Van Brits Vuilnisvat' tot
welvarendste ex- kolonie
Koningin Beatrix bezoekt 200-jarig Australië
Baptisten hebben moeite met uiteenlopende visies
Koningin Beatrix en prins Claus zijn vandaag aan een elfdaags
staatsbezoek aan Australië begonnen. Ontmoetingen met
vertegenwoordigers van de Nederlandse gemeenschap 'Down Under'
in totaal zo'n 250.000 personen groot nemen tijdens de reis een
belangrijke plaats in.
Tijdens haar tocht langs verscheidene steden en gebieden, waaronder
Canberra. Tasmanië, Adelaide. Sydney en Melbourne brengt de
Nederlandse vorstin een bezoek aan een tentoonstelling over
Aboriginal kunst in het South Australian Museum in Adelaide.
Daarnaast zal koningin Beatrix onder meer het parlementsgebouw in
Canberra en het observatorium op Mount Stromlo bezoeken. Op
Tasmanië doet zij een schapenboerderij aan en onthult zij in Hobart
het Abel Tasman monument. In Melbourne bezoekt Beatrix de Oog-
en Oorziekenhuis waar zij zich op de hoogte laat stellen over de
voortgang in de ontwikkeling van een bionisch oor.
Een dag na de uitreiking van de Melbourne Cup 1988 op de Victoria
Racing Club reist de koningin naar Sydney, waar zij het Holland
Festival zal bijwonen met naar schatting zo'n 15.000 mensen van
Nederlandse afkomst. Een dag later, op 5 november, reist het
koninklijk paar terug naar Nederland.
SYDNEY 1988 is voor Australië
een bijzonder jaar. Tweehonderd
.jaar geleden meerde de Eerste
Vloot aan met een lading die de af
zender liever kwijt dan rijk was: ge
vangenen.
Op 26 januari 1788 voeren elf
schepen afkomstig uit het Vere
nigd Koninkrijk Port Jackson, het
huidige Sydney, binnen. Aan
boord waren 1.030 mensen, onder
wie 548 mannelijke en 188 vrouwe
lijke gevangenen. Met de aankomst
van de vloot onder bevel van kap-
tien Arthur Phillip begon de kolo
nisatie van het enige land dat te
vens een continent is. Ter ere van
de 'Bicentenary' brengen Konin
gin Beatrix en prins Claus van 24
oktober tot 5 november een offi
cieel staatsbezoek aan het jarige
Australië.
door
Erik Deijen
Het 'uitschot' dat tweehonderd
jaar geleden voor het eerst voet aan
wal zette in dat afgelegen gebied
zou niet lang hoeven wachten op
verder Brits gezelschap. In totaal
werden meer dan 160.000 mannen,
vrouwen en kinderen als gevange
nen naar Australië verscheept. Pas
in 1868, 80 jaar later, kwam er een
einde aan de transporten. Toen.
halverwege de 19de eeuw, woon
den er in Australië 400.000 kolonis
ten en tien miljoen schapen.
Aborigines
Voor een deel van de bevolking
heeft de viering van de Bicen
tenary een bittere bijsmaak. Toen
de eerste blanken 200 jaar geleden
voet aan wal zetten, leefden er al
mensen: de aborigines. Archeolo
gisch onderzoek heeft uitgewezen
dat de toenmalige 300.000 oor
spronkelijke bewoners daar al min
stens 50.000 jaar bivakkeerden,
heel wat langer dus dan de 200 jaar
waar nu de vlag over wordt uitge
stoken.
Gelijktijdig met de komst van de
blanke Europeanen begon de neer
gang van de aborigines. Nu zijn er
nog maar ongeveer 225.000 over,
die maar 1.43 procent van de bevol
king uitmaken. De welvaart gaat
de oorspronkelijke inwoners nog
altijd voor een groot deel voorbij.
De werkloosheid is onder hen
vier keer zo groot, zij leven gemid
deld twintig jaar korter, hun loon
bedraagt tweederde van dat van
andere Australiërs en de kinder
sterfte onder aborigines is drie
maal zo hoog als onder de rest van
de bevolking. Het is dari ook niet
verwonderlijk dat de oorspronke
lijke inwoners van wat ooit bekend
stond als het 'onbekende zuidland'
(Terra Australis Incoenita) 1988
hebben uitgeroepen tot een 'jaar
Toch schijnt er voor de aborigi
nes de laatste tijd enige licht in de
duisternis. Premier Bob Hawke
riep begin dit jaar in zijn openings
toespraak bij de feestelijkheden
zijn koloniale landgenoten op
schuld te bekennen aan de mensen
die er voor hen waren.
De oorspronkelijk bewoners
hebben volgens officiële gegevens
nu in de een of andere vorm de ei
gendomsrechten in handen van
twaalf procent van het totale land
oppervlakte van Australië. Ook ko
men allerlei programma's van de
grond die er zorg voor moeten dra
gen dat de aborigines in staat wor
den gesteld jarenlange achterstell-
ling in te halen zodat zij volwaardig
deel kunnen uitmaken van de
Australische maatschappij.
Zes koloniën
In 1859 bestond bestond het vijf
de continent uit zes koloniën die al
le vanuit Londen werden bestuurd.
Dat waren behalve New South
Wales en Tasmanië, de oudste ge
westen, Victoria en Zuid-Australië,
waarheen geen gevangenen waren
vervoerd, Queensland, waar zij die
een tweede keer met de rechter in
aanraking waren gekomen naar toe
werden gestuurd en West-Austra-
lië dat het aanvankelijk ook zonder
gedetineerden moest doen maar
dat wegens een gebrek aan man
kracht alsnog van 'goedkope ar
beidskrachten' werd voorzien.
De grootgrondbezitters waren
uiteraard voorstander van een ge
stadige toevoer van steeds meer ge
vangenen, aangezien de meeste
Europeanen er destijds weinig
voor voelden een dergelijke lange
en gevaarlijke reis te ondernemen
naar een gebied dat in een zeer
kwade reuk stond.
In 1851 kwam daar verandering
in. In New South Wales werd goud
gevonden en kort daarna ook in
Victoria. De goudkoorts nam een
grote vlucht en tien jaar later was
de bevolking van Australië verdrie
voudigd. In 1901 sloten de zes kolo
niën zich aaneen in een federatie,
het Australische Gemenebest,
maar de banden met Groot-Brit-
tannië, waaraan veel Australiërs
niet al te zoete herinneringen zou
den moeten koesteren, werden niet
verbroken.
Zelfs nu nog heeft het land ui
terst Britse trekjes. Cricket is
'Down under' passie nummer een.
Rechters dragen pruiken en bin
nen de oude garde zijn nog steeds
mensen te vinden die het over
Groot-Brittannië hebben als zij
spreken over "home"
Emigranten
De invloed van het oorspronke
lijke moederland is echter tanende.
Na de intrede van het Verenigd Ko
ninkrijk in de Europese Gemeen
schap in 1973 nam de wederzijdse
belangstelling sterk af. Steeds
meer komt Australië terecht in de
invloedsfeer van dat andere jonge
land dat zolang - en nog altijd - het
beloofde land was voor stromen
emigranten uit alle delen van de
wereld: de Verenigde Staten.
De Amerikaanse interesse voor
het continent komt niet alleen
voort uit economische motieven.
Vooral militair-strategisch mag het
land zich verheugen in de belang
stelling van Washington. In tegen
stelling tot het buurland Nieuwzee-
land. dat geen Amerikaanse kern
wapens op zijn grondgebied wenst
toe te staan en dientengevolge uit
het Anzuspakt is gezet, valt Austra
lië onder de Amerikaanse atoom
paraplu.
In het verleden gaf Australië
steeds weer'gehoor aan verzoeken
van de VS om een militaire bijdra
ge. Zo vochten Australiërs naast
Amerikanen in Vietnam en zijn er
Amerikaanse bases. De invloed
van de Verenigde Staten is zo groot
dat de Australiërs „eigenlijk stem
recht zouden moeten hebben in de
Amerikaanse verkiezingen", aldus
een commentator.
James Cook
Het had overigens niet veel ge
scheeld of Nederland was aanzien
lijk meer bij de jongste geschiede
nis van Australië betrokken ge
weest dan uiteindelijk het geval
werd.
De opvarenden van het Holland
se schip 'Duyfje', die in 1606 langs
de westkust van het reusachtige ei
land trokken, besloten niet aan wal
te eaan. De vanuit de Westkust
nauwelijks toegankelijke binnen
landen lokten niet aan tot een na
dere speurtocht. Pas met de ont
dekking van de Oostkust door de
Britse kapitein James Cook in 1770
werd Australië "opgestoten in de
vaart der volkeren".
Lange tijd is Australië een blank
bolwerk gebleven. Pas in de jaren
zestig begon de regering haar prio
riteit dat immigranten het liefst
blank moesten ziin te wijzigen. In
die jaren was 86 procent van de im
migranten blank. In de jaren ze
ventig kwam nog steeds ruim vijf
tig procent uit Europa en nu komt
al ruim 32 procent van de immi
granten uit Azie. Niet minder dan
137 nationaliteiten hebben inmid
dels een toevlucht gezocht op het
kleinste bewoonde continent en tot
op heden is veertig procent van de
bevolking niet in het land zelf ge
boren.
De 16 miljoen inwoners leven
voornamelijk in de steden langs de
vruchtbare oostkust tussen Adelai
de en Brisbane. De grootste stad is
Sydney met ruim drie miljoen in
woners gevolgd door Melbourne
met bijna drie miljoen. Ongeveer
een procent van de Australische
bevolking, 160.000 zielen, bestaat]
uit Nederlandse emigranten.
Het gemiddelde inkomen per
hoofd van de bevolking is een vanj
de hoogste ter wereld, de gemid
delde levensduur een van de lang
ste. Het analfabetisme is uiterst
klein en 70 procent van de bevol
king is huizenbezitter. Voorwaar
geen slecht resultaat voor een nog
jong land dat 200 jaar geleden voor
bestemd leek het menselijke vuil
nisvat van het Britse imperium te|
worden.
Melbourne, hoofdstad van de staat Victoria.
Een voorstel van de Dordtse
baptisten op de algemene verga
dering van de Unie van Baptis
tengemeenten (Enschede) om als
Unie alsnog betrokken te raken
bij het proces voor gerechtigheid,
vrede en behoud van de schep
ping (Wereldraad van Kerken)
heeft het niet gehaald. De Unie
zal aan deze wereldwijde kerke
lijke bezinning - die in het begin
van de jaren 90 zal uitlopen op
een wereldconferentie niet
deelnemen. Ook wil zij niet als
waarnemer bij het proces betrok
ken worden. Het Unie-bestuur
gaat wel de discussie over deze
thema's in de plaatselijke ge
meenten stimuleren.
Eerder al had het bestuur een
uitnodiging van de Raad van
Kerken in Nederland om aan dit
proces mee te doen afgewezen
met een beroep op het federatieve
karaktrer van de Unie. Dat laat
niet toe dat een orgaan of verte
genwoordiger van de Unie zich
i verregaande mate' namens de
gemeenten zou uitspreken over
zaken van geloof en leven.
Bestuurslid ds. G. Bosveld uit
Musselkanaal (vroeger in Lei
den) zei, dat het bestuur er alles
aan zal doen om het gesprek bin
nen de Unie over gerechtigheid,
vrede en behoud van de schep
ping op gang te brengen. En niet
alleen in de gemeenten, maar
ook regionaal en landelijk en in
het orgaan van de Unie.
De woordvoerder uit
Dordrecht was 'gedeeltelijk te
vreden'. De discussie zal nu in
elk geval worden gestimuleerd,
"maar het is jammer dat het
voorstel is afgewezen uit angst
voor verkeerde beïnvloeding
door andere kerken". Hij vond
die angst ongerechtvaardigd.
'Ruimte'
De algemene vergadering
heeft de werkgroep 'Ruimte' ge
vraagd haar activiteiten op te
schorten. Er moet een zo breed
mogelijk overleg komen over
vragen die bij de baptisten leven.
De werkgroep 'Ruimte' werd
dit voorjaar opgericht door een
aantal baptisten die er kritiek op
hadden dat binnen de Unie een
aantal zaken niet aan de orde kan
worden gesteld. Daarbij doelden
zij niet alleen op politieke onder
werpen, zoals vrede en gerech
tigheid. maar ook op samenwer
king met andere kerken en le
vensvragen zoals echtscheiding
en homoseksualiteit.
De afgevaardigden van de ge
meenten Ede en Musselkanaal
dienden een voorstel in waarin
de werkgroep werd veroordeeld.
Ds. J. Bouritius uit Vroomshoop
dreigde dat het Evangelisch Be
raad van verontruste voorgan
gers weer in actie zou komen als
de werkgroep actief zou blijven.
Dit beraad werd in 1985 door
twaalf predikanten opgericht.
Zij meenden dat de predikanten
opleiding van de baptisten te
weinig 'bijbelgetrouw' was. Op
verzoek van de algemene verga
dering besloot dit Beraad des
tijds zijn activiteiten voorlopig te
stoppen.
Na overleg met het Unie-be
stuur trokken de gemeenten Ede
en Musselkanaal hun voorstel
(veroordeling van de werkgroep
'Ruimte') in. De vergadering
ging unaniem akkoord met het
verzoek aan de werkgroep haar
activiteiten op te schorten. Ds. G.
L'. Kruizinga uit Zeist, lid van de
werkgroep, zei in een reactie dat
de vergadering een opening had
gemaakt voor bespreking van
onderwerpen die de werkgroep
ter harte gaan. De werkgroep
vraagt zich intussen af, of haar
landelijke ontmoetingsdag eind
november in Apeldoorn wel
moet doorgaan.
Onvrede
De onvrede onder gerefor
meerde predikanten kan alleen
worden verminderd als de plaat
selijke kerken een deel van hun
autonomie prijsgeven en een
centraal orgaan laten meebeslis
sen bij het beroepen van predi
kanten. Dat zei ds. C. Mak uit
Zutphen in de Gereformeerde
Kerken belast met de pastorale
begeleiding van predikanten
in het NCRV-programma 'Kc-rk
vandaag'.
Hij reageerde hiermee op een
onderzoek naar de motivatie en
arbeidsvreugde van hervormde
en gereformeerde predikanten,
waarop J. Keizer vorige week
aan de Groningse universiteit
promoveerde. Keizer conclu
deerde, dat een op de tien domi
nees serieus overweegt het ambt
neer te leggen en dat een op de
vijf denkt aan een functie als pre
dikant buiten de kerkelijke ge
meente.
Volgens Mak is de onvrede
niet op te heffen zolang de plaat
selijke kerken zo sterk blijven
hechten aan hun zelfstandigheid
en geen enkele inspraak van bui
tenstaanders in het beroepings-
werk dulden. Hij stelde een tus
senoplossing voor. Per provincie
zou een commissie van 'verstan
dige mensen' kunnen worden ge
vormd die vacante gemeenten
adviseert bij het uitbrengen van
een beroep en predikanten helpt
een andere gemeente te vinden.
"Maar zo'n commissie kan alleen
slagen als de plaatselijke ge
meenten haar accepteren".
'Samen op weg'. Ds. J. Mon-
teban (66) uit Zelhem treedt om
gezondheidsredenen af als voor
zitter van de Raad voor Samen
op Weg. (Deze raad begeleidt de
activiteiten in het land voor het
samengaan van hervormden en
gereformeerden). Zijn opvolger
wordt volgende maand dr. J.
Weernekers (57), hervormd pre
dikant in Varsseveld, die al twee
jaar lid is van de raad.
Beroepen
Hervormde Kerk: bedankt
voor Barneveld J. P. Nap Hui
zen, voor Oud-Alblas C. van de
Scheur Nederlangbroek.
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: bedankt voor Bedum
E. Woudt Emmen.
Nederlands Gereformeerde
Kerken: beroepen te Hengelo
(Ov.) J. de Jonge Zeist.
Christelijke Gereformeerde
Kerken: bedankt voor Benne-
kom B. de Graaf Zierikzee.
Gereformeerde Gemeenten:
bedankt voor Barneveld J.
Spaans Norwich (Canada), voor
Hoofddorp A. Bac Bodegraven,
voor Lelystad A. B. van der Hei
den Doetinchem, voor Zoeter-
meer J. Kareis Rijssen.
Geen toegang. Vier verte
genwoordigers van het Interker
kelijk Vredesberaad (IKV) kre
gen vrijdag geen toegang tot de
DDR (Oostduitsland) toen zij in
Meissen bij Dresden wilden deel
nemen aan een conferentie met
Hongaren en Oostduitsers over
het proces voor gerechtigheid,
vrede en behoud van de schep
ping (Wereldraad). IKV-secreta-
ris Faber had al eerder te horen
gekregen dat hij het land niet in
mocht, evenals de begeleidster
van het IKV-werk in Friesland,
Aggie van der Meer. Zes Honga
ren die aan de conferentie zou
den deelnemen, werden ook te
ruggestuurd.
Toch is het IKV in Meissen
vertegenwoordigd. Mevrouw
Fieke Klaver uit Sittard slaagde
er gisteren in de DDR binnen te
komen. Op verzoek van het IKV
zal het Nederlandse ministerie
van buitenlandse zaken de Oost-
duitse autoriteiten opheldering
vragen over de weigering.
In februari volgend jaar wil het
IKV een conferentie houden met
ongeveer honderd vertegen
woordigers van vredesgroepen
uit Oost- en Westeuropa om zich
te beraden over mogelijkheden
voor een Europese kerkelijke
vredesorganisatie. Faber vreest
dat maar weinig Oostduitsers
toestemming zullen krijgen om
hieraan deel te nemen.
Oorlog. De Westduitse ker
ken hebben een gezamenlijke
verklaring ondertekend, de 'Ver
klaring van Stuttgart'. Daarin
wordt 'de oorlog' afgewezen als
in strijd met de wil van God. De
kerken pleiten in het 80 pagina's
tellende document voor verbod
van wapenuitvoer uit de Bonds
republiek en voor vervanging
van de strategie van nucleaire af
schrikking door 'betrouwbare
strategieën'.
Zwijgen. Kerkleiders in de
Verenigde Staten hebben scher
pe kritiek op het zwijgen van de
presidentskandidaten Bush en
Dukakis over wapenbeheersing
en vrede in het atoomtijdperk. In
een brief roepen zij beiden op, de
resterende dagen te gebruiken
voor de opstelling van een vre
desplan op lange termijn.
