Waakhonden met een eigen koers
Politieke jongerengroeperingen zoeken gretig naar aanhang in Leidse regio
ZATERDAG 15 OKTOBER 1988
PAGINA 29
Politieke jongerengroeperingen
hebben de grootste moeite het hoofd
boven water te houden. In de Leidse
regio is de situatie nog tamelijk
rooskleurig, maar de vier
organisaties hier drijven dan ook
voornamelijk op de inbreng van
studenten. Werkende en werkloze
jongeren worden nauwelijks bereikt.
De JOVD legt zich daarbij neer ("de
Leidse afdeling is altijd een typische
studentenclub geweest"). De Jonge
Socialisten hebben het er moeiljk
mee. "We moeten blijven proberen
die groep te bereiken", zegt
voorzitter Koen Holtzapfel.
door Bart Jungmann
Bij de één hangt een poster aan de
muur waarop de tekst: 'Proletaren
kent uw plicht'. Bij de ander meldt
een verdwaalde sticker: 'Liberals do
it freely'. De één is Koen Holtzapfel,
voorzitter van de Jonge Socialisten
in Leiden en omstreken, de ander is
Mark William Hornung, voorzitter
van de Leidse JOVD.
Zoals de sticker al suggereert vindt
Hornung dat politiek niet zonder relati
vering kan: "Je ziet dat heel sterk terug
bij fractievoorzitter Voorhoeve. Als die
zijn verhaal voor de journalisten heeft
gehouden, verschijnt dat typische lachje
op zijn gezicht. Dan is er tijd voor een
grapje".
"Ontspanning is heel belangrijk, dat
vinden wij ook", zegt Hornung. "De
JOVD heeft elk jaar drie landelijke con
gressen. Dat is keihard werken, maar za
terdagavond is er altijd een groot feest.
Sommigen komen ook voornamelijk
vanwege dat feest. Ik heb daar niet zo
veel moeite mee, want op die manier be
trekje ze wel bij de politiek. Ik vind trou
wens toch dat je er een beetje om moet
kunnen lachen. Zoals ze vroeger bij de
Jonge Socialisten waren, dat is ook niet
goed. Ze gingen naar bed met de gedach
te Ban de Bom en ze stonden ermee op.
Zp heb je natuurlijk binnen de kortste
keren een maagzweer".
Ontspanning
Koen Holtzapfel bekent schuld: "De
JS heeft altijd met een schuin oog naar
de JOVD gekeken. We vonden ze niet de
moeite waard, een oninteressant borrel-
clubje. Maar wij zijn te lang naar de ande
re kant doorgeschoven. Als je alleen
maar vergadert jaag je de mensen weg.
Je moet ook de mogelijkheid tot ont
spanning bieden. Binnenkort hebben we
bijvoorbeeld een video-avond en we heb
ben afgesproken: een serieuze video en
een grappige video. Als je het een beetje
gezellig maakt kweek je toch een zekere
binding. En het gaat er per slot van reke
ning om jongeren geïnteresseerd te krij
gen".
Hoe de jeugd warm te maken voor de
politiek? Met die vraag worstelen alle po
litieke jongerenbewegingen. Op allerlei
manieren wordt getracht hun interesse
te wekken: open thema-avonden, een
maandelijkse borrel en een gezamenlijk
initiatief om scholieren politiek bewust
te maken.
In Leiden is de situatie dan nog tame
lijk rooskleurig. Maar dat komt omdat
het een studentenstad is, beseffen alle
partijen. Werkende jongeren zijn spaar
zaam in hun gelederen, zo geven ze stuk
voor stuk toe. Elders in in het land blijkt
de animo inderdaad een stuk geringer te
zijn en hebben sommige afdelingen de
grootste moeite het kader intact te hou
den.
PvdA-voorzitter Sint heeft in dat ver
band de vrees uitgesproken dat de demo
cratie in gevaar is nu er een generatie op
groeit die wars is van politiek. In sociaal
democratische kringen wordt daarom
met weemoed teruggedacht aan het
jeugdig elan van Nieuw Links dat de par
tij ruim twintig jaar geleden op haar kop
zette.
Andere aanpak
Koen Holtzapfel heeft aan dergelijke
nostalgie geen boodschap: "De jongere
van de jaren tachtig is een heel andere
dan die van de jaren zestig. Dat vereist
een andere aanpak. Als je kijkt naar Ve
ronica en naar Greenpeace, dan blijken
jongeren nog best te mobiliseren. Waar
bij de één ons sympathieker is dan de an
der, dat zal duidelijk zijn. Dat individua
listische van Greenpeace, dat heldhafti
ge in zo'n klein bootje, kennelijk spreekt
dat wel aan".
De regionale JS-voorzitter is trouwens
lang niet zo pessimistisch als de
voorzitter van de moederpartij. Hij zegt:
"Het is toch een soort golfbeweging en
het hangt helemaal van af van wat voor
mensen er zitten. Toen ik vorig jaar voor
het eerst actief werd, hadden we een be
stuur van zeven mensen en daar kwam
eigenlijk heel weinig uit. Dit jaar zijn we
heel enthousiast met z'n tweeën begon
nen en werken nu al met een vast kader
van tien mensen".
Peter Jasperse, regionaal voorzitter
(ad interim) van het CDJA, de club van
christen-democratische jongeren, is
evenmin somber gestemd: "We draaien
best redelijk. Niet veel.slechter of beter
dan in voorgaande jaren".
Philip Brood, contactpersoon voor
WD-jongeren in de Leidse regio, con
stateert wel dat de afgelopen jaren te
wensen overlieten. "De animo is zeker
minder geweest, althans bij de JOVD en
WD. Dat kwam omdat de WD een tijd
je uit de gratie is geweest. Het was zelfs
zo erg dat de JOVD in Leiden op een ge
geven moment nog amper mensen voor
het kader kon vinden. Maar ik heb het
gevoel dat we de slechtste tijd nu wel
achter de rug hebben".
Zijn verhaal wordt bevestigd door
Mark William Hornung: "In de hoogtij
dagen van de WD had de JOVD lande
lijk gezien ruim 5000 leden, nu zitten we
op 3500. Maar dat heeft niet alleen met de
teruggang van de WD te maken. Tussen
de verkiezingen in is de belangstelling al
tijd wat minder. En door zoiets als de
EIS V-affaire is het vertrouwen in de poli
tiek aangetast. Maar het trekt nu wel
weer aan. De Europese verkiezingen ko
men er aan en er spelen een paar specifie
ke jongerenpunten, zoals de studiefinan
ciering, waarover we ons kunnen duide
lijk uitspreken".
Niets te klagen
Juichtonen zonder enige reserve weer
klinken onder Jonge Democraten. De
JD, voortgekomen uit D66, heeft blijk
baar niets te klagen. Driejaar geleden op
gericht en pas twee jaar een afdeling
Midden-Holland rijk, blijkt de JD in de
regio Leiden al te beschikken over tach
tig leden en is daarmee volgens eigen tel
ling de grootste politieke jongerenorga
nisatie. De JOVD telt ongeveer zestig le
den, het ledenbestand van de JS schom
melt rond de veertig en het CDJA schat
zijn achterban op vijftig.
Han Weber, één van de oprichters van
de JD: "Dat heeft ons ook verbaasd. Ken
nelijk is Leiden toch niet zo'n rechtse
studentenstad als iedereen altijd heeft
gedacht". Bij rechts denkt hij meteen
aan de JOVD. "Door de opkomst van de
Jonge Democraten zijn ze vanzelf naar
rechts opgeschoven. Linkse liberalen
kunnen nu immers bij ons terecht".
Een conservatief corpsballen-imago,
Mark William Hornung is zich daarvan
terdege bewust. "Blauwe blazer en hete
aardappel", zo vult hij zelf het beeld in.
"Maar zie ik er uit als een typische
JOVD-er?". Hornung wijst naar zijn kle
dij: spijkerbroek en groene sweater. Hij
springt op, gebaart naar een keurige
broek die over een stoel hangt ("goed, ik
ga natuurlijk ook wel eens netjes ge
kleed") en graait vervolgens in de was
mand. "Kijk, dit draag ik nou eigenlijk
het liefst: een houthakkershemd. Als ik
zo over straat loop denkt toch niemand
dat ik een JOVD-er ben?".
Hij gaat weer zitten: "Er wordt gewoon
een verkeerde link gelegd. Dat komt om
dat we altijd meteen met de WD worden
geassocieerd". Ten onrechte, vindt hij.
Terecht, vinden de Jonge Democraten
niettemin. Nico Bauman, vice-voorzitter
van de afdeling Midden-Holland: "De
JOVD is veel intensiever met de WD
verbonden dan ze zelf willen geloven.
Daarom roepen ze zo hard dat ze onaf
hankelijk zijn".
Onafhankelijk
Hornung: "Het idee dat wij een jonge
renvereniging van de WD zijn is even
hardnekkig als onwaar. Veel mensen
hebben een dubbel-lidmaatschap, ik
ook. Maar we zijn als vereniging vol
strekt onafhankelijk".
Dank zij die onafhankelijkheid zorgt
de JOVD ervoor dat de VVD wakker
blijft, zegt Hornung. Hij citeert met in
stemming Molly Geertsema: "De JOVD
is de veer in het liberale uurwerk". Hor
nung voegt daar aan toe: "De JOVD-er
stelt prijs op het liberalisme en vindt dat
de liberale waarden ten zeerste moeten
worden verdedigd".
Als voorbeeld van een afwijkend
standpunt noemt hij de ideeën van de
JOVD over het vorstenhuis. Dat zien de
jonge liberalen eigenlijk liever vervan
gen door een gekozen president. Die re
publikeinse voorkeur deed dit jaar een
beetje stof opwaaien. De WD was er in
elk geval niet blij mee. Voor het komen
de congres heeft de afdeling Leiden een
sussende motie in petto. "Misschien mag
ik die even pluggen", vraagt Hornung, en
overhandigt het schriftelijke voorstel
waarin enerzijds het beginsel van verer
ving wordt afgewezen, maar anderzijds
alle steun wordt uitgesproken voor de
huidige constitutionele monarchie.
Mooi zo'n voorstel, maar legt het niet
veel meer gewicht in de schaal dat bin
nen de WD naar voren te brengen?
Mark William Hornung beaamt dat:
"Binnen de JOVD bereik je minder, dat
is een feit. Maar aan vorming en scholing
gebeurt niet zoveel binnen de WD. Dat
is een groot nadeel, vind ik. Als je bij de
JOVD naar het spreekgestoelte gaat doe
je dat om er wat van te leren. Bij de WD
doe je het pas als je het kunt".
Volleerd politicus
Volgens die theorie is Philip Brood
een volleerd politicus. Al op 17-jarige
leeftijd bekleedde hij binnen de WD
een bestuursfunctie en als 24-jarige kan
hij daarom nu al zeggen: "Wanneer je al
zo lang in de politiek zit kom je er niet zo
makkelijk meer uit".
De student Philip Brood verruilde een
paar jaar geleden Voorburg voor Leiden
en nu maakt hij deel uit van de regionale
Kamercentrale. Brood is ook een tijdje
lid geweest van de JOVD, maar dat lid
maatschap heeft hij inmiddels beëin
digd. "De JOVD staat toch wel erg ver
van de realiteit", zegt hij. "Het is mis
schien wel leuk om al die persberichten
te schrijven, maar het heeft zo weinig zin.
Het gaat toch om de knikkers en daarom
moet je gebruik maken van de kanalen
die er zijn. Daar kom je veel verder mee".
De verslaggever mag hem een Realpoli-
tiker noemen.
Philip Brood noemt twee vormen van
opvang die de WD de jongeren biedt.
"Allereerst heb je het jongerencontact.
Dat is het oudste, en helemaal toegesne
den op de WD. Daarnaast zijn de jonge-
rencommissies gekomen. Die zijn echt
bedoeld als opvang: cursussen en vrije
tijdsbesteding".
De Jonge Democraten, wier zelfbe
wustzijn zich vooral uit in kritiek op an
dere partijen, hebben daarvan geen hoge
pet op. Denise Haytink, secretaris van de
regionale JD: "Ik heb laatst iemand ge
sproken van de WD-jongeren. Toen ik
hem vroeg wat ze nu eigenlijk doen,
kwam hij niet veel verder dan barbe
cuen".
Kennelijk laten de onderlinge liberale
verhoudingen te wensen over. Zo lopen
de meningen ook al uiteen over het ont
staan van de JD. Mark William Hornung:
"Volgens mij is de JD ontstaan uit de
JOVD. Je merkt ook dat we een beetje in
dezelfde hoek zitten. De JD is het rede
lijk alternatief voor D66-ers".
Hij heeft geen bezwaar tegen deze con
currentie. "Het dwingt de JOVD zich
scherper te profileren. Het is makkelij
ker van mening te verschillen met ie
mand van de JS dan met iemand van de
JD. Ik draag ze een warm hart toe".
Als dit scheppingsverhaal aan de ver
tegenwoordigers van de Jonge Democra
ten wordt voorgelegd, weerklinkt home
risch gelach. 'Dat zouden ze wel willen",
roept Weber.
"De JD is ontstaan uit D66. Dat weten
ze zelf ook best", zegt Haytink.
En Bauman voegt daar aan toe: "We
zijn heel anders dan de JOVD. Bij ons
heerst een heel andere mentaliteit. Het is
one man, one vote. De JOVD is veel hiëar-
chischer ingericht. Het moet allemaal via
de afdelingen lopen".
De JD onderscheidt zich in veel din
gen van de andere jongerenpartijen,
meent het drietal. "We zijn veel pragma
tischer, veel rationeler. De andere zijn
veel dogmatischer. Bij de JS wordt alles
bekeken door een socialistische bril, bij
het CDJA door een christen-democrati
sche bril".
Minder gekleurd
Maar bij de JD, zo hadden ze zelf al
thans uitdrukkelijk gesteld, wordt de po
litiek toch beschouwd door een vrijzin
nig-democratische bril? "Ja, maar die
bril is veel minder gekleurd dan die van
de andere". De JD, zo voegen ze er aan
toe, is in haar kijk op de politiek ook zeer
onafhankelijk. "We krijgen wel subsidie
van D66, maar die stelt heel weinig voor.
Daarvoor hoeven we onze onafhankelijk
heid niet op te geven". Volgens de JD
zijn de andere groeperingen veel meer
ingekapseld, waarbij de Jonge Socialis
ten ten voorbeeld worden gesteld.
Koen Holtzapfel is het er niet mee
eens, hoewel hij niet ontkent dat er be
paalde banden zijn: "We krijgen geld van
de PvdA-afdeling en als voorzitter woon
ik ook de plaatselijke bestuursvergade
ringen bij". Maar: "De JS en de PvdA
zijn aparte groepen. Jonge Socialisten
hebben bijvoorbeeld niet automatisch
een lidmaatschap van de EVdA. Ik schat
dat ongeveer 25 procent geen lid is". Een
dergelijke onafhankelijkheid in gebon
denheid geldt ook voor het CDJA, voegt
Peter Jasperse er aan toe.
Vanuit die positie wordt door de poli
tieke jongeren kritisch naar de moeder-
partij geblikt. De JD ziet in zichzelf iets
van eén waakhond, het CDJA kiest voor
de symboliek van een horzel. Jasperse:
"We proberen alternatieven aan te dra
gen. Zo hebben we bijvoorbeeld ook
druk uitgeoefend op de CDA-fractie om
stelling te nemen tegen het voorstel voor
jeugdlonen. Het CDJA streelt zich met
de gedachte dat dat heeft geholpen".
Koen Holtzapfel: "De ideologie van de
JS is altijd geweest om de PvdA naar
links te trekken. Eigenlijk een beetje pre
tentieus en inmiddels ook achterhaald.
De discussies die wij hebben gehad over
'Schuivende Panelen' (het discussiestuk
over de toekomst van de sociaal-demo
craten) verschilden niet zoveel van die in
de FVdA. Het is aan de andere kant wel
zo dat de partij het liefst ziet dat de JS
lastig is. We moeten prikkelen. En dat ge
beurt ook. De JS heeft bijvoorbeeld ge
steld dat de PvdA niet zo regeergeil moet
zijn en dat de WD niet bij voorbaat moet
worden uitgesloten als coalitiepartner.
Die geluiden waren later ook binnen de
partij te horen".
Opvallend is dat de jongerengroepe
ringen zich vooral landelijk profileren.
Bij alle partijen kost het de grootste
moeite de leden te interesseren voor zo
iets lokaals als de afsluiting van de Bree-
straat. Jasperse: "De meesten komen
ook niet uit Leiden zelf. Die interesse is
er dus niet van nature. In samenwerking
met de afdeling proberen we daar wel
wat aan te doen, maar dat gaat heel moei-
Holtzapfel: "Je kunt landelijke zaken
vertalen naar je eigen regio. Zoals de ac
tie om Leiden kernwapenvrij te krijgen,
maar dat blijft toch heel incidenteel". Hij
vindt dat de PvdA-fractie in de Leidse
gemeenteraad makkelijker te benaderen
moet zijn. "Eigenlijk zou daarvoor één
persoon moeten komen. Zij gaan er van
uit dat in principe iedereen benaderbaar
is. In de praktijk is dus niemand het".
Dilemma
De JD-afdeling streeft eveneens naar
een grotere belangstelling voor regionale
zaken, maar kampt daarbij met het pro
bleem een groot deel van de provincie te
bestrijken (overigens verkeert een afde
ling Leiden in staat van oprichting). Wel
is er een werkgroep provinciale politiek
opgericht. "Maar daarvoor is de animo
niet zo groot", zegt Nico Bauman.
Ook voor de JD geldt het probleem dat
de afdeling vooral uit studenten bestaat.
Hun wortels liggen veelal elders. De Jon
ge Democraten hebben zich al wel voor
genomen meer evenwicht in het leden
bestand te bewerkstelligen. Weber: "We
gaan binnenkort proberen werkende
jongeren te bereiken". Dat wordt moei
lijk, zo wordt beseft, want werkende jon
geren zijn bij lange na niet zo hecht geor
ganiseerd als studenten. Weber: "Mis
schien dat we wat via de FNV kunnen
bereiken".
Voor de Jonge Socialisten weegt die
kwestie nog zwaarder. Het studentikoze
bestand plaatst hen voor een dilemma.
De groep die zij in eerste instantie willen
vertegenwoordigen de werkende en
de werkloze jongeren weet de JS nau
welijks te vinden. Koen Holtzapfel:
"Maar we moeten toch blijven proberen
die groep te bereiken. Ik denk dat op dit
moment zeker de helft van de JS-leden
politicologie of rechten studeert. Die vin
den politiek interessant en daar ga je je
dan toch gauw op richten".
Bij de JOVD wordt het gemis van wer
kende jongeren niet als zo pijnlijk erva
ren. Mark William Hornung: "De Leidse
afdeling is eigenlijk al vanaf de oprich
ting een typische studentenclub. Daar
naast is het zo dat de JOVD toch vooral
een vormend karakter heeft en ik ver
moed dat werkende jongeren niet zo ge
ïnteresseerd zijn in politieke ideologie.
Ze hebben er waarschijnlijk niet eens de
tijd voor".
Scholen bezocht
In gezamenlijkheid willen de regionale
jongerengroeperingen wel proberen
scholieren te bereiken. Daartoe is de
stichting JEP (Jongeren En Politiek) op
gericht. Onder die noemer worden scho
len bezocht om leerlingen politiek be
wust te maken en wellicht te interesse
ren voor een van de partijen.
Scholieren met politieke ambities zou
den dat laatste zeker moeten overwegen.
Een aantal politici is immers voortgeko
men uit politieke jongerenorganisaties.
Zeker de JOVD heeft op dat gebied een
flinke staat van dienst.
Holtzapfel: "De PvdA verwijt ons wel
eens dat we te weinig een kweekvijver
zijn. Ik denk dat dat wel meevalt. Maar
leden die vooral aan hun carrière den
ken, worden by ons als streberfjes be
schouwd. Die zouden niet zoveel kans
maken. De doorsnee JS-er is toch vooral
ideëel ingesteld".
Holtzapfel denkt dat er by de JOVD
wel wat carrièreplanners rondlopen.
Hornung daarover: "Natuurlijk zijn die
er. We zijn niet allemaal engeltjes. Maar
het is zeker niet de meerderheid". Even
later voegt hij eraan toe: "Al staat het na
tuurlijk wel goed op je cv-fje (curriculum
vitae), zo'n bestuursfunctie bij de
JOVD".
Bij de voor dit artikel geïnterviewden
zelf lopen de ambities sterk uiteen. De
een vraagt aan het einde van het gesprek
bezorgd of hij niet te veel als een politi
cus heeft geklonken, de ander verheelt
niet dat hij graag van zijn hobby een be
roep wil maken.
De idealistische JS-er Koen Holtzapfel
besluit het gesprek als een rasecht politi
cus. Gevraagd naar een laatste opmer
king richt hij zich als het ware recht
streeks tot de doelgroep: "Politieke jon
gerenorganisaties zijn belangrijker dan
ooit tevoren. De samenleving vergrijst
en de jongeren zijn als groep steeds min
der in tel. Kijk maar naar het kabinetsbe
leid. Daarom is het goed als er tegengas
wordt gegeven en daarom is het goed als
jongeren zich organiseren".
Mark William Hornung (JOVD): "Ontspanning is belangrijk. Je moet een
beetje om de politiek kunnen lachen".
De Jonge Democraten Nico Bauman, Han Weber en Denise Haytink (v.l.n.
heeft gedacht".
"Kennelijk is Leiden toch niet zo'n rechtse studentenstad als iedereen altijd
Ii
03NK&H HEI LICHT
Koen Holtzapfel (Jonge Socialisten): "Als je alleen maar vergadert jaag je
