Golf van vrijheidsdrang
spoelt langs Oostzeekust
'Goede croupiers
zo gemakkelijk te
zijn niet
vinden'
Reportage
Estland, Letland en Litouwen dagen Moskou uit
Moslims in Den Haag over eenheid9 vrede gerechtigheid
Tussen de beide wereldoorlogen
waren ze nog zelfstandig en de her
innering aan een op vrije, markt
economie gebaseerde samenleving
leeft dan ook nog volop. De Esten
lopen het hardst van stapel en spre
ken openlijk over de noodzaak om
de economische relaties te 'dekolo
niseren'. Sinds de inlijving bij de
USSR in 1940 voelen de Esten de
communistische leiband, met de
vanuit Moskou gedirigeerde plan
economie. om de hals knellen.
Daar willen ze van af. en dat geldt
ook voor de Letten en de Litou-
door
Alexander Münninghoff
Doorgewinterde partijleden in
de Sovjet-hoofdstad kondigen
somber aan dat het daar in het wes
ten alleen maar slecht kan aflopen.
Onbegrip is er voor de hartelijke
groeten die de pas benoemde Sov
jet-president Gorbatsjov in okto
ber naar de volksfrontvergadering
in Tallinn stuurde. Een kaderlid
kan zich er nu nog over opwinden:
"We moeten ze misschien niet te
gen de haren instrijken. Maar
openlijk steunen was nou ook weer
niet nodig".
Vroeg of laat zal het centrale ge
zag in Moskou het moeten afstop
pen. zo is zijn overtuiging, en dat
zal dan alleen nog maar met tanks
kunnen. Wat de geloofwaardigheid
van Gorbatsjov als perestrojka-lei
der geheel teniet zal doen. vooral in
het buitenband.
Kranten
Helemaal werkeloos kijken ze
niet toe vanuit Moskou, zoals bleek
uit het verbod om Estische dagbla
den in de rest van de USSR te ver
spreiden. Officieel wegens papier
tekort, maar het ligt meer voor de
hand om een link te leggen met de
inhoud van die kranten: ze laten
brutaalweg zien hoe een kleine na
tie zijn zelfstandigheid probeert te
hernemen. Estisch is tot de enige
echte officiële taal gepromoveerd,
terwijl de oude vlag weer van de
daken wappert, ook op de plaatse
lijke overheidsgebouwen is het
rood van de nooit aanvaarde revo
lutie verdrongen door het blauw
zwart-wit.
De communistische partij in Est
land, die vrijwel geheel op de lijn
van het volksfront zit, doet vrolijk
mee. De gebruikelijke privileges
(extra voedsel, auto's, betere be
huizing, betaalde vakanties) zijn
overboord gezet. De in Estland wo
nende Russen (bijna de helft van
de bevolking), moeten zich
voortaan schikken naar de Esten
en niet andersom. Wie dat niet kan
of wil, wordt met zachte hand uit
de republiek verwijderd. Er zijn al
'oprot-premies' voor niet-Esten en
men overweegt Estische controle
posten aan de grens om te voorko
men dat er Russen illegaal binnen
komen.
In het kleine landje van ander
half miljoen mensen gold en geldt
sinds de perestrojka het devies
'ons kent ons'. De door Moskou
aangeprezen methode om iets van
democratisering in de USSR tot
stand te brengen, worden in Tal
linn beleefd doch beslist van de
hand gewezen met verwijzing
naar de aloude democratische tra
dities in Estland.
MOSKOU lil Tallinn. Riga en Vilnius, de hoofdsteden van
Estland. Letland en Litouwen, zijn de afgelopen weken onder
algemene goedkeuring van de oorspronkelijke bevolking
volksfronten opgericht. Dat gebeurde onder het massaal
zwaaien met de oude nationale vlaggen en het zingen van de
tot voor kort verboden volksliederen. Hoever laat Moskou het
komen met de nationalistische vrijheidsdrang van de drie
Baltische staatjes, die samen de Oostzeekust vormen van de
Sovjetunie?
In plaats daarvan eisen de Esten
terugkeer van de ongeveer 100.000
landgenoten die onder Stalin zijn
gedeporteerd en de instelling van
een eigen Olympisch Comité. Want
als er weer een nieuwe Igor Tamm
opstaat wil men graag de eigen vlag
omhoog zien gaan, het eigen volks
lied horen - en natuurlijk het prij
zengeld zelf opstrijken. Zo gewa
gen de kranten ook van plannen
voor een Estische vrijhandelszone
met grote voordelen voor buiten
landse investeerders, als om te on
derstrepen dat het land econo
misch weer op eigen benen wil
staan.
Partizanen
Soortgelijke geluiden komen uit
Riga, al laten de Letten zich wat
minder krachtig horen. De meer
derheid van de bevolking bestaat
er al uit Russische immigranten.
Heel anders is dat in Litouwen,
eens een katholieke grootmacht
die grote delen van Rusland en de
Oekraine veroverde. De Russische
aanwezigheid bedraagt hier maar
20 procent.
In Litouwen is ook tot diep in de
jaren vijftig strijd gevoerd door na
tionalistische partizanen, die
bloedige acties tegen met het Rode
Leger niet uit de weg gingen. Be
perken de Esten zich nog tot drin
gende maar beleefde verzoeken in
de richting van het Kremlin, in Vil
nius plegen de nationalistische
emoties al gauw hoog op te lopen.
Om die reden probeert Moskou
vooral hier de perestrojka in voor
goede banen te leiden, zoals on
langs duidelijk werd bij de oprich
ting van de 'Sajudis', de Litouwse
variant van het volksfront. Ogen
schijnlijk was dat een puur natio
naal gebeuren, waarbij zeker twee
honderdduizend mensen op het
Domplein in Vilnius wapperden
met honderden geelgroenrode
vlaggen en met overtuiging de ou
de nationale hymne zongen.
De afgevaardigden, die op het
oprichtingscongres van 'Sajudis'
strooiden met begrippen als 'zelf
standigheid' en zelfs 'afscheiding',
oogstten stormachtige bijval. Maar
de resoluties die uiteindelijk wer
den aangenomen gingen niet ver
der dan verlangens omtrent econo
mische, nationale en culturele au
tonomie. 'Sajudis' mag qua organi
satie op een nationalistische volks-
Estische betogers in Tallinn op de been voor meer zelfstandigheid. De
Russische minderheid wordt vriendelijk verzocht 'op te rotten', (toto epa>
partij lijken waarin vrijheidslie
vende Litouwers hun zegje kunnen
doen, officieel is het een beweging
die loyale medewerking aan de pe
restrojka van Gorbatsjov in de sta
tuten heeft opgenomen.
In de hele opzet en uitvoering
van het oprichtingscongres was de
goedkeuring van Moskou merk
baar. Er werd vergaderd in het
Sportpaleis, er waren tolken en al
lerhande hoog gekwalificeerde as
sistenten voor de vierhonderd ver
slaggevers, telefoonverbindingen
met het Westen kwamen binnen
twee minuten tot stand en er werd
vuurwerk door eenheden van het
Rode Leger.
Standbeeld
De aanwezigheid van de Litouw
se partijleider Brazauskas onder
streepte de partijcontrole over het
ogenschijnlijk zo spontane natio
nale reveil. Hij slaagde er zelfs in de
menigte op zijn hand te krijgen
door, met Moskouse instemming,
Stalin te offeren.
Genocide, een misdaad tegen de
mensheid: dit waren de bittere ter
men waarin de nog maar pas be
noemde Brazaukas het keiharde
optreden van de dictator na de oor
log omschreef. En hij kondigde aan
dat er een standbeeld voor de Sta-
lin-slachtoffers in Litouwen zal
worden opgericht zal worden, ter
wijl de ongeveer veertigduizend
Litouwse ballingen uit Siberië naar
het vaderland terug kunnen keren.
Met Brazaukas als bliksemaflei
der en Stalin als kluif voor de naar
zelfbevestiging hongerende me
nigte, zorgde Moskou er zo voor dat
de Litouwse vlam niet in de pan
sloeg. De vraag is voor hoe lang.
Als de verbazing over de eerste
successen is verdwenen, kunnen
de Litouwers wel eens tot de con
clusie komen dat de toegeworpen
kluif smaakt naar meer.
Gorbatsjov heeft concessies ge
daan: nog maar een viertal maan
den geleden ging de militie met
speurhonden op zoek naar dege
nen die aan een gevel in Vilnius de
nationale vlag had bevestigd en
kreeg je twee jaar voor het dragen
van speldjes die nu vrijelijk te koop
zijn. De tijd zal leren hoe ver de par
tijbonzen in Moskou bereid zijn het
te laten komen. Als het ligt aan het
eerder geciteerde kaderlid in Mos
kou niet erg ver.
Zijn oordeel: "Als hij de Balti
sche landen vrij laat, zal Gor
batsjov ook in Armenië concessies
moeten doen aan de nationalisti
sche verlangens wat hij met kan
en wil. Die ongelijke behandeling
is uiteindelijk voor niemand aan
vaardbaar. Eerlijk, ik zie hier geen
doordacht beleid en ik denk dat
Gorbatsjov in het Baltikum een
grote fout maakt".
Een croupier moet stressbestendig zijn. "Alles moet worden gedaan op het juiste moment en in de juiste
volgorde". <f0t0 gpd>
Stichting casinospelen moet uitgebreid werven
HOOFDDORP - Iemand die al
veel ervaring heeft als croupier
bij het nog steeds illegale gok
spel Golden Ten maakt weinig
kans om in een legaal casino aan
de slag te komen. "Die ervaring
wordt bij ons niet op prijs ge
steld" .zegt D. Treffers, chef van
de afdeling personeelswerving
van de Nationale Stichting Casi
nospelen. "Een Golden Ten-
croupier", zo legt hij uit, "heeft in
de illegaliteit gewerkt en bezit
dus geen onberispelijke staat
van dienst".
door
Weert Schenk
Het is voor de Nationale stich
ting Casinospelen niet eenvou
dig om aan geschikte croupiers
te komen. Het beroep is niet voor
iedereen weggelegd. Er worden
hoge eisen gesteld aan de mede
werkers die rechtstreeks met de
diverse gokspelen te maken heb
ben. Slechts een op de tien seri
euze sollicitanten voor het vak
van croupier komt daadwerke
lijk aan de roulette- of Black
Jacktafel te zitten.
In september volgend jaar
opent de stichting in Nijmegen
het achtste officiële casino in ons
land. Mede daarvoor moet het
personeelsbestand worden uit
gebreid met ongeveer 200 crou
piers. Treffers zegt dat de stich
ting 'gigantisch' aan de weg moet
timmeren om dat aantal op tijd
binnen te krijgen en op te leiden.
Vandaar dat maandag al in de
kranten paginagrote adverten
ties verschenen, waarin jongeren
werden opgeroepen om te sollici
teren naar een plek in "de enige
bank waar je nooit van 9 tot 5
werkt".
De personeelsfunctionaris
zegt dat de croupier een zwaar
beroep heeft. "Hij of zij moet het
spel leiden en is tegelijkertijd
gastheer of gastvrouw. Dat ver
eist een aantal persoonlijke ei
genschappen. Hij moet stressbe
stendig zijn. Er moet vaak onder
hoge druk worden gewerkt, met
veel geld en met veel mensen om
zich heen. Alles moet worden ge
daan op het juiste moment en in
de juiste volgorde".
Driftkop
Zonder een sterk concentratie
vermogen kan een croupier niet
werken. Hij moet steeds precies
weten wat er op tafel gebeurt. Ie
mand die alleen nog maar met
een rekenmachine kan optellen
en aftrekken, is ook niet de juiste
persoon om het balletje te laten
rollen.
Een driftkop kunnen ze bij de
nationale stichting evenmin ge
bruiken. Zelfbeheersing en
vriendelijke bejegening van de
gast staan voorop. Maar de crou
pier mag zich uiteraard weer niet
laten intimideren. Treffers: "Hij
moet weten dat er, zeker bij de
Franse roulette, altijd spelers
zijn die verwarring proberen te
zaaien. Daarom mag een crou
pier ook nooit in discussie gaan.
Als hij eventuele problemen niet
meteen kan oplossen, moet dat
verder worden afgehandeld door
de zaalchef'.
Het ligt voor de hand dat de
stichting-betrouwbare croupiers
zoekt. Treffers: "Betrouwbaar
heid is moeilijk te meten. Daar
om vragen we niet alleen van de
sollicitanten, maar ook elk jaar
van ons inmiddels 1700 man tel
lend personeel een bewijs van
goed gedrag. Dat wordt door de
gemeentebesturen alleen afgege
ven als de betreffende persoon
geen strafblad heeft".
De eigen beveiligingsdienst
van de stichting onderzoekt de
antecedenten van de sollicitan
ten. "We kunnen niet meer doen
dan de risico's zoveel mogelijk
uitsluiten. Het is daarmee niet te
voorkomen dat mensen soms
zwakke momenten hebben. Het
blijft mogelijk dat een zaalassis
tent bij het legen van de asbak
ken op de grond ëen fiche van
duizend gulden vindt en in eigen
zak steekt. Maar als hij gesnapt
wordt, gaat-ie voor de bijl".
Fraude-zaken
In de aanlooptijd werd de
stichting, die in 1976 in Zand-
voort het eerste casino opende,
geconfronteerd met een aantal
zeer vervelende fraude-zaken.
Diverse malen werden croupiers
gepakt die onder een hoedje met
spelers opereerden en op die ma
nier het casino tilden. Treffers:
"We zijn door schade en schande
wijs geworden, maar we hebben
de zaak nu goed onder de knie".
Hij wijst er op dat de beveili
gingsdienst goed is ingewerkt. In
de meeste casino's staan came
ra's opgesteld waarmee niet al
leen de spelers, maar ook de
croupiers in de gaten worden ge
houden. "Als je niets te verber
gen hebt, maakt je dat niets uit",
weerlegt Treffers bij voorbaat de
mogelijke kritiek op de aantas
ting van de privacy.
De stichting zorgt er ook voor
dat de croupiers niet al te lang
met elkaar aan dezelfde tafel sa
menwerken. "Je moet de ploe
gen af en toe uit elkaar halen. De
samenwerking moet niet te
hecht worden. Bovendien is de
hele equipe van een roulettetafel
verantwoordelijk voor het afre
kenen. Alles wordt dubbel ge
controleerd".
Croupiers worden onderwor
pen aan een strakke discipline.
Er zijn veel regels en procedures
die de overzichtelijkheid van het
spel en de veiligheid van de bank
moeten waarborgen. "Er is wei
nig speelruimte", zegt Treffers.
Ook letterlijk is die er trouwens
niet. Het casinopersoneel leidt
het spel, maar doet niet mee. Ook
in de vrije tijd is het verboden om
aan de speeltafel in te zetten. "Ie
mand die graag speelt, moet dus
nooit croupier worden", aldus
Treffers.
Verhuizen
De croupier moet niet alleen
op zeer onregelmatige tijden
werken, maar ook bereid zijn
veel te verhuizen. Er staan nu ca
sino's in Breda, Valkenburg,
Rotterdam, Amsterdam, Zand-
voort, Scheveningen en sinds de
ze week ook in Groningen. Erva
ren croupiers van deze casino's
worden volgend jaar in het nieu
we casino van Nijmegen ge
plaatst. De nieuwkomers wor
den verdeeld over de acht casi
no's, die elk hun eigen oplei
dingsklasjes hebben. Als in 1990
het supergrote casino van Am
sterdam wordt geopend volgen
weer nieuwe verschuivingen.
"Het is niet gemakkelijk om
mensen te vinden die in het
beeld van de croupier passen",
zegt Treffers, "we zoeken scha
pen met vijf poten". De stichting
probeert op alle mogelijke ma
nieren jongeren tussen de 20 en
30 jaar die tenminste een mavo
diploma hebben voor het vak te
interesseren. Daarvoor worden
niet alleen advertenties in kran
ten geplaatst. Ook arbeidsbu-
reau's en banenmarkten worden
gevraagd jongeren enthousiast
te maken.
De perfecte manier om aan
croupiers te komen, heeft de
stichting nog steeds niet gevon
den. Treffers: "Het is elke keer
weer iets proberen. Dit jaar ad
verteerden we bijvoorbeeld in
het Veronica-blad. We dachten
van: je bent jong en je wilt wat,
dus die mensen voelen wel voor
een apart beroep. We ontvingen
op die advertentie 1500 reacties
van mensen die meer informatie
en een sollicitatieformulier wil
den. Daarvan kregen we 300 in
gevulde formulieren terug. Dan
heb je nog niet eens geselec
teerd". De personeelswerver
heeft geen idee waarom de overi
gen afhaakten.
"Moslims die zich van geweld
bedienen handelen in strijd met
de geest van de islam. De onder
linge verdeeldheid onder mos
lims, vaak bron van veel geweld,
moet worden overwonnen. Al
leen op basis van eenheid zijn wi j
in staat bij te dragen aan vrede en
gerechtigheid in de wereld".
Dat zei Maulana Pir Abdul
Wahab Sidiqi, president van de
internationale moslimorganisa
tie IMO. gisteren op een perscon
ferentie in Den Haag. Deze orga
nisatie, die afdelingen heeft in 47
landen, houdt komende zondag
daar haar eerste conferentie. De
1500 a 2000 afgevaardigden zul
len praten over de wereldvrede
en de eenheid binnen de moslim
wereld.
Terroristische activiteiten en
andere uitingen van geweld ge
ven de buitenwereld de indruk
dat de islam hetzelfde is als ge
weld. Dit beeld klopt niet. zei Si
diqi. Immers, islam betekent:
overgave aan God.
Moslims in Westeuropese lan
den worden vaak verantwoorde
lijk gesteld voor wat in het Mid
den-Oosten gebeurt. Sidiqi, die
zelf in Londen woont, vertelde
dat ze hem op straat met 'Kho-
meiny' naroepen. "Niet alle mos
lims hebben denkbeelden als
Khomeiny of Gaddafi", zei de
IMO-president, een Brit van
Pakistaanse afkomst.
De organisatie neemt geen
geld aan van regeringen, hoewel
zulke aanbiedingen wel worden
gedaan. "Wij willen onze neutra
liteit behouden". Volgens zijn
zoon en rechterhand, mr. Faizal
Aktab Sidiqi, had de IMO-leider
al bemiddeld tussen Iraq en Iran
voordat de Verenigde Naties zich
met oplossing van dit probleem
bezighielden.
Suriname. De Organisatie
voor Gerechtigheid en Vrede en
het Comité van Christelijke Ker
ken gaan de handen ineenslaan
om vrede in Suriname te bewer
ken. In Paramaribo is daarover
een verklaring uitgegeven.
"Het oog van de wereld is op
Suriname gericht. Het is de
hoogste tijd dat wij met ernst
gaan samenwerken voor vrede".
De twee organisaties hebben tot
nu toe niet samengewerkt. Vol
gens een woordvoerder van de
Organisatie voor Gerechtigheid
vond het Comité van Christelijke
Kerken haar 'soms te fel'.
Celibaat. Een groep Griekse
priesters heeft gevraagd om af
schaffing van het celibaat, de
1300 jaar geleden ingevoerde re
gel die rk en orthodoxe priesters
verbiedt te trouwen. "Een van de
grootste problemen in de Ortho
doxe Kerk en onder geestelijken
is de kwestie van het huwelijk
van gewijde priesters en het
tweede huwelijk van priester
weduwnaars", zei priester Sta-
vros Papachristos op een pers
conferentie. Het is voor het eerst
dat het celibaat in de Grieks-Or
thodoxe Kerk openlijk wordt be
sproken.
Over zijn actiegroep verklaar
de de priester dat zij het publiek
bewust wil maken van de kwes
tie. Maar, erkende hij, het zal een
strijd van jaren zijn. Terwijl
priesters binnen de RK Kerk he
lemaal niet mogen trouwen, kent
de Orthodoxe Kerk wél de moge
lijkheid van trouwen vóór de
priesterwijding. Na zijn wijding
mag een priester niet huwen. En
als een gehuwd priester we
duwnaar wordt, mag hij niet her
trouwen.
Priester-weduwnaar Stamatis
Hadjikyriakos zei op de perscon
ferentie: "Wij kozen voor het hu
welijk vóór wij gewijd werden,
dus begrijpen we niet waarom
we niet kunnen hertrouwen als
onze vrouw overlijdt. Er is een
sociaal probleem, want als pries
ter kun je geen vrouw in huis ne
men om voor de kinderen te zor
gen. En er is ook nog het pro
bleem van de zelfbeheersing.
Sommige priester-weduwnaars
kunnen dingen doen die de kerk
in verlegenheid brengen".
Progressieve theologen steu
nen het verlangen van de celiba-
taire priesters. Ze zeggen dat het
afschaffen van de regel meer
priesters zal trekken en ook zal
leiden tot minder homoseksuali
teit onder Grieks-orthodoxe
geestelijken.
Afgelast
Onder druk van de achter
ban heeft het bestuur van de
Stichting Bevordering Contact
Rooms-Katholieken een sympo
sium over evangelisatie op 12 no
vember in Vught afgelast. Er was
vooral kritiek op het feit dat dr.
P. Leenhouwers zou spreken. Hij
is hoogleraar wijsbegeerte aan de
Technische Hogeschool Eindho
ven en bestuurslid van 'De Roer
om'. een alternatief blad voor het
bisdom Den Bosch. Leenhou
wers heeft ook een geheel eigen
visie op nieuwe levensvormen
voor religieuzen. In Vught zou
hij spreken over de relatie tussen
evangelisatie en cultuur.
Hoewel het bestuur van de ge
noemde stichting het zeker niet
in alles eens is met Leenhou
wers, meende het toch een goede
bijdrage aan het symposium van
hem te kunnen verwachten. Het
symposium was bedoeld als dis
cussie op wetenschappelijk ni
veau. Daarbij moeten afwijken
de meningen een plaats hebben,
dacht het bestuur, in de hoop op
begrip en toenadering, zonder
verloochening van eigen stand
punten.
De vele reacties en ingezonden
brieven, vooral in het Katholiek
Nieuwsblad, deden het bestuur
echter besluiten het symposium
niet te laten doorgaan. "Er werd
geen onderscheid gemaakt tus
sen persoon en zaak. Het gevaar
was dat de zaak zelf uit het oog
werd verloren. De uitspraken
waren hard en soms onbarmhar
tig op de persoon gericht".
Behalve Leenhouwers zouden
ook bisschop Ernst van Breda en
dr. A. Lemmens, docent cateche
se aan het seminarie Rolduc.
spreken. De kritiek op Leenhou
wers was voor Lemmens al aan
leiding zijn toegezegde mede
werking aan het symposium in te
trekken.
Kinderbundel. De hervorm
den in het Friese Koudum mo
gen niet meer uit hun onlangs ge
presenteerde kinderliedbundel
zingen, tenzij ze met een fors be
drag over de brug komen.
De bundel, samengesteld door
het personeel van de christelijke
basisschool, bevat vooral liede
ren van Hanna Lam. Uitgeverij
Callenbach, die de liederen van
Lam op de markt brengt, vindt
echter dat de hervormden van
Koudum met hun publikatie het
auteursrecht hebben geschon
den.
De keuze is nu aan de her
vormden: óf stoppen met zingen
uit de kinderliedbundel óf Cal
lenbach (Nijkerk) auteursrech
ten betalen. "Gezien de hoogte
van dat bedrag zullen we wel eie
ren voor ons geld kiezen", zei de
predikant W. Beekman.
Gereformeerde Kerken:
beroepen te Bergambacht kandi
daat P. R. Commenee Kampen;
aangenomen naar Oostkapelle
kandidaat F. C. van Dijke aldaar.
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: beroepen te Hilver
sum O. W. Bouwsma, laatstelijk
zendingspredikant, wonende in
Rijnsburg.
Gereformeerde Gemeenten:
bedankt voor Oosterland (Z.) G.
Mouw Genemuiden.
geling voor predikanten tot ver
vroegde uittreding, afscheid ge
nomen van de hervormde ge
meente in Beekbergen. Van 1955
tot 1960 werkte hij in Alphen aan
den Rijn-Oudshoorn (tegen
woordig Sionskerk).
Zendingsdag. De jaarlijkse
zendingsdag van de Evangeli
sche Zendings-Alliantie wordt
voortaan niet meer gehouden op
Hemelvaartsdag en ook niet
meer in de Amsterdamse Eden-
hal. Volgend jaar gaat de organi
satie op 28 oktober naar Barne-
veld. De belangstelling op He
melvaartsdag liep terug. Velen
nemen rond die dag een korte va
kantie en bovendien komen er in
die tijd steeds meer andere mani
festaties.