'Het theater, dat is mijn plek'
Van tekening tot prent
PODIÜMBLIK
DINSDAG 1 NOVEMBER 1988
PAGINA 19
Kuniyoshi in Volkenkunde
Expositie 'Kuniyoshi authentiek - tekenin
gen voor Japanse prenten', tot 8 |anuari
1989. Rijksmuseum voor Volkenkunde.
Steenstraat 1, Leiden. Geopend dinsdag
tot en met zaterdag van 10-17 uur en zon
dag van 13-17 uur. Catalogus 'Drawings
bij Utagawa Kuniyoshi form the collection
of the National Museum of Ethnology, Lei
den". Auteur: M. Forrer. Prijs: 39,90.
LEIDEN - Op de tentoonstel
ling 'Kuniyoshi authentiek'
wordt een belangrijk deel van de
unieke collectie Japanse teke
ningen van het Museum voor
Volkenkunde voor het eerst aan
het publiek gepresenteerd. De
betekenis hiervan kan moeilijk
onderschat worden als men be
denkt dat dit museum de groot
ste verzameling tekeningen bezit
die toegeschreven zijn aan een
Japanse kunstenaar. Dr. M. For
rer, conservator van de Japanse
afdeling en samensteller van de
expositie, kwam na bestudering
van de tekeningen volgens stren
ge maatstaven tot de toeschrij
ving van zeshonderd tekeningen
aan Utagawa Kuniyoshi
(1797-1861), terwijl de op één na
grootste verzameling zo'n tach
tig tekeningen omvat.
In 1958 kwam het Museum
voor Volkenkunde in het bezit
van enkele duizenden tekenin
gen, die deel uitmaakten van de
collectie Lieftinck. Een ander
deel, bestaande uit Japanse
prenten, werd ondergebracht in
het Rijksprentenkabinet in Am
sterdam. Nu, dertig jaar later, is
er een mooi uitgevoerde, En
gelstalige catalogus verschenen,
waardoor niet alleen voor de eer
ste maal het getekende werk van
een Japans kunstenaar gepubli
ceerd is, maar ook een belangrijk
deel van deze verzameling voor
het publiek toegankelijk is ge
maakt. 'Kuniyoshi authentiek'
benadrukt deze dubbele pri
meur.
De expositie geeft vooral een
goed beeld van het heel eigen ka
rakter van de tekeningen, maar
daarnaast werpt deze een ander
licht op de Japanse prentprodu-
kite en de studiopraktijk. De te
keningen waren namelijk niet
bedoeld als zelfstandige kunst
werken, maar als een schakel in
het ontstaan van een kleur-hout-
snede. De prent was het resultaat
van samenwerking tussen de
kunstenaar, de bloksnijder, de
drukker en de uitgever. De kun
stenaar werd vooral als am
bachtsman gezien; zijn aandeel
was natuurlijk belangrijk, maar
elk van de afzonderlijke specia
lismen stond in hoog aanzien in
Japan. Vaak gingen de schetsen,
voorstudies en definitieve teke
ningen waarnaar de prent werd
vervaardigd, verloren. Aan de
hand van voorbeelden op de ex
positie is. het creatieve proces
duidelijk te volgen.
Door een tekening naast een
prent te laten zien is het voor de
bezoeker mogelijk om het oor
spronkelijke ontwerp te vergelij
ken met het eindresultaat. Het
drieluik van een worstelwed
strijd volgt de tekening van Ku
niyoshi vrij precies, maar het
ontwerp voor 'Gezicht op het ei
land Enoshima' heeft verschil
lende veranderingen ondergaan
voordat de compositie een defi
nitieve vorm kreeg.
De vele voorbeelden op de ten
toonstelling bewijzen dat Ku
niyoshi een uitstekend tekenaar
was. Tegenover de strakke lijnen
van de prenten staan de vloeien
de penseelstreken van Kuniyos-
hi's studies die erg beweeglijk en
levendig zijn. Deze tekeningen,
variërend van rake schetsen tot
zorgvuldig uitgewerkte compo
sities, verduidelijken Kuniyos-
hi's werkwijze. Op een blad, een
studie van een boogschutter,
Concerten
kamerkoor
LEIDEN- Het Leiderdorps Kamer
koor doet de komende week weer
van zich horen. Het geeft op woens
dagavond 2 november een concert
in de Oudshoornse kerk in Alphen
aan den Rijn en op zaterdagavond 5
november een uitvoering in de
Dorpskerk van Leiderdorp. Op het
programma staan het Requim van
Mozart en de Cantate 21 'Ich hatte
viel Bekümmernis' van J.S. Bach.
Het koor van Wim van Meeuwen
heeft zich verzekerd van de mede
werking van de sopraan Wendela
Bronsgeest, de alt Fiekojan Hool-
boom, de tenoor Paul v.d. Bemt en
de bas-bariton Peter Dijkstra. De
organist is Piet Hulsbos. De bege
leiding berust bij het Leiderdorps
Kamerorkest.
Marjol Flore komt
eerder in Muzenhof
LEIDERDORP- De zangeres Mar
jol Flore komt naar Leiderdorp. Zij
treedt echter niet op 17 december
in de Muzenhof op, zoals aanvan
kelijk de bedoeling was, maar op
woensdagavond 9 november. Op
haar programma prijken naast Ne
derlands werk Franse chansons,
Engelse ballads en Duitse 'smart
lappen'. Maijol Flore wordt bege
leid door de pianist Martijn Bree-
baart.
schetste de kunstenaar onderaan
de indeling van een drieluik,
waarin deze figuur het centrale
deel moest vormen. Naast grote
re tekeningen die Kuniyoshi's
sterke gevoel voor compositie
aangeven, zijn er kleine schet
sen, die indruk maken door de
directheid en de spontaniteit,
zoals een vrouw aan de oever van
een rivier waarin zjj haar was
heeft gedaan.
Kuniyoshi begon als alle Ja
panse kunstenaar zijn loopbaan
met het tekenen van acteurs uit
het Kabuki-theater, een populair
thema naast de uitbeelding van
mooie vrouwen. Grotere be
kendheid kreeg hij echter door
de introductie van een heel
nieuw genre, de weergave van
historische scènes met krijgers
en strijdgewoel. Een ander ele
ment ontbreekt in Kuniyoshi's
werk niet op deze tentoonstel
ling, namelijk de karikaturale te
keningen van katten die zich kle
den en gedragen als mensen.
Studies van katten illustreren de
voorliefde van de kunstenaar
voor deze dieren.
De selectie uit de verzameling
Kuniyoshi tekeningen van het
Museum voor Volkenkunde
geeft een rijkgeschakeerd beeld
van zowel het werk van deze Ja
panse kunstenaar, als de plaats
van de tekening in het ontstaan
van de houtsnede.
NANCY STOOP
Laurence Olivier
in ziekenhuis
Laurence Olivier. (foto api
BRIGHTON (AP) - Laurence Oli
vier, de beroemdste acteur van
Groot-Brittannië, is opgenomen in
een ziekenhuis. Over zijn ziekte is
niets bekendgemaakt.
Een woordvoerster van het
Ruoyal Sussex County Hospital zei
slechts dat de 81-jarige acteur
'comfortabel en stabiel' is. Details
over zijn ziekte worden op verzoek
van de familie niet bekendge
maakt.
Olivier werd in het verleden al
getroffen door kanker, pleuritis en
spierdistrofie. In een interview zei
hij vorig jaar dat hij die ziektes had
overwonnen door 'pure vastbeslo
tenheid'. "Je moet woedend zijn
om er door te kunnen komen," zei
hij toen.
Het NDT 2 brengt 10 november in
het eigen theater aan 't Spui in Den
Haag het derde programma van het
seizoen uit met drie wereldpremiè
res: 'Chansons Madecasses' van
Nacho Duato (muziek Maurice
Ravel), 'After Ovid, After Britten'
van Philip Taylor (muziek Benja
min Britten) en 'You should have
left the light on' van Lionel Hoche
(muziek Sinead O'Connor).
Na een serie voorstellingen in
Den Haag wordt dit programma de
komende maanden ook uitgevoerd
in dertien andere steden.
Redactie Carla van Rijn
Tsjechov
Het podium van de Leidse
Schouwburg wordt morgen
avond bezet door het noordelijk
theater De Voorziening. Dit thea
tergezelschap speelt drie éénak-
ters van Tsjechov namelijk Het
Aanzoek', 'Het Jubileum' en het
wat langere 'De Bruiloft'. Moge
lijk worden de bezoekers getrak
teerd op een vierde stuk: Een on
gelikte beer' of 'Zwanezang'Al
deze eenakters worden geken
merkt dooreen rechtlijnig, realis
tisch verhaal, dat via allerlei ver
wikkelingen naar een climax
voert. Vaak gaat het om een feest
dag. een hoogtepunt in een men
senleven, dat in de war wordt ge
schopt en uitmondt in een pijn
lijk schandaal.
Op glad ijs
Youp van 't Hek brengt zijn
succesvolle programma 'Hond op
het ijs' woensdagavond opnieuw
ten tonele in de Leidse Schouw
burg. In dit programma gooit de
caberatier droom en werkelijk
heid voortdurend door elkaar. In
Ann Hasekamp. Marjon Brands-
ma, Joop Admiraal en Flip Ceu-
leman. De regie is in handen van
Ischa Meijer.
De Meeuw
Als eerste van een reeks voor
stellingen onder de titel 'Na de
restauratie' speelt De Trust in sa
menwerking met Independance
'De Meeuw' naar Anton Tsjechov.
Zowel woensdag- als donderdag
avond staan de acteurs van dit
stuk de in het LAK-theater. Op
zoek naar een zin en een beteke
nis die het leven zou moeten heb
ben, baant elk Tsjechov-persona-
ge zich een weg door zijn hersen
kwab. De mens is regisseur, spe
ler en toeschouwer van het enige
stuk dat kan worden gespeeld: de
tragische komedie van het eigen
leven. De personages leven met
idee dat een leven zonder beteke
nis geen zin heeft.
De Sapeurloot
De klassieke driehoeksverhou
ding blijkt nog altijd een onuit
puttelijk en geliefd thema onder
toneelschrijvers. Ook Gildas
Bourdet liet zich niet onbetuigd
en schreef 'De Sapeurloot'. Het
Zuidelijk toneel, de voortzetting
van Globe, maakt vrijdag zijn
debuut in het LAK-theater met
een reprise van deze Vlaams-Ne
derlandse produktie. Zaterdag
avond is er een tweede voorstel
ling.
Olifantje Babar
De leerlingen aan de Noord-
wijkse Balletstudio tonen zater
dag en zondag hun kunnen in en
kele balletvoorstellingen in de
Leidse Schouwburg. Naast Jazz
en diverse klassieke, moderne en
Spaanse dansen, is er een uitvoe
ring van het sprookje: 'De ge
schiedenis van het olifantje Ba-
bar'. De voorstelling van zondag
middag bevat de hoogtepunten
én het sprookje^ en is zowel voor
volwassenen als kinderen be
doeld.
Magnificent 7
Wie na de naam Henny Vrien-
ten onmiddelijk Doe Maar roept,
hoort eigenlijk The Magnificent 7
te roepen, want het is al weer en
kele jaren geleden dat Vrienten
zich aansloot bij dit bijzondere
gezelschap dat uit zeven promi
nente musici bestaat. Het septet
speelt volgende week dinsdag in
het theater aan de Oude Vest
filmmuziek-repertoire van de ja
ren veertig tot heden. Henny Vri
enten neemt daarbij de basgi
taar voor zijn rekening. Jan Pij
nenburg het slagwerk, Jacob
Klaasse de synthesizers. Jan de
Hont de gitaar, Joost Belinfante
de trombone en Jan Kooper de
saxofoon. Fay Lovsky bespeelt
het toetsenbord en staat garant
voor een vocale bijdrage.
Kindervoorstelling
'Uni Duni Tê Salomê Minguè'
is de wat ingewikkeld klinkende
naam van de kindervoorstelling,
die zondagmiddag in het LAK is
te zien. Deze titel heeft van doen
met een Braziliaans aftelrijmpje
in de geest van 'Iene Miene Mut-
te'. Het stuk, dat in het Neder
lands wordt gespeeld, gaat over
Brazilië, het land waarvan de
cultuur zoveel wortels heeft: Eu
ropese, Afrikaanse en Indiaanse.
Een voorstelling met poppen, be
weging en muziek voor kinderen
vanaf zes jaar. gepresenteerd
door de groep Munganga. Aan
vang 15.00 uur.
Youp van t Hek neemt rustpauze van een jaar, maar.
LEIDEN/AMSTERDAM
(GPD)- 'Televisie moet je
doseren. Zeker als je je,
zoals ik, de komende jaren
volledig op het theater
wilt concentreren'.
Uitspraak van Youp van
't Hek (34), die nu alweer
zo'n vijf jaar avond aan
avond volle zalen trekt. De
cabaretier staat woens
dag- en donderdagavond
op de planken van de
Leidse Schouwburg, op
nieuw met zijn nieuwste
programma 'Hond op het
ijs'.
Van de positieve uitstraling van
het medium televisie heeft Van 't
Hek overigens dankbaar geprofi
teerd. 'Net zoals alle cabaretiers
trouwens. Noem ze maar op, ze
hebben toch allemaal via" de tv
voor het eerst het grote publiek
bereikt'. In Youps geval gebeur
de dat met het nummer 'Lenen,
lenen, betalen, betalen' uit zijn
tweede soloprogramma 'Man
vermist'.
Na een betrekkelijk anonieme
aanloop van bijna tien jaar ('Be
slist geen zielige periode') was de
belangstelling voor hem plotse
ling massaal. Als Nieuw Feno
meen kon Van 't Hek ineens geen
kwaad meer doen. Een even ge
vaarlijke als prettige situatie, on
derkende hij zelf en ging (met
'Verlopen en verlaten' en 'Tun
nel zonder vluchtstrook') voort
op zijn eigen weg door kleinscha
lig te blijven werken. Onder het
heilige motto 'eerst rijpen'. Een
juiste keuze besefte hij deze zo
mer bij zijn 'vuurdoop' in Carré.
'De zaal was in twee dagen uit
verkocht en het applaus niet te
.geloven. Zo fantastisch. Toch zeg
ik voor mezelf: ik ben er nog niet
aan toe. En dat heeft te maken
met het andere tempo dat je je in
een zaal van vier keer de Kleine
Komedie moet eigen maken. Elk
programma heeft zijn eigen rit
me en als artiest ben jij degene
die dat bepaalt. Met deze voor
stelling zet ik er meteen een be
hoorlijk tempo in. Heb je het pu
bliek eenmaal mee op die rails,
dan glij je als het ware naar de
pauze en het einde toe. Tenmin
ste in de kleinere zalen. In Carré,
waar je eerst helemaal naar bo
ven de nok moet, is zoiets niet vol
te houden. Moet je gaan rekken,
dus weer heel anders timen. Dat
kan ik wel, alleen nog niet zoals
ik zou willen'.
'Hond op het ijs', een vermake
lijke mengvorm van conférence,
toneelspel en drie liedjes, is voor
hem ook nog in andere zin een
grensverkenning. 'Ik heb er mee
willen aantonen dat het moelijk
moet zijn om met zo min moge
lijk middelen het toneel te vul
len. Met niks. alleen maar lullen.
Met als doel de mensen even in
een andere wereld te plaatsen.
Eigenlijk wil ik steeds meer te
rug naar de absolute eenvoud,
met slechts hier en daar een paar
prachtige effecten'.
Youp van 't Heks droomwerel
den zijn doorgaans hoofdzake
lijk gevuld met dertig-plussers,
al dan niet geslaagd. Jongeren
komen bij hem opallend weinig
aan bod. Zijn verklaring: 'Ik
denk nooit zo in leeftijden. Ik
heb ook nooit voor ogen voor wie
ik iets schrijf. Ik probeer alleen
haarscherp te voelen wat er aan
de hand is. In mijn omgeving, in
de politiek, in de wereld. Had ik
een broertje van twintig gehad,
dan zou ik misschien wel meer
aandacht voor de jeugd hebben.
Of wanneer de invloed van jon
geren op de samenleving groter
zou zijn. In het theater, in de pop
muziek, waar dan ook, zijn het
echter de dertigers en de veerti
gers die de dienst uitmaken'.
Voor zijn eigen ontwikkeling
als theaterpersoonlijkheid ziet
hij Toon Hermans, Wim Kan en
Freek de Jonge als voornaamste
voorbeelden. Eerstgenoemde
acht hij als zodanig wellicht on
dergewaardeerd. 'Wat hij doet is
weliswaar licht, maar hij kan als
weinig andere artiesten dat grote
podium an Carré helemaal vul
len'. Wim Kan is hem nog veel
meer met de paplepel ingegoten,
met als gevolg dat diens platen
nu nog steeds worden gekoes
terd. En met Freek is hij de afge
lopen jaren tot in den treure ver
geleken. Van 't Hek is uiteraard
op de hoogte van De Jonges laat
dunkende opmerkingen, maar
hij kan er niet mee zitten. 'In 'Het
damestasje' zei Freek over mij:
Hij heeft veel in zijn mars. Nou
daar heb ik hartelijk om moeten
lachen. Heus dat raakt me niet.
Hij heeft ook wel gezegd dat hij
wat ik doe absoluut niks vindt.
Ook een mening dek ik dan. Vijf
jaar geleden zou ik me zoiets mis
schien meer hebben aangetrok
ken. Toen lag wat we deden soms
ook dicht bij elkaar. Sinsdien is
daar toch wel veel verandering in
gekomen'.
Youp van 't Hek laat er geen
twijfel over bestaan: 'Ik ben heel
duidelijk in wat ik met mijn
voorstelling wil zeggen. Daarbui
ten leid ik het liefst een anoniem
leven. Dat ik van Ajax, opera en
klassieke muziek hou en dat ik
pas vader ben geworden van een
wolk van een dochter mogen de
mensen best weten, maar ik
maak zelf wel uit met wie ik wens
om te gaan. Veel veranderd is er
in dat opzicht niet. Ik heb nog
steeds dezelfde vrienden als tien
jaar geleden. Er zijn sinds die zo
genaamde doorbraak best lui ge
weest, die naarstig hebben ge
probeerd om bevriend met me te
raken. Nou, dat is gemakkelijk'.
Hoewel er van alle kanten in
toenemende mate aan hem
wordt getrokken knijpt Youp
van 't Hek er met vrouw en kind
in de komende zomer voor zeker
een jaar tussen uit. 'Om afstand
te nemen zet ik echt alles stop.
Het zou ook te gek zijn als ik zelf
maar blijf doordraven, terwijl ik
daar anderen op het podium con
stant belachelijk over maak'. Er
gens in 1990 hoopt een opgefriste
Youp van 't Hek dan weer op te
duiken. In het theater, dat staat
vast. 'Mijn ziel ligt echt in het the
ater, daar heb ik die warme band
met het publiek. Daar ligt voor
mij de uitdaging dat elke voor
stelling de beste moet zijn, dat is
mijn plek. Die heb ik net ver
overd. Moet ik die dan weer leeg
achterlaten voor wat anders?'.
Youp van 't Hek: 'Elk programma heeft zijn eigen ritme'. (foto pr)
Tekening van
een akteur van
het Kabuki-
theater,
gemaakt door
Kuniyoshi.
(foto PR)
Serie uitvoeringen
Bachkoor Holland
LEIDEN- Het Bachkoor Holland
staat aan de vooravond van een
nieuw seizoen. Het koor van Char
les de Wolff zal behalve in de Leid
se Pieterskerk in het seizoen 1988-
'89 concerten geven in Groningen
en Lochem.
Het eerste openbare concert in
dit seizoen is op vrijdagavond 4 no
vember in Leiden. Het koor brengt
dan in de Pieterskerk Bachs Hohe
Messe tot klinken. Als solisten tre
den deze avond op de sopraan Ute
Frühaber, de alt Barbel Müller, de
tenor Hein Meens en de bas Klaus
Mertens. De organist Hans Broek
man zal het orgel bespelen en het
Amsterdams Kamerorkest zorgt
voor de begeleiding.
Het Bachkoor Holland heeft
voor de jaarlijkse uitvoering van
het Weihnachtsoratorium van
Bach de datum van 17 december
uitgekozen. De solisten zijn: Ellen
Bollongino (sopraan), Hilke Hel
ling (alt), Hein Meens (tenor) en Ul-
rik Cold (bas). Hans Broekman zal
weer het orgel van de Pieterskerk
bespelen en ook het Amsterdams
Kamerorkest zal present zijn.
Charles de Wolff en de zijnen
voeren Bachs Matthaus Passion op
23 en 24 maart in de Pieterskerk
uit. De volgende solisten hebben
hun medewerking toegezegd: Ma
rianne Koopman (sopraan), Sylvia
Schlüter (alt), Kurt Equiluz (tenor,
Evangelist), Peter Bartels (tenor,
aria's), Hermann Christian Polster
(bas, Christus) en Ulrik Cold (bas,
aria's). Het Residentie Orkest zorgt
in beide gevallen voor de begelei
ding en het Breda Scramentskoor
is ook uitgenodigd. Hans Broek
man speelt orgel en Ben de Lit
gamba. De uitvoering op 23 maart
begint 's-avonds om zeven uur, die
van 24 maart om half twaalf 's-mor-
gens.
Wat betreft de concerten in Lei
den, abonnementen en losse kaar
ten zijn te bestellen bij het be
spreekbureau van het Bachkoor
Holland (Pieterskerkhof 4b, tel.
144769).
AMSTERDAM De nog jonge multiculturele theatergroep DNA (De
Nieuw Amsterdam) brengt binnenkort het muziektheaterstuk 'De Koop
man van Amsterdam', een bewerking van het toneelstuk 'De Koopman
van Venetië' van Shakespeare. "Het bijzondere van 'De Koopman van
Amsterdam' is dat het toneelstuk van Shakespeare geplaatst wordt in het
Amsterdam van vandaag. De tekst van de 'Koopman van Venetië' wordt
gevolgd maar is tevens aangepast en geactualiseerd naar het Amsterdam
van nu. Evenals 'De Koopman van Venetië' handelt 'De Koopman van
Amsterdam' over de strijd rond geld en macht", aldus Mories Römkens
van DNA.
In totaal staan er in 'De Koopman van Amsterdam' veertig acteurs,
zangers en dansers. Bovendien zitten achter het podium nog eens drie mu
sici en een dirigent. (foto anpi
de gedaante van een jongen die
zoveel mogelijk droomt om de we
reld een beetje aantrekkelijk te
maken, vlucht hij steeds weg in
absurde verzinsels. Maar als de
droom op zijn leukst is. loopt de
wekker meedogenloos af en staat
hij weer met beide benen in de
harde realiteit van alledag.
Ons Dorp
Wederom een herhaling. Dit
maal van het toneelstuk van To
neelgroep Amsterdam dat vrij
dagavond in het theater aan de
Oude Vest een zedenschets pre
senteert onder de titel: 'Ons Dorp,
de schoonheid en het leven In dit
werkstuk van Ischa Meijer biedt
het gegeven, de ontvoering van
een rijke acteur, genoeg aankno
pingspunten met incidenten uit
het nabije verleden. Het stuk
steunt op een sterke bezetting:
Fragment uit 'De bruiloft' van Tsjechov met Jan
Verhoeven en Evert de Jager. (foto Ellen Kooi)
