het mag echter nooit te veel
worden. We hebben nu 180 pro
dukten en die worden eigenlijk al
lemaal nog gevraagd. We kunnen
niet te veel nieuws brengen, want
het assortiment moet hanteerbaar
blijven. Dodelijk voor ons zou zijn,
dat oma met een briefje van klein
zoon Peter in de winkel komt en
vraagt: "Mag ik doosje 3506 en de
verkoper zegt: "Die hebben we
niet, wel 3507".We moeten zulke
ontwikkelingen voorkomen, want
dat kind wil 3506 en geen ander
Het heeft de verkoopafdeling in
Zirndorf heel wat moeite gekost,
maar langzaam maar zeker is dit
besef ook tot de speelgoedzaken
doorgedrongen. De omzet ligt in
middels ruim boven de 200 miljoen
en in de doelgroep vier tot twaalf is
Playmobil even groot als de groot
ste concurrent, Lego.
Kunstenaar?
Heeft de geestelijk vader nu een
gouden poppetje in zijn voortuin
staan? Beek lachend: "Nee, dat
niet, maar ergens in mijn hart ben
ik er toch wel trots op. Verrast
heeft mij vooral dat het idee zo lang
levendig blijft. Tachtig procent van
het nieuwe speelgoed is binnen
een jaar al weer weg, tien procent
houdt het driejaar, vijf procent vijf
jaar en die resterende procenten
nog langer".
Voelt hij zich kunstenaar of tech
nicus? "Ik zit tussen die twee stoe
len. Je bent altijd gebonden aan de
technische mogelijkheden en dat
beperkt je een beetje".
Driehoek
Goebel
Thomas
Johnson
Friesland
Wedgwood
Arzberg
Friesland
Villeroy Boch
Midwinter
Ter Steege
Keltum
W.M.F.
Wilkens
B.S.F.
Robbe Berking
Sola Gero
cassettes met
50% korting.
SNELKOOKPANNEN
Fissier
W.M.F.
Tefal
Sigg
Lagostina
Marke Tischfein
GLASSERVIEZEN
Zwiesel
Christinenhütte
Leerdam
Cristal d'Arques
Thomas
Bohemia
Royal Albert
Villeroy Boch
ALLES VOOR DE
GEDEKTE TAFEL
Vraag naar onze
HAARLEMMERSTRAAT 165
LEIDEN - TEL. 14 08 92
nl 6 67-92 100 80
VERKLARING DER TEKENS
Beurs Amsterdam
Noteringen van
maandag 7 november 1988 (tot 12:30 uur)
AANDELEN
binnenland
meest aktief
amevc
*80 154.40
oeolerpac
£7™
141.20+ 14000
140.00 139 50
claimindo c
Ec
109 00 107.00
55.90 54.70
61.20 6120
6200 6120
hoogovensc
141.00 139 80
66 50 66 80
gamma hok)
gevekei gth)
nedlloyd
15270 15300
sL
59.90 60 00
holee
Revere
'SS '£3
Eïsea
binnenland overige
"Scaiand
ahremJ gr c
22000+ 21900
koppelpoort
landfé glm
begemann
423 00 IE
IStSc
4 00 3 90
22 30 22 30
8» 870
meocoph c
KrT
89900 89900
4.70 ONG
mceardcop
20300
700 00K
48 30 48.20
40 00 39 90
567.50 560 00
6310 6300
Combi nabes
C X tx«
OBLIGATIES
staatsleningen
nl IO®/4 81-91
nl 101/2 80-00
nli0'/2 02-92
nl 73/4 77-92
nl 73/4 82-93
nl 73/4 85-00
nl Vlz 78-93
nl 63<B 87p97
nlö'M 66-91H
nl 6'/4 66-91
abn 5'/2 88-92 99.1C
abn 63'4 86/92S 122.90
abn s 6 86-93 11200
bmh 7'/a 85-93 104 60
bmh7'/2 85-92 102.50
kim 63/4 87-02
lans 6'/2 87
men 63/4 07-02
mw7,/4 88p95
nib 83/4 841-99
'4 85-95 103.70 103 70
17-94 103.80 103 70
/2 88p.95 101.30
'2 88-98 10060
'4 86-90 100.30
niet off. toegelaten
1225.00 1210.00
indices (a.n.p.-c.b.s)
niet officieel genoteerd
gronlmi c
obl.index/eff.rend.
(c.b.s.)
Goud en zilver
goud onbewerkt 26 880-27 380
(26.930-27.430)
z.iver onbewertci 375-455 (380-450)
Buitenlands geld
Amer.dollar 1.95 2,07
Bnts pond 3,44 3,69
Belg. frank (100) 5,18 5,48
Duitse mark (100) 110,50 114,50
FranseMIOO) 31.80 34 30
&00 780 Jap- yen (10.000) 15680 16380
Damrak flauw gestemd
AMSTERDAM (TD) - Nadat de gepubliceerde
werkloosheidscijfers in de Verenigde Staten
afgelopen vrijdag al voor onrust hadden ge
zorgd, werd maandag de invloed van het na
deren van de Amerikaanse presidentsverkie
r.Er heerste op menige beurs
flinke
Zo
Ook Londen bleef niet onberoerd
De koers van de Amerikaanse dollar begon de
nieuwe beursweek lager en leverde een cent
in op 2,0160 tegenover het slot van vrijdag
2,0260).
In Amsterdam gleden de meeste noteringen
met guldens onderuit. De CBS-stemmingsin-
dex algemeen noteerde om 11.15 uur één
punt lager op precies 100. Koninklijke Olie
stond ruim een rijksdaalder af op 223,50.
Unilever was 1,80 lager op 119 en eenzelf
de verlies tekende Akzo aan op 151,70. KLM
verloor twee kwartjes op 39,50, Philips boet
te zeven dubbeltjes in op 32 en Hoogovens
was op 65,60 bijna een gulden lager
In de financiële sector kreeg Nationale Neder
landen het flink te verduren. De verzekeraar
liep een schade op van een daalder op
64.80 NMB raakte 1.30 kwi|t op 180,50 en
Amev lag acht dubbeltjes lager in de markt op
54.
De grafici Bührmann en VNU noteerden bei
den lager op respectievelijk 55 0,90) en
91 (-/ 1,30), KNP ging voor acht dubbeltjes
minder van de hand op 42,20.
Ook de lokale markt zat in de verdrukking, al
bleven de verliezen wat meer beperkt. Gouds
mit noteerde drie gulden lager op 144, Max
well moest 7,50 prijsgeven op 560 en voor
Orco Bank werd maar liefst 5,50 minder be
taald op 78,20.
De parallelmarkt lag verdeeld. DICO steeg bij
na een gulden tot 78, Berghuizer daalde ze
ven dubbeltjes tot 47,30 en Verkade moest
vier gulden terug tot ƒ311
Marktberichten
waarvan 100 stieren. Dikbillen. extra k
13.25. stieren 1e kwal. 7,75-8,30, 2e kw. 6.75-
7,75, vaarzen 1e kw. 7,40-8,35, 2e kw. 6.55-
7.40, koeien 1e kw. 7.25-8,30, 2e kw. 6,45-
7,25, 3e kw. 5,80-6.45, worstkoeien 5.40-
6,25. Handel en prijzen: stieren redelijk - ho
ger; koeien vlot - gelijk. Slachtschapen- en
lammeren (gulden per kg gesl.gew.). Aan
voer 93. Schapen 4.50-6,50, lammeren (ram
men) 8.00-10.00. lammeren (ooien) 8,00-
9,50. (gulden per stuk) schapen 160-210.
lammeren (rammen) 195-240, lammeren (ooi
en) 185 - 210. Handel en prijzen schapen re
delijk - gelijk, lammeren redelijk gelijk. Totale
NMB Dutch Fund
In de eerste negen maanden van dit |aar is
de waarde van NMB Dutch Fund, een
fonds van de NMB dat belegt in Nederland
se effecten, met 36 procent gestegen. In
het derde kwartaal nam het vermogen toe
vanf 106.9 miljoen totf 110,3 miljoen en de
intrimske waarde per aandeel met 6.5 pro
cent tot f 31,77 Dat heeft de NMB vandaag
bekendgemaakt.
Texas Air
De Amerikaanse luchtvaartmaatschappij
Texas Air heeft haar verlies in het derde
kwartaal van dit jaar ten opzichte van de
zelfde periode vorig jaar zien toenemen
van 72.8 miljoen dollar tot 114,1 rml|oen
dollar. De omzet van de onderneming Is af
genomen van 2,19 miljard dollar tot 2,13
miljard dollar. Dit heeft Texas Air vandaag
bekendgemaakt. Het slechte resultaat
komt geheel voor rekening van de dochter
onderneming Eastern Airlines, waar 4.000
personeelsleden de deur uit moeten.
RJR Nabisco
De Amenkaanse 'buy-out'-specialist Forst-
mann Little heeft verklaard mogelijk samen
met een aantal grote Amerikaanse produ
centen van consumptiegoederen mee te
dingen naar het Amerikaanse tabak- en le
vensmiddelenconcern RJR Nabisco. Het
eventueel uit te brengen bod van de Forst-
mann-groep, met onder meer de Procter
and Gamble en de levensmiddelenprodu
cent Ralston Purina, zal de recente biedin
gen van de bank Kohlberg Kravis Roberts
(20,3 miljard dollar) en van een groep di
rectieleden van RJR Nabisco zelf (20,9 mil-
iard dollar) overtreffen, aldus een zegs-
Rente Brazilië
Brazilië heeft 3,76 miljard dollar betaald
aan de Amerikaanse bank Citibank, waar
door het land de achterstand bij zijn rente
betaling nu weer helemaal heeft ingelopen
Van het betaalde bedrag is 1.76 miljard
dollar afkomstig uit de internationale reser
ves en de overige twee miljard uit de tus
sentijdse lening van commerciële banken
vorig |aar november Eerder deze week
sloten Brazilië en de banken een herzien
schuldakkoord, dat een bedrag van 82 mil
jard dollar omvat
Prijzen Turkije
De Turkse regering heeft de prijs van siga
retten en alcoholische dranken zondag
verhoogd. Als reden voert zij aan dat het
Turkse pond ten opzichte van de Ameri
kaanse dollar dit jaar meer dan eenderde in
koers is gedaald en dat de kostprijs is ge
stegen. De inflatie op laarbasis bedroeg m
Turkije in oktober 06.4 procent
