9 Stop als het lekker gaat"
Virtuositeit op twaalf snaren
Roald Dahl over het schrijven:
In het diepe
Oude Kunst- en Antiekbeurs
in Delft bestaat 40 jaar
Villa moet terug in
oorspronkelijke kleur
Koerswijziging
Clichématig
Amerika-trip
ZATERDAG 15 OKTOBER 1988
PAGINA 35
U2 - 'Rattle Hum' (Island)
De langverwachte nieuwe
dubbel-lp van U2 is een gecom
bineerde live- en studioplaat ge
worden. Van de 17 nummers zijn
er negen nieuw. De helft werd
opgenomen tijdens de Ameri
kaanse Joshua Tree-tour van vo
rig jaar, de andere helft opgeno
men in de studio. Het album kent
zoveel verrassende momenten
dat deze korte recensie eigenlijk
niet voldoende is om overal op in
te gaan. Vandaar dus maar een
beknopte greep uit hoogtepun
ten van deze plaat die helemaal
in het teken staat van Amerika.
Meteen een goed begin op kant
1 met een cover van het Beatles
nummer 'Heiter Skelter', dat in
deze uitvoering alleen maar aan
kracht wint. Gelijk verder met
het opmerkelijke 'Van Diemen's
Land', een folkliedje gezongen
door gitarist The Edge. Een hele
bijzondere live-versie van 'I still
haven't found what I'm looking
for' staat op kant 2. Gospel van
U2, wat krygen we nu? Even
wennen, maar dan echt heel
mooi. 'In 'Angel of Harlem'
wordt teruggegrepen naar de ou
de soultraditie en in 'When love
comes to town' komen we B.B
King tegen (zang en gitaar). 'God,
part two' is opgedragen aan John
Lennon en een reactie op het on
frisse boek dat Goldman over
hem schreef. 'Love rescue me'
schreef Bono samen met Bob
Dylan, die ook meezingt.
De enige kritiek die ik heb is
dat Bono bijna elk nummer op
de plaat opdraagt aan iets of ie
mand. John Lennon, Billie Holi
day, Martin Luther King, de
Beatles, Jimi Hendrix, ze komen
allemaal aan de beurt. Apartheid,
de tegenstelling tussen ryk en
arm, racisme, drugs: Bono houdt
er regelmatig 'preken' over, die
beter achterwege hadden kun
nen blijven. Maar dit is een klei
nigheid. 'Rattle Hum' is zö ver
rassend en zö goedje valt werke
lijk van de ene verbazing in de
andere.
E.S.
De villa nu: wit gepleisterd
Concert door de gitaristen Sergio en Odair
Assad met werken van Sor, Granados. De
bussy. De Falla, Gismonti, Villa-Lobos,
Piazolla en Assad. Gehoord op 14 oktober
in de Stadsgehoorzaal.
LEIDEN - De Braziliaane broers
Sergio en Odair Assad zijn even
eensgezind als sober in hun op
komst op het podium: beiden ge
tooid met zwarte snorren en
baardjes, geconcentreerd zittend
op twee stoelen met de bekende
voetenbankjes, zonder lesse
naars voor zich. Even heel zacht
stemmen en dan breken ze los.
Zo ging het gisteravond in de
Kleine Zaal van de Stadsgehoor
zaal voor een groep uitgelezen gi
taarliefhebbers. Die kwamen
ruimschoots aan hun trekken in
een uitvoerig programma waarin
de gebroeders Assad klassieke,
impressionistische en moderne
muziek ten gehore brachten.
Alles uit het hoofd spelend,
voelden ze elkaar perfect aan zo
dat het leek of er maar één gita
rist bezig was; zo bleek niet al
leen in de klassiek getinte fanta
sie opus 54 van de rond 1800 le
vende gitarist Fernando Sor.
maar ook in de ritmische vrijhe
den van de 5e Chóros van Heitor
Villa-Lobos. De ene keer eensge
zind in octaven gelijk spelend, de
andere keer als twee instrumen
ten tegenover elkaar.
Een fraai contrast vormde een
van de Danses goyescas van Gra
nados waarin de eng gitaar de
klank van het luitregister van
een klavecimbel benaderde en
de andere met een heldere klank
de melodie speelde.
Belangrijk voor een goede uit
voering was ook het gelijktijdig
afdempen van slotakkoorden en
het tussendoor razendsnel ver
stemmen van de snaren," soms
zelfs midden in een stuk. Net als
bij een harp reageren gitaarsna
ren snel op de atmosfeer, naast
het feit dat de onderste snaar
soms een halve of hele toon om
laag werd gedraaid.
Vele klankkleuren toverden
Sergio En Odair Assad tevoor
schijn door verschillende hnker-
handposities, tokkeltechnieken,
flageoletten en slaan op kam en
bovenblad zoals bij de heden
daagse Braziliaanse componiost
Egberto Gismonti, die zijn werk
beschrijft als "Our Brazilian
funk music". Invloeden van mo
derne jazz, habanera en tango
verwerkt Gismonti tot een virtu
oos geheel. Ook Sergio Assad, de
oudste van de twee, trad naar vo
ren als componist en wel in zijn
Suite Brasileira. De samba hier
uit klonk swingend door zijn ra
zendsnelle loopjes en felle accen
ten.
FRANK DEN HERDER
'Maar myn jeugd is natuurlijk
niet te vergelijken met die van de
kinderen van nu. Ik weet nog goed
dat ik op mijn tiende jaar een kris
talontvanger kreeg. Er ging echt
een wereld voor mij open. De kin
deren van tegenwoordig zijn zo
verwend. Die verbazen zich ner
gens meer over. Live-televisie van
het andere eind van de aardbol vin
den ze doodnormaal. Het enige wat
wij 's winters te doen hadden, was
lezen en spelletjes doen. Er waren
ook nauwelijks kinderboeken. Ja,
The wind in the willows' en 'Win
nie the Pooh' maar dan had je het
ook wel gehad. Op mijn twaalfde
las ik al Dickens, Balzac en Tolstoi.
Later kwamen daar Steinbeck en
Hemingway bij. Dat zijn pas schrij
vers met kloten! In een boek moet
iets gebeuren. Tegenwoordig pro
beert iedereen de slimste te zijn.
Een boek moet gewoon goed ge
schreven zijn en lekker weglezen.
In mijn boeken zitten geen diepe,
verborgen boodschappen".
Charlotte Kohier
Prijzen toegekend
AMSTERDAM (ANP) - Het Prins
Bernhardfonds heeft de Charlotte
Kohier Prijzen voor jonge beelden
de kunstenaars, elk 7.500 gulden,
voor het eerst toegekend. Onder
scheiden zijn: beeldhouwer Frank
Mandersloot (28) uit Amsterdam,
schilder Roy Villevoye (28) uit Am
sterdam, architect Wiel Arets (33)
uit Heerlen, het decorontwerpers-
collectief De Maanvogels uit Arn
hem dat wordt gevormd door Tru-
di Maan, José Huibers en Marieke
Vogels en aan Miriam de Zeeuw
(29) uit Amsterdam voor haar in
stallaties. De prijzen worden op 2
december in de Stadsschouwburg
in Amsterdam uitgereikt. Dit ge
beurt samen met de uitreiking van
de David Roel Prijs van 20.000 gul
den die fotograaf Ed van der Els-
ken eerder werd toegekend voor
zijn gehele oeuvre.
Je stijl is strikt persoonlijk. Al je
boeken hebben een ding gemeen
hun schrijver". Maar heeft hij als
jongen het werk van bij voorbeeld
Guy de Maupassant dan niet ver
slonden? "Natuurlijk! Maar dat is
iets anders. Overigens vind ik zijn
verhalen onevenwichtig. Ik denk
ook niet dat hij nu even beroemd
zou zijn geweest. In zijn tijd waren
er veel minder schrijvers van korte
verhalen".
De boeken van Dahl zijn stuk
voor stuk verrassend. Zijn verha
len zijn grillig en bizar en kenmer
ken zich door een combinatie van
wreedheid, sex en humor. De vol
wassenen in zijn kinderboeken zijn
in de regel uiterst onaangename
personen. Reden waarom niet alle
ouders zijn werk kunnen waarde
ren. Dahl ligt daar niet wakker van.
"Ouders zijn de natuurlijke vijan
den van kinderen. Ze eisen allerlei
vervelende dingen. Met twee woor-
den spreken, eten met mes en vork,
afschuwelijk. Kinderen komen als
halve wilden ter wereld, maar wor
den zo snel mógelijk in het keurs
lijf van ouders gedrukt. Zij vinden
die kritiek op volwassenen dan ook
prachtig".
Verbindend thema in het im
mense oeuvre van Dahl is de eeu
wige strijd tussen goed en kwaad.
Anders dan in de werkelijkheid
verliest bij Dahl het kwade altijd.
"Ja, maar dat moet ook wel. Zeker
in een kinderboek. Het zou dode
lijk z|jn als dat niet zo was. De lezer
zou een andere afloop niet pikken.
Natuurlijk moet de lezer tot het
laatste moment in spanning zitten,
maar uiteindelijk moet de held
winnen. Je moet rekening houden
met je lezers. Wie dat niet doet -
zoals veel schrijvers van deze tijd -
schrijft absolute bull-shit. Je
schrijft toch voor je lezers!"
Het schrijven van een boek kost
Dahl gemiddeld een jaar. "Je moet
nooit haast hebben. Elke pagina
net zolang herschrijven tot je tevre
den bent. Hemingway heeft mij ge
leerd dat je moet stoppen als het
lekker gaat. Dat is een heel goed
advies. Je moet de volgende dag
weer zin hebben om de draad op te
pakken. Dan moet je al weten hoe
het verhaal verder gaat".
Kristalontvanger
Vond Dahl het vroeger het leukst
een kort verhaal voor volwassenen
"in elkaar te draaien", tegenwoor
dig beleeft hij het meeste plezier
aan het schrijven voor kinderen.
"De beloning is veel groter. Van
volwassenen hoor je zelden of
nooit iets, maar kinderen schrijven
als gekken. Ik krijg echt duizenden
brieven per week. overal vandaan.
Mijn secretaresse heeft er een dag
taak aan ze allemaal te lezen en een
briefje terug te sturen".
gezicht vertoont sporen van
overmatig drank- en drugsge
bruik en aan zijn vinger prijkt
een grote ring met doodskop.
Richards gaat precies de ande
re kant op als maatje Mick Jag-
ger. die zich met zijn twee solo
albums aanpaste aan de trends.
'Talk is cheap' is veel eerlijk en
simpeler. Maar het betekent wel
dat dit solo-album nauwelijks
verrassingen kent.
'Make no mistake' is het enige
nummer dat met een broeierige
re intieme sfeer a la Tom Waits,
nog iets weet te ontstijgen aan de
middelmaat van de overige
songs.
'Talk is cheap' is een accepta
bel solo-debuut zonder echte
hoogtepunten. En van iemand
als Keith Richards zou je meer
verwachten.
E.S.
'Land of dreams' - Randy New
man (WEA)
Voor de hoes van 'Land of
dreams' is Randy Newman diep
in het familiealbum gedoken. Op
de voorzijde Figureert hij als
kleuter in cowboypak, en op de
achterkant probeert hij als pak
weg zevenjarig jongetje z'n eer
ste homerun te slaan. In combi
natie met de titel van dit nieuwe
album lijkt het concept van vroe
ger onaangetast: het op de hak
nemen van allerlei opgeklopte en
hypocriete waarden in het Land
van de Grote Mogelijkheden,
vaak nog verder uitgediept met
genadeloos subtiele beschrijvin
gen van hoe de lagere klassen en
de minderheden in de Ameri
kaanse samenleving op hun
plaats worden gezet.
Maar er is één groot verschil.
Newman is in de afgelopen jaren
zowel mentaal als fysiek door
een diep dal gegaan, respectieve
lijk als gevolg van een gebroken
huwelijk en een daarmee samen
hangende, langdurige 'ver
moeidheidsziekte', het Epstein
Barr-syndroom genaamd. Dat
heeft er stellig mee te maken ge
had dat de 44-jarige Newman
zich voor het eerst in z'n twintig
jarige loopbaan als platenartiest
geroepen voelde om in verwar
ring terug te blikken op z'n eigen
leven.
Zes songs op 'Land of dreams'
doen daarvan in kort bestek,
maar indringend verslag. Hoe hij
In de ter gelegenheid van de Kinderboekenweek
gepubliceerde Top-honderd Allertijden van Jeugdboeken
staat de Britse schrijver Roald Dahl fier bovenaan en is hij
vertegenwoordigd met niet minder dan tien titels. Roald
Dahl is de meest geliefde kinderschrijver van onze tijd.
Maar ook onder volwassenen is hij razend populair.
Zijn boeken verkopen bij miljoenen tegelijk. Sinds kort
liggen er weer twee nieuwe kandidaat-bestsellers van de
Meester in de winkel: het kinderboek 'Matilda' en de mini-
verhalenbundel 'De boekhandelaar De chirurg'. Dahl
bracht deze week een bliksembezoek aan Nederland en
was eregast bij de uitreiking van de Gouden Griffels en
Penselen. Voldoende alibi voor een interview.
door
Gerlof Leistra
minder. De enige reden dat ik nog
steeds werk, is dat het een gewoon
te is geworden die je anders zou
missen. Ik kan maar op een plaats
werken: in mijn tuinhuisje. Daar is
het rustig en voel ik mij volmaakt
op mijn gemak. En wat mijn ma
nier van werken betreft, het begint
steeds met een klein gegeven dat
verder wordt uitgebouwd. Zo ont
staat een verhaal. Maar een schrij
ver moet in de eerste plaats in staat
zijn zijn kont op een stoel te hou
den".
Aantekeningen maakt hij niet
meer. "Vroeger deed ik dat wel.
Vooral als ik een goed idee had
voor een kort verhaal. Daar moet je
zuinig op zijn, want die zijn zeld
zaam. Het zijn net dromen: de vol
gende dag ben je ze straal vergeten.
Ik heb wel eens een geweldig idee
gekregen toen ik in de auto zat.
Maar ik had helemaal niets bij mij,
geen pen en geen papier. Toen heb
ik de auto aan de kant van de weg
gezet en een woord in het stof op de
motorkap geschreven. Dat is vol
doende".
Vijanden
Als ik vraag of hij in de literatuur
ook lichtende voorbeelden had.
schudt Dahl zijn hoofd voor zoveel
onbegrip. "Dat is toch onmogelijk!
DELFT (ANP) - In het Stedelijk
Museum Het Prinsenhof in Delft is
tot 28 oktober een hoogwaardige
collectie oude kunst en antiek bij
een. Daarmee viert de oudste en
beroemdste oude kunst- en antiek
beurs van Europa haar veertigjarig
bestaan.
De gemeente toont in een afzon
derlijke expositie in Huis Lambert
van Meerten wat ze de achterlig
gende 39 jaar op de beurs kocht.
Nieuw op de beurs is een gezamen
lijke stand van de nieuw opgerich
te Federatie van Kunsthandelaren
met veertien topstukken, één van
elk lid.
Het succes van de rode draad van
vorig jaar wordt opnieuw nage
streefd, nu met een gouden draad.
Onder dit motto worden de bezoe
kers van stand naar stand geleid
waar steeds een speciaal voorwerp
uitgebreid technisch en kunsthis
torisch is beschreven. Door deze
vorm van kennisoverdracht wil
men een nieuwe generatie kunst
minnaars en -verzamelaars stimu
leren.
Nog voor de opening stonden al
belangstellenden op de stoep. Zo
kocht het Rijksprentenkabinet de
aquarel 'Schildersatelier' van Jaco
bus Johannes Lauvvers (Brugge
1753-Amsterdam 1800) aan. Het
Amsterdams Historisch Museum
schafte zich in Delft onder meer
het schilderij 'Schepen op de Am-
stel' van Abraham de Verwer (Am
sterdam 1595-1650) aan.
Op de lustrumbeurs neemt de
kunsthandel een sterke positie in.
In zes van de 41 stands zijn alle gen
res van de schilderkunst uit de
Gouden Eeuw te zien. Eén deelne
mer toont kunst van de late negen
tiende en de vroege twintigste
eeuw. Verder is zilver een van de
zwaartepunten in het hele aanbod
op 'Delft'.
Behalve schilderijen en zilver
prijken grafiek, beeldhouwwerken
en ikonen op 'Delft'. Verder zijn er
onder meer tal van meubelen tus
sen de renaissance en de achttien
de eeuw, juwelen, Delfts aarde
werk, steengoed en porselein, va
zen uit de oudheid, een grote ver
scheidenheid aan bodemvondsten
en klokken.
Het pand in de oorspronkelijke staat
Den Haag (GPD) Het voormalig
woonhuis van de architect H. P.
Berlage in Den Haag is de inzet van
een 'kleurenstrijd'. De huidige be
woners hebben het monumentale
pand wit geschilderd. De Wel
standscommissie van de gemeente
Den Haag vindt echter dat de don
kere bakstenen, waaruit het pand
is opgetrokken, zichtbaar moeten
blijven. Als het witte pleisterwerk
niet verwijderd kan worden zonder
de muren te beschadigen, moeten
de bewoners hun huis roodbruin
laten overschilderen.
Aan de woning, die in 1914 is ge
bouwd, moest veel worden opge
knapt. Toen de familie Bode, eige
naar van het pand, de buitenmuren
wilde pleisteren, schreven zij dit
aan de gemeente. De Welstands
commissie reageerde negatief.
"Wit pleisterwerk is niet passend
bij de architectuur van Berlage",
aldus de Welstandscommissie, "en
zodanig wordt er schade veroor
zaakt aan de gebouwde omge
ving".
Hoewel de commissie erop wees
dat de gemeente het wit verven zou
verbieden, zetten de bewoners
toch door. Mevrouw Bode: "De ge
meente heeft ons weliswaar met
klem afgeraden het huis te witten,
maar het is ons nog niet verboden".
De gemeente Den Haag is inmid
dels bezig met een 'aanschrijving'.
Daarin zal staan dat de bewoners
het pand in de oude staat moeten
terugbrengen. De vraag is of de
verf verwijderd kan worden zonder
dat de bakstenen beschadigd wor
den. Anders moet de muur over ge
verfd worden in 'baksteen-kleur'.
De Welstandscommissie meent dat
de huidige bewoners zich nodeloos
in de nesten hebben gewerkt.
Big Country - 'Peace in our ti
me' (Mercury)
Met doedelzakkenpop werd
Big Country bekend. Het in 1983
verschenen debuutalbum 'The
Crossing' ademde de sfeer uit
van woeste Schotse hoogten. De
muziek was opzwepend, over
weldigend, en vond zijn oor
sprong in de Keltische volksmu
ziek.
Na het succes van die eerste
plaat werd het stil rond Big
Country. Er verschenen nog
twee lp's maar die deden niet bij
zonder veel. De vierde langspeler
ligt nu in de winkel en daarop
slaat de band een hele nieuwe
richting in. Het enigszins bom
bastische geluid van vroeger
heeft plaats gemaakt voor veel
lichter werk. Het doedelzakken-
gitaargeluid is voorgoed verdwe
nen. 'Peace in our time' heeft
niets Schots meer.
Begrijpelijk dat de groep geko
zen heeft voor een koerswijzi
ging: een opvolger oude stijl zou
te veel van hetzelfde geworden
zijn. Maar hoewel de nieuwe stijl
muzikaal gezien meer mogelijk
heden biedt is de oorspronkelijk
heid van Big Country helemaal
weg, en dat is toch jammer.
De koerswijziging van Big
Country doet geen afbreuk aan
de kwaliteit van de muziek, maar
een echt 'eigen geluid' heeft de
groep niet meer.
E.S.
Keith Richards - Talk is cheap'
(Virgin)
Keith Richards is het wachten
tip een nieuwe activiteiten van
de Rolling Stones zat. Na 25 jaar
het bekendste rockbandje van de
wereld trouw geweest te zijn,
maakt hij met 'Talk is cheap' als
laatste bandlid van de Stones de
stap naar een solocarrière.
Hij koos voor een a-commer
ciële aanpak. Talk is cheap' is
een traditionele plaat met songs
die niet veel afwijken van het
vroegere Stones-werk. Richards
doet zijn best aan het bijna klas
sieke imago van de 'rock 'n roll
star' te voldoen. Dat zie je
meteen al aan de hoes. Richards
TJfYP bijdragen: Erna Straatsma
v-JJT Willem Schrama
Drie jaar geleden verscheen in
Nederland de vertaling van het eer
ste deel van de 'autobiografie' van
Dahl: 'Boy'. Nauwgezet beschrijft
Dahl hierin zyn jeugdjaren. Hij
moet wel een geheugen hebben als
een olifant. "Nee hoor, als je zes
maanden achter je bureau gaat zit
ten, komt het allemaal vanzelf bo
vendrijven. Het ene detail roept het
volgende op. Dat is echt fascine
rend. Het is een soort psycho-ana-
lyse. Iedereen kan het!"
Roald Dahl: 'Van volwassenen hoor je zelden of Hooit iets, maar kinderen schrijven als gekken
AMSTERDAM We lopen door
de uitgestorven catacomben van
het Amsterdamse hotel waar Dahl
logeert, op zoek naar een plek waar
we even rustig kunnen praten. De
schrijver draagt een oude, rode
broek en een blauw, uitgezakt wol
len vest met een gat in de rug. Het
getik van zijn wandelstok op de
stenen vloer veroorzaakt een naar
geestige echo. Om de hoek van de
vochtige gang zie ik het lijk van het
uitgebeende kamermeisje al lig
gen. Haar gezicht vertrokken in
een angstige grimas. Op de muren
bloedvlekken. Ratten schieten alle
kanten op. Roald Dahl (72) kijkt
niet op of om. "Zo'n hotel als dit in
spireert me niet in het minst. Bo
vendien hoef ik niet meer zo nodig.
Ik sta het mijzelf eindelijk toe om
lui te zijn".
Hoe hij het voor elkaar krijgt
weet hij zelf ook niet, maar vrijwel
elk boek van Roald Dahl is een suc
ces. "Ik heb echt geen flauw idee
hoe dat kan. De ideëen komen ge
woon uit mijn hoofd. Hoe ze daar in
komen? Je vraagt toch ook niet aan
Beethoven: He Ludwig, hoe ben je
op het idee voor je Vijfde geko
men? Het valt niet uit te leggen. Ik
weet wel dat ik met de jaren beter
ben gaan schrijven. Het heeft dus
blijkbaar ook met oefening te ma
ken".
Dahl schrijft dagelijks vier uur,
zeven dagen per week. "Dat heb ik
i gpd) altijd gedaan. Maar het wordt wel
(1983) heeft ditmaal plaats ge
maakt voor ragfijne arrangemen
ten die stemmig zijn toegesne
den op het breekbare relaas van
een verwarde maestro. Kopen.
W.S.
Het indringendste album van
Randy Newman tot nu toe.
(i'oto ANP)
als baby met z'n moeder van Los
Angeles naar New Orleans ver
huisde terwijl z'n vader op Sicilië
tegen de Duitsers vocht. Hoe de
oorlogsheld later jubelend werd
binnengehaald (New Orleans
wins the war) en z'n vijfjarige
zoon (naar later blijkt: trauma
tisch) met de Amerikaanse
Droom tracht op te zadelen Four
Eyes). Vervolgens doet Newman
pogingen een invoelbaar beeld te
schetsen van z'n liefdesleven.
Dat begint uiteraard met juichto
nen Falling in love; Something
special), maar ontaardt uiteinde
lijk in onbeschrijfelijke pijn op
de avond dat hij z'n kinderen
vaarwel zegt I want you to hurt
like 1 do).
De overige zes songs belicha
men weer de Newman die we
kenden. Als chroniqueur van de
hem omringende samenleving
leest hij als geslaagde blanke een
straatarme zwarte de les hoe ook
hij het klappen van de zweep
heeft gekend (Roll with the pun
ches), beschrijft hij de droom van
een gettobewoner die zich al rap
pend op de maatschappelijke
ladder omhoog tracht te worste
len (Masterman and Baby J), en
concludeert ten slotte dat het al
lemaal om de centen gaat It's
money that matters).
Kort en goed: 'Land of dreams'
is het indringendste album van
Newman tot nu toe. Wat de toon
zetting betreft, die benadert voor
het eerst weer de perfectie van
'Good old boys' en 'Little crimi
nals'. En de produktie van dit al
les (o.a. Mark Knopfler en Jeff
Lynne) is nog nimmer in betere
handen geweest. De wat
schreeuwerige instrumentale
omlijsting van de halve Toto
band op Trouble in paradise'
