'Ik weet niet hoe het eind van de maand te halen' 'Het probleem is: hoe kom je van een burgemeester af Achtergrond zitllWlfflVmHUT Mn mem m vim, Nederlandse bisschoppen: geen kunstmatige bevruchting PAGINA 2 WOENSDAG 12 OKTOBER 198 Alleenstaande bejaarden met alleen aow raken in isolement Ruim vier van de vijf alleenstaande Rotterdamse bejaarden moeten rondkomen van nog geen twaalfhonderd gulden per maand. Bijna de helft van dit bedrag gaat op aan woonlasten. De bejaarden, veelal alleenstaande vrouwen, komen daardoor in een steeds groter isolement, terwijl ze juist veel hulp nodig hebben. Dit blijkt uit een onderzoek van de Gemeentelijk Sociale Dienst (GSD) van Rotterdam naar de feitelijke inkomenspositie van zo'n zeshonderd bejaardenhuishoudens. Wethouder J. Henderson van Sociale Zaken en Volksgezondheid nam het rapport, getiteld 'Minimaal op leeftijd', gisteren in ontvangst. Door 'bevriezing' van de aow-uitkering en de bezuinigingen op de huursubsidie en de gezondheidszorg komen steeds meer bejaarden ernstig in de knel. Vooral alleenstaande vrouwen worden getroffen, omdat zij Kleding maakt of verstelt ze zelf. "Maar dat kost ook geld. Zomen, ritsen, knopen, stof... Ik gooi overi gens niets weg. Als ik iets heb wat ik echt niet verder meer kan ver stellen haal ik alles eraf wat ik nog wel kan gebruiken." Ze laat een trommel zien vol oude knopen. "Ziet u? Van vriendinnen krijg ik ook nog wel eens wat. Laatst nog een hele mooie jas, die ben ik nu aan het inkorten". Afgezien van het verstellen van kleding blijft er voor mevrouw Gal las weinig andere afleiding óver. Ze gaat wel naar de 'soos-avonden' voor bewoners van dé service-flat, maar met dagtochtjes gaat ze bij Voorbeeld nooit mee. "Als ik dan die prijzen zie, vijfenveertig gulden per dag, dan weet ik het wel". Brieven De strippenkaarten gebruikt ze selectief. Evenals de vijfenzestig- pluskaart van de NS. "Ik zoek mijn oudste zuster wel eens op, die is vijfentachtig. Ze woont in Maast richt. Nu is ze ziek, en ze heeft me vlak na elkaar twee brieven ge schreven of ik haar wil komen op zoeken. Ze is bang dat ze doodgaat, weet u, en ze wil mij zo graag wat spulletjes geven. Maar ik kan dat niet doen. Want al heb je zo'n kaart, het reizen blijft duur". Gelukkig wonen drie van haar vier kinderen bij haar in de buurt, zodat ze niet helemaal van contact met haar familie verstoken blijft. ROTTERDAM Ze is klein, heeft ranke handen met slanke vingers. Terwijl ze praat staat ze voortdu rend op om dingen te laten zien. Foto's, papieren, zelfgemaakte kle ding. Mevrouw Gallas-de Calonne is zevenenzeventig jaar. Haar man is in 1984 overleden; nu woont ze alleen in een serviceflat in Om moord. Ze leeft van haar AOW en een piepklein pensioentje dat door haar man is opgebouwd. door Bernadette Neelissen "Ja, de meubels zien er góed uit, hè. Hier heb ik zelfs een platen- meubel. Met pick-up, radio en al. Weet u hoe ik daaraan kom? Ge kocht uit de inboedel van iemand hief in huis die overleden is. Vijftig gulden! En dat bankstel? Vijfent achtig gulden op een rommel markt. Die stoel daar heb ik van mijn zoon gekregen". Na van alles en nog wat te heb ben aangewezen en een potje thee te hebben gezet vindt ze eindelijk de rust om te blijven zitten. "Weet u, ik ben wel arm maar ik schaam me nergens voor. Ik geef namelijk geen geld uit aan luxe dingen. Als ik nou drank en sigaretten zou ko pen van die paar centen zou het wat anders zijn, maar dat doe ik niet. Ik sta wel eens rood op de giro, ja, maar niet door onverantwoorde uitgaven. De bioscoop, uitgaan, dat soort dingen doe ik nooit. Ik heb geloof ik in heel mijn leven één keer de cinema van binnen gezien. Maar ik vind het niet erg, ik zou toch maar in slaap vallen." Mevrouw Gallas moet rondko men van een op zijn zachtst gezegd bescheiden inkomen. Ze is een van die bejaarden van wie de (financié- le) positie onderwerp is van de gis teren gepresenteerde nota van de Gemeentelijke Sociale Dienst. Potjes Met behulp van een klein notitie boekje rekent ze precies voor wat ze krijgt en wat daar van oVer blijft. Alles tot op de cent nauwkeurig. ..Ik krijg per maand in totaal 1161,63 gulden. Daar tel ik dan het geld bij uit de 'potjes' die twee werkgevers van mijn overleden man voor hem hebben gemaakt. Die ene zaak, daar heeft hij vijftien jaar gewerkt. Daar krijg ik 44,27 gulden per maand van. Is dat niet schandalig? Wat er af gaat? Aan huur 438,52 gulden. GEB: 91 gul den. Ziekenfonds met aanvullende verzekering: 55,90 gulden. Tele foon: zeg maar vijftig gulden per maand. Dan de verzekeringen. Ook zo'n vijftig gulden per maand. Be lastingen: per jaar 158 gulden om- roepbelasting en 134 gulden onroe- rend-goedbelasting. Uiteindelijk hou ik honderd gulden over voor onvoorziene uitgaven. Daar moet ik alles van betalen: wasmiddelen, kousen. verjaardagscadeautjes voor de kleinkinderen, medicijnen, strippenkaarten en ga zo maar door". doorgaans enkel over een aow-uitkering beschikken. Om de vaste lasten het hoofd te kunnen bieden, moeten zij steeds verder interen op uitgaven aan hobby's, kranten en vakanties. Zo'n tien percent van de onderzochte bejaarden bespaart ook op bezoeken aan familie omdat zij zich de reiskosten niet kunnen veroorloven. Rotterdam telt bijna honderduizend inwoners van 65 jaar of ouder. Verreweg de meeste bejaarden voeren een zelfstandige huishouding. Alleenstaanden maken de meerderheid uit; bijna 60 percent van de ouderen woont - inmiddels alleen. Onder de bejaarden die een minimum inkomen hebben, is ruim 70 percent alleenstaand. Huishoudens met twee of meer personen beschikken in meerderheid nog over een extra inkomen bovenop de aow, zoals een doorgaans klein pensioen. Ze is dol op haar kleinkinderen. "Wat dat betreft bof ik, want er zijn nog tal van bejaarden die het op dat gebied slechter getroffen hebben. Die vereenzamen". Mevrouw Gallas heeft betere tij den gekend. Sprookjesachtige tij den zelfs. Daar kan ze prachtige verhalen over vertellen. "Toen ik nog met Wim (haar man red.) in Indonesië woonde hadden we het heerlijk. Hij had een auto met chauffeur van de bank waar hij voor werkte. Daar wérden de kin deren mee naar school gebracht. We hadden vier bediendes, een keukentfleid, een binnenjongen, een wasmeid en een tuinjongen. Zelfs kleren in de kast leggen hoef de ik niet zelf te doen. De kinderen werden vreselijk verwend. Bij ons buitenhuis inTra- tes (Surabaja - red.) hadden we een grote tuin met een zwembad en paarden. De kinderen gingen een uurtje rijden en als ze terugkwa men stond de ontbijttafel al voor ze gedekt. Ja, het was een schitteren de tijd..." Aanpassen Toen Sukarno de macht greep moesten ze vluchten. Een nieuw le ven opbouwen in Nederland. Me vrouw Gallas kan er uren over ver tellen. Hoe hard haar man werkte, hoe ze zich aanpasten. Hoe de kin deren moesten wennen aan dat nieuwe bestaan. De ziekte en, uit eindelijk, de dood van haar man. Eén ding moeten we goed begrij pen: ze wil niet klagen. "Maar ik zou de vrouwen van alle ministers zo graag eens iets willen vragen: hoe zij rond zouden komen met een inkomen zoals dat van mij en vele andere alleenstaande bejaarden. Dat zou ik wel eens willen weten. Want ik doe niets anders dan het ene gat met het andere vullen". Om de situatie iets te verlichten heeft mevrouw Gallas onlangs ge probeerd vrijstelling van de onroe- rend-goedbelasting te krijgen. Dat zou haar gelukt zijn, ware het niet dat ze door dat kleine pensioentje bovenop de AOW net buiten de kwijtscheldingsregeling valt ("Ik had het beter niet kunnen heb ben"). Hoe houdt ze ondanks alles de moed erin? "Ik doe Lourdeswerk. Dat is een soort liefdadigheid, dan haal ik geld op bij mensen in de buurt voor de zieken. Vroeger in Overschie had ik meer dan hon derd vaste donateurs. Nu ik ver huisd ben naar Ommoord, vorig jaar november was dat, zijn het er nog pas twaalf. Maar je krijgt een vertrouwensband met die mensen, en je doet goed werk. Dankzij dat werk blijf ik op de been". Bij het afscheid bekent ze op de valreep dat ze zich toch vaak zor gen maakt. "Soms word ik heel vroeg wakker, om half vijf 's och tends of zo; dan lig ik in het donker te kniezen hoe ik het eind van de maand moet halen". LEIDEN/DRACHTEN (ANP) - Het opzeggen van het vertrou wen in burgemeester Smallen- broek door de gemeenteraad van Smallingerland (Drachten) heeft formeel geen betekenis. Juri disch kan een gemeenteraad niets doen om van een niet lan ger gewenste burgemeester af te komen. Maar de rel rond Smal- lenbroek en zijn collega Faber van Hoogeveen toont eens te meer aan dat het huidige sys teem van burgemeestersbenoe mingen niet deugt. Dat stelt dr. W. Derksen. die tien jaar geleden promoveerde in de bestuurskunde op het proef schrift 'Tussen loopbaan en car rière' en van wie in 1984 het boek 'Van magistraat tot modern be stuurder' verscheen. Voor beide publikaties deed Derksen uitge breid onderzoek naar de benoe ming en het functioneren van burgemeesters in Nederland. Volgens Derksen, momenteel verbonden aan de Leidse univer siteit, komt het geregeld voor dat gemeenteraden het vertrouwen in hun burgemeester opzeggen. Dat gebeurt meestal niet open lijk, zoals in het geval van Smal lingerland, maar doordat een de legatie van de raad naar de com missaris van de koningin stapt. "Ik denk dat iedere commissa ris van de koningin enkele malen per jaar zo'n delegatie op bezoek krijgt", aldus Derksen. "Voor mijn proefschrift heb ik destijds met ile commissarissen in Ne derland gesproken. Toen bleek dat er op dat moment in 25 tot 30 Nederlandse gemeenten de raad niet meer met zijn burgemeester kon samenwerken". Het komt af en toe voor dat een burgemeester wegens slecht functioneren wordt ontslagen. Tussen 1945 en 1980 is dat onge veer 25 keer gebeurd, aldus Der ksen. Vaak wordt dat dan ook nog geheim gehouden en wordt er gezegd dat de burgemeester om gezondheidsredenen of iets dergelijks terugtreedt, zo stelt hij. Ontevreden Smallenbroek had het vóór zijn geruchtmakende uitstapje in Zwolle al verbruid in Drachten. De verhoudingen zijn slecht. Bij de instelling van een nieuwe ge meenteraad kreeg de burge meester geen politieke porte feuilles toebedeeld. Smallen broek heeft er nooit een geheim van gemaakt dat hij daarover zeer ontevreden was. Dat maakte de verhouding alleen maar slech ter. Enkele maanden geleden uitte Smallenbroek de gemeenteraad al zijn zorgen over de "negatieve beeldvor ming" rondom de burgemeester. Smallenbroek zei toen, dat hij zich zou beraden. De publiciteit rond het incident in Zwolle (waarbij Smallenbroek met Fa ber op zoek zou zijn geweest naar een seksclub en slaags zou zijn geraakt met enige Zwollenaren) heeft de zaak in een stroomver snelling gebracht. Het wachten is nu op de uitslag van een onder zoek door de rijksrecherche, waartoe minister Van Dijk (bin nenlandse zaken) opdracht heeft gegeven. Een woordvoerder van het mi nisterie bevestigt, dat het "totaal niets betekent" dat de Smallin- gerlandse gemeenteraad het ver trouwen in de burgemeester heeft opgezegd. "Het zal niet bij dragen aan het oordeel van de minister over het incident in Zwolle en de positie van Smal lenbroek", zegt hij. Het onder zoek van de Rijksrecherche zal "enkele dagen tot een week in beslag nemen". Het zal hierbij gaan om "alle Zwolse feiten, van begin tot eind". Zuiplap Mr. E.J. Meijer, hoofd algeme ne en juridische zaken van de Vereniging van Nederlandse Ge meenten (VNG), voegt er aan toe dat krachtens artikel 66 van de gemeentewet alleen de Kroon een burgemeester kan ontslaan. Daarnaast bestaat er de moge lijkheid een burgemeester te schorsen, als deze zich heeft schuldig, gemaakt aan "wange drag of merkelijke achteloos heid". Zoiets kan zowel gebeu ren door de Kroon, voor een pe riode van drie maanden, als Ge deputeerde Staten, voor ten hoogste een maand. Derksen kenschets de situatie die zich momenteel in Smallin gerland voordoet als "rampza lig". "Smallenbroek kan het bij na niet maken nu nog te blijven zitten, maar doet hij dat toch, dan kan de raad hem niets maken. Weliswaar kan men proberen hem buitenspel te zetten door bijvoorbeeld de wethouders bui ten het collegeberaad om te laten vergaderen, maar je blijft toch last van hem houden". "Het trieste is dat de commis saris van de koningin of de mi nister van binnenlandse zaken alleen ingrijpt als de goede zeden in het geding zijn. Van Smallen broek is al jaren bekend dat hij Slecht functioneert en dat hij een zuiplap is. In zijn vorige gemeen te, Waddinxveen, stond hij be kend als Bertje Bokma. Maar omdat nu in de publiciteit is ge komen dat hij op zoek was naar een seksclub, zal hij waarschijn lijk het veld moeten ruimen. Op zich een goede zaak, maar het had veel eerder moeten gebeu ren. Het probleem met een bur gemeester is niet wie je krijgt, maar hoe je van hem afkomt." Ook voor de carrière van een burgemeester is een onbespro ken zedelijk gedrag belangrijker dan goed functioneren, aldus Derksen. "Of je het slecht doet maakt niet uit, als het maar niet naar buiten komt". Toch toont Derksen zich geen voorstander van gekozen burge meesters. "Dan krijg je de situa tie dat een burgemeester zich met zijn mandaat tegenover de raad kan gaan opstellen. Dat lijkt me niet goed. De raad moet het belangrijkste orgaan blijven". Om niettemin meer controle op het functioneren van burge meesters te krijgen pleit Derksen voor het opnieuw raadplegen van de vertrouwenscommissie van de gemeenteraad bij de zesjaarlijkse herbenoeming van een ambtsdrager. Iets dergelijks is al eens voorgesteld door bur gemeester Van Thijn van Am sterdam, toen deze nog minister van binnenlandse zaken was. "Voorwaarde daarbij is wel dat de minister het advies van de vet- rouwenscommissie overneemt, als dat ook nog eens gesteund wordt door de commissaris van de koningin. De minister moet dan niet, zoals onlangs in Hilver sum gebeurde, alsnog een ande re keus maken. Alleen als ver trouwenscommissie en commis saris het oneens zijn, moet de mi nister beslissen". De Nederlandse bisschoppen zullen binnenkort opnieuw bij het Sint Radb oud-ziekenhuis en de Katholieke Universiteit Nijmegen erop aandringen dat kunstmatige bevruchting in dit ziekenhuis wordt beëindigd. De afgelopen twee dagen vergader den de bisschoppen in Amers foort. In een communiqué uiten zij hun 'ernstige bezorgdheid' over het feit dat deze praktijken - kunstmatige donor-insemina tie en reageerbuis-bevruchting - nog steeas in het Nijmeegse zie kenhuis worden toegepast. Eind september vond een tweede gesprek plaats tussen een delegatie van de bisschop pen en het bestuur van zieken huis en universiteit. Bij de be handeling van het verslag hier van verklaarden de bisschoppen, het document 'Donum Vitae' (ga ve van het leven) van de Vati caanse congregatie voor de ge loofsleer te onderschrijven. Daarin wordt kunstmatige inse minatie afgewezen "omwille van de integriteit en waardigheid van de mens". Volgens dit docu ment. dat vorig jaar maart ver scheen en door de Nederlandse bisschoppen met instemming werd begroet, mag voortplanting alleen via geslachtsgemeen schap binnen het huwelijk ge beuren. 'Rome' kiest voor het beginsel, de ziekenhuizen kiezen voor mensen die lijden omdat zij geen kinderen kunnen krijgen, zei voorzitter professor dr. J. Volle- bergh van het Radboud-bestuur begin dit jaar na een gesprek in Rome tussen een delegatie van het Vaticaan en bestuurders van vier rooms-katholieke zieken huizen in Europa. Na he tweede gesprek vorige maand met de Nederlandse bis schoppen liet het Radboud-zie- kenuuis weten, dat directie en bestuur zich beraden over het standpunt van de bisschoppen. De kwestie hangt ook samen met het (rk) karakter van ziekenhuis en universiteit, zei een woord voerder van Radboud. Vorig jaar verklaarde profes sor dr. R. Rolland, hoofd van de afdeling gynaecologie van het Radboud-ziekenuhuis, voor de KRO dat een bisschoppelijk ver bod op onvruchtbaarheidsbe handeling tot ernstige bezinning zou leiden, "waaruit wellicht per soonlijke consequenties zouden voortvloeien". Het land uit Buitenlandse medewerkers van de Amerikaanse Crossroads- kerk in Amsterdam mogen niet in Nederland blijven. De echtpa ren Schubert en Morris, die sinds zomer vorig jaar voor deze evan gelische gemeente werken, kre gen van het ministerie van justi tie te horen, dat hun aanwezig heid niet op prijs wordt gesteld. Een echtpaar zou deze week al vertrekken. De Evangelische Alliantie en de Evangelische Zendings-Alli- antie hebben staatssecretaris mevrouw Korte-van Hemel ge vraagd, de medewerkers een ver blijfsvergunning te geven opdat ze hun werk hier kunnen blijven doen. Het ministerie van justitie blijft evenwel van mening dat de activiteiten van de Crossroads- gemeente geen wezenlijk Neder lands belang dienen. Secretaris Hans Keijzer van de Evangelische Zendings-Alliantie is het hiermee niet eens. "Deze gemeente voor Engels- en Ame rikaans-sprekende christenen maakt buitenlanders bekend met Nederlandse gewoonten. De overheid zou daar blij mee moe ten zijn. De medewerkers zijn er heus niet alleen om zoveel moge lijk bekeerlingen te maken. De overheid doet er alles aan om buitenlandse bedrijven naar ons land te lokken, maar vindt het kennelijk niet belangrijk dat aan de geestelijke zorg van buiten landers wordt gewerkt. De drie Engels-talige kerken in Amster dam zitten zondags al erg vol. Ze hebben hun eigen publiek. Er bestaat daarnaast grote behoefte aan een evangelische gemeente waar Engelsen en Amerikanen terecht kunnen". De advocaat van Crossroads, mr. J. van Santbrink in Bussum, heeft bij de Raad van State be roep ingesteld tegen de beslis sing van de staatssecretaris. Om dat Crossroads het kort geding tegen uitwijzing heeft verloren, zullen de medewerkers de uit slag van de procedure bij de Raad van State niet in Nederland kunnen afwachten. Radio. In de wekelijkse ra dio-uitzending van Moker (Me dia-overleg van kerken in Rijn land en Bollenstreek) morgen avond van 7 uur tot half 8 op FM 105.7 en via de kabel ook op FM 88.1 twee gesprekken: met pas toor J. van Well (Leiden) naar aanleiding van het eerste num mer van het contactblad voor oe cumenische gemeenschappen, en een gepsrek met een redactie lid van het Voorschotense kerk blad 'Galmgaten' ter gelegen heid van het 100ste r Jongeren. Zaterdag 22 okto ber houdt de Werkgroep Katho lieke Jongeren de elfde landelij ke ontmoeting voor rk jongeren van ongeveer 16 tot 25 jaar in de zaal 'Maresca' aan de Sartreweg 1 in Utrecht, van 11 uur tot half 5. Thema: "Durf je wel te geloven? Programma: optreden van de pas opgerichte gospelgroep 'Manna' en van jongerenkoren uit Loosduinen en Oisterwijk, to neel, informatiestands, sprekers (Father Lupo uit Amerika en Don Leonardi uit Turijn) en een eucharistieviering. Voor meer in lichtingen en opgave: Werk groep Katholieke Jongeren, postbus 106, 1610 AC Bovenkar- spel. Hervormde Kerk: beroepen te Loenen aan de Vecht J. F. Schuitemaker Nieuwpoort; be dankt voor Vriezenveen W. Alte- na Hoornaar. Gereformeerde Kerken: aan genomen naar Leeuwarden voor geestelijke verzorging in ver pleeg- en verzorgingshuis kandi daat mevr. A. H. Wielstra-Ensing aldaar. Gereformeerde Kerken Vrij gemaakt: beroepen te Avereest- Dedemsvaart J. M. Batteau Bun schoten (laatstelijk zendeling hoogleraar in Zuidkorea), te Helpman (Gr.) J. J. Burger Bus- Vrije Baptistengemeenten: aangenomen naar Tilburg W. de Lepper, predikant van de baptis tengemeente in Coevorden. Bedscène Veel gelovigen in de Bonds republiek Duitsland hebben boos gereageerd nadat in een ge speelde tv-serie over een predi kant de hoofdpersoon in een bedscène werd getoond. Direct na een begrafenis te hebben ge leid kruipt de dominee bij zijn vrouw in bed. Ruim 10 miljoen mensen zagen deze aflevering van de serie 'O God, daar komt de dominee'. Er hadden ook al heel wat kijkers gebeld toen de week ervóór de predikant in een vechtpartij met soldaten verwik keld raakte. Toen hadden vooral beroepsmilitairen schande ge roepen. De perschef van de Evangeli sche Kerk in Duitsland volstond in zijn commentaar met te zeg gen dat de serie niet typerend is voor de gang van zaken in.protes- tantse pastorieën. Secretaris ds. Gerhard Naujokat van de afde ling voor seksuele ethiek en pas toraat van deze kerk tilde er zwaarder aan. "De menselijke seksualiteit is te waardevol en te intiem om die in een film te laten zien". Volgens de voorzitter van de gebedsbroederschap van pre dikanten in de Evangelische Kerk Duitsland, ds. Johannes Eichler, mogen verkondigers van het Woord Gods niet bloot worden afgebeeld. De hoofdredacteur van het Duitse Predikantenblad, deken Werner Dettmar, kijkt er wat ge makkelijker tegenaan. "Predi kanten zijn net als andere men sen: de meesten zijn getrouwd en brengen kinderen voort. Dat mag in een film, overigens wel wat terughoudend, worden ge toond. Van Luther en zijn vrouw Kathe weten we nog veel meer". Vooral alleenstaande bejaarde beschikken. vorden getroffenomdat zij doorgaans alleen litkering

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 2