Golf van vrijheidsdrang spoelt langs Oostzeekust 'Goede croupiers zo gemakkelijk te zijn niet vinden' Reportage Estland, Letland en Litouwen dagen Moskou uit Moslims in Den Haag over eenheid9 vrede gerechtigheid Tussen de beide wereldoorlogen waren ze nog zelfstandig en de her innering aan een op vrije, markt economie gebaseerde samenleving leeft dan ook nog volop. De Esten lopen het hardst van stapel en spre ken openlijk over de noodzaak om de economische relaties te 'dekolo niseren'. Sinds de inlijving bij de USSR in 1940 voelen de Esten de communistische leiband, met de vanuit Moskou gedirigeerde plan economie. om de hals knellen. Daar willen ze van af. en dat geldt ook voor de Letten en de Litou- door Alexander Münninghoff Doorgewinterde partijleden in de Sovjet-hoofdstad kondigen somber aan dat het daar in het wes ten alleen maar slecht kan aflopen. Onbegrip is er voor de hartelijke groeten die de pas benoemde Sov jet-president Gorbatsjov in okto ber naar de volksfrontvergadering in Tallinn stuurde. Een kaderlid kan zich er nu nog over opwinden: "We moeten ze misschien niet te gen de haren instrijken. Maar openlijk steunen was nou ook weer niet nodig". Vroeg of laat zal het centrale ge zag in Moskou het moeten afstop pen. zo is zijn overtuiging, en dat zal dan alleen nog maar met tanks kunnen. Wat de geloofwaardigheid van Gorbatsjov als perestrojka-lei der geheel teniet zal doen. vooral in het buitenband. Kranten Helemaal werkeloos kijken ze niet toe vanuit Moskou, zoals bleek uit het verbod om Estische dagbla den in de rest van de USSR te ver spreiden. Officieel wegens papier tekort, maar het ligt meer voor de hand om een link te leggen met de inhoud van die kranten: ze laten brutaalweg zien hoe een kleine na tie zijn zelfstandigheid probeert te hernemen. Estisch is tot de enige echte officiële taal gepromoveerd, terwijl de oude vlag weer van de daken wappert, ook op de plaatse lijke overheidsgebouwen is het rood van de nooit aanvaarde revo lutie verdrongen door het blauw zwart-wit. De communistische partij in Est land, die vrijwel geheel op de lijn van het volksfront zit, doet vrolijk mee. De gebruikelijke privileges (extra voedsel, auto's, betere be huizing, betaalde vakanties) zijn overboord gezet. De in Estland wo nende Russen (bijna de helft van de bevolking), moeten zich voortaan schikken naar de Esten en niet andersom. Wie dat niet kan of wil, wordt met zachte hand uit de republiek verwijderd. Er zijn al 'oprot-premies' voor niet-Esten en men overweegt Estische controle posten aan de grens om te voorko men dat er Russen illegaal binnen komen. In het kleine landje van ander half miljoen mensen gold en geldt sinds de perestrojka het devies 'ons kent ons'. De door Moskou aangeprezen methode om iets van democratisering in de USSR tot stand te brengen, worden in Tal linn beleefd doch beslist van de hand gewezen met verwijzing naar de aloude democratische tra dities in Estland. MOSKOU lil Tallinn. Riga en Vilnius, de hoofdsteden van Estland. Letland en Litouwen, zijn de afgelopen weken onder algemene goedkeuring van de oorspronkelijke bevolking volksfronten opgericht. Dat gebeurde onder het massaal zwaaien met de oude nationale vlaggen en het zingen van de tot voor kort verboden volksliederen. Hoever laat Moskou het komen met de nationalistische vrijheidsdrang van de drie Baltische staatjes, die samen de Oostzeekust vormen van de Sovjetunie? In plaats daarvan eisen de Esten terugkeer van de ongeveer 100.000 landgenoten die onder Stalin zijn gedeporteerd en de instelling van een eigen Olympisch Comité. Want als er weer een nieuwe Igor Tamm opstaat wil men graag de eigen vlag omhoog zien gaan, het eigen volks lied horen - en natuurlijk het prij zengeld zelf opstrijken. Zo gewa gen de kranten ook van plannen voor een Estische vrijhandelszone met grote voordelen voor buiten landse investeerders, als om te on derstrepen dat het land econo misch weer op eigen benen wil staan. Partizanen Soortgelijke geluiden komen uit Riga, al laten de Letten zich wat minder krachtig horen. De meer derheid van de bevolking bestaat er al uit Russische immigranten. Heel anders is dat in Litouwen, eens een katholieke grootmacht die grote delen van Rusland en de Oekraine veroverde. De Russische aanwezigheid bedraagt hier maar 20 procent. In Litouwen is ook tot diep in de jaren vijftig strijd gevoerd door na tionalistische partizanen, die bloedige acties tegen met het Rode Leger niet uit de weg gingen. Be perken de Esten zich nog tot drin gende maar beleefde verzoeken in de richting van het Kremlin, in Vil nius plegen de nationalistische emoties al gauw hoog op te lopen. Om die reden probeert Moskou vooral hier de perestrojka in voor goede banen te leiden, zoals on langs duidelijk werd bij de oprich ting van de 'Sajudis', de Litouwse variant van het volksfront. Ogen schijnlijk was dat een puur natio naal gebeuren, waarbij zeker twee honderdduizend mensen op het Domplein in Vilnius wapperden met honderden geelgroenrode vlaggen en met overtuiging de ou de nationale hymne zongen. De afgevaardigden, die op het oprichtingscongres van 'Sajudis' strooiden met begrippen als 'zelf standigheid' en zelfs 'afscheiding', oogstten stormachtige bijval. Maar de resoluties die uiteindelijk wer den aangenomen gingen niet ver der dan verlangens omtrent econo mische, nationale en culturele au tonomie. 'Sajudis' mag qua organi satie op een nationalistische volks- Estische betogers in Tallinn op de been voor meer zelfstandigheid. De Russische minderheid wordt vriendelijk verzocht 'op te rotten', (toto epa> partij lijken waarin vrijheidslie vende Litouwers hun zegje kunnen doen, officieel is het een beweging die loyale medewerking aan de pe restrojka van Gorbatsjov in de sta tuten heeft opgenomen. In de hele opzet en uitvoering van het oprichtingscongres was de goedkeuring van Moskou merk baar. Er werd vergaderd in het Sportpaleis, er waren tolken en al lerhande hoog gekwalificeerde as sistenten voor de vierhonderd ver slaggevers, telefoonverbindingen met het Westen kwamen binnen twee minuten tot stand en er werd vuurwerk door eenheden van het Rode Leger. Standbeeld De aanwezigheid van de Litouw se partijleider Brazauskas onder streepte de partijcontrole over het ogenschijnlijk zo spontane natio nale reveil. Hij slaagde er zelfs in de menigte op zijn hand te krijgen door, met Moskouse instemming, Stalin te offeren. Genocide, een misdaad tegen de mensheid: dit waren de bittere ter men waarin de nog maar pas be noemde Brazaukas het keiharde optreden van de dictator na de oor log omschreef. En hij kondigde aan dat er een standbeeld voor de Sta- lin-slachtoffers in Litouwen zal worden opgericht zal worden, ter wijl de ongeveer veertigduizend Litouwse ballingen uit Siberië naar het vaderland terug kunnen keren. Met Brazaukas als bliksemaflei der en Stalin als kluif voor de naar zelfbevestiging hongerende me nigte, zorgde Moskou er zo voor dat de Litouwse vlam niet in de pan sloeg. De vraag is voor hoe lang. Als de verbazing over de eerste successen is verdwenen, kunnen de Litouwers wel eens tot de con clusie komen dat de toegeworpen kluif smaakt naar meer. Gorbatsjov heeft concessies ge daan: nog maar een viertal maan den geleden ging de militie met speurhonden op zoek naar dege nen die aan een gevel in Vilnius de nationale vlag had bevestigd en kreeg je twee jaar voor het dragen van speldjes die nu vrijelijk te koop zijn. De tijd zal leren hoe ver de par tijbonzen in Moskou bereid zijn het te laten komen. Als het ligt aan het eerder geciteerde kaderlid in Mos kou niet erg ver. Zijn oordeel: "Als hij de Balti sche landen vrij laat, zal Gor batsjov ook in Armenië concessies moeten doen aan de nationalisti sche verlangens wat hij met kan en wil. Die ongelijke behandeling is uiteindelijk voor niemand aan vaardbaar. Eerlijk, ik zie hier geen doordacht beleid en ik denk dat Gorbatsjov in het Baltikum een grote fout maakt". Een croupier moet stressbestendig zijn. "Alles moet worden gedaan op het juiste moment en in de juiste volgorde". <f0t0 gpd> Stichting casinospelen moet uitgebreid werven HOOFDDORP - Iemand die al veel ervaring heeft als croupier bij het nog steeds illegale gok spel Golden Ten maakt weinig kans om in een legaal casino aan de slag te komen. "Die ervaring wordt bij ons niet op prijs ge steld" .zegt D. Treffers, chef van de afdeling personeelswerving van de Nationale Stichting Casi nospelen. "Een Golden Ten- croupier", zo legt hij uit, "heeft in de illegaliteit gewerkt en bezit dus geen onberispelijke staat van dienst". door Weert Schenk Het is voor de Nationale stich ting Casinospelen niet eenvou dig om aan geschikte croupiers te komen. Het beroep is niet voor iedereen weggelegd. Er worden hoge eisen gesteld aan de mede werkers die rechtstreeks met de diverse gokspelen te maken heb ben. Slechts een op de tien seri euze sollicitanten voor het vak van croupier komt daadwerke lijk aan de roulette- of Black Jacktafel te zitten. In september volgend jaar opent de stichting in Nijmegen het achtste officiële casino in ons land. Mede daarvoor moet het personeelsbestand worden uit gebreid met ongeveer 200 crou piers. Treffers zegt dat de stich ting 'gigantisch' aan de weg moet timmeren om dat aantal op tijd binnen te krijgen en op te leiden. Vandaar dat maandag al in de kranten paginagrote adverten ties verschenen, waarin jongeren werden opgeroepen om te sollici teren naar een plek in "de enige bank waar je nooit van 9 tot 5 werkt". De personeelsfunctionaris zegt dat de croupier een zwaar beroep heeft. "Hij of zij moet het spel leiden en is tegelijkertijd gastheer of gastvrouw. Dat ver eist een aantal persoonlijke ei genschappen. Hij moet stressbe stendig zijn. Er moet vaak onder hoge druk worden gewerkt, met veel geld en met veel mensen om zich heen. Alles moet worden ge daan op het juiste moment en in de juiste volgorde". Driftkop Zonder een sterk concentratie vermogen kan een croupier niet werken. Hij moet steeds precies weten wat er op tafel gebeurt. Ie mand die alleen nog maar met een rekenmachine kan optellen en aftrekken, is ook niet de juiste persoon om het balletje te laten rollen. Een driftkop kunnen ze bij de nationale stichting evenmin ge bruiken. Zelfbeheersing en vriendelijke bejegening van de gast staan voorop. Maar de crou pier mag zich uiteraard weer niet laten intimideren. Treffers: "Hij moet weten dat er, zeker bij de Franse roulette, altijd spelers zijn die verwarring proberen te zaaien. Daarom mag een crou pier ook nooit in discussie gaan. Als hij eventuele problemen niet meteen kan oplossen, moet dat verder worden afgehandeld door de zaalchef'. Het ligt voor de hand dat de stichting-betrouwbare croupiers zoekt. Treffers: "Betrouwbaar heid is moeilijk te meten. Daar om vragen we niet alleen van de sollicitanten, maar ook elk jaar van ons inmiddels 1700 man tel lend personeel een bewijs van goed gedrag. Dat wordt door de gemeentebesturen alleen afgege ven als de betreffende persoon geen strafblad heeft". De eigen beveiligingsdienst van de stichting onderzoekt de antecedenten van de sollicitan ten. "We kunnen niet meer doen dan de risico's zoveel mogelijk uitsluiten. Het is daarmee niet te voorkomen dat mensen soms zwakke momenten hebben. Het blijft mogelijk dat een zaalassis tent bij het legen van de asbak ken op de grond ëen fiche van duizend gulden vindt en in eigen zak steekt. Maar als hij gesnapt wordt, gaat-ie voor de bijl". Fraude-zaken In de aanlooptijd werd de stichting, die in 1976 in Zand- voort het eerste casino opende, geconfronteerd met een aantal zeer vervelende fraude-zaken. Diverse malen werden croupiers gepakt die onder een hoedje met spelers opereerden en op die ma nier het casino tilden. Treffers: "We zijn door schade en schande wijs geworden, maar we hebben de zaak nu goed onder de knie". Hij wijst er op dat de beveili gingsdienst goed is ingewerkt. In de meeste casino's staan came ra's opgesteld waarmee niet al leen de spelers, maar ook de croupiers in de gaten worden ge houden. "Als je niets te verber gen hebt, maakt je dat niets uit", weerlegt Treffers bij voorbaat de mogelijke kritiek op de aantas ting van de privacy. De stichting zorgt er ook voor dat de croupiers niet al te lang met elkaar aan dezelfde tafel sa menwerken. "Je moet de ploe gen af en toe uit elkaar halen. De samenwerking moet niet te hecht worden. Bovendien is de hele equipe van een roulettetafel verantwoordelijk voor het afre kenen. Alles wordt dubbel ge controleerd". Croupiers worden onderwor pen aan een strakke discipline. Er zijn veel regels en procedures die de overzichtelijkheid van het spel en de veiligheid van de bank moeten waarborgen. "Er is wei nig speelruimte", zegt Treffers. Ook letterlijk is die er trouwens niet. Het casinopersoneel leidt het spel, maar doet niet mee. Ook in de vrije tijd is het verboden om aan de speeltafel in te zetten. "Ie mand die graag speelt, moet dus nooit croupier worden", aldus Treffers. Verhuizen De croupier moet niet alleen op zeer onregelmatige tijden werken, maar ook bereid zijn veel te verhuizen. Er staan nu ca sino's in Breda, Valkenburg, Rotterdam, Amsterdam, Zand- voort, Scheveningen en sinds de ze week ook in Groningen. Erva ren croupiers van deze casino's worden volgend jaar in het nieu we casino van Nijmegen ge plaatst. De nieuwkomers wor den verdeeld over de acht casi no's, die elk hun eigen oplei dingsklasjes hebben. Als in 1990 het supergrote casino van Am sterdam wordt geopend volgen weer nieuwe verschuivingen. "Het is niet gemakkelijk om mensen te vinden die in het beeld van de croupier passen", zegt Treffers, "we zoeken scha pen met vijf poten". De stichting probeert op alle mogelijke ma nieren jongeren tussen de 20 en 30 jaar die tenminste een mavo diploma hebben voor het vak te interesseren. Daarvoor worden niet alleen advertenties in kran ten geplaatst. Ook arbeidsbu- reau's en banenmarkten worden gevraagd jongeren enthousiast te maken. De perfecte manier om aan croupiers te komen, heeft de stichting nog steeds niet gevon den. Treffers: "Het is elke keer weer iets proberen. Dit jaar ad verteerden we bijvoorbeeld in het Veronica-blad. We dachten van: je bent jong en je wilt wat, dus die mensen voelen wel voor een apart beroep. We ontvingen op die advertentie 1500 reacties van mensen die meer informatie en een sollicitatieformulier wil den. Daarvan kregen we 300 in gevulde formulieren terug. Dan heb je nog niet eens geselec teerd". De personeelswerver heeft geen idee waarom de overi gen afhaakten. "Moslims die zich van geweld bedienen handelen in strijd met de geest van de islam. De onder linge verdeeldheid onder mos lims, vaak bron van veel geweld, moet worden overwonnen. Al leen op basis van eenheid zijn wi j in staat bij te dragen aan vrede en gerechtigheid in de wereld". Dat zei Maulana Pir Abdul Wahab Sidiqi, president van de internationale moslimorganisa tie IMO. gisteren op een perscon ferentie in Den Haag. Deze orga nisatie, die afdelingen heeft in 47 landen, houdt komende zondag daar haar eerste conferentie. De 1500 a 2000 afgevaardigden zul len praten over de wereldvrede en de eenheid binnen de moslim wereld. Terroristische activiteiten en andere uitingen van geweld ge ven de buitenwereld de indruk dat de islam hetzelfde is als ge weld. Dit beeld klopt niet. zei Si diqi. Immers, islam betekent: overgave aan God. Moslims in Westeuropese lan den worden vaak verantwoorde lijk gesteld voor wat in het Mid den-Oosten gebeurt. Sidiqi, die zelf in Londen woont, vertelde dat ze hem op straat met 'Kho- meiny' naroepen. "Niet alle mos lims hebben denkbeelden als Khomeiny of Gaddafi", zei de IMO-president, een Brit van Pakistaanse afkomst. De organisatie neemt geen geld aan van regeringen, hoewel zulke aanbiedingen wel worden gedaan. "Wij willen onze neutra liteit behouden". Volgens zijn zoon en rechterhand, mr. Faizal Aktab Sidiqi, had de IMO-leider al bemiddeld tussen Iraq en Iran voordat de Verenigde Naties zich met oplossing van dit probleem bezighielden. Suriname. De Organisatie voor Gerechtigheid en Vrede en het Comité van Christelijke Ker ken gaan de handen ineenslaan om vrede in Suriname te bewer ken. In Paramaribo is daarover een verklaring uitgegeven. "Het oog van de wereld is op Suriname gericht. Het is de hoogste tijd dat wij met ernst gaan samenwerken voor vrede". De twee organisaties hebben tot nu toe niet samengewerkt. Vol gens een woordvoerder van de Organisatie voor Gerechtigheid vond het Comité van Christelijke Kerken haar 'soms te fel'. Celibaat. Een groep Griekse priesters heeft gevraagd om af schaffing van het celibaat, de 1300 jaar geleden ingevoerde re gel die rk en orthodoxe priesters verbiedt te trouwen. "Een van de grootste problemen in de Ortho doxe Kerk en onder geestelijken is de kwestie van het huwelijk van gewijde priesters en het tweede huwelijk van priester weduwnaars", zei priester Sta- vros Papachristos op een pers conferentie. Het is voor het eerst dat het celibaat in de Grieks-Or thodoxe Kerk openlijk wordt be sproken. Over zijn actiegroep verklaar de de priester dat zij het publiek bewust wil maken van de kwes tie. Maar, erkende hij, het zal een strijd van jaren zijn. Terwijl priesters binnen de RK Kerk he lemaal niet mogen trouwen, kent de Orthodoxe Kerk wél de moge lijkheid van trouwen vóór de priesterwijding. Na zijn wijding mag een priester niet huwen. En als een gehuwd priester we duwnaar wordt, mag hij niet her trouwen. Priester-weduwnaar Stamatis Hadjikyriakos zei op de perscon ferentie: "Wij kozen voor het hu welijk vóór wij gewijd werden, dus begrijpen we niet waarom we niet kunnen hertrouwen als onze vrouw overlijdt. Er is een sociaal probleem, want als pries ter kun je geen vrouw in huis ne men om voor de kinderen te zor gen. En er is ook nog het pro bleem van de zelfbeheersing. Sommige priester-weduwnaars kunnen dingen doen die de kerk in verlegenheid brengen". Progressieve theologen steu nen het verlangen van de celiba- taire priesters. Ze zeggen dat het afschaffen van de regel meer priesters zal trekken en ook zal leiden tot minder homoseksuali teit onder Grieks-orthodoxe geestelijken. Afgelast Onder druk van de achter ban heeft het bestuur van de Stichting Bevordering Contact Rooms-Katholieken een sympo sium over evangelisatie op 12 no vember in Vught afgelast. Er was vooral kritiek op het feit dat dr. P. Leenhouwers zou spreken. Hij is hoogleraar wijsbegeerte aan de Technische Hogeschool Eindho ven en bestuurslid van 'De Roer om'. een alternatief blad voor het bisdom Den Bosch. Leenhou wers heeft ook een geheel eigen visie op nieuwe levensvormen voor religieuzen. In Vught zou hij spreken over de relatie tussen evangelisatie en cultuur. Hoewel het bestuur van de ge noemde stichting het zeker niet in alles eens is met Leenhou wers, meende het toch een goede bijdrage aan het symposium van hem te kunnen verwachten. Het symposium was bedoeld als dis cussie op wetenschappelijk ni veau. Daarbij moeten afwijken de meningen een plaats hebben, dacht het bestuur, in de hoop op begrip en toenadering, zonder verloochening van eigen stand punten. De vele reacties en ingezonden brieven, vooral in het Katholiek Nieuwsblad, deden het bestuur echter besluiten het symposium niet te laten doorgaan. "Er werd geen onderscheid gemaakt tus sen persoon en zaak. Het gevaar was dat de zaak zelf uit het oog werd verloren. De uitspraken waren hard en soms onbarmhar tig op de persoon gericht". Behalve Leenhouwers zouden ook bisschop Ernst van Breda en dr. A. Lemmens, docent cateche se aan het seminarie Rolduc. spreken. De kritiek op Leenhou wers was voor Lemmens al aan leiding zijn toegezegde mede werking aan het symposium in te trekken. Kinderbundel. De hervorm den in het Friese Koudum mo gen niet meer uit hun onlangs ge presenteerde kinderliedbundel zingen, tenzij ze met een fors be drag over de brug komen. De bundel, samengesteld door het personeel van de christelijke basisschool, bevat vooral liede ren van Hanna Lam. Uitgeverij Callenbach, die de liederen van Lam op de markt brengt, vindt echter dat de hervormden van Koudum met hun publikatie het auteursrecht hebben geschon den. De keuze is nu aan de her vormden: óf stoppen met zingen uit de kinderliedbundel óf Cal lenbach (Nijkerk) auteursrech ten betalen. "Gezien de hoogte van dat bedrag zullen we wel eie ren voor ons geld kiezen", zei de predikant W. Beekman. Gereformeerde Kerken: beroepen te Bergambacht kandi daat P. R. Commenee Kampen; aangenomen naar Oostkapelle kandidaat F. C. van Dijke aldaar. Gereformeerde Kerken Vrij gemaakt: beroepen te Hilver sum O. W. Bouwsma, laatstelijk zendingspredikant, wonende in Rijnsburg. Gereformeerde Gemeenten: bedankt voor Oosterland (Z.) G. Mouw Genemuiden. geling voor predikanten tot ver vroegde uittreding, afscheid ge nomen van de hervormde ge meente in Beekbergen. Van 1955 tot 1960 werkte hij in Alphen aan den Rijn-Oudshoorn (tegen woordig Sionskerk). Zendingsdag. De jaarlijkse zendingsdag van de Evangeli sche Zendings-Alliantie wordt voortaan niet meer gehouden op Hemelvaartsdag en ook niet meer in de Amsterdamse Eden- hal. Volgend jaar gaat de organi satie op 28 oktober naar Barne- veld. De belangstelling op He melvaartsdag liep terug. Velen nemen rond die dag een korte va kantie en bovendien komen er in die tijd steeds meer andere mani festaties.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 2