Koud vuurwerk van Starik
Oog voor het nauwelijks merkbare
Science fiction voor Sinterklaas
Vier brave Britse thrillers
Aardige herinneringen
Koele obsessie van
Kirchhoff intrigeert
LITERATUUR
Afgewogen dichtwerk van Tom van Deel
'Mijn kleine
oorlog' van
Boon herdrukt
Het is een kunstgreep die prachti
ge resultaten kan opleveren. Veel
tijd kost het ook niet. Je laat ge
woon het geheugen een aantal her
inneringen ophoesten, zonder je te
bekommeren om de onderlinge sa
menhang. Dit alles onder de noe
mer 'Ik herinner mij'.
Het was de inmiddels overleden
Franse schrijver George Perec die
een boek schreef met korte stukjes
over wat hij zich herinnerde. Het
werd een 'merkwaardig' allegaar
tje. dat zich laat lezen als een avon
turenroman. Of misschien is klaag
zang wel een betere typering, want
door het telkens maar weer herha
len van dat 'Ik herinner mij' krijgt
de verzameling herinneringen een
bezwerend karakter.
Het is een goed idee geweest van
de Arbeiderspers om ruim veertig
Nederlandse schrijvers te vragen
herinneringen op te halen volgens
de methode Perec. Het resultaat is
een boek dat verscheen ter gele
genheid van een mijlpaal: het
150ste deel van Privé-Domein. de
mooiste reeks die de Nederlandse
literatuur rijk is.
'Ik herinner mij' is geen obligaat
jubileumboek geworden. Dat komt
doordat de meeste schrijvers zich
goed van hun taak hebben gekwe
ten. Niet iedereen, nee. Zo begint
Albert Helman zijri stukjes met
'Soms'. Rudi van Dantzig schrijft
een verhaal over zijn moeder en
Renate Dorrestein begint met 'Ik
herinner me niet', evenals Maarten
't Hart. Vormen van valsspelen. De
redactie had hier een stokje voor
moeten steken.
Het mooie van dat opsommen is
dat het poëtische schaamteloos aan
het onbenullige wordt geregen.
Een voorbeeld. "Ik herinner me
hoe ik bij een vreemde Indische fa
milie de tuin in werd gestuurd,
voor het eerst een uitgestrekte ho
rizon zag, en geschrokken terug
naar binnen holde omdat ik dacht
dat de wereld achter hun huis op
hield". Een herinnering van Ma
rion Bloem, die zich vervolgens in
één adem herinnert "dat mijn tante
boos was omdat ik de aardappelen
wilde schillen".
De mooiste herinnering is intus
sen dat stukje van Maarten Spanjer
Maarten Spanjer.
over Janus, de schillenboer, over
wie een krant naar aanleiding van
zijn veertigjarige jubileum'schreef:
"Vond de heer Van Eijk thuisgeko
men op zijn kar een abusievelijk bij
de schillen weggegooid lepeltje of
mesje of een ander stukje huisraad,
dan nam hij dat de volgende dag
weer mee en zocht met grote tact
net zolang totdat hij dit aan de
rechtmatige eigenaar kon terugge-
Van Frank Starik. die publiceerde
in de inmiddels beruchte poëzie
bloemlezing 'Maximaal', ver
scheen de bundel 'Nepvuur'. be
kroond met de 'De Avonden litera
tuurprijs 1988'. Starik is in zijn poe-
zie uit op afrekening met het zij
onder ironie gezegd de totale sa
menleving. Zijn gedichten zijn be
volkt met deerniswekkende anti
helden. Zij leven in onzekerheid
over de spelregels van het bestaan,
vervreemd van ae natuur en 'door
gewinterd eenzaam'. Ze zijn we
reldvreemde produkten van een
welvaartstaat die groots en meesle
pend leven op de index heeft ge
plaatst.
De vergelijking ligt voor de
hand: de thematiek is die van Re-
ve's De Avonden. Hoe te overleven
in een wereld waarin de wijn bes
sen-appelsap, het vuur nepvuur is?
Bij de verwerking van dit thema
schuwt Starik geen middel om zijn
publiek te verbazen. Geen lezer zal
zich vervelen bij de hoogstandjes
ironie en sarcasme, maar hij blijft
buiten schot, raakt zelden betrok
ken en nergens ontroerd. En het is
allemaal zal zo vaak vertoond.
Stariks kaalslag gaat met de
bulldozer, maar je vraagt je al le
zend af wat de dichter-projektont-
wikkelaar na de sloop met het
braakland wil. Dat het geen wel
zijnswerk wordt, is duidelijk. Maar
bewerktstelligt zo'n destructie de
verdieping van enig inzicht? Het
valt te vrezen dat Starik's vuur
werk. hoeveel ah's en oh's het ook
'Mijn kleine oorlog' van Louis Paul
Boon is een boek dat ik mee naar
mijn graf zou willen nemen. 'Boon
tje' beschreef er de geschiedenis in
van gewone mensen tijdens de
Tweede Wereldoorlog. Ook van die
mensen van wie men pleegt te zeg
gen dat zij met alle winden mee
waaiden. Querido herdrukte dit
kleinood als Salamanderpocket.
Het is niet alleen een heel mooi
boek - een 'mensenboek', om Ge
rard Reve te parafraseren - ook is
de thematiek erin nog steeds
hoogst actueel. Ik doel op de kwes-
tie-Venema, de schrijver die een
aantal collaborerende schrijvers
aan de kaak heeft gesteld.
Hoe anders is de kijk van Boon
op het gedrag van mensen. Hij is
vervuld van deernis als hij hen ziet
in hun strijd om het dagelijks be
staan, waar niet de idealen tellen
maar slechts de prak die zich onder
de deksel van de kookpot bevindt.
Voor de meeste mensen waren in
de oorlog varkens belangrijker dan
koningin en vaderland.
Boon schrijft over de mensen die
'op de luie hoek' staan te praten
over de oorlog. De een is voor die;
de ander voor die. Hij zegt: hou op
met dat gelul, wij zijn er alleen
maar voor onszelf, voor ons gezin.
Laat koning Albert en het vader
land maar de kolere krijgen. Van
het vaderland kunnen wij niet
eten.
Boon schrijft over het zieke
meisje, dat in de tuin een schuilkel-
dertje laat graven, net zo groo* als
een graf. Bij het luchtalarm kruipt
ze in dat gat. Ze sluit het af met een
krant, een zwaarder 'deksel' zou ze
niet meer van zich af kunnen wen
telen.
Zo'n verhaal - dat is in een
woord: groots.
CEES VAN HOORE
Louis Paul Boon: Mijn kleine oor
log; Salamaderpocket Querido, f 15.
- English and American pockets
- Franse/Duitse pockets
- Nederlandse literatuur
- Detectives/Science fiction
- Kinderboeken
- Ko<
- Kunstboeken
ontlokt, bij het naar huis gaan snel
vergeten raakt.
Joost Zwagerman, eveneens met
poëzie in 'Maximaal' vertegen
woordigd, publiceerde 'De ziekte
van jij Het is een bundel liefdesge
dichten van een hoog poëtisch ge
halte. De verhaallijn in deze zeer ly
rische gedichten is de aloude ge
schiedenis van verovering, vereni
ging, verlies en nabetrachting. Dat
is ook allemaal eerder vertoond.
Maar Zwagerman is erin geslaagd
van de klassieke ingrediënten ver
liefdheid. extase en wanhoop poé-
zie te maken.
De verleiding is groot, voorbeel
den te citeren waaruit blijkt hoe de
dichter zijn liefdesnest van mooie
woorden bouwt.
Dan blijkt hoe moeilijk er woor
den en zinnen zijn los te maken,
wat duidelijk maakt hoe sterk de
taalvondsten in het vers geïnte
greerd zijn. Er is trouwens nauwe
lijks tijd bij zulke vondsten stil te
staan. De verzen zijn gejaagd en de
Boekhandels:
Breestraat 93. 2311 CK Leiden.
Tel. 071-160500.
Leidse Rein AZL.
Rijnsburgerweg 10.2333 AA Leiden.
Tel. 071-160515.
De rokende Griekenlandgangers
onder ons zullen verrast opkijken
als zij de Verzamelde Gedichten
van Tom van Deel onder ogen krij
gen. Op bladzijde 121 van dit niet
erg dikke boek - Van Deel is geen
veelschrijver - treffen wij een klei
ne Griekenlandcyclus aan waarin
een mooie vrouw centraal staat.
Het is de vrouw die staat afgebeeld
op het sigarettendoosje van het
merk Santé, een mysterieuze dame
die de verpakking een aparte beko
ring verleent.
De sigaretten zelf vind ik niet te
roken, maar ik nam toch altijd een
paar doosjes mee van mijn reis. Al
leen om die mooie vrouw. Ze heeft
wel iets weg van Marilyn Monroe,
maar haar blik is intrigerender en
veel minder goed te duiden.
Die blik is voor van Deel onder
werp van bespiegeling in deze, zes
vierregelige gedichtjes tellende,
cyclus, die begint met het versje:
Ze is mooi, maar ook verdrietig/Ze
kijkt langs ons heen naar beneden-
/Wie zou niet uren tegenover haar-
/willen blijven zitten/willen blij
ven. Eigenlijk staat er in dit ge
dichtje niet erg veel bijzonders,
maar voor wie bedenkt dat de da
me iets vertegenwoordigt dat in
WIM BRANDS
uitgeverij De Ar-
geliefde heeft immers genoeg aan
halve woorden en afgebroken zin
nen: 'je bent de helleveeg/ de
duivelskunstenaar in goeden doen
je bent geheel alleen met velen/
want je naam is minnaressenle
gioen Of: 'schiep jij als koffie
dik het muzebeest wel degelijk be
hagen/ in het mijnerzijds karaats
te staren naar je diamantgelijke
navel/ ongeveer ter hoogte van het
drukbezochte landgoed Wespetail
le
Zwagerman heeft ook een voor
beeldige timing, in de afwisseling
van extatische taaiexplosies met
een schuchtere bijna-stilte. Dat te
rug nemen van virtuositeit wordt
zeer functioneel wanneer duidelijk
is dat de geliefde niet langer valt te
binden:
'Kom jij nog terug bij mij, ik be
doel, kom je nog terug?' En in een
mooie variant op Gorter's 'ik hou
zo vrees'lijk van je,/ ik wou het he
lemaal zeggen-/ Maar ik kan het
toch niet zeggen'.:
Zie je, je bent zo uiteindelijk te
zeggen. Vandaan zoals je bij me
van me bent kan ik je niet weerleg
gen.
Valt er op deze poezie niets af te
dingen? Is er niet vaak een teveel
van het goede, wordt het geen 'mo
nomane litanie'? Maar wat een rijk
dom aan uitdrukking.
WIM VEGT
Frank Starik: Nepvuur: uitgeverij
In de Knipschcer. 19.50. Joost Zwa
german: De ziekte van jij: uitgeverij
De Arbeiderspers, 25.-.
Tom van Deel - ik schreef het al -
is niet iemand die een hoge pro-
duktie heeft als dichter. Maar de
'stuk of wat' bundels die hij tot nu
toe heeft gepubliceerd rechtvaardi
gen zijn 'bestaan' als dichter ten
volle. Ik weet niet of er in het Let
terkundig Museum al handschrif
ten van hem zijn, maar als dat wel
het geval is moeten die wemelen
van doorhalingen en correcties.
Van Deels verzen maken een ui
terst afgewogen indruk en alles
wat hij noteert is essentieel voor
het begrip ervan. Met andere woor
den: er staat geen woord te veel in.
Zijn observaties zijn haarscherp en
hij heeft oog voor het nauwelijks
merkbare.
In deze verzamelbundel is na
tuurlijk ook het werk uit zijn begin
periode als dichter opgenomen.
Het zijn anekdotische versjes, klei
ne sfeerbeschrijvingen van familie
tafereeltjes met titels als 'Ranja',
Schoolbazar', 'Verkade-album'. En
dan zijn daar natuurlijk de schets
jes 'naar de natuur', waarin voor
Van Deel geen veertje overbodig
lijkt te waaien.
Dat werk uit zijn beginperiode
heeft een zekere bekoring. Het zijn
gedichten die een glimlach teweeg
brengen bij de lezer. Niet meer.
maar ook niet minder. Echt inte
ressant begint voor mij Van Deels
dichterschap echter pas te worden
bij zijn bundel 'Klein diorama'. In
die bundel heb je af en toe het ge
voel dat Van Deel je door een kier
in de werkelijkheid laat kijken
naar wat ik dan nu maar even het
'eeuwige' noem. Om die ervaring
deelachtig te worden moet dat
werk met zeer veel nauwkeurig
heid worden gelezen en herlezen.
In het gedicht 'Achter de water
val' valt in sommige regels invloed
te bespeuren van een belangrijk
dichter als Hans Faverey. Vooral in
een regel als '...water, dat valt en
zich neerstort'. Maar over het alge
meen blijft Van Deel zijn eigen,
milde toon behouden. Een van zijn
geslaagdste gedichten vind ik nog
steeds 'Kouros'. Ik citeer het hier in
zijn geheel:
Hij was bedoeld uit marmer op te
staan
maar ligt, onaf, gedrukt tegen de
berg,
zijn been gebroken, en ziet het rug
gelings
met stijve armen aan. Een man die
graag
van steen zou zijn genezen, die
droomt van
scheep te gaan, maar aldoor onbe
weeglijk
de regen op zich laat. Geborene die
in rots bleef steken en langzaam
slijt
tot onbehouwen staat.
In dit gedicht is het Van Deel ge
lukt een ziel te blazen in een beeld,
een beeld dat verkrampt, met ar
men stijf van ontzetting, het verval,
de dood, moet toelaten. Wat mij be
treft mag het in een bloemlezing
van klassieke poëzie.
CEES VAN HOORE
In 1982 verscheen, bij uitgeverij
Novella. Bodo Kirchhoffs Een
zaamheid van de huid. Een merk
waardige novelle over een biblio
thecaris die vertelt wat hij na zijn
werk in het rosse kwartier van
Frankfurt ontdekt. Meer een kader
voor een aantal observaties over li
chamelijkheid en over het onver
mogen tot communicatie, tijdens
een zoektocht van de bibliotheca
ris naar tekens. In bijzondere gebb-
ren, uitdrukkingen, posities van li
chaamsdelen.
Sindsdien heeft Kirchhoff ande
re verhalen geschreven, alsmede
een roman, toneel, essays en een
film gemaakt waarin hij zelf de
hoofdrol speelt. Ook hier als de
koelte voyeur. Nu komt een andere
uitgeverij, Meulenhoff, met de re
cente bundeling verhalen Verre
Een boeiende, exentrieke figuur,
deze Kirchoff, gefixeerd als hij is
op het menselijk lichaam als object
en in het verlengde daarvan op fy
siek geweld. Dat is hij in al zijn
werk, ook in Verre Vrouwen. De ti
tel slaat dan ook op de onbereik
baarheid van het lichaam, of de
tails daarvan.
De sfeer van de verhalen doet
sterk aan die uit de novelle denken.
De vertellers van de diverse verha
len lijken als twee druppels water
op de hoofdpersoon van Eenzaam
heid van de huid. Meestal zijn het
mannen die door hun beroep of le
venswijze randfiguren zijn gewor
den: schrijvers, boekhouders, tv-
presentatoren. Vaak leven ze al
leen.
Soms doden ze het vrouweli
chaam waardoor zij worden geob
sedeerd, b'oms worden ze zelf ge
dood. Zoals de man die op bezoek
is bij een leesgrage prostituée en op
haar verzoek de postmoderne filo
sofie van het verdwijnende subject
uitlegt. Vervolgens past ze dit op
hem toe - 'als ik toch niet voör mijn
gedrag verantwoordelijk ben' - en
vermoordt hem, waardoor het (on
gewild?) een grappig verhaal
wordt. In een ander pleegt de
vrouw van de verteller een 'paska-
mermoord' in bijzijn van haar echt
genoot, die niet tussenbeide komt.
Integendeel, hij blijft tamelijk
onaangedaan en zorgt ervoor dat ze
nog op ti jd voor het kopje koffie op
hun vaste terras
Er staat één zwakker verhaal in
Verre vrouwen. Dat gaat over een
schrijver die in een oud hotel in
Singapore logeert en graag de vroe
gere kamer van Hermann Hesse
wil hebben. Zoiets is toch niet
meer dan een reis-schnabbel voor
een glimmend magazine.
De rest is intrigerend. Cru mis
schien lijkt het eerste verhaal,
waarin Kirchhoff het geval van het
Columbiaanse meisje Olmya San
chez bekijkt. Hier werkt zijn me
thode van koele obsessie uitste
kend, omdat Kirchhoff juist niet
uit is op het goedkope sentiment.
Door via een zakelijke manier op te
roepen wat het meisje tijdens haar
lijdensweg van de media verwacht
te, stelt hij die media scherper ter
discussie dan via de obligate aan
klachten. En weet hij te ontroeren.
AUGUST HANS DEN BOEF
Bodo Kirchhoff. Verre vrouwen. Ver
taling Annemiek Muustcrman en
Huub Beurskens. Uitgeverij Meulen-
Julian May.
Misschien is het hoopvol denken,
maar weer lijkt het of science fic
tion in Nederland aan belangstel
ling wint. Meer kwalitatief overi
gens dan kwantitatief: het zijn nog
steeds maar enkele uitgevers die
genoeg brood zien in het genre om
allerlei moois te laten vertalen
(men wil niaar niet geloven in de
verkoopbaarheid van eigen SF-
schrijversL
Toch is er oog voor betere SF,
vooral bij Meulenhoff: er zijn verta
lingen van de cyberpunk van Mi
chael Swanwick en van de gedre
ven fantasy van Orson Scott Card,
naast nieuw werk van de oude, hier
best verkopende maestro Jack
Vance.
De laatste begint overigens aan
een duidelijke conservatieve afta
keling, ongetwijfeld inherent aan
zijn leeftijd. Voor de zoveelste maal
is deze SF-geront van start gegaan
met een nieuwe reeks, De Kronie
ken van Cadwal; het eerste boek:
Station Araminta, is een detective
achtige fantasie in de stijl die Van
ce hier zo geliefd heeft gemaakt.
Vol grappen en grollen, bizarre sa
menlevingen en venijnige dialo
gen.
Het verhaal verloopt volgens be
proefd recept. De planeet Cadwal
wordt gekoloniseerd door een
(Aards) Genootschap van Natuur
kenners, waarvan het Secretariaat
zich vestigt op Station Aramaninta
op een der drie continenten. Oor
spronkelijk was dat secretariaat ge
organiseerd in zes bureaus, "elk
voor een afgeronde groep van
werkzaamheden" en elk onder lei
ding van een Bureauhoofd.
Deze hoofden en hun familiele
den en nazaten krijgen steeds meer
macht en bestieren hun gezinnen
en voetvolk volgens rigide normen,
waarin geen plaats is voor vreem
delingen en tuig van elders. Toch
vormt zich ongemerkt een kaste
van tijdelijke werkkrachten die
revolutie, wat drommel! op
slinkse wijze roet in het prettig ge
regelde eten dreigen te gooien.
U moet de avonturen van de jon
ge Glawen, t.z.t. handhaver van
recht en orde, natuurlijk toch zelf
lezen, maar let ook eens op de
rechtse filosofieën die de auteur
zijn All American Boy in de mond
legt: 'Dat klinkt goed', zei Gla
wen, 'maar we hebben mijns in
ziens hier een uitzonderingsgeval.
Jouw beeld (een democratische
uitspraak van Glawen's gespreks
partner, iemand die hij niet zeer
mag RV) past niet op de situatie
hier op Cadwal, waar een kolonie
illegale vagebonden, die hier hele
maal niet zou behoren te zijn, een
grotere getalssterkte heeft dan de
hardwerkende bewoners van Ara
minta. Als je ze stemrecht zou ge
ven zouden ze ons wegvagen' (p.
382).
Nu is science fiction ondanks tal
van mooie praatjes van de zijde van
vredelievende fans niets anders
dan een gewelddadig avonturen-
en kolonisatiegenre, dus de rechtse
praat van Vance is niet wezenlijk
schokkend voor wie veel SF
leest en het gelezene op zijn du
bieuze merites weet te beoordelen.
Het is als met wapentuig in speel
goedetalages: kinderen zijn er dol
op, maar er mag door volwassenen
best eens pedagogisch gefronst
worden.
Julian May
Vergelijkbaar is de serie Het
Veelkleurig Land van Julian May,
dat uit vier dikke delen bestaat:
Het Veelkleurig Land. De Gouden
Halsring, De Troonveroveraar en
De Tegenstrever. Ook hier begon
het zo goedbedoeld: in dit epos zijn
we aanvankelijk een eeuw of wat
verder, als de mogelijkheid wordt
ontdekt om terug te reizen naar de
Aarde van zes miljoen jaar geleden.
Natuurlijk een schitterende uit
wijk- en ontsnappingsmogelijk
heid uit de dorre galactische reali
teit voor hele hordes misdadigers,
avonturiers, predikanten en vele
andere al dan niet dan ernstig ge
stoorden. Het wordt dan ook een
drukte van belang in het Plioceen,
vooral als blijkt dat zich daar al een
buitenaards ras heeft gevestigd,
magie bedrijft en de baas wil blij
ven spelen. En natuurlijk zijn er
onder de vers aangekomen tijdrei
zigers niet alleen romantische hun
keraars maar ook nogal wat types
die op hun beurt last hebben van
honger naar macht.
Ondanks deze stereotiepe SF-
motieven is May er zeker in ge
slaagd een boeiend, kleurrijk, bont
en spannend spektakel te maken
geen der dikke delen verveelt ook
maar een moment, al gaat de zo
veelste vergelijking met Tolkien
voor de zoveelste keer mank.
Zowel het werk van Vance als
van Julian May mag u uw kinde
ren, romantische familieleden en
van Grootse Avonturen dromende
kennissen gerust met Sinterklaas
cadeau 'geven doe er een pedago
gisch versje bij. Met frons.
ROB VOOREN
Jack Vance, De Kronieken van Cad
wal. Eerste boek: Station Araminta.
Uitg. Meulenhoff ƒ49.50. Gebonden.
Julian May, Het Veelkleurig Land.
De Gouden Halsring, De Troonver
overaar en De Tegenstrever. Uitg. Het
Spectrum 34,90 per deel.
Prinsessekade 3-4
2312 DA LEIDEN
TEL. 071-140208
De Britse thrillerschrijver Gerald
Seymour begon zijn loopbaan als
journalist bij de televisiemaat
schappij ITN. Hij maakte reporta
ges van diverse brandhaarden over
de hle wereld. De journalistieke er
varingen vormen de basis voor zijn
'bijverdiensten': het schrijven van
spannende fictionverhalen.
Seymour heeft ooit overwogen
de journalistiek eraan te geven en
zich verder te bepalen tot het
schrijven van boeken. Maar hij rea
liseerde zich toen dat hij juist die
journalistiek nodig had als inspira
tiebron voor zijn boeken.
Dertien jaar geleden debuteerde
hij op dit gebied met 'De jager en
zijn prooi' (Harry's game), een be
klemmend verhaal uit Noord-Ier-
land dat door zijn televisieregistra
tie wereldbekendheid heeft ver
worven. Hij schreef daarna boeken
over de IRA en Palestijnen, over
Russische dissidenten en over de
Rode Brigades in Italië. Zijn vijfde
boek verscheen in 1980, maar is nu
pas onder de titel 'Koud vuur' in
het Nederlands vertaald.
Bepaald niet zijn sterkste ver
haal. Het gaat over een ontsnap
ping uit Oost-Duitsland. De ge
schiedenis heeft inmiddels wel
duidelijk gemaakt dat zoiets onder
alle omstandigheden een hachelij
ke onderneming betekent. De
Oostduitse grens wordt scherp en
fanatiek bewaakt.
Daarom doet het vreemd aan dat
de hoofdfiguren van de Britse ge
heime dienst, die een Oostduitse,
in Rusland werkende geleerde
over de grens willen smokkelen,
bijna amateuristisch te werk gaan.
Er zijn zoveel onzekere factoren in
de plannen, dat geen normaal den
kend mens in een goede afloop zou
durven geloven.
En juist dat geloof dat een ont
snapping zou kunnen gelukken is
essentieel voor de opbouw van de
spanning. Nu rest alleen de vraag
waar en hoe het zal misgaan. En dat
vind ik een te smalle hasis om een
'klassieke' thriller op te bouwen.
Zelfs als je zo geroutineerd kan
schrijven als Gerald Seymour.
Hammond Innes
Schrijft Gerald Seymour om zo
te zeggen in zijn vrye tijd, zijn land
genoot Hammond Innes doet het
om den brode. Dat blijkt wel uit
zijn imponerende produktie. Blij
kens de opsomming in zijn nieuw
ste boek is deze 'Nacht en ontij' de
26ste titel die in het Nederlands
wordt vertaald. Dat tekent een
werkzame geest.
Uiteraard zijn niet al die boeken
even goed, maar in de meeste ge
vallen zijn ze wel onderhoudend.
In Innes' verhalen zal men vergeefs
zoeken naar ontroerende relaties
scherp getekende karakters, zinde
rende spanning en fascinerende ta
ferelen. maar het plot lijkt meestal
redelijk realisch en de gebeurtenis
sen lopen logisch in elkaar over.
Zo ook in 'Nacht en ontij'. Daarin
borrelt het op Menorca en Malta.
Eilandjes, voldoende ver weg en
open genoeg om opstandige groe
peringen een kans te geven. Een
Britse verhuurder van vakantie
huisjes en vissersbootjes ziet in
eens zijn kabbelende bestaan ver
troebeld door mysterieuze figuren,
die hem zelfs met de schuld van
een moord op een politicus opzade
len.
Natuurlijk loopt het redelijk
goed af, maar de verhouding tus
sen de Brit, zijn vriendin, zijn
vrouw en haar minnaar is aan het
einde nog net zo vreemd en ver
ward als aan het begin. Daar heeft
de schrijver geen boodschap aan,
hij bepaalt zich tot de feitelijke ge
beurtenissen. Daar zit vaart genoeg
in. Men zal weliswaar geen blosjes
van opwinding krijgen, men zal er
ook geen nachtrust aan opofferen,
maar voor een ontspannend uurtje
is Innes' verhaal best aan te beve
len.
Ellis Peters
Ellis Peters (pseudoniem van
Edith Pargeter) is een oudere da
me, die woont in het Britse graaf
schap Shropshire, het decor waar
tegen haar Cadfael-serie zich af
speelt. Ze begon op latere leeftijd
met schrijven en nu is de brave
broeder Cadfael haar lust en haar
leven: 'Het schrijven van deze
speurdersromans geeft me meer
voldoening dan ik kan zeggen'.
Haar geesteskind woont in het
twaalfde eeuwse Engeland in het
klooster van Shrewsbury, dat zo
waar echt bestaat en vandaag de
dag een toeristische trekpleister
vormt. Maar volgens de verhalen
van EUis Peters was broeder Cad
fael zes eeuwen geleden de vraag
baak van de dorpse gemeenschap.
Zijn grote levenservaring, zijn
mensenkennis en zijn scherpe
waarnemingen maakten hem tot
de ideale figuur om affaires te ont
rafelen. Als hij niet aan het speuren
was werkte hij de kloostertuin,
maar in Peters' boeken is hij altijd
op weg om een moord op te lossen.
Moorden, die binnen afzienbare
tijd ook op de televisie te zien zul
len zijn. Er zijn miljoenen Engelse
ponden voor uitgetrokken.
Maar in boekvorm kan men zich
nu al vermaken met de speelse wij
ze, waarop broeder Cadfael de
moorden te lijf gaat in een omge
ving van landheren, lijfeigenen en
horigen. In een tijd, dat wet en orde
nog lijnscherp waren afgetekend.
In een tijd dus, waarin Ellis Peters
goed en kwaad gemakkelijk kan
scheiden. Haar verhalen graven
niet diep, maar ze vormen leuke
lectuur voor een lange treinreis of
een verloren uurtje.
Als men zich althans niet ergert
aan stijlbloemen als 'Opnieuw
heerste er stilte, want ofschoon
Rannilt haar borst voelde branden
van verontwaardigd medeleven,
was haar tong tot stilte bevroren'.
Dat is een citaat uit 'Het vege lijf.
Maar men kan ook kiezen voor 'De
kille maagd', 'De eenzame bruid' of
'Het gemene gewas'. Alle vier tege
lijk verschenen. Het maakt niet
veel uit welke men kiest: één pot
nat.
KOOS POST
Koud vuur, van Gerald Seymour en
'Nacht en ontij', van Hammond Innes,
belde verschenen bij De Boekerij
(resp. ƒ19.90 en 25,-. 'Het vege lijf'.
'De kille maagd'. 'Het gemene gewas'
en 'De eenzame bruid', vier boeken
van Ellis Peters, ook bij De Boekerij
17,90 per stuk).
Nieuwe uitgaven
Thrillers
'Dubbele mandekking'. Succesvol
le voetballer ontvangt dreigbrie
ven nadat er in het stadion een jog
ger is vermoord. Schrijver Bert
Hiddema. Uitgeverij Luitingh, f 10.
'De tweede man'. Thriller van Felix
Thijssen. Charlie Mann, de crimi
nele vechtmachine met een hart
van goud, steekt z'n nek uit voor
een vrouw die wordt bedreigd door
een echtgenoot die volgens haar al
lang dood en begraven is. Uitgeve
rij luitingh. f 10,-.
'Zand' van Jef Geraerts. Twee Ant
werpse commissarissen onderzoe
ken de wurgmoord op een tand-
artassistente. Uitgeverij Manteau.
Science fiction
'De beste science fiction van het
jaar'. Vertaling van de Amerikaan
se bloemlezing The Annual S.F.
Uitgeverij Loeb. f25,-.
'Gods Smidse', van Greg Bear.
Op aarde en op andere planeten
worden rotsen en bergen gevonden
die er enkele dagen tevoren nog
niet waren. Buitenaardse wezens?
Uitgeverij Meulenhoff, f32,50.
(zie verder pagina 9)
