Ontevreden
Serven weer
de straat op
Examenkoorts beheerst leven van scholier Japan
EVEN UITBLAZEN?
Woede over partijzittmg
VS beschuldigen Marcos
van fraude en afpersing
Jury acht zes terroristen
CCC en FRAP schuldig
Reeks gewapende overvallen in Surinaams Brokopondo- gebied
Oppositie Chili
vestigt hoop op
nieuw kabinet
Botha wil geen
berichten over
ANC in media
VRIJDAG 21 OKTOBER 1988
BUITENLAND
PAGINA 5
BELGRADO (DPA/Rtr/AFP/AP) - Duizenden Servische
scholieren en studenten hebben gisteren opnieuw hun les
sen geboycot. Zij zetten hun acties voort uit onvrede over
de uitslag van de driedaagse zitting van het Centraal Comi
té van de Communistische Partij, die woensdagavond
werd afgebroken.
WASHINGTON - Het Ameri-
kaanse ministerie van justitie zal
vandaag de gewezen president van
de Filippijnen, Ferdinand Marcos,
vrijwel zeker in staat van beschul
diging stellen wegens fraude en af
persing. Amerikaanse regerings
bronnen hebben dat gisteren ge
zegd.
door
Henk Dam
Marcos zal ervan worden be
schuldigd in zijn tijd als president
miljarden dollars aan Filippijns
overheidsgeld te hebben gestolen.
Met dat geld zou hij illegale finan
ciële transacties hebben uitge
voerd nadat hij naar de VS was ge
vlucht. Volgens de regeringsbron
nen is tot deze stap besloten nadat
het onmogelijk bleek met de advo
caten van Marcos overeenstem
ming te bereiken over een strafver
mindering in ruil voor een schuld
bekentenis.
Het Amerikaanse onderzoek
naar de financiële handel en wan
del van Marcos loopt al sinds juni
1986, vier maanden nadat Marcos
de Filippijnen verliet en op het ei
land Honolulu in ballingschap
ging. De vermaarde New Yorkse
officier van justitie, Giulinani,
heeft zich met name beziggehou
den met de van de Filippijnse rege-
ring-Aquino afkomstige beschul
diging, dat Marcos grote sommen
aan staatsgeld op geheime bankre
keningen in onder andere Zwitser
land zou hebben gestort.
Hoewel het Amerikaanse minis
terie van justitie dat tot dusver
nooit met zoveel woorden heeft ge
zegd, is uit allerlei bronnen duide
lijk geworden dat Marcos en zijn
vrouw Imelda inderdaad bewijs
baar grote bedragen hebben ver
duisterd. Het Amerikaanse minis
terie van buitenlandse zaken wist
de justitiële autoriteiten echter er
van te weerhouden Marcos al eer
der in staat van beschuldiging te
stellen. Het ministerie bepleitte
met succes' dat eerst zou moeten
worden geprobeerd om het met
Marcos op een akkoordje te gooien.
Dat, aldus de regeringsbronnen
gisteren, is mislukt en daarom zal
nu juridische actie worden onder
nomen. Uiteindelijk zou dit kun
nen betekenen dat Ferdinand en
Imelda Marcos moeten terecht
staan en wellicht zelfs tot celstraf
zullen worden veroordeeld. Daar
mee is in ieder geval het Ameri
kaanse ministerie van buitenland
se zaken hoogst ongelukkig. Im
mers: de VS boden Marcos, die
zich in zijn tijd als president altijd
sterk pro-Amerika heeft opgesteld,
destijds asiel aan.
De Amerikanen deden dat mede
om te voorkomen dat de politiek
geladen situatie op de Filippijnen,
zoals die na de verkiezing van Cory
Aquino tot president bestond, tot
een werkelijke uitbarsting zou lei
den. Als Marcos nu zou worden
vervolgd, dan zou dat betekenen
Oorspronkelijk wilden de Serven
alleen tot de vergadering thuis blij
ven. Zij verwachtten dat de afge
vaardigden een oplossing zouden
vinden voor de problemen in de
voornamelijk door Albanezen be
woonde provincie Kosovo.
Maar volgens het Joegoslavische
persbureau Tanjug is de ontevre
denheid over de partijzitting niet
de ware reden voor de boycot. De
werkelijke achtergrond zijn de
klachten van de Servische minder
heid in Kosovo dat zij voortdurend
door de Albanese meerderheid
worden getreiterd. Al maanden ei
sen Servische demonstranten een
„hard optreden" tegen de Albane-
De Serven hebben woensdag een
gevoelige klap moeten incasseren
tijdens de ziting van het Centraal
Comité. Bij een vertrouwensstem-
ming haalde alleen de Servische af
gevaardigde Ckrebic het vereiste
aantal stemmen niet, waarna hij
moest aftreden. Ckrebic steunde
de oproeper, van de Serven voor
grotere politieke controle in Koso-
In Joegoslavië wordt de neder
laag van Ckrebic gezien als een
klap die de partijleiding heeft wil
len toebrengen aan de andere Ser
vische leiders. Deze worden be
schouwd als de aanzetters tot de
massale demonstraties de afgelo
pen maanden, die door niet-Serven
worden gekritiseerd als een gevaar
voor de stabiliteit van het land.
In Kosovo waren gisteren meer
dan 20.000 Serven op de been om
uiting te geven aan hun ongenoe
gen over de gang van zaken tijdens
de vergadering van het Centraal
Comité. Eerder gisteren kwamen
ongeveer 5.000 Serven bijeen om
uiting aan hun woede te geven.
Toen twee Politburo-leden de me-
Buitenland kort
Kosmonauten
De Russische kosmonauten Ti-
tov en Manarov zijn er gisteroch
tend tijdens een ruimtewandeling
in geslaagd een defect instrument
van Nederlandse makelij te repare
ren. De Sovjet-kosmonauten ver
vingen tijdens de ruimtewandeling
een detector van een van de rönt-
gen-telescopen, die zijn vervaar
digd in het laboratorium voor
ruimteonderzoek in Utrecht. Het
instrument meet kortgolvige rönt
genstraling.
Burundi
De president van Burundi heeft
een lid van de Hutu-meerderheid
in het land benoemd tot minister
president. De aanstelling van Sim-
bomana volgt twee maanden nadat
5.000 mensen, meest Hutu, werden
vermoord bij etnische botsingen
met de Tutsi minderheid in het
land. De Tutsi vormen weliswaar
de minderheid, maar maken wel de
dienst uit in het land.
Sovjetminister
Vadim Bakatin, een voormalige
partijchef in Siberië, is benoemd
tot minister van binnenlandse za
ken van de Sovjetunie. Hij volgt
Alexander Vlasov op die eerder de
ze maand kanidaatlid werd van het
politbureau en premier van de re
publiek Rusland, de grootse van de
vijftien deelrepublieken die samen
de Sovjetunie
nigte toe wilden spreken werd hun
de rug toegekeerd. Marko Orlandic
en mevrouw Kasura Jasari, de par
tijleider van Kosovo, werden voor
„dieven" en „volksverraders" uit
gemaakt toen zij aankwamen in
Kosovo Polje, een merendeels door
Slaven bewoonde voorstad van de
hoofdstad Pristina. Uiteindelijk
moesten de beide Politburo-leden
onder politie-escorte de aftocht
blazen toen woedende Serven hen
te lijf wilden gaan. De menigte riep
leuzen als „Wij geven Ckrebic niet
op" en „Leden van het Centraal Co
mité, jullie hebben je ware gezicht
laten zien".
De menigte werd toegesproken
door Miloslav Minic, lid van het
Servische Centraal Comité. Hij
zegde toe dat de eis van de woeden
de demonstranten - het vertrek van
de etnische Albanese leider Azem
Vlasi - nadrukkelijk onder de aan
dacht zal worden gebracht van de
.federale partijleiding in Belgrado.
De Serven kregen gisteren nog
een andere klap te verwerken. Zij
moesten via officiële publikaties in
de kranten lezen dat het hen verbo
den is zaterdag in de hoofdstad
Belgrado te demonstreren.
BRUSSEL (GPD) - De jury van
de Brusselse assisenrechtbank
heeft gisteravond na dertien uur
beraadslagen, het 'schuldig' uitge
sproken over de zes van een reeks
bomaanslagen verdachte Belgi
sche terroristen van de Strijdende
Communistische Cellen (CCC) en
het Revolutionair Front voor de
Proletarische Actie (FRAP). Van
daag zullen de jury en de drie rech
ters van de rechtbank zich beraden
over de strafmaat.
De zes kunnen veroordeeld wor
den tot de doodstraf, die in België
in theorie nog altijd bestaat. Die
straf wordt echter nooit uitgevoerd
en wordt in dat geval omgezet in le
venslang. De CCC'ers Pierre Caret-
te, Didier Chevolet en Bertrand
Sassoye waren bij de uitspraak niet
aanwezig. Zij zijn dermate ver
zwakt door de hongerstaking waar
mee zij al zes weken protesteren te
gen de wijze waarop zij gevangen
worden gehouden, dat de dokters
het niet verantwoord vonden hen
naar de rechtzaal te laten overbren
gen.
De drie zijn samen met Pascale
Vandegeerde schuldig bevonden
aan 26 bomaanslagen in de periode
tussen oktober 1984 en december
1985. Zij zorgden met hun aansla
gen op Amerikaanse en Duitse be
drijven, NAVO-installaties en kan
toren van politieke partijen, instel
lingen en banken voor een ware
psychose in België.
Bij de aanslag met een bomauto
op 1 mei 1985 op het hoofdkantoor
van de Belgische werkgeversorga
nisatie VBO kwapien twee brand
weermannen om het leven. De CC
C'ers hebben de schuld daarvoor
steeds bij de politie gelegd, omdat
die - hoewel gewaarschuwd - de
brandweermannen niet hadden
verteld dat het om een bomauto
ging. Bij de andere aanslagen raak
ten drie mensen gewond. Alleen
Pascale Vandegeerde wordt een
van de 26 aanslagen, op een Brus
selse bank, niet aangerekend. Ook
de FRAP-leden Chantal Paterno-
stre en Luc van Acker werden
schuldig bevonden aan het plegen
PARAMARIBO (GPD) - Een
groep van 25 gewapende mannen,
later versterkt met 50 anderen,
heeft een reeks overvallen ge
pleegd in het Brokopondo-district,
tussen Paramaribo en het stuw
meer. De tocht begon met de bero
ving van een politiebureau, waar
karabijnen, pistolen en auto's wer
den buitgemaakt. De dienstdoende
agenten werden mishandeld.
Eén van hen raakte zwaarge
wond door slagen met een geweer
kolf. Daarna haalde men een nabu
rige winkel leeg en werd het olie-
palmbedrijf Victoria bezocht, waar
onder bedreiging vaten spijsolie,
benzine en twee bestelwagens af
gegeven moesten worden. Ook
daar werd een winkel geplunderd
en werden de arbeiders hun per
soonlijke eigendommen ontno
men. Nabij het Brokopondo-stuw-
meer werden de goederen met be
hulp van 50 andere, in camouflage
kleding gestoken mannen overge
laden op een grote vrachtwagen.
De plunderingen vallen samen
met de besprekingen die president
Shankar voert met een vertegen
woordiging van de Saramaccaner
bosnegerstam. Een groep van 18
dorpshoofden (kapiteins en hoofd
kapiteins) uit het Brokopondoge-
bied en van de bovenloop van de
Surinamerivier is naar Paramaribo
gekomen om te praten over de
leefomstandigheden in het binnen
land. Het opperhoofd van de Sa-
ramaccaners, granman Aboikoni,
is te oud en te ziek om de reis naar
de hoofdstad te kunnen maken.
Ferdinand Marcos.
(foto AP)
Ongeveer 20.000 Servische inwoners van Kosovo, getooid met portretten van hun favoriete leider Milosevic, de
monstreren in Kosove Polje tegen de teleurstellende uitkomsten van de driedaagse zitting van het Centraal Comi-
van twee bomaanslagen, op een
NAVO-gebouw en een kantoor in
Brussel.
Van Acker wordt beschouwd als
de 'bommenmaker' van de FRAP,
die echter ook hand- en spandien
sten zou hebben verleend aan de
CCC. Het tweetal heeft steeds be
streden dat de FRAP iets met de
CCC te maken had. Paternostre
hield tot op het laatst bij hoog en
bij laag vol onschuldig te zijn. En
Van Acker bekende een bom te
hebben gemaakt, maar die nooit te
hebben geplaatst.
De juryleden moesten op 303
concrete vragen van de openbare
aanklager antwoorden. Hoewel
veel onderdelen van de aanklacht
niet glashelder zijn bewezen, had
den de juryleden het relatief mak
kelijk omdat de vier CCC'ers nooit
hebben verheeld dat zij verant
woordelijk waren voor de golf van
aanslagen.
dat dit instrument van buitenlands
beleid nooit meer in vergelijkbare
situaties zou kunnen worden ge
bruikt.
De Amerikaanse regering is bo
vendien bang dat Marcos bij ver
volging de VS in ernstige verlegen
heid zal proberen te brengen door
bijvoorbeeld met 'onthullingen' te
komen over de Amerikaanse rol in
en rond de Filippijnen.
SANTIAGO (AP) De Chileense
leider Pinochet maakt vandaag de
samenstelling van een nieuw kabi
net bekend dat, naar de oppositie
hoopt, het herstel van de democra
tie zal bespoedigen. De 16 leden
van de regering van de militaire lei
der legden gisteren hun functie
neer om in aansluiting op de stem
busnederlaag van Pinochet bij het
onlangs gehouden referendum
ruimte te bieden voor een kabinet
van nieuwe samenstellng.
Over de bedoeling die Pinochet
met de stap heeft, heerst nogal wat
onduidelijkheid. Maar aangeno
men wordt dat hij in elk geval een
nieuwe minister van binnenlandse
zaken zal benoemen. Deze is ver
antwoordelijk voor het binnen
landse veiligheidsbeleid en het op
treden tegen de politieke oppositie.
De socialistische oppositieleider
Lagos, zegt te hebben vernomen
dat een aantal personen voor die
post door Pinochet is aangezocht.
Zij zouden echter allen 'nee' heb
ben gezegd of door Pinochet zijn
afgewezen, omdat deze niet ak
koord ging met hun eis dat zij meer
bevoegheden zouden krijgen dan
de huidige bewindsman.
JOHANNESBURG (GPD) - De
Zuidafrikaanse president P.W. Bo
tha heeft afgelopen nacht met nieu
we maatregelen gedreigd tegen de
lokale media, als deze doorgaan
met het publiceren van berichten
over de verboden bevrijdingsbe
weging ANC. Op een politieke bij
eenkomst in de Transvaalse ge
meente Benoni zei Botha, dat "als
de media zich voortaan niet ont
houden van berichtgeving over het
ANC, zij niet verbaasd moeten zijn,
dat tegen hen dezelfde maatrege
len worden genomen, die de Britse
regering deze week heeft afgekon
digd ten aanzien van berichtgeving
over de IRA".
Botha liet in het midden of hij
hiermee verwees naar de waar
schuwing van zijn minister van
binnenlandse zaken. Stoffel Botha,
die vorige week het linkse week
blad Weekly Mail met sluiting be
dreigde, of dat hij doelde op berich
ten in de landelijke pers over de
ontmoeting van blanke rugbybe-
stuurders met het ANC. Maar hij
ging in zijn toespraak ter gelegen
heid van de landelijke gemeente
raadsverkiezingen die aanstaande
woensdag worden gehouden, wel
in op de recente gesprekken van
rugbybestuurders met het ANC:
"Deze moeten zich nu wel realise
ren dat zij met zulke gesprekken
het ANC alle gelegenheid bieden
om propaganda te maken", aldus
Botha.
Botha stipte in zijn toespraak
ook zijn gesprekken met Afrikaan
se staatshoofden als de Mozambi-
quaanse president Chissano en de
president van Zaire, Mobutu Sese
Seko aan. "Ik denk dat het belang
rijk is om hen recht in de ogen te
kijken. Wij hebben de afgelopen
weken een grote sprong vooruit ge
maakt en de leiders die ik heb ont
moet, zijn het met me eens, dat de
50.000 Cubanen uit Angola weg
moeten". Botha zei ook, dat hij er
geen moeite mee heeft om in de na
bije toekomst een ontmoeting te
hebben met de OAU, de Organisa
tie van Afrikaanse Eenheid: "Zuid-
afrika kan een belangrijke rol spe
len om andere landen in dit zo
zwaar getroffen continent te hel
pen".
SACHAROV De Russische we
tenschapper Andrej Sacharov
maakt sinds gisteren deel uit van
het presidium van de Sovjetacade
mie van Wetenschappen. Sacharov
werd gekozen als lid van het presi
dium tijdens een bijeenkomst van
de Vereniging van Sovjetrussische
wetenschapsmensen. De stem
ming was geheim en leidde tot ver
gaande veranderingen.
Maar hij heeft wel zijn toestem
ming gegeven voor de besprekin
gen met de regering in Paramaribo.
Na het mislukken van het vre
desoverleg met het Junglecom
mando van Brunswijk, wilde de
Surinaamse regering eerst spreken
met de gevierde stamhoofden uit
het binnenland. Twee van hen, on
der wie granman Gazon van de Au-
caners, waartoe Brunswijk be
hoort, weigerden dat en riepen de
hulp in van het Nederlandse parle
ment.
Vandaag en dit weekend swingt 't in Amsterdam.
Tussen het Centraal Station en de Dam speelt zich het
bruisende Jazz-festival af. Dus, breek even met de sleur,
dansschoenen aan en hup naar 't perron!
WAAR ZOUDEN WE ZIJN
ZONDER DE TREIN?
Afghanistan
Zeven buitenlandse militaire ad
viseurs van het islamitische verzet
tegen de Afghaanse regering zijn in
de zuidoostelijke provincie Zabul
door een landmijn gedood, aldus
Radio Kabul. Het gaat om vier
Pakistanen, twee Egyptenaren en
één Amerikaan. Zij reden in een
wagen vol wapens en* explosieven
op een landmijn in het gebied Sa-
mandar.
Zuidafrika
In de Zuidafrikaanse provincie
Natal zijn bij "stammenonlusten
achttien mensen omgekomen.
Zo'n 150 strijders van de Mvond-
wane-stam vielen met geweren en
speren uit wraak eenzelfde aantal
leden van de Nomane-stam aan.
Volgens de politie vechten de
stammen al jaren een vete uit, maar
was het niet duidelijk wat de reden
voor de laatste aanval was.
Brazilië
Een 77-jarige {-ooms-katholieke
priester uit Brazilië heeft voor een
rechtbank in Genève bekend als
koerier voor een Braziliaanse
drugsbende cocaïne naar Milaan te
hebben gesmokkeld. Hij zei dat het
geld dat hij ermee verdiende naar
liefdadigheid ging.
Het beeld van een Japans school
kind. Keurig gestreken schooluni
form, witte sokken, zwarte, glim
mende schoenen en een schooltas
vol met boeken. Terwijl vader zich
naar zijn werk spoedt, haalt moe
der nog een kam door het haar en
trekt een loodrechte scheiding.
door
Marjolijn in 't Hout
Het onderwijs in Japan was gis
teren het vierde thema van een se
rie van acht lezingen aan de Rijks
universiteit Leiden In samenwer
king met de Studentenvereniging
voor Internationale Betrekkingen
(SIB) heeft het Studium Generale
een lezingencyclus georganiseerd
waarin het hedendaagse Japan het
middelpunt vormt. De lezingen,
van september tot half november,
gaan gepaard met talloze culturele
activiteiten zoals een tentoonstel
ling, films en beeldende kunst. Gis
teren had de Rijksuniversiteit Lei
den gastspreker drs. J.W. Stumpel,
technisch-wetenschappeiijk atta
ché van de Nederlandse ambassa
de in Japan op bezoek.
In het Westen kijken wij toch wat
vreemd tegen het Japanse onder
wijssysteem aan. We horenralarme
rende berichten over jongeren die
door slechte schoolresultaten het
leven niet meer zien zitten en zelf
moord plegen. Kleuters kunnen al
lezen en schrijven voordat ze naar
de lagere school gaan. Naar school
gaan in Japan moet in onze ogen
geen pretje zijn. Het leven bestaat
daar uitsluitend uit een opeenvol
ging van examens, testen, toela
tingsexamens, bergen huiswerk en
nooit meer buiten spelen.
Het Japanse onderwijssysteem
is gebaseerd op het Amerikaanse
model. Kort na de oorlog, toen de
Amerikanen het land bezetten,
werd het onderwijs op Amerikaan
se leest geschoeid. Toch is er een
groot verschil als de beide syste
men met elkaar worden vergele
ken: de ijver van de Japanse leer
ling. Waarom zijn alle Japanse kin
deren leerfabriekjes - wat is de drij
vende kracht achter deze hang
naar kennis? Volgens drs. Stumpel
is er niet één allesverklarende re
den voor te geven. Hij kiest liever
voor een combinatie van het naar
Confucius teruggaande 'respect
voor geleerdheid' en de druk die de
maatschappij op de Japanner uit
oefent.
Het onderwijs heeft niet zozeer
tot doel om vraag en aanbod van
kennis en vaardigheden met elkaar
te combineren, maar leidt eerder
op tot een functie in de maatschap
pij. In tegenstelling tot Nederland
se begrippen past het Japanse on
derwijs zich lang niet zo snel aan
aan de vraag vanuit het bedrijfsle
ven naar bepaalde beroepen. Het is
voor de Japanse werkgever eerder
veel belangrijker dat een werk
kracht doorzettingsvermogen,
ijver, vlijt en leergierigheid ten
toon spreidt. De rest komt later
wel. Veel bedrijven halen dan ook
hun personeel bij de beste univer
siteiten en binnen de bedrijfsmu-
ren volgt een vakgerichte cursus.
Maar voordat een Japanner het
zo ver heeft geschopt, heeft hij al
een lange zit boven zijn boeken
achter de rug. Al vanaf het tweede
jaar wordt het Japanse kind 'be
stookt' met kennis. Omdat vader
dag en nacht werkt, heeft moeder
zich tot taak gesteld haar kind vei
lig door de studieperiode te lood
Om te worden toegelaten op een bepaalde school, moet er e
worden afgelegd.
sen. Het zijn de Japanse moeders
die het tot hun levenstaak hebben
gemaakt hun kinderen aan te spo
ren hun huiswerk braaf te maken,
bijlessen te volgen en allerlei intel
ligentietestjes te doen. Deze moe
ders worden in Japan kyoiku ma
ma, studie-moeder, genoemd.
De kyoiku mama zoekt de goede
school uit, kiest de leraren die haar
kind bijles kunnen geven en helpt
met het huiswerk maken. Rond de
ze 'bijlescultus' is een enorme
(dienstenverlenende) industrie
ontstaan. Er bestaan boekjes voor
de kyoiku mama's waarin zij pre
cies kunnen lezen hoe zij met hun
kind de beste resultaten kunnen
bereiken en de kansen kunnen ver
groten om een plaatsje binnen de
muren van de beste universiteiten
te veroveren - wat weer een goede
baan als gevolg heeft.
Hoe ziet het Japanse schoolsys
teem eruit? De leerpücht gaat in
vanaf de lagere school (6 jaar) en
duurt tot en met de middenschool
(3 jaar). Daarna volgt een zoge
naamde bovenschool (3 jaar). Het
streven is tenslotte om op een van
de 1.035 universiteiten te komen (4
jaar). Behalve een groot verschil in
universiteiten - de Japanner kan
naar een gewone of een tandai (par
ticuliere) universiteit gaan - bestaat
er tevens in de andere schoolsyste
men diversiteit. Het streven van de
kyoiku mama's is dan ook om hun
kind op het beste van het beste te
plaatsen.
Daarvoor zijn echter offers no
dig. Het Japanse kind ondergaat
een lange reeks van testen, toetsen
en toelatingsexamens. Zittenblij
ven komt haast niet voor. De con
stante druk om te presteren is zeer
groot. Het Japanse schoolsysteem
kent echter geen klasse-onder-
scheid. Niemand kan een leerling
de toelating tot de beste universi
teit ontzeggen. Als hij of zij maar de
toelatingsexamens doorkomt en
als vader en moeder maar het geld
op tafel leggen.
Volgens drs. Stumpel groeien de
Japanse kinderen in een stimule
rend intellectueel milieu op. "Spe
lenderwijs leren ze lezen en schrij
ven. Eenmaal op school ondergaan
ze een streng leerregime. Daar
naast gaan ze buiten school om ook
nog naar speciale leerclubs, Engel
se conversatie, en doen ze aan
sport. Het belang van presteren is
zeer groot. Drijvende kracht daar
achter zijn de ouders die tot het
doen van enorme financiële offers
bereid zijn. Het collegegeld is in
vergelijking met dat van Neder
land zeer hoog: duizenden guldens
per jaar."
Als de toelatingsexamens voor
de universiteit zijn doorstaan, be
gint de Japanse student pas te le
ven. Stumpel: "Dan is de examen-
hel voorbij en kan de student op
zijn gemak de universiteit doorlo
pen. Er wordt gemiddeld meer ge
luierd dan op onze universiteit;
dan is er eindelijk tijd om na te den
ken, iets wat de Japanse student
voorheen nooit heeft kunnen
doen."
"'De voordelen van het Japanse
onderwijssysteem", zegt drs.
Stumpel, "zijn dat de meeste afge
studeerden een baan vinden. De
studenten op de beste universitei
ten hoeven zeker niet lang te zoe
ken, de werkgevers komen zelf
naar de besten van de universiteit
toe." Een ander voordeel is volgens
drs. Stumpel dat er weinig verschil
bestaat "tussen hand- en hoofdar
beid". Iedereen eet in dezelfde kan
tine - er heerst weinig onderscheid
in witte boorden en arbeiders.
Het onderwijsniveau in Japan is
zeer hoog. Analfabetisme komt
praktisch niet voor. Gemiddeld
leest de Japanner zeer veel tijd
schriften, kranten en boeken. "Ik
verbaasde mij in het begin over de
clochards die in de vuilnisbakken
op zoek waren naar kranten. Niet
om zich daarmee een warme slaap
plaats te verschaffen, maar om te
lezen!", aldus drs. Stumpel.
Nadelen zijn er echter ook.
Stumpel: "Er heerst een soort ove-
renthousiasme voor examens. De
individuele interesse speelt nau
welijks een rol en de huiswerkdruk
leidt vaak tot 'psychische misvor
ming'. Het gevolg daarvan is meer
geweld op scholen, het pesten van
bepaalde leerlingen die uit de boot
vallen en zelfmoorden. De enorme
nadruk op maatschappelijke ge
lijkheid, wordt een soort gelijkheid
tegen elke prijs. Zo dragen de
meeste kinderen een schooluni
form, en in extreme gevallen moe
ten zij dezelfde haardracht en haar
kleur hebben. Op veel scholen be
staan er nog lijfstraffen, met alle
excessen van dien."
Het eind is voorlopig niet in
zicht. De onderwijskoorts in Japan
neemt bijvoorbeeld in Tokyo
steeds absurdere vormen aan. Stu
deren in die stad is een zeer kostba
re geschiedenis en ouders en rege
ring klagen geregeld over het on
derwijssysteem. Een nieuw onder
wijssysteem komt echter tot nu toe
nog niet van de grond. Een veel ge
bezigde term in Japan is dan ook:
dit moet worden bestudeerd.
